Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 czerwca 2024 roku

Sąd Rejonowy w Radomiu I Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodnicząca: asesor sądowy Magdalena Mital

Protokolant: Dorota Szymczak

po rozpoznaniu w dniu 13 czerwca 2024 roku w Radomiu na rozprawie sprawy

z powództwa J. K.

przeciwko K. M.

o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego

oddala powództwo.

Sygn. akt I C 989/23 upr.

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 26 września 2023 roku (data nadania – k. 30v) powód J. K. wniósł przeciwko pozwanej K. M. pozew o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego w postaci wyroku Sądu Rejonowego w Radomiu z dnia 3 marca 2022 roku sygn. akt II K 1426/21, w zakresie punktu III wyroku. Wniósł również o zasądzenie od pozwanej na jego rzecz zwrotu kosztów procesu.

W uzasadnieniu powód wskazał, że wyrokiem z dnia 4 marca 2022 roku, wydanym
w sprawie II K 1426/21, Sąd Rejonowy w Radomiu, w punkcie III tego orzeczenia zobowiązał go do zapłacenia pozwanej kwoty 43.399,67 zł tytułem naprawienia szkody. Wniesiona przez niego apelacja od w/w wyroku, orzeczeniem Sądu Okręgowego w Radomiu z dnia 14 czerwca 2023 roku sygn. akt V Ka 503/22, została oddalona. Kolejno wskazał,
że orzeczony wobec niego w/w wyrokiem karnym obowiązek naprawienia szkody we wskazanej wysokości wynika z tego, że w dniach 20-26 lutego 2020 roku, tj. po śmierci B. K., która pozostawała w nieformalnym związku z jego ojcem, podjął z jej rachunku bankowego środki w tej właśnie wysokości. Podał, że w ramach tej kwoty pozwana powinna rozliczyć się z nim z poniesionych przez niego kosztów opieki nad zmarłą oraz kosztów jej pochówku, które to koszty wycenił na kwotę 4.741 zł. W związku z tym zarzucił, że kwota 4.741 zł, stanowiąca część kwoty 43.399,67 zł zasądzonej przez Sąd tytułem naprawienia szkody wyrządzonej pozwanej, nie powinna być objęta tytułem egzekucyjnym wynikającym z w/w wyroku z dnia 4 marca 2022 roku (pozew – k. 6-9).

W odpowiedzi na pozew wniesionej w dniu 28 lutego 2024 roku (data prezentaty – k. 49) pozwana K. M. wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie na jej rzecz od powoda zwrotu kosztów procesu. Pozwana wskazała, że powód domaga się pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego w postaci wyroku Sądu Rejonowego
w R. z dnia 4 marca 2022 roku, sygn. akt II K 1426/21, czyli tytułu egzekucyjnego będącego orzeczeniem sądowym. Podkreśliła, że w takim wypadku powód może jedynie powoływać się na zdarzenia, które nastąpiły już po wydaniu tytułu wykonawczego, ale nie może kwestionować zasadności treści tych tytułów, ponieważ korzystają one z powagi rzeczy osądzonej. Powództwo opozycyjne nie może prowadzić do ponownego merytorycznego rozpoznania sprawy zakończonej prawomocnym orzeczeniem. Jest zatem oczywiste, że nie jest dopuszczalna merytoryczna zmiana uprzednio wydanego prawomocnego orzeczenia
w oparciu o przepis art. 840 § 1 pkt 2 kpc. Zarzuciła, że powód dla poparcia swojego żądania nie wskazał tego typu zdarzeń. Podniósł jedynie, że sąd karny nie uwzględnił w swym wyroku wydatków, które poniósł on w związku ze śmiercią B. K. tj. kosztów pochówku, których zwrotu mógłby oczekiwać od pozwanej. Zarzut sformułowany przez powoda nie ma jednak znaczenia dla ustalenia przesłanek z art. 840 § 1 pkt 2 kpc (odpowiedź na pozew – k. 49-51).

