Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 kwietnia 2023 r.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 18 kwietnia 2023 r. w Piotrkowie Trybunalskim

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W.

przeciwko J. B.

o zapłatę

na skutek apelacji wniesionej przez pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim

z dnia 15 listopada 2022 r. sygn. akt I C 811/22

oddala apelację.

Paweł Hochman

Sygn. akt II Ca 1095/22

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 14 marca 2022 roku powód (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W., wniósł pozew o zapłatę domagając się od pozwanego J. B. kwoty 63.628,54 zł, na którą składały się: należność główna z tytułu niespłaconego kapitału w kwocie 58.909,27 zł wraz z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, niespłacone odsetki umowne za okres korzystania z kapitału naliczone według stopy procentowej w wysokości 7,20% od dnia 18.12.2020 r. do dnia 31.05.2021 r. tj. ostatniego dnia obowiązywania umowy, w kwocie 1.480,22 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty i niespłacone odsetki karne za opóźnienie w kwocie 3.239,05 zł od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty.

Powód wniósł ponadto o zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz kosztów procesu według nrom przepisanych, w tym przepisanych kosztów zastępstwa procesowego oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty oraz o uwzględnienie w niniejszym postępowaniu kosztów poniesionych przez powoda w umorzonym elektronicznym postępowaniu upominawczym.

W dniu 26 kwietnia 2022 r. Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty wniesionym w dniu 13 czerwca 2022 r. pozwany wniósł o oddalenie powództwa, a dodatkowo wniósł o ewentualne rozłożenie na raty dochodzonej przez powoda należności.

Pełnomocnik powoda w odpowiedzi z dnia 9 sierpnia 2022 r. na sprzeciw od nakazu zapłaty nie wyraził zgody na rozłożenie roszczenia na raty.

Na rozprawie w dniu 27 września 2022 r. pełnomocnicy stron wnieśli odroczenie rozprawy celem zawarcia ugody.

Pełnomocnik powoda w piśmie z dnia 3 listopada 2022 r. wskazał, że powód nie dopuszcza możliwości zawarcia ugody z pozwany i jednocześnie wskazał, że powód aktualnie występuje pod nazwą (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W..

Na rozprawie w dniu 15 listopada 2022 r. pełnomocnik pozwanego uznał powództwa
i wniósł o podzielenie należności na dwie raty, pierwsza w kwocie 30.000,00 zł do końca grudnia tego roku, a resztę do 31 maja 2023 r. Pełnomocnik powoda podtrzymał stanowisko co do braku wyrażenia zgody na podział należności na raty.

Wyrokiem z dnia 15 listopada 2022 roku Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 63.628,54 zł z maksymalnymi umownymi odsetkami za opóźnienie od kwoty 58.909,27 zł od dnia 14 marca 2022 roku do dnia zapłaty oraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwoty 4.719, 27 zł od dnia 14 marca 2022 roku do dnia zapłaty, odroczył termin płatności należności wskazanej w punkcie pierwszym sentencji do końca grudnia 2022 roku, zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 8.608 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty. Ponadto Sąd nadał przedmiotowemu wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności.

Podstawę powyższego wyroku stanowiły następujące ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji:

(...)Spółka Akcyjna z siedzibą w W. zawarł z J. B. umowę kredytu nr (...) z dnia 13 maja 2019 r. Pozwany nie wywiązał się z ciążącego na nim zobowiązania terminowego dokonywania spłat w wysokościach ustalonych w zawartej umowie. W związku z powstaniem zaległości w dniu 24 listopada 2020 r. powód bezskutecznie wzywał pozwanego do dobrowolnej spłaty zaległości, informując jednocześnie o możliwości restrukturyzacji zadłużenia.

Wobec braku restrukturyzacji oraz zapłaty zaległych rat, powód wypowiedział przedmiotową umowę pismem z dnia 6 kwietnia 2021 r.

Z uwagi na bezskuteczny upływ okresu wypowiedzenia powód postawił całą należność w stan wymagalności w dniu 1 czerwca 2021 r.

