Pełny tekst orzeczenia

Przewodniczący

SSA Marcin Schoenborn

Sędziowie

SA Piotr Filipiak

SO del. Teresa Jędrzejas-Paluch (spr.)

Protokolant

Mateusz Dejas

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 419/22

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

2

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 20 maja 2022 r., sygn. akt V Ko 50/20

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☒ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☒

uchylenie

☒

Zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Podniesione w apelacji pełnomocnika wnioskodawcy J. K. zarzuty:

1. naruszenia art. 552 § 4 k.p.k. w zw. z art. 557 k.p.k. w zw. z art. 322 k.p.c. poprzez nieprawidłowe ustalenie, że kwota 339.600 zł. jest odpowiednią sumą zadośćuczynienia oraz kwota oraz kwota 649.804,73 zł. jest odpowiednią sumą tytułem odszkodowania dla rekompensaty krzywdy poniesionej przez wnioskodawcę w wyniku niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania,

2. obrazy przepisów postępowania, mającej wpływ na treść orzeczenia, to jest art. 7 k.p.k. poprzez dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny dowodów, co doprowadziło do nieuwzględnienia wniosku o odszkodowanie i zadośćuczynienie w całości, pomimo strat, jakie poniósł wnioskodawca, jak i utraconych korzyści majątkowych, w tym w szczególności nie przyznanie zadośćuczynienia i odszkodowania za okres po wyjściu z aresztu śledczego,

3. obrazy przepisów postępowania, mającej wpływ na treść orzeczenia, to jest art. 410 k.p.k. poprzez pominięcie zeznań wnioskodawcy oraz świadka J. H. uznanych za wiarygodne odnośnie do szczegółowego przebiegu stosowania środka zapobiegawczego, stosowania bezprawnych czynności przez funkcjonariuszy przesłuchujących wnioskodawcę, w tym stosowania szantażu czy skutków stosowania tymczasowego aresztowania w stosunku do wnioskodawcy, podczas gdy świadek J. H. oraz wnioskodawca szczegółowo opisywali te kwestie,

co doprowadziło do błędu w ustaleniach faktycznych i brakiem m. in. ustalenia, że:

- z wnioskodawcą nie było kontaktu i że nie był o zdrowych zmysłach,

- wnioskodawca nie potrafił złożyć zdania i się wypowiedzieć,

- wnioskodawcy przerywano widzenia z żoną w celu przyznania się i złożenia satysfakcjonujących wyjaśnień,

- wnioskodawca był najniżej w hierarchii więziennej, w tym musiał jeść w toalecie, spać na podłodze tzw. "peronce", nie mógł korzystać z łóżka czy podchodzić do okna bez pozwolenia,

co doprowadziło do rażącego błędu w ustaleniach faktycznych i uznaniem, że kwota zadośćuczynienia w wysokości 339.600 zł. jest adekwatna do nieludzkiego traktowania wnioskodawcy w areszcie śledczym i odbiciem się ww. na jego psychice,

4. obrazy przepisów postępowania, mającej wpływ na treść orzeczenia, to jest art. 410 k.p.k. poprzez pominięcie przy dokonywaniu ustaleń faktycznych istotnych okoliczności wynikających z uznanych za wiarygodne wyjaśnień świadków: J. H., A. P. (1), K. S., J. S., A. P. (2), M. K. w zakresie współpracy z firmą (...), przerwania współpracy, sytuacji finansowej firmy wnioskodawcy przed jego aresztowaniem i tej, która miała miejsce po pozbawieniu wolności wnioskodawcy, podczas gdy z zeznań wprost wynika, że firma (...) była jedną z największych na rynku węglowym, a jej dynamiczny rozwój przedkładał się na perspektywiczny rozwój oraz że po jej zamknięciu wszyscy konkurenci na tym skorzystali i rozwinęli swoje firmy, co podważa ustalenia sądu co do słabnącej koniunktury na rynku sprzedaży węgla,

5. obrazy przepisów postępowania, mającej wpływ na treść orzeczenia, to jest art. 7 k.p.k. poprzez pominięcie wniosków opinii sporządzonej przez lekarza neurologa R. N. wykazującej związek przyczynowo- skutkowy pomiędzy schorzeniem somatycznym wnioskodawcy a pobytem w areszcie i uznaniem jej za ogólną/lakoniczną, podczas gdy opinia lekarza neurologa została sporządzona w sposób jasny i rzetelny, w płynące z niej wnioski wprost wskazują na stan zdrowia J. K., w tym skutki zdrowotne po pobycie w areszcie i została oparta o kilkanaście spotkań z wnioskodawcą,

6. obrazy przepisów postępowania, mającej wpływ na treść orzeczenia, to jest art. 7 k.p.k. poprzez brak uznania wyliczeń szkody przez biegłą sądową z zakresu rachunkowości obejmującej wprost dochody corocznie w wysokości 30 % wartości przedsiębiorstwa, podczas gdy tezy biegłej sądowej o dynamicznym rozwoju firmy (...) pokrywają się z zeznaniami wnioskodawcy oraz świadków, a sama opinia biegłej została sporządzona w sposób jasny, pełny i rzetelny,

7. obrazy przepisów postępowania, mającej wpływ na treść orzeczenia, to jest art. 7 k.p.k., poprzez zgodzenie się przez sąd pierwszej instancji z opinią biegłej psycholog jedynie w części, podczas gdy opinia ta nie jest wewnętrznie sprzeczna, została sporządzona w sposób jasny i rzetelny, a płynące z niej wnioski wprost wskazują na związek przyczynowo- skutkowy pomiędzy stanem zdrowia wnioskodawcy a pobytem w areszcie.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Podniesione przez pełnomocnika wnioskodawcy zarzuty obrazy przez sąd pierwszej instancji wskazanych przepisów postępowania w zakresie rozstrzygnięcia o wysokości przyznanego wnioskodawcy zadośćuczynienia za krzywdę wyrządzoną mu niesłusznym tymczasowym aresztowaniem były częściowo zasadne.

Co się tyczy orzeczenia o wysokości zadośćuczynienia przyznanego wnioskodawcy, to stwierdzić należy, że jakkolwiek co do zasady sąd pierwszej instancji w oparciu o właściwie zebrane i ocenione dowody poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne co do indywidualnych okoliczności związanych ze stosowaniem wobec wnioskodawcy tymczasowego aresztowania zarówno jak chodzi o warunki pobytu w areszcie jak i tego w jaki sposób przeszło 2- letnia izolacja wpłynęła na stan zdrowia fizycznego oraz psychicznego J. K., przedkładając się również na jego funkcjonowanie po odzyskaniu wolności, to jednak w ocenie sądu odwoławczego nie znalazły one wystarczającego odzwierciedlenia w wysokości przyznanej mu kwoty tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę.