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

K. M., w dniu 25 września 2020 roku złożyła do Prokuratury Okręgowej w Radomiu zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa kradzieży z rachunku bankowego B. K., której jest jedyną spadkobierczynią, środków pieniężnych w kwocie 43.889,59 zł. W dniu 29 września 2020 roku wskazała, że osobą, która wypłaciła w/w środki pieniężne był J. K. (pisma – k. 1-1v, k. 7-7v akt II K 1426/21 Sądu Rejonowego w Radomiu). W dniu 19 października 2020 roku wszczęto więc dochodzenie w sprawie kradzieży w okresie od 20 lutego 2020 roku do 25 lutego 2020 roku z konta bankowego (...) zmarłej B. K. pieniędzy w kwocie 40.825,74 zł na szkodę K. M., tj. o przestępstwo z art. 278 § 1 kk (postanowienie – k. 26 akt II K 1426/21 Sądu Rejonowego w Radomiu).

Wyrokiem z dnia 4 marca 2022 roku Sąd Rejonowy w Radomiu w sprawie II K 1426/21 uznał oskarżonego J. K. za winnego popełnienia przestępstwa z art. 278 § 1 kk w zw. z art. 12 § 1 kk polegającego na tym, że w okresie od 20 lutego 2020 roku do 25 lutego 2020 roku w nieustalonym miejscu, działając w krótkich odstępach czasu, z góry powziętym zamiarem, zabrał w celu przywłaszczenia kwotę pieniędzy w wysokości łącznie 43.399,67 zł poprzez dokonywanie przelewów wychodzących z rachunku bankowego B. K. prowadzonego przez (...) Bank (...) spółkę akcyjną z siedzibą
w W. o nr (...) na swój rachunek bankowy prowadzony przez (...) Bank spółkę akcyjną z siedzibą w W. o nr (...), czym działał na szkodę K. M.. Za czyn ten wymierzył mu karę 5 lat pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby wynoszący 2 lata (pkt I i II wyroku). W punkcie III tego wyroku, na podstawie art. 46 § 1 kk, Sąd orzekł wobec oskarżonego J. K. obowiązek naprawienia szkody poprzez zapłatę na rzecz oskarżycielki posiłkowej K. M. kwoty 43.399,67 zł (wyrok – k. 301-301v akt II K 1426/21 Sądu Rejonowego w Radomiu). Po rozpoznaniu apelacji wniesionej przez obrońcę J. K. od w/w orzeczenia, Sąd Okręgowy w Radomiu wyrokiem z dnia 14 czerwca 2023 roku, wydanym w sprawie V Ka 503/22, utrzymał w mocy zaskarżony wyrok (pkt I wyroku – k. 341 akt II K 1426/21 Sądu Rejonowego w Radomiu). Postanowieniem z dnia 12 stycznia 2024 roku, wyrokowi z dnia 4 marca 2022 roku w zakresie pkt III, nadano klauzulę wykonalności (k. 54).

W toku postępowania karnego J. K. złożył do akt sprawy dwie faktury Vat na kwoty: 1.250 złotych i 5.211 złotych za usługi związane z koniecznością sprawienia pochówku (k. 110 i k. 111 akt II K 1426/21 Sądu Rejonowego w Radomiu).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wskazanych wyżej dowodów – dokumentów znajdujących się w aktach Sądu Rejonowego w Radomiu sygn. II K 1426/21.

Sąd, postanowieniem z dnia 13 czerwca 2024 roku, na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 i 5 kpc, pominął dowód z przesłuchania stron oraz dowód z zeznań świadka H. C., bowiem były one zbędne i bezpodstawnie przedłużyłby postępowanie w niniejszej sprawie.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 840 § 1 pkt 2 kpc dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia, jeżeli po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane; gdy tytułem jest orzeczenie sądowe, dłużnik może oprzeć powództwo także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy, na zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli zgłoszenie tego zarzutu w sprawie było z mocy ustawy niedopuszczalne, a także na zarzucie potrącenia.