Na kwotę zadłużenia 63.628,54 zł składają się:

1) należność główna z tytułu niespłaconego kapitału w kwocie 58.909,27 zł wraz
z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;

2) niespłacone odsetki umowne za okres korzystania z kapitału naliczone według stopy procentowej w wysokości 7,20% od dnia 18.12.2020 r. do dnia 31.05.2021 r. tj. ostatniego dnia obowiązywania umowy, w kwocie 1.480,22 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;

3) niespłacone odsetki karne za opóźnienie w kwocie 3.239,05 zł od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty.

W dniu 17 listopada 2021 r. powód wniósł przeciwko pozwanemu pozew o zapłatę przedmiotowego roszczenia w elektronicznym postępowaniu upominawczym. Postanowieniem z dnia 13 grudnia 2021 r. Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie, VI Wydział Cywilny, umorzył elektroniczne postępowanie upominawcze prowadzone pod sygn. akt Nc-e 1624445/21.

W dalszej kolejności Sąd Rejonowy wyjaśnił, że dokumentacja przedstawiona przez powoda była wyczerpująca do uznania powództwa, zarówno co do zasady jak i wysokości, przy czym sam pozwany, za pośrednictwem pełnomocnika, uznał powództwo na rozprawie w dniu 15 listopada 2022 r. Sąd uchylił postanowienie dowodowe z dnia 18 sierpnia 2022 r. wobec cofnięcia wniosku pełnomocnika pozwanego o przesłuchanie stron.

Wskazał również, że pełnomocnik pozwanego oświadczył na rozprawie dniu 15 listopada 2022 r., iż pozwany ma 72 lata, utrzymuje się z emerytury w wysokości ok. 3.000,00 zł, nie ma oszczędności, liczy na spadek w wysokości ponad 200.000,00 zł, którą to kwotę stanowią pieniądze na lokacie, a właścicielem nieruchomości – domu jednorodzinnego, w który mieszka pozwany jest jego ojciec. Dom ma wartość ok. 200.000,00 zł. Ponadto, pozwany choruje i część emerytury musi wydatkować na koszty leczenia i dojazdów do lekarzy.

W następstwie powyższych ustaleń, Sąd Rejonowy zważył, że podstawę prawną roszczenia powoda stanowi art. 720 § 1 k.c., zgodnie z treścią którego przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Ponadto, art. 720 § 2 k.c. stanowi, iż umowa pożyczki, której wartość przenosi pięćset złotych, powinna być stwierdzona pismem.

Przedmiotem żądania pozwu była kwota 63.628,54 zł, której zasądzenia powód domagał się od pozwanego J. B. z tytułu zawartej przez niego w dniu 13 maja 2019 r. umowy kredytu.

Powództwo zostało przez pozwanego uznane. Zgodnie z art. 213 § 2 k.p.c. sąd jest związany uznaniem powództwa, chyba że uznanie jest sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierza do obejścia prawa. Uznanie powództwa przez pozwanego, jako akt dyspozytywny strony objął swoim zakresem nie tylko samo żądanie powoda, ale również okoliczności faktyczne je uzasadniające, tym samym pozwany wyraził zgodę na wydanie wyroku uwzględniającego żądania powoda (vide: uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 13.08.2011 r. III CSK 127/10, uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego
z dnia 9.11.2011 r. II CSK 70/11, Legalis). Sąd będąc związanym uznaniem powództwa poddał jednak kontroli oświadczenie pozwanego o uznaniu powództwa jedynie w zakresie przesłanek z art. 213 § 2 k.p.c.

W toku sprawy powód przedstawił przedmiotową umowę na okoliczność istnienia między pożyczkodawcą a pozwanym stosunku prawnego, na mocy którego pozwany był zobowiązany do uiszczania określonej kwoty pieniężnej. Wobe c nie wywiązania się przez pozwanego z warunków umowy, powód wezwał go do zapłaty długu.

Powód wypowiedział przedmiotową umowę pismem z dnia 6 kwietnia 2021 r. wobec braku restrukturyzacji oraz zapłaty zaległych rat. Wypowiedzenie umowy poprzedziło wezwanie pozwanego do zapłaty z dnia 24 listopada 2020 r., w których zakreślono mu termin płatności, co czyniło zadość wymogom z art. 75c ust. 1 Ustawy Prawo Bankowe z dnia 29.08.2119 r. (Dz. U. 1997 Nr 140, poz. 939 ze zm.) oraz umieszczono adnotację o możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację zadłużenia, co czyniło zadość wymogowi z art. 75c ust.
2 Ustawy. Zatem powód dochował wszelkich formalności uprawniających go do wypowiedzenia umowy kredytu.