Nie sposób zresztą dociec intencji przyświecającej sądowi meriti w zakresie przyznania zadośćuczynienia w kwocie akurat 339.600 zł. Ze swej istoty oszacowanie ludzkiej krzywdy i przełożenie jej na odpowiednią sumę pieniężną jest niezwykle trudne i nie sposób jej "wyszacować" z dokładnością do setek złotych, jak uczynił to z nieodgadnionych powodów sąd pierwszej instancji.

Dla wykładni pojęcia „zadośćuczynienie”, o jakim mowa w art. 552 § 4 k.p.k. miarodajne są przepisy prawa cywilnego materialnego (postanowienie SN z dnia 5 maja 2005 r., V KK 413/04, LEX nr 149653), w tym również art. 445 § 1 i § 2 k.c. Zaznaczyć jednak należy, że ustalenie, jaka kwota w konkretnych okolicznościach jest „odpowiednia” w rozumieniu art. 445 § 1 k.c., z istoty należy do sfery swobodnego uznania sędziowskiego (por. wyrok SA w Katowicach z dnia 14 lutego 2008 r., II AKa 11/08, OSA 2009/2/7). W judykaturze trafnie podnosi się, że ustalając wysokość kwoty zadośćuczynienia za doznaną krzywdę należy uwzględnić nie tylko czas trwania tymczasowego aresztowania (zatrzymania), ale też stopień dolegliwości, z jakimi wiązało się stosowanie tego środka, a więc przykrości i przeżycia natury moralnej z tego wynikające (uczucie przykrości, utrata dobrego imienia), konieczność poddania się rygorom związanym ze stosowaniem aresztowania, jak również ewentualny ostracyzm środowiskowy i nieprzychylne reakcje po zwolnieniu z aresztu (por. wyrok SN z dnia 18 sierpnia 2000 r., II KKN 3/98, LEX nr 50900; wyrok SA w Białymstoku z dnia 2 czerwca 2015 r., II AKa 82/15, LEX nr 1761761). Choć wskazuje się, że ustalając wysokość zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, należy brać pod uwagę siłę nabywczą określonej kwoty pieniężnej, a także warunki materialne panujące w społeczeństwie (por. wyrok SN z dnia 18 sierpnia 2000 r., II KKN 3/98, LEX nr 50900), to zaznacza się jednocześnie, że wysokość stopy życiowej społeczeństwa jedynie w sposób uzupełniający (w aspekcie urzeczywistniania zasady sprawiedliwości społecznej) może rzutować na wysokość zadośćuczynienia należnego poszkodowanemu za doznaną krzywdę (wyrok SA w Warszawie z dnia 20 maja 2013 r., II AKa 143/13, LEX nr 1342387). Pogląd ten wywodzi się ze stanowiska wyrażanego na gruncie spraw cywilnych, gdzie Sąd Najwyższy w ostatnich latach wskazywał, iż powołanie się przy ustalaniu zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę na potrzebę utrzymania wysokości zadośćuczynienia w rozsądnych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa, nie może prowadzić do podważenia kompensacyjnej funkcji zadośćuczynienia (wyrok SN z dnia 30 stycznia 2004 r., I CK 131/03, OSNC 2005/2/40, LEX nr 141820; wyrok SN z dnia 27 lutego 2004 r., V CK 282/03, LEX nr 183777).

W realiach niniejszej sprawy, a w szczególności mając na uwadze daleko posunięte negatywne skutki, jakie dla zdrowia oraz funkcjonowania wnioskodawcy zarówno w aspekcie rodzinnym jak i zawodowym, odniosło stosowanie wobec niego niesłusznie tymczasowego aresztowania, Sąd Apelacyjny stwierdza, że rozmiar krzywdy doznanej przez niego jest na tyle duży, iż konieczne było podwyższenie kwoty zadośćuczynienia. Uzasadnione to jest zarówno faktem stosowania tymczasowego aresztowania przez długi okres 2 lat i przeszło 4 miesięcy, przebiegiem tymczasowego aresztowania, w tym wydarzeniami z okresu pobytu w Areszcie Śledczym w K., gdzie to osadzeni uznali wnioskodawcę za konfidenta i gnębili go, brakiem kontaktów z żoną, niemal całkowitą izolacją z najmłodszym dzieckiem oraz bardzo ograniczonymi kontaktami z dwójką pozostałych dzieci, nagłośnieniem sprawy w mediach jak i daleko posuniętymi i utrzymującymi się do dnia dzisiejszego (mimo upływu niemal 20 lat od wyjścia na wolność) konsekwencjami stosowania tego środka dla zdrowia wnioskodawcy (zarówno w sferze psychicznej jak i fizycznej), dla jego życia rodzinnego oraz dla postrzegania go w otoczeniu. W ocenie Sądu Apelacyjnego sąd pierwszej instancji, kształtując orzeczenie o należnym wnioskodawcy zadośćuczynieniu, nie wziął pod uwagę w stopniu wystarczającym opisywanych przez samego wnioskodawcę jak i świadka J. H. wydarzeń z okresu pobytu w areszcie oraz tego jak przeszło 2- letnia izolacja wpłynęła na stan zdrowia wnioskodawcy, na jego późniejsze funkcjonowanie oraz tego jak wpłynęła na jego życie zarówno osobiste jak i zawodowe. Oceniając konsekwencje tymczasowego aresztowania dla życia J. K. należy zgodzić się ze zadaniem zawartym w apelacji jego pełnomocnika, że wskutek jego zastosowania i tak długiego utrzymywania w istocie zostało zrujnowane życie zarówno rodzinne jak i zawodowe wnioskodawcy. Wszak rozpadło się z tego powodu jego małżeństwo, zerwana została więź z dziećmi a także upadła prowadzona przez wnioskodawcę i wspólnika firma (...), która miała szanse rozwijać się w kolejnych latach.

Nie sposób natomiast podzielić zarzutu apelacji jakoby sąd pierwszej instancji w aspekcie krzywdy doznanej przez wnioskodawcę wskutek tymczasowego aresztowania naruszył art. 7 k.p.k. dokonując dowolnej oceny dowodów i nie biorąc pod uwagę okoliczności zaszłych po opuszczeniu aresztu, a także art. 410 k.p.k. poprzez nieuwzględnienie zeznań wnioskodawcy oraz świadka J. H.. Wszak sąd ten w oparciu o zeznania wnioskodawcy poczynił ustalenia odnośnie warunków pobytu w poszczególnych jednostkach penitencjarnych, w szczególności to, że w jednej z nich był pomawiany o to, że jest konfidentem i współwięźniowie gnębili go, jak też co do tego, że zdrowotnie źle znosił warunki izolacji. Istotnie w ustaleniach faktycznych sąd pominął domniemane stosowanie wobec wnioskodawcy szantażu przez przesłuchujących go funkcjonariuszy policji, przerywanie mu widzeń z żoną w celu przyznania się i złożenia oczekiwanych wyjaśnień czy też konieczność spania na podłodze, spożywania posiłków na toalecie czy zakazu podchodzenia do okna, jednak wskazać należy, że o takich zdarzeniach sam wnioskodawca nie zeznawał, a przecież, jeżeli sytuacje takie miałyby miejsce, to przede wszystkim on sam winien je ujawnić przed sądem. Skoro zatem osoba najbardziej zainteresowana wynikiem postępowania, czyli wnioskodawca, nie zeznawał o takich wydarzeniach, a wręcz zeznał, że żona go nie odwiedzała w areszcie, co przeczy zeznaniom J. H. co do przerywania widzeń żoną, to zasadnie sąd pierwszej instancji uznał je za nieudowodnione i nie ujął ich w ustaleniach faktycznych, jakkolwiek przyjął, że warunki pobytu wnioskodawcy w areszcie były trudne i źle na niego wpływały.