Powództwo o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego stanowi jedną z form merytorycznej obrony dłużnika przed egzekucją, ale nie służy ponownemu merytorycznemu rozpoznaniu sprawy zakończonej prawomocnym orzeczeniem. Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego zawartym w postanowieniu z dnia 20 maja 2022 roku, sygn. I CSK 610/22 (LEX nr 3357619), które Sąd rozpoznający tę sprawę w pełni podziela, powództwo opozycyjne skierowane przeciwko prawomocnemu orzeczeniu sądu nie może naruszać powagi rzeczy osądzonej, w związku z czym co do zasady może być ono oparte jedynie na zdarzeniach, które nastąpiły po powstaniu tytułu egzekucyjnego (zamknięciu rozprawy), wskutek których zobowiązanie wygasło lub nie może być egzekwowane. Prekluzyjny skutek prawomocności orzeczenia i powagi rzeczy osądzonej obejmuje okoliczności i zarzuty, które istniały i dały się sformułować w chwili zamknięcia rozprawy, lecz strona skutecznie ich nie przytoczyła. Nie ma przy tym znaczenia, czy ponosiła winę
w zaniechaniu skutecznego podniesienia właściwych zarzutów i okoliczności. Przedmiotem rozpoznania w sprawie zainicjowanej powództwem opozycyjnym nie mogą być zdarzenia istniejące przed powstaniem tytułu korzystającego z powagi rzeczy osądzonej, prowadziłoby to bowiem do zanegowania tej powagi i zakwestionowania prawomocnych orzeczeń. Ograniczony wyłom od tej zasady dotyczy zarzutu spełnienia świadczenia oraz – w obecnym brzmieniu art. 840 § 1 pkt 2 kpc – zarzutu potrącenia, tych jednak postępowanie nie dotyczy, nie były podnoszone przez stronę powodową. Co do zasady zaś powództwo opozycyjne nie może prowadzić do ponownego merytorycznego rozpoznania prawomocnie rozstrzygniętej sprawy ani służyć sanowaniu uchybień strony, która we właściwym czasie nie wystąpiła ze stosownym zarzutem, lub korygowaniu błędów sądu orzekającego, który zarzut taki przeoczył.

Powyższe stanowisko było jednolicie prezentowane także we wcześniejszym orzecznictwie Sądu Najwyższego. I tak, w uchwale z dnia 23 maja 2012 roku w sprawie III CZP 16/12 (LEX nr 1227607) Sąd Najwyższy wskazał, że z chwilą uprawomocnienia się wyroku dochodzi do prekluzji materiału faktycznego sprawy, w której został on wydany. Oznacza to, że jeżeli określone okoliczności i oparte na nich zarzuty lub wypływające z nich wnioski istniały i dały się sformułować w chwili zamknięcia rozprawy, lecz strona skutecznie ich nie podniosła lub nie przytoczyła, w związku z czym nie zostały spożytkowane przez sąd przy wydawaniu wyroku, podlegają prekluzji, czyli – jak to określono w orzecznictwie – „wykluczającemu działaniu prawomocności”. Jednocześnie podniesiono, że prekluzyjny skutek prawomocności oraz powagi rzeczy osądzonej jest niezależny od tego, czy strona ponosi winę w zaniechaniu przytoczenia określonych okoliczności lub podniesienia właściwych zarzutów.

W postępowaniu wywołanym powództwem przeciwegzekucyjnym nie zapada odmienne rozstrzygnięcie odnośnie do roszczenia procesowego istniejącego w chwili zamknięcia rozprawy, lecz tylko co do tego, czy roszczenie to po tej chwili ekspirowało (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 2 lutego 2011 roku, III CZP 128/10, LEX nr 687005).