Mając na uwadze powyższe, Sąd nie dostrzegł żadnych okoliczności świadczących
o tym, aby oświadczenie pozwanego były sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierzało do obejścia prawa.

W tym stanie rzeczy Sąd był związany uznaniem powództwa zasądził na rzecz powoda kwotę 63.628,54 zł.

Odnosząc się do wniosku pozwanego o rozłożenie dochodzonej kwoty na raty, Sąd meriti wyjaśnił, że należało zgodzić się z powodem, iż w przedmiotowej sprawie nie zaistniała przesłanka wskazująca na szczególnie uzasadniony przypadek. Wskazał, że możliwość rozłożenia świadczenia na raty wynika z art. 320 k.p.c., zgodnie z którym w szczególnie uzasadnionych wypadkach Sąd może w wyroku rozłożyć na raty zasądzone świadczenie. Przesłanką do rozłożenia świadczenia na raty jest pozytywna prognoza odnośnie spłaty, bowiem celem uregulowania z art. 320 k.p.c. jest zapewnienie dłużnikowi możliwości spłaty zadłużenia.

Sąd mając na względzie całość zadłużenia i okres czasu, który upłynął
od wypowiedzenia umowy, powziął uzasadnione wątpliwości co do pozytywnej prognozy spłaty pożyczki w ratach. Pełnomocnik pozwanego wskazał, że pozwany ma 72 lata, utrzymuje się z emerytury w wysokości ok. 3.000,00 zł, nie ma oszczędności, liczy na spadek w wysokości ponad 200.000,00 zł, którą to kwotę stanowią pieniądze na lokacie, a właścicielem nieruchomości – domu jednorodzinnego, w który mieszka pozwany jest jego ojciec. Przy tak kształtujących się dochodach, Sąd nie uznał, aby sytuacja finansowa pozwanego była na tyle trudna, aby uzasadniała dotychczasowy brak wywiązywania się z przedmiotowego zobowiązania. Powyższe skutkowało powzięciem wątpliwości co do spłaty zasądzonej kwoty w ratach w przyszłości. Nie bez znaczenia był również fakt, iż pozwany nie odniósł się do tego na jaki cel spożytkował otrzymaną z kredytu kwotę, a jednocześnie jego pełnomocnik zadeklarował, że pozwany nie posiada oszczędności, co budzi uzasadnione podejrzenie.

Jednocześnie, Sąd pierwszej instancji wyjaśnił, że odroczenie terminu płatności zasądzonej wierzytelności było uzasadnione art. 5 k.c. Sytuacja w jakiej znalazł się pozwany jest bezsporna i daje podstawy do zastosowania wskazanej normy prawnej. Zastosowanie zasad współżycia społecznego pozostaje w nierozłącznym związku z całokształtem okoliczności każdej, indywidualnie ocenianej, konkretnej sprawy. Sąd, mając na uwadze wiek pozwanego, jego sytuację zdrowotną oraz wysokość zobowiązania, uznał za uzasadnione odroczenie płatności kwoty 63.628,54 zł do końca grudnia 2022 r. Pełnomocnik pozwanego wnosił o podzielenie należności na dwie raty, pierwsza w kwocie 30.000,00 zł do końca grudnia tego roku, a resztę do 31 maja 2023 r., co zatem oznaczało, że pozwany jest w stanie zorganizować znaczną część kwoty w ciągu stosunkowo krótkiego okresu.

Zatem uznając, że wypowiedzenie umowy kredytu było skuteczne, Sąd zasądził
w punkcie pierwszym wyroku od pozwanego na rzecz powoda kwotę 63.628,54 zł
z maksymalnymi umownymi odsetkami za opóźnienie od kwoty 58.909,27 zł od dnia 14 marca 2022 roku do dnia zapłaty oraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwoty 4.719, 27 zł od dnia 14 marca 2022 roku do dnia zapłaty.