Co się tyczy natomiast zarzutu obrazy art. 410 k.p.k. poprzez pominięcie zeznań wnioskodawcy oraz świadka J. H. co do złego stanu psychicznego wnioskodawcy po opuszczeniu aresztu jak też trudności w komunikacji, to uznać go należało za gołosłowny. Wszak sąd pierwszej instancji ustalił, opierając się zarówno na zeznaniach wnioskodawcy i świadka J. H., jak i na zeznaniach świadków M. K., K. S.i J. S., na opinii sądowo- psychiatrycznej i psychologicznej oraz potwierdzającej ją dokumentacji leczenia wnioskodawcy, że również po opuszczeniu aresztu jego stan zdrowia nie wrócił do normy, że leczył się psychiatrycznie od 2003 r. i w dalszym ciągu odczuwa skutki pobytu w areszcie w postaci stanów lękowych, objawów depresyjnych, wahań nastroju oraz niskiej tolerancji na stres. W tej sytuacji zarzut rażącego błędu w ustaleniach faktycznych sądu pierwszej instancji co do stanu zdrowia psychicznego wnioskodawcy po opuszczeniu aresztu był zupełnie nieuprawniony.

Co się tyczy zarzutów obrazy art. 7 k.p.k. w zakresie oceny dowodów dotyczących stanu zdrowia wnioskodawcy stwierdzić należy, iż są one na tyle ogólnikowe, że w istocie trudno dociec co był intencją ich autora, a tym samym trudno się do nich odnieść. Bez wątpienia niezasadny był zarzut naruszenia przez sąd pierwszej instancji wskazanej w art. 7 k.p.k. zasady swobodnej oceny dowodów poprzez odmówienie wiary opinii biegłej psycholog co do tego, że objawy psychiczne i somatyczne występujące u wnioskodawcy są skutkiem przebywania w areszcie. Wszak uważna lektura pisemnego uzasadnienia wyroku sądu pierwszej instancji dowodzi, iż przyjął on za udowodnione, że występujące u wnioskodawcy do dnia dzisiejszego objawy w postaci wahania nastroju, nawracających objawów depresyjnych, stanów lękowych, obniżonej zdolności psycho- fizycznej oraz niskiej tolerancji na stres są skutkiem przebywania w warunkach izolacji. O ile natomiast pełnomocnikowi wnioskodawcy chodziło o podważenie zasadności odmówienia przez sąd meriti wiary opinii biegłej psycholog co do przyczyn występujących u wnioskodawcy objawów somatycznych, w tym przebytego w czerwcu 2017 r. udaru niedokrwiennego lewej półkuli mózgu (choć zarówno z zarzutu jak i uzasadnienia apelacji to nie wynika), to odnosząc się do tak rozumianego zarzutu przyznać należy w tym zakresie rację Sądowi Okręgowemu. Mając na uwadze odstęp 14 lat pomiędzy opuszczeniem przez wnioskodawcę aresztu, a doznaniem udaru mózgu nie sposób ustalić, że tymczasowe aresztowanie było jego bezpośrednią i wyłączną przyczyną. Jakkolwiek w świetle opinii psychiatryczno- psychologicznej przyjąć należy, że występujące u wnioskodawcy zaburzenia depresyjne, których przyczyną było tymczasowe aresztowanie, mogły się przyczynić do zaburzeń rytmu serca, a te z kolei wraz z miażdzycą naczyń domózgowych (co wiadomo z opinii biegłego neurologa- k. 392- 393, t. II) wywołały zarówno pierwszy (czerwiec 2017 r.) jak i drugi (listopad 2017 r.) udar niedokrwienny lewej półkuli mózgu, to jednak nie sposób przyjąć, iżby udary te pozostawały z bezpośrednim związku przyczynowo- skutkowym z tymczasowym aresztowaniem. Jak słusznie przyjął Sąd Okręgowy, na traumatyczne przeżycia wnioskodawcy związane z tymczasowym aresztowaniem i jego bezpośrednimi skutkami (rozpad małżeństwa i więzi z dziećmi, upadek firmy, brak środków do życia i ostracyzm społeczny) nałożyło się bowiem pozostawanie przez niego w długotrwałym i silnym stresie w związku z toczącym się cały czas postępowaniem karnym przed sądem. O tym jak bardzo uczestniczenie w postępowaniu sądowym było dla wnioskodawcy obciążające świadczy to, że drugiego udaru mózgu w listopadzie 2017 r. doznał on podczas jednej z rozpraw sądowych. Zasadnie, opierając się na dokumentacji leczenia wnioskodawcy w czasie pobytu w areszcie śledczym oraz na jego zeznaniach, sąd pierwszej instancji ustalił, że z powodu stresu związanego z aresztowaniem J. K. odczuwał dolegliwości kardiologiczne, neurologiczne i psychiczne, w tym często był przyjmowany w więziennym ambulatorium, dwa razy z powodu zasłabnięcia wzywano do niego pogotowie ratunkowe i przebywał w szpitalu. Z książki zdrowia osadzonego wynika bowiem, że zdiagnozowano u niego między innymi migotanie przedsionków, z powodu czego był przewożony do szpitala Aresztu Śledczego w B. a następnie również na Izbę Przyjęć Szpitala Miejskiego w Z.. Z materiału dowodowego nie wynika jednak, iżby wnioskodawca po opuszczeniu aresztu w lipcu 2003 r. w dalszym ciągu odczuwał dolegliwości kardiologiczne i leczył się z tego powodu, co mogłoby prowadzić do wniosku, że ujawnione u niego w czasie pobytu w areszcie schorzenia kardiologiczne występowały również po wyjściu na wolność aż do czerwca 2017 r., prowadząc do wystąpienia udaru niedokrwiennego mózgu. Wnioskodawca ani nie przedłożył na okoliczność leczenia kardiologicznego żadnych dokumentów ani też nie zeznał, iżby po wyjściu na wolność od 2003 r. do czerwca 2017 r. pozostawał w leczeniu kardiologicznym. Jedynie z opinii biegłego kardiologa wynika, że w 2012 r. J. K. miał mieć wykonaną ablację układu bodźcotwórczo- przewodzącego serca (co wynika z przedstawionych przez niego kart wypisowych z oddziału neurologii). Zgodnie z opinią biegłego kardiologa, mając na uwadze długi okres czasu pomiędzy przebywaniem w warunkach izolacji a koniecznością wykonana zabiegu ablacji, to jest 9 lat, trudno wiązać obydwa zdarzenia jako ciąg przyczynowo- skutkowy (k. 367- 371, t. II). W tych okolicznościach w pełni zasadnie sąd pierwszej instancji przyjął, iż brak podstaw dowodowych do przyjęcia, że zarówno przebyta przez J. K. w 2012 r. ablacja serca jak i przebyte w 2017 r. udary niedokrwienne mózgu a także utrzymujące się u niego ich skutki w postaci zaburzeń mowy oraz niedowład prawostronny z osłabieniem kończyn, miały bezpośredni związek z przebywaniem w areszcie, w tym znaczeniu, iżby były wyłącznie tym spowodowane. Jakkolwiek w świetle opinii psychiatryczno-psychologicznej nie budzi wątpliwości to, że długotrwałe pozostawanie przez wnioskodawcę w silnym stresie i występujące u niego objawy psychiczne (depresja, stany lękowe) mogły się przyczynić do wystąpienia zaburzeń czynności serca, a w dalszej kolejności do udaru mózgu, to jednak rację ma Sąd Okręgowy, stwierdzając, że pozostawanie przez wnioskodawcę w silnym i przewlekłym stresie nie było skutkiem wyłącznie tymczasowego aresztowania, ale również faktem prowadzenia wobec niego postępowania karnego (o czym zresztą pisze biegła psycholog w swojej części opinii- k. 417, t. III). Sam wnioskodawca zresztą wskazywał w swoich zeznaniach, że wpływ na jego stan miało również uczestniczenie w procesie sądowym przez kolejne lata.