Jeżeli tytuł egzekucyjny korzysta z powagi rzeczy osądzonej, podstawą powództwa przeciwegzekucyjnego może być zdarzenie wymienione w art. 840 § 1 pkt 2, które nastąpiło po powstaniu tytułu egzekucyjnego albo po zamknięciu rozprawy, po której wydano tytuł egzekucyjny, na skutek którego zobowiązanie objęte tytułem wygasło. Są to wszelkie zdarzenia wywołujące taki skutek na gruncie prawa cywilnego materialnego (np. spełnienie świadczenia, potrącenie, odnowienie, przyjęcie innego świadczenia przez wierzyciela
w zamian za objęte tytułem, niemożność świadczenia, zwolnienie z długu). Ponadto są to wszelkie zdarzenia wywołujące na gruncie prawa cywilnego taki skutek, że zobowiązanie objęte tytułem nie może być egzekwowane (np. odroczenie terminu spełnienia świadczenia, rozłożenie świadczenia na raty oraz przedawnienie). W przypadku tytułów pochodzących od sądu lub referendarza sądowego, podstawą powództwa może być również zarzut spełnienia świadczenia, ale tylko wtedy, gdy zgłoszenie tego zarzutu w sprawie było z mocy ustawy niedopuszczalne (czyli w sytuacji gdy zarzut ten – ze względu na ustanowiony ustawą zakaz – nie mógł zostać podniesiony w sprawie), a także na zarzucie potrącenia.

Powód, występując z przedmiotowym powództwem przeciwegzekucyjnym podniósł, że sąd karny wydając orzeczenie w sprawie II K 1426/21 i orzekając wobec niego, w punkcie III tego wyroku, obowiązek naprawienia szkody poprzez zapłatę na rzecz K. M. kwoty 43.399,67 zł, nie pomniejszył tej kwoty o poniesione przez niego koszty pochówku B. K., tj. ciotki pozwanej. Wysokość poniesionych przez niego kosztów z tego tytułu została potwierdzona dwoma fakturami Vat, które, jak przyznał sam powód, zostały złożonego do akt sprawy karnej. Bezspornym jest zatem fakt, że skoro faktury te zostały zaliczone w poczet materiału dowodowego w sprawie karnej, to Sąd rozpoznający sprawę karną z dokumentami tymi się zapoznał. Zarzuty powoda sprowadzały się jedynie do kwestionowania treści punktu III w/w wyroku karnego. W ramach powództwa opozycyjnego Sąd nie może jednak badać prawidłowości orzeczeń sądowych, które zapadły w sprawie. Służy temu tryb zaskarżania orzeczeń, a nie powództwo przeciwegzekucyjne. Zauważyć należy, że postępowanie w sprawie II K 1426/21 zostało prawomocnie zakończone. Pomimo podjętej przez pozwanego próby zaskarżenia tego wyroku, orzeczenie to zostało utrzymane
w mocy, a tym samym wyrok Sądu Rejonowego w Radomiu z dnia 4 marca 2022 roku, wydany w sprawie II K 1426/21 uprawomocnił się i korzysta z powagi rzeczy osądzonej. Wobec tego, Sąd rozpoznający sprawę niniejszą nie miał prawnych możliwości zweryfikowania tego, czy Sąd karny prawidłowo ustalił wysokość szkody poniesionej przez pozwaną, a w konwencji pozbawienia w tym zakresie wykonalności tytułu wykonawczego
w postaci wyroku Sądu Rejonowego w Radomiu z dnia 3 marca 2022 roku, sygn. akt II K 1426/21, zaopatrzonego w zakresie punktu III w klauzulę wykonalności postanowieniem
z dnia 12 stycznia 2024 roku.

Bezspornym w sprawie jest również to, że w niniejszej sprawie nie zaszły żadne zdarzenia, które nastąpiłyby po zamknięciu rozprawy lub po powstaniu przedmiotowego tytułu wykonawczego, które mogłyby spowodować pozbawienie wykonalności tytułu. Powód okoliczności takich nie wskazał.

Co do ewentualnej podstawy powództwa z art. 840 § 1 pkt 1 kpc to w przedmiotowej sprawie niewątpliwym jest, iż tytuł egzekucyjny stanowi wyrok sądowy, któremu przysługuje przymiot prawomocności, dlatego tez brak jest podstaw do zastosowania przepisu art. 840 § 1 pkt 1 kpc.

Wobec powyższego na podstawie art. 840 § 1 pkt 2 kpc a contrario, Sąd oddalił powództwo jako bezzasadne, o czym orzekł jak w sentencji orzeczenia.

asesor sądowy Magdalena Mital

Zarządzenie: odpis wyroku wraz z uzasadnieniem proszę doręczyć powodowi.

04.07.2024 roku asesor sądowy Magdalena Mital