Odsetki naliczone od kwoty 58.909,27 zł (kwota kapitału) znajdują swoje oparcie
w art. 481 § 2 ¹ k.c. Z kolei odsetki od kwoty 4.719,27 zł zostały naliczone na podstawie art. 481 § 2 k.c.

W punkcie trzecim wyroku Sąd odroczył termin płatności należności wskazanej w punkcie pierwszym sentencji do końca grudnia 2022 r., mając na uwadze okoliczności omówione powyżej.

Powód wygrał sprawę w całości, dlatego pozwany, zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu z art. 98 § 1, § 1 ¹ i § 3 k.p.c. zobowiązany są zwrócić powodowi koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw (koszty procesu). Sąd w punkcie trzecim wyroku włożył obowiązek zwrotu powodowi kosztów procesu w całości na pozwanego i zasądził na rzecz powoda kwotę 8.608 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Na kwotę tę składają się: opłata od pozwu – 2.388,00 zł (art. 13 ust. 2 3 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, t. jedn. Dz.U. z 2022 r., poz. 1125 ze zm.), wynagrodzenie w stawce minimalnej pełnomocnika powoda będącego radcą prawnym – 5.400,00 zł (§ 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych, Dz. U. z 2015 r., poz. 1804 ze zm.) oraz 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa (art. 1 ust. 2 ustawy z dnia 16 listopada 2006r. o opłacie skarbowej, t. jedn. Dz.U. z 2022 r., poz. 2142 ze zm.) oraz 803 zł tytułem kosztów poniesionych przez powoda w elektronicznym postepowaniu upominawczym, w tym 796 zł tytułem opłaty od pozwu. Pozwany została zobowiązany do zapłaty tejże kwoty na rzecz powoda tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z odsetkami od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

W punkcie czwartym wyroku Sąd nadał wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności na podstawie art. 333 § 1 ust. 2 k.p.c., zgodnie z którym Sąd z urzędu nada wyrokowi przy jego wydaniu rygor natychmiastowej wykonalności, jeżeli zasądza roszczenie uznane przez pozwanego.

Apelację od powyższego wyroku złożył pozwany, zaskarżając go w całości i domagając się jego zmiany w zakresie orzeczenia o jednorazowej spłacie środków wobec (...) oraz koszty procesu.

Wniósł o rozłożenie należności w układzie ratalnym oraz zmniejszenie kosztów procesowych.

W uzasadnieniu apelacji wskazał, że na chwilę obecną nie podsiadam takiej kwoty aby jednorazowo spłacić zobowiązanie wobec (...) oraz koszty sądowe. Podniósł, że utrzymuje się z emerytury w wysokości 3000,00 zł. Musi ogrzewać dom, w sezonie spala 5 ton ekogroszku a cena jednej tony kształtuje się na poziomie 2200,00 zł. Wyjaśnił, że jest osobą chorą, leczy się (...)w Z.. Do dnia dzisiejszego nie posiada informacji o wysokości środków, które otrzymałem w postępowaniu spadkowym.

Pozwany podniósł również, że nie uchyla się od spłaty zobowiązania wobec V., prosi jedynie aby Sąd przychylił się do apelacji i dał mu możliwość spłaty należności w regularnych ratach mniejszych, które jestem w stanie spłacać.

Powód nie wniósł odpowiedzi na apelację.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja jest nieuzasadniona.

Uzasadnienie powyższego stanowiska należy rozpocząć od kilku uwag natury porządkującej.

W pierwszej kolejności przypomnieć należy, że w ramach oceny wnoszonych środków zaskarżenia, Sąd drugiej instancji jest zobowiązany do oceny zaskarżonych orzeczeń pod kątem prawidłowości zastosowania przepisów prawa materialnego, oraz że ocenę roszczenia stanowiącego przedmiot sporu poddanego pod jego osąd należy przeprowadzać nawet mimo braku inicjatywy stron, wyrażonej przez podniesione zarzutu tego rodzaju. Wobec powyższego, pomimo, że wniesiona skarga apelacyjna nie zawiera zarzutów związanych z zastosowaniem przepisów prawa materialnego, Sąd Okręgowy z urzędu wyjaśnia, że w jego ocenie wydając zaskarżony wyrok, Sąd pierwszej instancji błędnie jako podstawę prawną dochodzonego roszczenia wskazał art. 720 k.c., uznając tym samym, że strony łączyła umowa pożyczki.