W świetle tej treści dowodów zasadnie sąd pierwszej instancji odmówił również wiary wnioskom przedłożonej przez wnioskodawcę opinii prywatnej lekarza neurologa R. N. co do tego jakoby przebyty przez niego udar niedokrwienny mózgu miał związek przyczynowo- skutkowy z traumą psychiczną związaną z tymczasowym aresztowaniem w latach 2001- 2002 r. Opracowane na zlecenie sądu opinie kardiologiczna, neurologiczna, sądowo- psychiatryczna a także i zeznania samego wnioskodawcy nie dają bowiem podstaw do stawiania tak kategorycznych wniosków. Silny stres związany z tymczasowym aresztowaniem i jego następstwami w ocenie Sądu Apelacyjnego mógł być natomiast jednym z powodów (aczkolwiek nie jedynym) wystąpienia u J. K. zaburzeń rytmu serca, a w efekcie udaru niedokrwiennego mózgu i okoliczność ta została przez ten sąd wzięta pod uwagę jako jeden z elementów krzywdy przez niego doznanej w zw. z niesłusznym tymczasowym aresztowaniem.

Odnosząc się natomiast do zarzutów podniesionych w apelacji pełnomocnika wnioskodawcy dotyczących wysokości przyznanego odszkodowania, stwierdzić należy, co następuje.

Apelacja pełnomocnika wnioskodawcy w zakresie wyliczenia szkody poniesionej na skutek tymczasowego aresztowania jest bardzo ogólnikowa koncentrując się na ogólnym zarzucie przyznania wnioskodawcy odszkodowania wyłącznie za sam okres fizycznego pozbawienia go wolności, a nie za cały czas trwania procesu (który to okres brała pod uwagę biegła z zakresu rachunkowości) i wnosząc o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez przyznanie odszkodowania w kwocie 38.881.280 zł., to jest połowy wskazanego przez biegłą z zakresu księgowości M. B. w opinii uzupełniającej z dnia 21 lutego 2022 r. dochodu utraconego przez spółkę (...) za lata 2001- 2019 (k. 675- 678, t. IV). Nie wskazano jednak w apelacji żadnych argumentów przemawiających za tym, że jako element szkody winny być brane pod uwagę straty rzekomo ponoszone przez wnioskodawcę na skutek niemożności prowadzenia firmy aż przez 18 lat od uchylenia tymczasowego aresztowania. Próżno w apelacji poszukiwać konkretnych zarzutów dot. sposobu wyliczenia szkody przez sąd pierwszej instancji, a w szczególności za 2001 r., kiedy to wnioskodawca został pozbawiony wolności oraz za 2003 r., kiedy ją odzyskał. Sąd odwoławczy uznając jednak, że również ta część ustaleń faktycznych poczynionych przez sąd meriti została zakwestionowana przez skarżącego na skutek podniesienia ogólnego zarzutu obrazy art. 7 k.p.k. poprzez dokonanie dowolnej oceny dowodów w zakresie dot. szkody doznanej przez wnioskodawcę i przyznanie odszkodowania tylko za okres pobytu w areszcie, doszedł do wniosku, że zarzut ten uznać należało za częściowo zasadny. Stojąc na stanowisku, że wnioskodawcy należy się odszkodowanie wyłącznie za sam okres fizycznego pozbawienia go wolności sąd pierwszej instancji dokonał obliczenia miesięcznych i dziennych strat poniesionych przez niego w 2001 oraz w 2002 r. i przyznał odszkodowanie tylko za tę część 2001 i 2003 r., w której wnioskodawca był pozbawiony wolności. Z takim sposobem wyliczenia szkody Sąd Apelacyjny się nie zgadza. Wziąwszy bowiem pod uwagę specyfikę działalności gospodarczej, którą zajmował się wnioskodawca, to jest handel węglem, który polega na tym, że w początkowych miesiącach roku następują zakupy węgla, którego sprzedaż ma miejsce w drugiej połowie roku, a szczególnie w miesiącach jesiennych, za szkodę poniesioną wskutek tymczasowego aresztowania należało uznać stratę odniesioną przez współwłaścicieli spółki (...) za cały 2001 oraz za cały 2003 r. Skoro bowiem J. K. oraz jego wspólnik J. H. zostali pozbawieni wolności 7 marca 2001 r., to oczywistym jest, że w kolejnych miesiącach spółka nie mogła prowadzić sprzedaży węgla, który pozostał na jej stanie magazynowym z 2000 r. jak też został zakupiony w pierwszych miesiącach 2001 r. Z kolei, jak chodzi o rok 2003, to będąc pozbawionymi wolności przez przeszło poł roku, nie mogli w pierwszej połowie roku zaopatrzyć się w węgiel, który byłby sprzedawany w miesiącach jesiennych i zimowych. Zdaniem sądu odwoławczego zatem tymczasowe aresztowanie zarówno wnioskodawcy jak i jego wspólnika przez 10 miesięcy 2001 r. oraz przez 6 miesięcy 2003 r. wpłynęło na całoroczny wynik (...) spółki (...). Prowadzi to do wniosku, że za szkodę poniesioną przez wnioskodawcę za te lata uznać należało przypadającą na niego połowę straty za cały 2001 oraz za cały 2003 rok, a nie- jak to uczynił sąd pierwszej instancji- tylko za miesiące, w których był on pozbawiony wolności.