Powyższe stanowisko wyklucza treść łączącej strony umowy, nazwanej przez strony „umową kredytu konsumpcyjnego gotówkowego”, której postanowienia spełniają wymagania regulacji zawartej w art. 69 ust 1 ustawy Prawo bankowe. Łącząca strony umowa wypełnia tym samym definicję „umowy kredytu”, zgodnie z którą przez umowę kredytową bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Wskazać również należy, że ustawowe określenie zarówno nazwy, jak i szczegółowego reżimu prawnego umowy kredytu powoduje, że obecnie jest ona kwalifikowana jako odrębna od pożyczki umowa nazwana.

W konsekwencji wskazanych uwag wskazać należy, że wydając zaskarżone orzeczenie Sąd pierwszej instancji naruszył przepis art. 720 k.c., poprzez jego błędne zastosowanie, przyjmując tym samym, że łączących strony stosunek prawny winien być poddany ocenie w oparciu o przepisy art. 69 i nast. ustawy Prawo bankowe.

Przedstawione wyżej uchybienie, nie może jednak prowadzić do uwzględnienia wniesionej skargi apelacyjnej. Obowiązek zwrotu zaciągniętego przez pozwanego kredytu wynika bowiem nie tylko z tego, że uznał powództwo ale również wprost z treści powołanego wyżej art. 69 ust 1 ustawy Prawo bankowe, który stanowi, że przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Przechodząc do zarzutów apelacyjnych, Sąd Okręgowy wyjaśnia, że wydając zaskarżone orzeczenie Sąd pierwszej instancji nie dopuścił się nieprawidłowości polegającej na niezastosowaniu art. 320 k.p.c. i nieuwzględnieniu wniosku o rozłożenie na raty zasądzonego świadczenia.

Przypomnieć należy, że wniosek pozwanego w omawianym zakresie sprowadzał się do oczekiwania aby dochodzone pozwem roszczenie zostało rozłożone na dwie raty: pierwsza w wysokości 30 000 zł, płatna w terminie do końca grudnia 2022 r. druga, obejmująca resztę dochodzonej kwoty w terminie do 31 maja 2023 r. (vide: oświadczenie złożone na rozprawie w dniu 15 października 2022 r.).

Przypomnieć również należy, że Sąd pierwszej instancji, ( odwołując się do art. 5 k.c.) orzekł o odroczeniu spłaty zasądzonej należności do dnia 31 grudnia 2022 r.

Jak wynika z powołanego art. 320 k.p.c., w szczególnie uzasadnionych wypadkach sąd może w wyroku rozłożyć na raty zasądzone świadczenie, a w sprawach o wydanie nieruchomości lub o opróżnienie pomieszczenia - wyznaczyć odpowiedni termin do spełnienia tego świadczenia. W ocenie Sądu Okręgowego, wskazana w powołanym przepisie możliwość rozłożenia zasądzonego świadczenia na raty jest możliwe tylko w szczególnie uzasadnionych wypadkach. Takie wypadki zachodzą, jeżeli ze względu na stan majątkowy, rodzinny, zdrowotny spełnienie świadczenia niezwłocznie lub jednorazowo byłoby niemożliwe lub bardzo utrudnione albo narażałoby ją lub jej bliskich na niepowetowane szkody. Wskazać również należy, że ochrona dłużnika wynikającą z art. 320 k.p.c. nie może być stawiana ponad ochronę wierzyciela w procesie cywilnym i wymaga uwzględnienia wszelkich okoliczności sprawy, w tym uzasadnionego interesu podmiotu inicjującego proces. Dobrodziejstwo rozłożenia na raty, nie powinno być stosowane w odniesieniu do pomiotów, które poczuwają się do odpowiedzialności za zaciągane przez siebie zobowiązania jedynie w przypadku gdy zostaną do tego przymuszone.

W przedmiotowej sprawie, sytuacja majątkowa pozwanego jest niewątpliwie trudna. Brak jednocześnie jakichkolwiek podstaw aby przyjąć, że uległa ona pogorszeniu w okresie od daty zaciągnięcia kredytu (13 maj 2019 r.) a więc, że zaniechanie jego spłaty już w połowie 2000 r. było wywołane obiektywnymi, niezależnymi od niego czynnikami. Powyższe świadczy o nielojalnym zachowaniu pozwanego i ma znaczenie dla ustalenia potrzeby zastosowania omawianego przepisu. Nie ulega bowiem wątpliwości, że nawet jeżeli sytuacja materialna pozwanego jest w istocie trudna, to sama ta przesłanka nie jest wystarczająca do zastosowania art. 320 k.p.c. Rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty uznać należy za celowe wyłącznie wtedy, gdy istnieją podstawy do stwierdzenia, że dłużnik będzie w stanie swoje zmodyfikowane w ten sposób zobowiązanie spełnić. W przedmiotowej sprawie brak jakichkolwiek podstaw do przyjęcia za wiarygodną tak określonej prognozy. O powyższym świadczą nie tylko dotychczasowe uwagi wskazujące na nielojalną postawę dłużnika, ale również to, że pomimo złożonej w toku procesu deklaracji o spłacie części zadłużenia już z końcem 2022 r., w dacie wyrokowania przez Sąd Okręgowy (18 kwietnia 2023 r.) taka okoliczność nie miała miejsca. Powyższe oznacza, że deklaracje pozwanego o gotowości spłaty zasądzonego roszczenia w ratach nie były i nie są wiarygodne, a zmierzają jedynie do pozbawienia powoda możliwości domagania się odsetek od zasądzonej należności za okres jej rozłożenia na raty.

Na uwzględnienie nie zasługuje również zarzut związany z zasądzeniem przez Sąd pierwszej instancji od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu. Rozstrzygnięcie w tym zakresie znajduje swoje oparcie w treści art. 98 k.p.c. a wysokość zasądzonych kosztów wynika z szczegółowo przedstawionego przez Sąd pierwszej instancji rozliczenia.

W ocenie Sądu Okręgowego brak jednocześnie w omawianej sprawie podstaw aby rozstrzygając o kosztach postępowania zastosować przepis art. 102 k.p.c.

W odniesieniu do powołanego przepisu należy przyjąć, że ustawodawca, konstruując sformułowanie "wypadki szczególnie uzasadnione", w sposób zamierzony oparł się na zwrocie niedookreślonym, co pozwala organowi stosującemu prawo dokonać we własnym zakresie oceny, czy należy zastosować zasadę ogólną, czy odstąpić od niej z powodu szczególnej sytuacji strony z uwzględnieniem okoliczności danej sprawy. Dlatego też ta regulacja znajdzie zastosowanie w wyjątkowych sytuacjach, gdy z uwagi na okoliczności konkretnej sprawy zastosowanie reguł ogólnych KPC, dotyczących zwrotu kosztu procesu, byłoby nieuzasadnione. Jednocześnie należy podkreślić, że ocena sądu, czy faktycznie zachodzi "wypadek szczególnie uzasadniony", ma charakter czysto dyskrecjonalny (stanowi dyskrecjonalną władzą sędziowską), jest oparta na swobodnym uznaniu, kształtowanym własnym przekonaniem oraz oceną okoliczności rozpoznawanej sprawy. Powoduje to istotne ograniczenia w zakresie możliwości jej podważenia przez sąd wyższej instancji. Tym samym zaakcentowania wymaga, że z uwagi właśnie na ów dyskrecjonalny charakter komentowany przepis w zasadzie nie podlega kontroli instancyjnej i zasadność jego zastosowania (niezastosowania) może być podważona przez sąd odwoławczy tylko wtedy, gdy jest rażąco niesprawiedliwa.

W przedmiotowej sprawie taka okoliczność nie zachodzi. Argumenty przedstawione w uzasadnieniu skargi apelacyjnej, odwołujące się do trudnej sytuacji majątkowej pozwanego nie są wystarczające, skoro ma ona charakter tylko przejściowy. Przypomnieć należy, że jak wynika z jego deklaracji posiada on wierzytelność z tytułu działu spadku, której wysokość określa na kwotę około 200 000 zł.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł o oddaleniu apelacji.

Paweł Hochman