Co się natomiast tyczy zarzutu dot. nie przyznania wnioskodawcy odszkodowania za okres po wyjściu z aresztu śledczego, stanowisko sądu pierwszej instancji zasługuje na pełną akceptację. Żadną miarą nie sposób przyjąć, jak życzyłby sobie tego pełnomocnik wnioskodawcy, iżby utracone przez wnioskodawcę korzyści z prowadzenia spółki (...) na skutek tymczasowego aresztowania w latach 2001- 2003 sięgały aż do 2019 r., czyli 18 lat po uchyleniu tymczasowego aresztowania. Pominąwszy to, że w wywiedzionej apelacji pełnomocnik wnioskodawcy, poza przytoczeniem orzeczeń sądowych i ogólnikami, nie wskazuje żadnych argumentów mających uzasadniać prezentowane w tej mierze stanowisko, zgodzić się należy z Sądem Okręgowym, iż utrata możliwości zarobkowania przez wnioskodawcę na handlu węglem po uchyleniu tymczasowego aresztowania nie była spowodowana wyłącznie stosowaniem tego środka, ale również postawieniem go w stan oskarżenia o kradzież węgla na szkodę kopalni (...) i utratą wiarygodności wśród kontrahentów. Rację ma sąd pierwszej instancji stwierdzając, że nie sposób ustalić czy niemożność odbudowania firmy po wyjściu na wolność była skutkiem tymczasowego aresztowania czy oskarżenia o kradzież. Sam wnioskodawca zresztą zeznał na tę okoliczność, że po wyjściu z aresztu chciał dalej handlować węglem, bo się na tym znał, ale ci, którzy wcześniej się u niego zaopatrywali woleli już tego nie robić, bo wiedzieli, że ma sprawę w sądzie (k. 34). Nie jest również prawdą jakoby wnioskodawca nie powrócił do handlu węglem. Sam zeznał przecież, że po jakimś czasie zarejestrował firmę na żonę i handlował węglem na tym samym placu, na którym wcześniej sprzedawali węgiel w (...) spółki (...) (k. 34- 35). Niewątpliwie nie była to już tak dochodowa działalność jak wcześniej, przed tymczasowym aresztowaniem, ale nie sposób przyjąć, że było to wyłącznie skutkiem niesłusznego pozbawienia wnioskodawcy wolności. Oprócz utraty zaufania wśród kontrahentów, opierając się w tym zakresie na zeznaniach świadka J. S., słusznie sąd pierwszej instancji ustalił, że wpływ na zmniejszenie dochodowości handlu węglem w kolejnych latach miały również zmiana koniunktury, w tym wzrost konkurencji oraz nasycenie rynku. Świadek J. S.- przedsiębiorca z branży handlu węglem, zeznał bowiem, że okres 2000- 2005 był dobrym czasem dla handlujących węglem, bo były sprzyjające okoliczności, a od 2006 r. rozpoczęła się tendencja spadkowa, gdyż były inne uwarunkowania rynkowe (k. 425, t. III). Nie sposób zatem przyjąć, że w kolejnych latach spółka (...) rozwijałaby się i uzyskiwała coraz to wyższe dochody, a w szczególności iżby do 2019 r. osiągała z roku na rok o 30 % wyższe dochody. O ile, wziąwszy pod uwagę dobrą koniunkturę w branży węglowej w pierwszej połowie lat 2000- ych, można takie założenie przyjąć odnośnie lat 2001- 2003, kiedy to wnioskodawca był tymczasowo aresztowany, to jeżeli chodzi o lata kolejne, a szczególnie od 2006 r. (vide zeznania świadka (...)) taka hipoteza również zdaniem sądu odwoławczego jest nieuprawniona.

Niezasadny był zarzut dopuszczenia się przez sąd pierwszej instancji obrazy przepisów postępowania mającej wpływ na treść orzeczenia, to jest art. 410 k.p.k. poprzez pominięcie przy dokonywaniu ustaleń faktycznych istotnych okoliczności wynikających z uznanych za wiarygodne wyjaśnień świadków: J. H., A. P. (1), K. S., J. S., A. P. (2) i M. K. w zakresie współpracy z firmą (...), przerwania współpracy, sytuacji finansowej firmy wnioskodawcy przed jego aresztowaniem i tej, która miała miejsce po pozbawieniu wolności wnioskodawcy. Wszak opierając się między innymi na zeznaniach tych świadków Sąd Okręgowy ustalił, że przed aresztowaniem wnioskodawcy sytuacja finansowa spółka (...) była bardzo dobra, że spółka ta rozwijała się oraz, że była liczącym się podmiotem na rynku handlu węglem i miała bardzo wielu kontrahentów, co zresztą wpłynęło na przyjęcie przez ten sąd, że w latach 2001- 2003 spółka ta w dalszym ciągu rozwijałaby się i osiągała o 30 % wyższe dochody niż w roku poprzednim. Wbrew zarzutowi apelacji Sąd ten ustalił również między innymi w oparciu o zeznania tych świadków, że w czasie kiedy (...) spółki (...) byli aresztowani inne firmy z tej samej branży zyskały na znaczeniu. Zeznania tych świadków nie mogły natomiast skutecznie podważyć prawidłowości ustaleń sądu pierwszej instancji co do zmiany uwarunkowań rynkowych w branży handlu węglem w drugiej połowie lat 2000- ych, a co za tym idzie braku podstaw do przyjęcia, że aż do 2019 r. spółka (...) cały czas rozwijałaby się, uzyskując z roku na rok coraz to wyższe (i to aż o 30 %) dochody. Przeczą temu wszak zeznania świadka J. S. a także obserwowany z roku na rok spadek sprzedaży węgla z uwagi na wprowadzanie alternatywnych źródeł ogrzewania.

Pozbawiony racji był również zarzut obrazy przepisów postępowania, mającej wpływ na treść orzeczenia, to jest art. 7 k.p.k. poprzez brak uznania wyliczeń szkody przez biegłą sądową z zakresu rachunkowości obejmującej wprost dochody corocznie w wysokości 30 % wartości przedsiębiorstwa. Wszak sąd pierwszej instancji, opierając się właśnie na opinii biegłej z zakresu rachunkowości co do wyników finansowych osiągniętych przez spółkę (...) w 1999 r. oraz w 2000 r., przyjął, że w latach 2001, 2002 oraz 2003 dochód ten rósłby z roku na rok o 30 % i na tym założeniu oparł swoje ustalenia co do wysokości straty poniesionej przez wnioskodawcę wskutek tymczasowego aresztowania. Do zarzutu nieuwzględnienia strat spółki (...) w kolejnych latach, aż do zakończenia procesu sąd odwoławczy odniósł się natomiast powyżej.

Uznając natomiast za zasadny ogólny zarzut apelacji pełnomocnika wnioskodawcy dot. zasądzenia na jego rzecz odszkodowania w zbyt niskiej wysokości sąd dokonał zmiany orzeczenia sądu pierwszej instancji również w tej części. Konieczność dokonania tej zmiany wynikała po pierwsze z błędnych obliczeń sądu pierwszej instancji co do wysokości szkody doznanej przez J. K. na skutek niesłusznego tymczasowego aresztowania (do czego przyznał się w pisemnym uzasadnieniu wyroku), po drugie z przyjęcia, iż odszkodowanie winno rekompensować straty za cały 2001 oraz a cały 2003 r. a po trzecie z niedokonania przez sąd pierwszej instancji waloryzacji należnego wnioskodawcy odszkodowania. Sąd Apelacyjny stoi bowiem na stanowisku, że z uwagi upływ znacznego okresu czasu pomiędzy stosowaniem niesłusznego tymczasowego aresztowania a orzekaniem w przedmiocie odszkodowania z tego tytułu (19 lat), w którym to czasie zaszła znaczna zmiana siły nabywczej pieniądza, odszkodowanie przyznane wnioskodawcy wino zostać zwaloryzowane.

Uznając za zasadne stanowisko Sądu Okręgowego co do tego, że w latach 2001- 2003 r. dochody spółki (...) zwiększałyby się z roku na rok o 30 % (tak jak miało to miejsce w 2000 r. w porównaniu z 1999 r.) szkoda doznana przez wnioskodawcę, czyli utracona przez niego połowa dochodów ze spółki (...) za lata 2001- 2003 r., wynosi łącznie 689.995,66 zł. Stojąc na stanowisku, że z przyczyn wyżej wskazanych za 2001 oraz za 2003 r. jako szkodę poniesioną przez wnioskodawcę należy uznać połowę dochodu spółki (...) za cały 2001 oraz 2003 r. (a nie jak przyjął to sąd pierwszej instancji wyłącznie za miesiące, w których był on pozbawiony wolności) kwotę tę wyliczono w następujący sposób:

- za 2001 r. - biorąc pod uwagę to, że w 2000 r. wskazana przez biegłą z zakresu rachunkowości przypadająca na wnioskodawcę część przychodu wynosiła 133.301,17 zł. i dodając do tej kwoty 30 % jej wartości, czyli 39.990,35 zł., otrzymujemy kwotę 173.291,52 zł.,

- za 2002 r.- biorąc pod uwagę to, że prognozowany przychód wnioskodawcy w 2001 r. wyniósłby 173.291,52 zł. i dodając do tej kwoty 30 % jej wartości, czyli 51.987,46 zł., otrzymujemy kwotę 225.278,98 zł.,

- za 2003 r.- biorąc pod uwagę to, że prognozowany przychód wnioskodawcy w 2002 r. wyniósłby 225.278,98 zł. i dodając do tej kwoty 30 % jej wartości, czyli 67.583,69 zł., otrzymujemy kwotę 292.862,67 zł., przy czym od tej kwoty odjęto wskazany przez biegłą w opinii dochód osiągnięty przez wnioskodawcę w Areszcie Śledczym w Z. w wysokości 1.437,51 zł., co dało kwotę 291.425,16 zł.

Suma kwot 173.291,52 zł., 225.278,98 zł. oraz 291.425,16 zł. to wskazane powyżej 689.995,66 zł. jako utracony prognozowany przychód J. K. z prowadzonej działalności gospodarczej.

Przychód ten podlegałby opodatkowaniu podatkiem dochodowym, w zw. z czym od w/w kwot sąd odliczył wartość podatku dochodowego, który wnioskodawca byłby zmuszony uiścić.

Zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych w latach 2001 oraz 2002 r. od przychodu ponad 74.048 zł. podatek dochodowy wynosił 17.648,44 zł. + 40 % nadwyżki ponad 74.048 zł.

Podatek dochodowy od przychodu za 2001 r. to zatem według tej skali 57.345,85 zł. (17.648,44 zł. + 40 % nadwyżki ponad 74.048 zł., czyli 40 % z 99.243,52 zł., to jest 39.697,41 zł. Dochód za 2001 r. wyniósł zatem 115.945,67 zł. (173.291,52 zł. minus 57.345,85 zł.).

Podatek dochodowy od przychodu za 2002 r. to zatem według tej skali 78.140,83 zł. (17.648,44 zł. + 40 % nadwyżki ponad 74.048 zł., czyli 40 % z 151.230,98 zł., to jest 60.492,39 zł. Dochód za 2002 r. wyniósł zatem 147.138,15 zł. (225.278,98 zł. minus 78.140,83 zł.).

Zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych w 2003 r. od przychodu ponad 74.048 zł. podatek dochodowy wynosił 17.611,68 zł. + 40 % nadwyżki ponad 74.048 zł.

Zatem obliczony według tej skali podatek dochodowy od przychodu za 2003 r. to 104.562,84 zł. (17.611,68 zł. + 40 % nadwyżki ponad 74.048 zł., czyli 40 % z 217.377,16 zł., to jest 86.950,86 zł. Dochód za 2002 r. wyniósł zatem 186.862,32 zł. (291.425,16 zł. minus 104.562,84 zł.).

Suma kwot 115.945,67 zł., 147.138,15 zł. oraz 186.862,32 zł. daje 449.946,14 zł. jako prognozowany utracony dochód J. K. z prowadzonej działalności gospodarczej, po potrąceniu należnego podatku dochodowego.

Ustalone w ten sposób kwoty dochodu za poszczególne lata zostały zwaloryzowane poprzez ich odniesienie do średniego wynagrodzenia miesięcznego w latach 2001- 2003 i średniego wynagrodzenia miesięcznego w dacie orzekania przez sąd pierwszej instancji.

W 2001 r. wnioskodawca J. K. osiągnąłby dochód roczny w wysokości 115.945,67 zł., co oznacza, że jego dochód miesięczny wyniósłby 9.662,14 zł. (115.945,67 zł. : 12). Jak ustalono w oparciu o dane Głównego Urzędu Statystycznego, w 2001 r. średnie wynagrodzenie miesięczne wynosiło 2.061,85 zł., co oznacza, że wnioskodawca w 2001 r, osiągał dochody w wysokości prawie 4,7 przeciętnych wynagrodzeń miesięcznych. (2,601,85 zł. 4,7= 9.690,70 zł.).

Zgodnie z komunikatem Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 9 sierpnia 2022 r. przeciętne wynagrodzenie miesięczne w drugim kwartale 2002 r. (a więc w dacie orzekania przez sąd pierwszej instancji) wynosiło 6.157,25 zł. Oznacza to, że utracony przez J. K. wskutek niesłusznego tymczasowego aresztowania dochód miesięczny w 2001 r., w odniesieniu do obecnej wysokości przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, to kwota 28.939 zł. (6.157,25 zł. x 4,7), zaś dochód roczny to kwota 347.268 zł. (28.939 zł. x 12).

W 2002 r wnioskodawca J. K. osiągnąłby dochód roczny w wysokości 147.138,15 zł., co oznacza, że jego dochód miesięczny wyniósłby 12.261,50 zł. (147.138,15 zł. : 12). Jak ustalono w oparciu o dane Głównego Urzędu Statystycznego w 2002 r. przeciętne wynagrodzenie miesięczne wynosiło 2.133,21 zł., co oznacza, że wnioskodawca w 2002 r. osiągnąłby miesięczny dochód w wysokości prawie 5,8 przeciętnych wynagrodzeń miesięcznych. (2.133,21 zł. x 5,8 = 12.372,62 zł.).

Zgodnie z komunikatem Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 9 sierpnia 2022 r. przeciętne wynagrodzenie miesięczne w drugim kwartale 2002 r. (a więc w dacie orzekania przez sąd pierwszej instancji) wynosiło 6.157,25 zł. Oznacza to, że utracony przez J. K. wskutek niesłusznego tymczasowego aresztowania dochód miesięczny w 2002 r., w odniesieniu do obecnej wysokości przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, to kwota 35.712,05 zł. (6.157,25 zł. x 5,8), zaś dochód roczny to kwota 428.544,60 zł. (35.712,05 zł. x 12).

W 2003 r. wnioskodawca J. K. osiągnąłby dochód roczny w wysokości 186.862,32 zł., co oznacza, że jego dochód miesięczny wyniósłby 15.571,86 zł. (186.862,32 zł. : 12). Jak ustalono w oparciu o dane Głównego Urzędu Statystycznego w 2003 r. przeciętne wynagrodzenie miesięczne wynosiło 2.201,47 zł., co oznacza, że wnioskodawca w 2003 r. osiągnąłby miesięczny dochód w wysokości prawie 7,1 przeciętnych wynagrodzeń miesięcznych. (2.201,47 zł. x 7,1 = 15.630,44 zł.).

Zgodnie z komunikatem Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 9 sierpnia 2022 r. przeciętne wynagrodzenie miesięczne w drugim kwartale 2002 r. (a więc w dacie orzekania przez sąd pierwszej instancji) wynosiło 6.157,25 zł. Oznacza to, że utracony przez J. K. wskutek niesłusznego tymczasowego aresztowania dochód miesięczny w 2003 r., w odniesieniu do obecnej wysokości przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, to kwota 43.716,48 zł. (6.167,25. x 7,1), zaś dochód roczny to kwota 524.597,76 zł. (43.716,48 zł. x 12).

Wyliczone w ten sposób należne wnioskodawcy odszkodowanie za straty poniesione w związku z niesłusznym tymczasowym aresztowaniem to kwota 1.300.410,36 zł., czyli suma utraconych prognozowanych dochodów z działalności spółki (...) za 2001 r. w kwocie 347.268 zł., za 2002 r. w kwocie 428.544,60 zł. oraz za 2003 r. w kwocie 524.597,76 zł.

Wniosek

O zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie na rzecz wnioskodawcy od Skarbu Państwa łącznie kwoty 41.681.280 zł. wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia opuszczenia zakładu karnego do dnia zapłaty, na którą to kwotę składają się:

- kwota 2.800.000 zł. tytułem zadośćuczynienia,

- kwota 38.280.000 zł. tytułem odszkodowania z tytułu utraconych dochodów przez wnioskodawcę w ramach działalności gospodarczej (...) s.c.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

3.2.

Podniesiony w apelacji prokuratora zarzut obrazy przepisów prawa procesowego, mającej istotny wpływ na treść orzeczenia, to jest 7 k.p.k. poprzez dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny materiału dowodowego, skutkującej ustaleniem kwoty odszkodowania w oparciu o niepoparte żadnym dowodem arbitralne założenie, iż w latach 2001- 2003 doszłoby do wzrostu dochodu firmy (...), podczas gdy z opinii biegłej z zakresu rachunkowości wprost wynika, że nie ma możliwości jednoznacznie stwierdzić jakie dochody wnioskodawca osiągałbym gdyby nie został tymczasowo aresztowany.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut zasądzenia na rzecz wnioskodawcy odszkodowania w zawyżonej wysokości nie zasługiwał na uwzględnienie. Wręcz przeciwnie, zdaniem sądu odwoławczego, nie uwzględnienie przez Sąd Okręgowy znaczącego upływu czasu pomiędzy zdarzeniem wyrządzających szkodę w mieniu wnioskodawcy, a co za tym idzie znaczącej zmiany siły nabywczej pieniądza i nie dokonanie waloryzacji przyznanego mu odszkodowania poprzez jego odniesienie do średniego wynagrodzenia z daty orzekania a także przyznanie odszkodowania tylko za cześć 2001 oraz 2003 r. spowodowało przyznanie tytułem odszkodowania kwoty zaniżonej i to niemal o połowę.

Nie ma racji prokurator zarzucając sądowi pierwszej instancji dowolność oceny dowodów w zakresie perspektyw rozwoju firmy (...) w latach 2001- 2003 i równie dowolne ustalenie, że dochody tej spółki byłyby w tym okresie wyższe co roku o 30 % od dochodów z roku ubiegłego. Nie sposób zarzucić w tym zakresie sądowi pierwszej instancji dowolności, skoro ustalenie takie poczynił w oparciu o wskazane przez biegłą z zakresu rachunkowości wyniki finansowe osiągnięte przez spółkę (...) w latach 1999 i 2000 a także w oparcia o zeznania świadków K. S., J. S., A. P. (2) i M. K.. Wszak z zeznań tych świadków wynika, że w pierwszej połowie lat 200-ych w branży węglowej była bardzo dobra koniunktura i firmy przez nich prowadzone w kolejnych latach rozwijały się, osiągając coraz to wyższe dochody. Porównując wynik (...) spółki (...) za lata 1999 i 2000 a także mając na uwadze ustalenia co do sytuacji firm z branży węglowej w latach 2001- 2003 r., w pełni zasadnie sąd pierwszej instancji, wyliczając wyrządzoną wnioskodawcy szkodę na skutek niesłusznego tymczasowego aresztowania, przyjął hipotezę, że w latach tych firma (...) (tak samo jak i współpracujące z nią wcześniej inne firmy z branży węglowej) rozwijałaby się i przynosiła dochody co najmniej o 30 % wyższe z roku na rok, tak jak miało to miejsce w roku 1999 i 2000. Analizując wyniki finansowe osiągane przez spółkę (...) w poprzednich latach biegła z zakresu rachunkowości wskazała, że firma ta rozwijała się i miała szansę z roku na rok uzyskiwać coraz to wyższe dochody. Mając zatem na uwadze porównanie wyników finansowych spółki z roku 1999 i 2000 r. jak też zeznania wyżej wymienionych przedsiębiorców z branży węglowej, którzy przed aresztowaniem właścicieli współpracowali z firmą (...), a także jej dogodną lokalizację bezpośrednio przy kopalni (...), w pełni zasadnie sąd pierwszej instancji przyjął, że gdyby nie zastosowanie tymczasowego aresztowania, to w latach 2001- 2003 wnioskodawca i jego wspólnik osiągaliby dochody o co najmniej 30 % wyższe z roku na rok. Wszak świadek M. K. wskazywał, że latach 2001- 2003 r. dochód jego firmy na handlu węglem oraz drewnem wynosił ok. 300- 500 tys. zł. rocznie, natomiast firma (...) w stosunku do jego firmy w tamtym czasie była firmą większą (k. 423v). Świadek K. S. zeznał, że jego firma handlująca węglem rozwijała się cały czas od jej powstania w 1996 r., a największy zanotowany dochód to ponad 4 mln zł., zaś najniższy 700 tys. zł. rocznie. Zdaniem tego świadka przed aresztowaniem (...) spółka (...) była prężniejsza, niż jego i miała lepszą lokalizację przy kopalni, co stawiało ją w lepszej sytuacji (k. 424v). Z kolei świadek J. S. zeznał, że początek lat 2000- ych to był bardzo dobry okres dla handlu węglem, w zw. z czym do 2006 r. jego firma rozwijała się. Firma (...) była w tej branży liczącym się podmiotem, miała duży udział w rynku i bardzo dużą bazę klientów, a także idealną lokalizację bezpośrednio przy kopalni z dużym placem i zapleczem dla kierowców samochodów stojących w kolejce po węgiel (k. 425). Również świadkowie M. M. i A. P. (2) wskazywali na to, że sytuacja firmy (...) była w pierwszej połowie lat 2000- ych bardzo dobra, zeznając, że była to duża firma, z dużą ilością klientów i z bardzo dobrym usytuowaniem przy kopalni a także z pełnym zapleczem (k. 426, k. 487). Dowody te w połączeniu ze wzrostem przychodu spółki (...) w wysokości ponad 30 % w roku 2000 w porównaniu z rokiem 1999 r. w zupełności pozwalały sądowi pierwszej instancji na przyjęcie założenia, że również w latach 2001- 2003 przychody spółki rosłyby rok do roku o co najmniej 30 % i takie założenie sąd drugiej instancji w pełni podziela.

Zasadnie w tej sytuacji Sąd Okręgowy, obliczając wysokość dochodów ze spółki (...) utraconych przez wnioskodawcę J. K. na skutek niesłusznego tymczasowego aresztowania, nie brał pod uwagę wyliczonych przez biegłą z zakresu rachunkowości średnich dochodów tej firmy za lata 1999 i 2000, czyli 117.748,58 zł. Przyjęcie za podstawę obliczeń tej kwoty prowadziłoby do ustalenia, że w roku 2001, 2002 i 2003 przychody spółki stałyby w miejscu, co kłóciłoby się zarówno z opinią biegłej co dynamicznego rozwoju firmy (...) i spodziewanego wzrostu dochodów w kolejnych latach jak również z zeznaniami wyżej wymienionych przedsiębiorców z branży węglowej odnośnie dobrej koniunktury w branży handlu węglem w pierwszej połowie lat 2000- ych oraz rozwoju w tych latach prowadzonych przez nich firm z tej branży.

Wniosek

O zmianę zaskarżonego wyroku poprzez obniżenie wysokości odszkodowania do kwoty 274.746,66 zł.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Z uwagi na bezpodstawność zarzutu przyznania wnioskodawcy odszkodowania w zbyt wysokiej kwocie wniosek apelacji prokuratora o obniżenie tej kwoty nie zasługiwał na uwzględnienie.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Oddalenie roszczeń wnioskodawcy z tytułu zadośćuczynienia ponad kwotę 700 000 zł. oraz odszkodowania ponad kwotę 1.300.410,36 zł., przyznanie odsetek od zasądzonych kwot od dnia prawomocności wyroku jak również rozstrzygnięcie o kosztach.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Kwota 2.800.000 zł. żądana przez pełnomocnika wnioskodawcy tytułem zadośćuczynienia byłaby w okolicznościach tej sprawy kwotą nadmierną, nie znajdującą uzasadnienia w rozmiarze doznanej przez wnioskodawcę krzywdy. Żądanie przyznania odszkodowania w wysokości 38.881.280 zł., czyli dochodów utraconych przez wnioskodawcę w kolejnych latach aż do zakończenia procesu w 2019 r. nie znajduje uzasadnienia w przeprowadzonych w sprawie dowodach.

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Wyrok Sądu Okręgowego z dnia 20 maja 2022 r. zmieniono poprzez podwyższenie kwoty zadośćuczynienia oraz podwyższenie kwoty odszkodowania.

Zwięźle o powodach zmiany

Uznając, że przyznane wnioskodawcy przez sąd pierwszej instancji zadośćuczynienie z powodu niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania nie pełni funkcji kompensacyjnej, uwzględniając częściowo wniesioną jego imieniem apelację, kwotę tę podwyższono do 700.000 zł.

Stwierdziwszy częściową zasadność zarzutu przyznania przez sąd pierwszej instancji wnioskodawcy odszkodowania w kwocie nierekompensującej w pełni doznanej przez niego szkody w postaci utraconych za lata 2001- 2003 r. dochodów z działalności gospodarczej, uwzględniając częściowo wniesioną przez jego pełnomocnika apelację, kwotę tę podwyższono do 1.300.410,36 zł., którą to wyliczono w sposób wyżej wskazany.

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

3.

Na podstawie art. 554 § 4 zd. 1 k.p.k. kosztami sądowymi za postępowanie odwoławcze obciążono Skarb Państwa.

7.  PODPIS

SSO del. Teresa Jędrzejas- Paluch SSA Marcin Schoenborn SSA Piotr Filipiak

1.11.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

pełnomocnik wnioskodawcy

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

wysokość przyznanego przez sąd pierwszej instancji zadośćuczynienia i odszkodowania

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

1.12.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

2

Podmiot wnoszący apelację

prokurator

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

wysokość przyznanego przez sąd pierwszej instancji odszkodowania

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana