Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 grudnia 2023 r.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 13 grudnia 2023 r. w Piotrkowie Trybunalskim

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa N. (...) z siedzibą w P.

przeciwko (...)Spółce Akcyjnej z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji wniesionej przez pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim

z dnia 16 sierpnia 2023 r. sygn. akt I C 836/21

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz powoda (...)Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 450,00 (czterysta pięćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu za instancję odwoławczą z odsetkami w wysokości określonej w ustawie za czas po upływie tygodnia od dnia doręczenia wyroku do dnia zapłaty.

Paweł Hochman

Sygn. akt II Ca 936/23

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 20 kwietnia 2021 r. powód N. (...) w P., wniósł o zasądzenie od pozwanej (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na swoją rzecz kwoty 6.068,10 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 12 sierpnia 2020 r. do dnia zapłaty tytułem uzupełniającego odszkodowania za szkodę z dnia (...) r. Na dochodzoną należność główną składały się następujące kwoty: 5.625,30 zł - tytułem kosztów najmu pojazdu zastępczego oraz 442,80 zł – tytułem kosztów parkowania uszkodzonego pojazdu. Powód wniósł również o zasądzenie na swoją rzecz kosztów postępowania, w wysokości według norm przepisanych.

W odpowiedzi na pozew z dnia 25 grudnia 2021 r. pozwana, wniosła o oddalenie powództwa, a także o zasądzenie od powoda kosztów procesu. Pozwana zakwestionowała wysokość dobowej stawki czynszu oraz czas trwania najmu pojazdu zastępczego, wskazując, że poszkodowani zostali poinformowani o możliwości zorganizowania najmu pojazdu zastępczego oraz wysokość dobowej stawki, jak również uzasadniony czas parkowania uszkodzonego pojazdu.

Wyrokiem z dnia 16 sierpnia 2023 r. Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim

zasądził od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz powoda N. (...) w P. kwotę 5.268,60 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 12 sierpnia 2020 r. do dnia zapłaty(pkt 1); oddalił powództwo w pozostałym zakresie (pkt 2); zasądził od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz powoda N. (...) w P., kwotę 2.129,40 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt 3); nakazał pobrać na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim tytułem nieuiszczonych wydatków postępowania: od powoda N. (...) w P. kwotę 1.96 zł i od pozwanego (...)Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 12,91 zł (pkt 4).

Sąd Rejonowy jako podstawę rozstrzygnięcia przyjął następujący stan faktyczny:

W dniu (...) r. doszło do kolizji drogowej, w wyniku której uszkodzeniu uległ pojazd marki M. (...) o nr rej. (...). Samochód ten stanowił współwłasność G. A. i M. K., natomiast jego głównym użytkownikiem był G. A.. Sprawcą wypadku był kierujący innym pojazdem mechanicznym, posiadający zawartą z pozwaną (...) Spółką Akcyjną z siedzibą w W. umowę obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych.

W dniu (...) r. G. A. upoważnił powoda N. M. do zgłoszenia szkody, odbioru odszkodowania za szkodę w pojeździe marki M. (...) o nr rej. (...) z dnia (...) r. oraz do załatwienia wszelkich formalności związanych z wypożyczeniem samochodu w związku ze szkodą komunikacyjną w pojeździe marki M. (...) o nr rej. (...) z dnia (...) r.

W dniu (...) r. G. A. zawarł z powodem umowę najmu pojazdu zastępczego S. (...) o nr. rej. (...) przy stawce dobowej w kwocie 159,90 zł brutto. Umowa była realizowana w okresie od dnia (...) r., godz. 12:30 do dnia (...) r., godz. 16:00, to jest przez 47 dni. Całkowity koszt najmu pojazdu zastępczego wyniósł 7.515,30 zł brutto.

W dniu (...) r. G. A. zlecił powodowi holowanie pojazdu marki M. (...) o nr rej. (...) z miejsca powstania szkody – do miejscowości P. ul (...), a nadto zlecił przechowanie i zabezpieczenie uszkodzonego pojazdu na parkingu strzeżonym.

Poszkodowany G. A. w dniu (...) r. zawarł z powodem umowę najmu miejsca parkingowego. Parkowanie uszkodzonego pojazdu trwało przez 30 dni. Stawka dobowa za parkowanie pojazdu wyniosła 36,90 zł brutto. Łączny koszt parkowania wyniósł 1.107 zł brutto.

Poszkodowani G. A. i M. K. w dniu (...) r. zawarli z powodem umowę cesji, na podstawie której przelali na jego rzecz wierzytelność z tytułu odszkodowania, w tym kosztów wynajmu pojazdu zastępczego, holowania i opłaty za parking, jaką posiadali wobec pozwanej w związku z uszkodzeniem użytkowanego pojazdu.

Powód wystawił w dniu 28 lipca 2020 r. na rzecz G. A. fakturę VAT nr (...), na łączną kwotę 9.175,80 zł brutto, obejmującą koszty najmu pojazdu zastępczego (7.515,30 zł brutto), koszty parkowania pojazdu (1.107,00 zł brutto) oraz koszty holowania (553,50 zł brutto).

Pojazd marki M. (...) (rok produkcji 2005) o nr. rej. (...) przyjęto do naprawy w dniu (...) r. Tego samego dnia została zgłoszona szkoda ubezpieczycielowi przez powoda oraz wysłano pozwanej dokumenty dotyczące szkody.

W dniu 18 czerwca 2020 r. przeprowadzono pierwsze oględziny pojazdu oraz przesłano powodowi wycenę wartości pojazdu oraz kalkulację naprawy.

Decyzją z dnia 6 lipca 2020 r. przyznano poszkodowanemu odszkodowanie z tytułu wystąpienia w pojeździe szkody częściowej. W tym samym dniu odszkodowanie wpłynęło na rachunek powoda, a także zamówiono niezbędne do naprawy pojazdu części.

W dniu 28 lipca 2020 r. przesłano pozwanej dokumenty do zakończenia sprawy.

W wyniku zgłoszenia przez powoda w dniu (...) r. szkody w pojeździe marki M. (...) o nr. rej. (...) pozwana przyjęła odpowiedzialność za przedmiotową szkodę jako ubezpieczyciel odpowiedzialności cywilnej sprawcy kolizji. Szkoda została zarejestrowana pod nr (...). Zgłoszenia szkody w imieniu poszkodowanego dokonał N. M., który poinformował pozwaną podczas zgłoszenia szkody, iż pojazd zastępczy jest potrzebny. Zgłaszający zapoznał się z treścią informacji, że należy zaczekać na kontakt konsultanta W., który zorganizuje pojazd zastępczy – podstawienie i odebranie pojazdu ze wskazanego miejsca, bez angażowania własnych środków za najem pojazdu, jeśli zostanie uznana odpowiedzialność W. za szkodę, a także że w przypadku najmu pojazdu zastępczego we własnym zakresie pozwana zastrzega, że celowe i ekonomicznie uzasadnione koszty najmu pojazdu zastępczego dla pojazdu poszkodowanego wynoszą 70 zł brutto na dobę najmu. Pismem z dnia 8 czerwca 2020 r. pozwana zaoferowała poszkodowanemu bezpłatny najem pojazdu zastępczego wraz ze wskazaniem danych wypożyczalni współpracujących z pozwaną – (...) Sp. z o.o. Sp. k., (...) Sp. z o.o. Sp. k., (...) Sp. z o.o., oraz (...) S.A. Wskazano, że poszkodowany ma możliwość najmu pojazdu zastępczego z wypożyczalni współpracującej na czas likwidacji szkody, bądź z wypożyczalni zewnętrznej do akceptowalnej stawki w wysokości 70 zł/doba.

Decyzją z dnia 3 lipca 2020 r. pozwana przyznała odszkodowanie z tytułu szkody częściowej w pojeździe marki M. (...) po szkodzie z dnia (...) r. w wysokości 12.419,70 zł.

Pozwana decyzją z dnia 28 lipca 2020 r. uznała koszty najmu pojazdu zastępczego do kwoty 1.890,00 zł brutto uznając za zasadne łącznie 27 dni najmu po stawce 70 zł brutto za dobę. Z tytułu holowania ubezpieczyciel wypłacił łącznie kwotę 553,50 zł, natomiast z tytułu parkowania kwotę 664,20 zł uznając za zasadne łącznie 27 dni najmu po stawce 24,60 zł brutto za dobę.

W wyniku kolizji z dnia (...) r. uszkodzeniu uległy lewy przednie i tylne drzwi pojazdu marki M. (...) o nr rej. (...). Pojazd nie był jezdny. Umowa najmu pojazdu zastępczego zawarta była na czas naprawy uszkodzonego samochodu. Oferta powoda w porównaniu do oferty najmu pojazdu zastępczego pozwanej była korzystniejsza, bowiem nie przewidywała ukrytych kosztów oraz kar umownych za przewożenie zwierząt. Poszkodowany w dacie zdarzenia nie posiadał innego pojazdu, z którego mógłby korzystać podczas naprawy pojazdu marki M. (...). Poszkodowany potrzebował pojazdu zastępczego do bieżących spraw życia codziennego, a także do przewożenia wózka inwalidzkiego należącego do jego matki, której na co dzień pomaga. G. A. pojazd zastępczy zwrócił powodowi w dniu odebrania naprawionego pojazdu marki M. (...). Poszkodowany otrzymał ofertę najmu pojazdu zastępczego złożoną przez pozwaną. M. K. dzwoniła do wypożyczalni współpracujących z pozwaną, jednakże oferowane przez nie pojazdy z segmentu A, nie byłyby odpowiednie do przewożenia wózka inwalidzkiego należącego do matki poszkodowanego. Ponadto pojazd zastępczy potrzebny był G. A. w dniu zdarzenia, ponieważ musiał wrócić z miejscowości P. do miejscowości K..

W segmentacji stosowanej przez Instytut Badań Rynku Motoryzacyjnego SAMAR pojazd uszkodzony M. (...)-klasa należy do segmentu B grupy podstawowej, zaś wynajęty S. (...) należy do grupy KOMBIVANY. Zasadny najem pojazdu powinien zatem dotyczyć segmentu B grupy podstawowej. Stawka dobowa za wynajem pojazdu zastępczego w roku 2020 roku na rynku dla segmentu B grupy podstawowej mogła wynosić:

- w formie bezgotówkowej: od ok 80,49 zł netto do ok. 155,28 zł netto;

- w formie gotówkowej: od ok. 52,84 zł netto do ok. 138,21 zł netto + opłaty dodatkowe.

Stawka zastosowana przez powoda 130 zł netto mieściła się w zakresie dobowych stawek najmu stosowanych na rynku dla pojazdów segmentu B grupy podstawowej uwzględniając zarówno najem bezgotówkowy (adekwatny do powoda) jak i najem gotówkowy.

Stawki za każdą rozpoczętą dobę parkowania wśród firm świadczących usługi autopomocy drogowej połączonej z parkowaniem rozbitych pojazdów dla pojazdu o DMC do 3,5 tony kształtowały się w roku 2020 wokół stawki urzędowej (+/- 3 zł) która wynosiła 35 zł brutto. Stawka zastosowana przez powoda jest nieznacznie wyższa od stawki urzędowej nie mniej mieści się w zakresie stawek stosowanych na rynku.

Analiza materiału dowodowego wskazuje, że technologiczny czas naprawy pojazdu po szkodzie z dnia (...) r. wynosi 7 dni roboczych.

W świetle przedstawionego materiału dowodowego pojazd po szkodzie z dnia (...) r. należy uznać za niejezdny. Należy wskazać, że uzasadniony czas najmu pojazdu wynosi 42 dni. Na ten czas składają się 9 dni potrzebnych na naprawę pojazdu (7 dni czas technologiczny oraz 2 dni wolne od pracy) oraz 33 dni związane z działaniami towarzystwa ubezpieczeniowego i czasem potrzebnym na sprowadzenie części zamiennych.

Wynajęty pojazd S. (...) należał do innej klasy niż pojazd uszkodzony. Koszt najmu pojazdów klasy najętego jest wyższy niż pojazdów klasy uszkodzonego dla najmu bezgotówkowego oraz porównywalny dla najmu gotówkowego.

Uzasadniony czas parkowania pojazdu marki M. (...)-klasa po szkodzie z dnia (...) r. wynosi 33 dni.

Sąd pierwszej instancji wyjaśnił, że powyższy stan faktyczny ustalił na podstawie okoliczności bezspornych (art. 229 k.p.c.), zaoferowanych przez strony dowodów z dokumentów, zeznań poszkodowanych G. A. i M. K. oraz opinii biegłego do spraw techniki samochodowej P. S.. Podkreślił, że zaoferowane przez strony dowody z dokumentów nie były kwestionowane w zakresie ich rzetelności i wiarygodności. Sąd – działając z urzędu – również nie dopatrzył się okoliczności, które poddawałyby w wątpliwość rzetelność i autentyczność przedłożonych dokumentów. Sąd wyjaśnił również, że zeznania poszkodowanych ocenił jako wiarygodne. Świadkowie w sposób pewny i jasny opisali okoliczności wynajmu pojazdu zastępczego od powoda i kontaktu ze strony ubezpieczyciela w sprawie najmu pojazdu zastępczego, a także wskazali na brak możliwości korzystania z innego pojazdu po wypadku i potrzebę wynajęcia pojazdu zastępczego. Poszkodowani nadto opisali względy, dla których nie wynajęli pojazdu zastępczego od pozwanej, pomimo możliwości najmu takiego pojazdu od ubezpieczyciela oraz okoliczności związane z uszkodzeniami pojazdu, jego użytkowaniem, parkowaniem przed i po szkodzie, a także holowaniem po zdarzeniu z dnia (...) r. Odnosząc się do opinii biegłego, Sąd meritii podniósł, że jej treść pozwoliła na dokonanie ustaleń istotnych dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, a nadto zgodnych z zakreśloną tezą dowodową. W ocenie Sądu złożona przez biegłego opinia mogła stanowić podstawę dokonanych ustaleń, albowiem była jasna, pełna i logicznie uzasadniona.

W następstwie powyższych ustaleń Sąd Rejonowy uznał powództwo za częściowo uzasadnione.

Sąd zważył, podstawą prawną rozstrzygnięcia są przepisy o umowie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego zawartej z pozwaną (...)Spółką Akcyjną z siedzibą w W. przez sprawcę zdarzenia z dnia (...) r. Powód na podstawie art. 19 ust. 1, art. 34 ust. 1, art. 35 i art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. z 2019 r. poz. 2214 ze zm.; dalej jako „u.u.o., PBUK, UFG”) uprawniony był do dochodzenia od pozwanej odszkodowania za szkodę w postaci kosztów najmu pojazdu zastępczego oraz kosztów parkowania wynikających z uszkodzenia pojazdu marki M. (...) o nr. rej. (...) w dniu (...) r. Powyższe znajduje także uzasadnienie w treści art. 822 § 1 i 2 k.c.

Sąd pierwszej instancji podniósł również, że na podstawie umowy przelewu wierzytelności powód wstąpił w prawa poszkodowanych G. A. i M. K. w zakresie wierzytelności przysługujących im od pozwanej, a powstałych na skutek zdarzenia z dnia (...) r. Podstawę prawną cesji wierzytelności stanowił art. 509 § 1 k.c. W niniejszej sprawie doszło do ważnego zawarcia umowy cesji i wywołała ona skutki prawne. Ponadto z treści umów cesji załączonych do pozwu w sposób jednoznaczny wynikało, że dotyczą one wierzytelności z tytułu wystąpienia szkody w dniu (...) r. Legitymacja czynna powoda nie była przedmiotem sporu pomiędzy stronami.

W dalszych rozważaniach Sąd Rejonowy przypomniał, że w sprawie przedmiotem sporu były: wysokość dobowej stawki najmu pojazdu zastępczego, czas jego trwania oraz czas i stawka parkowania uszkodzonego pojazdu na parkingu powoda.

Odnosząc się do tych zagadnień wyjaśnił, że zakres należnego odszkodowania określają dwie normy prawne. Norma prawna limitująca odpowiedzialność pozwanego za szkodę wynika z treści art. 36 ust. 1 u.u.o., UFG i PBUK, zgodnie z którym odszkodowanie ustala się i wypłaca w granicach odpowiedzialności cywilnej posiadacza lub kierującego pojazdem mechanicznym, najwyżej jednak do ustalonej w umowie ubezpieczenia sumy gwarancyjnej. Odesłanie do ustalenia odszkodowania w granicach odpowiedzialności cywilnej posiadacza lub kierującego pojazdem mechanicznym powoduje konieczność sięgnięcia do przepisów kodeksu cywilnego. Posiadacz pojazdu mechanicznego odpowiada na zasadzie winy za szkodę powstałą w razie zderzenia się mechanicznych środków komunikacji poruszanych za pomocą sił przyrody, co wynika z treści art. 415 k.c. w zw. z art. 436 § 2 k.c. Dalsza norma prawna limitującą odpowiedzialność sprawcy szkody i odpowiadającego za niego gwarancyjnie ubezpieczyciela wynika ponadto z art. 361 § 1 i 2 k.c., zgodnie z którym zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynika. Naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby szkody mu nie wyrządzono. Ponadto w art. 363 § 1 i 2 k.c. określono, iż naprawienie szkody powinno nastąpić, według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. Jeżeli naprawa ma nastąpić w pieniądzu, to co do zasady wysokość odszkodowania powinna być ustalona według cen z daty ustalenia odszkodowania, przy czym w przypadku ubezpieczyciela, ten za szkodę odpowiada wyłącznie poprzez obowiązek spełnienia świadczenia pieniężnego (art. 805 § 1 i 2 k.c.).

Zasada odpowiedzialności pozwanego, oparta na umowie ubezpieczenia OC, nie była przedmiotem sporu między stronami. Pozwana uznała swą odpowiedzialność co do zasady i rozliczając szkodę w pojeździe jako częściową, wypłaciła uprawnionemu odszkodowanie w wysokości 12.419,70 zł. w dniu 3 lipca 2020 r. Pozwana decyzją z dnia 28 lipca 2020 r. uznała koszty najmu pojazdu zastępczego do kwoty 1.890,00 zł brutto uznając za zasadne 27 dni najmu po stawce 70 zł za dobę oraz koszty parkowania pojazdu do kwoty 664,20 zł brutto, uznając za zasadne 27 dni parkowania po stawce 24,60 zł. Spór między stronami dotyczył zasadności żądania zapłaty uzupełniającego odszkodowania w łącznej kwocie 6.068,10 zł, na którą składy się kwoty: 5.625,30 zł tytułem najmu pojazdu zastępczego oraz 442,80 zł tytułem najmu miejsca parkingowego.

Odnośnie żądania zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego, Sąd wyjaśnił, że przyjął, iż zasługiwało na uwzględnienie w przeważającej części. Wyjaśnił, że odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za uszkodzenie albo zniszczenie pojazdu mechanicznego obejmuje celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego, jednak w tym wypadku szkodę majątkową stanowi utrata możliwości korzystania z pojazdu przez poszkodowanego (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 2011 r., III CZP 5/11, LEX nr. 1011468). W tej sytuacji kompensacji podlegają wydatki faktycznie poniesione, gdyż sama utrata możliwości korzystania z pojazdu nie powoduje samoistnie odrębnego uszczerbku majątkowego odnoszącego się do tej rzeczy, niezależnie od jej przeznaczenia. Gdy doszło do poniesienia przez poszkodowanego wydatków na uzyskanie pojazdu zastępczego, w przypadku definitywnej utraty rzeczy odszkodowanie przysługuje za okres od jej utraty do uzyskania odszkodowania (nie dłużej jednak niż przez czas niezbędny do nabycia innego pojazdu), a w przypadku utraty czasowej - do chwili odzyskania rzeczywistej możliwości korzystania z niej (za czas naprawy pojazdu) (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 22 listopada 2013 r., III CZP 76/13, LEX nr. 1392609). Wydatki na najem pojazdu zastępczego poniesione przez poszkodowanego, przekraczające koszty zaproponowanego przez ubezpieczyciela skorzystania z pojazdu są objęte odpowiedzialnością z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, jeżeli ich poniesienie było celowe i ekonomicznie uzasadnione (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 24 sierpnia 2017 r., III CZP 20/17, LEX nr. 2340475). Jeżeli ubezpieczyciel proponuje poszkodowanemu - we współpracy z przedsiębiorcą trudniącym się wynajmem pojazdów - skorzystanie z pojazdu zastępczego równorzędnego pod istotnymi względami pojazdowi uszkodzonemu albo zniszczonemu (zwłaszcza co do klasy i stanu pojazdu), zapewniając pełne pokrycie kosztów jego udostępnienia, a mimo to poszkodowany decyduje się na poniesienie wyższych kosztów najmu innego pojazdu, koszty te - w zakresie nadwyżki - będą podlegały indemnizacji tylko wtedy, gdy poszkodowany wykaże szczególne racje, przemawiające za uznaniem ich za "celowe i ekonomicznie uzasadnione". W tym kontekście istotne znaczenie ma nie tylko równorzędność samego pojazdu, ale także dodatkowych warunków umowy, takich jak np. czas i miejsce udostępnienia i zwrotu pojazdu zastępczego, obowiązek wpłaty kaucji, czy uiszczenia innych opłat. Odnośnie zaś warunku zaistnienia szkody majątkowej z tytułu korzystania z pojazdu zastępczego, jakim jest poniesienie wydatków na ten najem, obecnie w sposób ugruntowany przyjmuje się, że już samo zaciągnięcie przez poszkodowanego zobowiązania do zapłaty czynszu najmu pojazdu zastępczego stanowi szkodę w rozumieniu art. 361 § 2 k.c. pozostającą w związku przyczynowym z wypadkiem komunikacyjnym, a wysokość tej szkody pozostaje równa kosztom najmu pojazdu (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 13 marca 2020 r., III CZP 63/19, LEX nr. 2830567). Istotne jest również, że z punktu widzenia zasadności żądania zwrotu kosztów najmu pojazdu pozostaje obojętne, czy poszkodowany zapłaty dokona w sposób realny, czy też poprzez przeniesienie wierzytelności z tego tytułu na rzecz cesjonariusza. Wskutek zdarzenia poszkodowani zostali pozbawieni możliwości korzystania z pojazdu, który został uszkodzony w stopniu wyłączającym możliwość dalszego użytkowania go. G. A. był głównym użytkownikiem uszkodzonego pojazdu i z pojazdu tego korzystał w sposób stały przed zdarzeniem z dnia (...) r., co w toku postępowania nie było kwestionowane. Uznając zasadność żądania zapłaty kosztów najmu pojazdu zastępczego co do zasady, rozważaniu podlegała rynkowość stawki tego najmu. Stawka najmu ustalona w umowie najmu poszkodowanego z powodem była, w ocenie Sądu, uzasadniona. W niniejszej sprawie na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego ustalono, że co prawda ubezpieczyciel kontaktował się z poszkodowanymi z propozycją najmu pojazdu zastępczego oraz informacją o akceptowalnych stawkach za najem pojazdu zastępczego. Jednakże dla poszkodowanego było istotne, czy do wynajętego pojazdu zmieści się wózek inwalidzki jego matki, a także możliwość przewożenia zwierząt. W umowie z powodem nie miał żadnych ograniczeń oraz dodatkowych kosztów jak wkład własny w szkodę w pojeździe zastępczym, czy zabezpieczenie kosztów najmu kaucją. Tym samym, ze względu na interes poszkodowanych uzasadniona była odmowa skorzystania z propozycji ubezpieczyciela, skoro ta nie odpowiadała ich potrzebom i ograniczała możliwość korzystania z pojazdu względem tego jakie cechowało uszkodzony pojazd poszkodowanych. Z tych też względów, Sąd, uznając brak wyłączenia pozostałych opłat i kar obciążających najemcę pojazdu zastępczego w razie jego wynajęcia w wypożyczalni współpracującej z pozwaną, za istotne ograniczenie w swobodzie korzystania z pojazdu, przyjął, że oferta złożona poszkodowanym nie była równorzędna ofercie powoda i uprawniała poszkodowanych do zrealizowania najmu po stawce zaproponowanej przez powoda. Odnośnie zaś kwestii ustalenia stawki właściwej dla rozliczenia najmu pojazdu zastępczego, Sąd Rejonowy stwierdził, że zastosowana przez powoda dobowa stawka najmu pojazdu w wysokości 159,90 zł brutto była - w świetle opinii biegłego sądowego– stawką rynkową, to jest mieszczącą się w zakresie stawek obserwowanych na rynku właściwym dla poszkodowanych w czasie korzystania z pojazdu zastępczego.

Przechodząc zagadnienia uzasadnionego czasu trwania najmu pojazdu zastępczego Sąd pierwszej instancji wskazał, że powołany w sprawie biegły sądowy jednoznacznie stwierdził, iż w świetle przedstawionego materiału dowodowego pojazd po szkodzie z dnia (...) r. należało uznać za niejezdny, wobec czego uzasadniony czas najmu pojazdu zastępczego wynosił 42 dni. Na ten czas składały się 9 dni potrzebne na naprawę pojazdu (7 dni czas technologiczny oraz 2 dni wolne od pracy) oraz 33 dni związane z działaniami towarzystwa ubezpieczeniowego i czasem potrzebnym na sprowadzenie części zamiennych.

Mając na względzie powyższe, należna powodowi kwota z tytułu zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego zamknęła się kwotą 6.715,80 zł brutto (= 42 dni x 159,90 zł brutto). Biorąc pod uwagę już wypłaconą przez ubezpieczyciela w toku postępowania likwidacyjnego kwotę 1.890 zł tytułem odszkodowania obejmującego zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego, Sąd uznał, że dalsze odszkodowanie z tego tytułu należne jest w kwocie 4.825,80 zł (= 6.715,80 zł – 1.890 zł).

Odnosząc się natomiast do kosztów parkowania pojazdu na parkingu należącym do powoda, Sąd wyjaśnił, że uznał żądanie kosztów z tego tytułu za usprawiedliwione co do zasady. Pojazd po zdarzeniu miał uszkodzone drzwi w stopniu uniemożliwiającym ich zamknięcie oraz zbitą szybę drzwi. Biegły sądowy wskazał na brak możliwości zabezpieczenia pojazdu przed niepożądaną ingerencją osób trzecich oraz konieczność zabezpieczenia wnętrza pojazdu w celu ochrony przed powiększeniem rozmiaru szkody – możliwość zamoczenia wnętrza pojazdu podczas deszczu. Wobec powyższego należało uznać, że zabezpieczenie pojazdu poprzez przechowywanie na terenie zamkniętym – parkingu strzeżonym od dnia zdarzenia do dnia rozpoczęcia naprawy było w pełni zasadne. Zatem, uzasadniony czas parkowania pojazdu marki M. (...)-klasa po szkodzie z dnia (...) r. wynosił 33 dni, jednakże nie wychodząc poza żądanie powoda Sąd przyjął za zasadny czas parkowania pojazdu przez okres 30 dni. Zgodnie z opinią biegłego, stawki za każdą rozpoczętą dobę parkowania wśród firm świadczących usługi autopomocy drogowej połączonej z parkowaniem rozbitych pojazdów dla pojazdu o DMC do 3,5 tony kształtowały się w roku 2020 wokół stawki urzędowej (+/- 3 zł) która wynosiła 35 zł brutto. Stawka zastosowana przez powoda jest nieznacznie wyższa od stawki urzędowej nie mniej mieści się w zakresie stawek stosowanych na rynku. Mając na względzie powyższe, należna powodowi kwota z tytułu zwrotu kosztów parkowania pojazdu zamknęła się kwotą 1.107 zł brutto (= 30 dni x 36,90 zł brutto). Biorąc pod uwagę już wypłaconą przez ubezpieczyciela w toku postępowania likwidacyjnego kwotę 664,20 zł tytułem odszkodowania obejmującego zwrotu kosztów parkingu, Sąd uznał, że dalsze odszkodowanie z tego tytułu należne jest w kwocie 442,80 zł (= 1.107 zł – 664,20 zł). Uwzględniając powyższe rozważania, Sąd w punkcie 1. wyroku zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 5.268,60 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 12 sierpnia 2020 r. do dnia zapłaty tytułem dalszego odszkodowania za uszkodzenie pojazdu marki M. (...) o nr rej (...) w wyniku zdarzenia z dnia (...) r. Sąd zasądził wskazaną w punkcie pierwszym wyroku kwotę wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, w rozumieniu art. 481 § 2 k.c., w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 stycznia 2016r., liczonymi od dnia 12 sierpnia 2020 roku do dnia zapłaty w całości zgodnie z żądaniem pozwu.

W punkcie 2. wyroku powództwo podlegało oddaleniu jako niezasadne i wygórowane.

O obowiązku zwrotu kosztów procesu Sąd orzekł w punkcie 3. wyroku w oparciu o wyrażoną w art. 100 zd. 1 k.p.c. zasadę stosunkowego ich rozdzielenia. Powód wygrał sprawę w 86,82%, zaś pozwana w 13,18% (5.268,60 zł : 6.068,10 zł). Na koszty procesu po stronie powoda w łącznej wysokości 2.817 zł złożyły się następujące kwoty: 400 zł tytułem opłaty od pozwu, 1.800 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego, 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa oraz 500 zł tytułem zaliczki na wynagrodzenie biegłego, uiszczonej przez powoda i rozliczonej na poczet wynagrodzenia biegłego oraz 100 zł tytułem kosztów postępowania zażaleniowego. Po stronie pozwanej koszty procesu wyniosły 2.400 zł i składały się na nie następujące kwoty: 1.800 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego oraz 600 zł tytułem zaliczki na wynagrodzenie biegłego, uiszczonej przez pozwaną i rozliczonej na poczet wynagrodzenia biegłego. Wobec powyższego, Sąd zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 2.129,40 zł [(2.817 zł x 86,82%) – (2.400 zł x 13,18%) = 2.445,72 zł – 316,32 zł = 2.129,40 zł] tytułem zwrotu kosztów procesu obliczonych z uwzględnieniem stosunku, w jakim każda ze stron wygrała niniejszy proces. Sąd nie orzekał o odsetkach od kosztów procesu, o których stanowi art. 98 § 11 k.p.c., z uwagi na brak wniosku powoda w tym zakresie.

Sąd na podstawie art. 83 ust. 2 u.k.s.c. w zw. z art. 113 ust. 1 u.k.s.c. i art. 100 zd. 1 k.p.c. nakazał pobrać na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim od powoda kwotę 1,96 zł, a od pozwanej kwotę 12,91 zł tytułem nieuiszczonych wydatków postępowania, poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa, a związanych z opiniowaniem przez biegłego, w łącznej kwocie 14,87 zł o czym orzekł w punkcie 4. wyroku.

Apelację od wyroku Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim wniósł pełnomocnik strony pozwanej.

Wyrok został zaskarżony w części:

- w zakresie pkt. 1 - w części, w zakresie kwoty 3775,80 zł (ponad kwotę 1492,80 zł)

- w zakresie pkt. 3 wyroku — w całości;

- w zakresie pkt. 4 b) wyroku - w całości.

Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił:

1) naruszenie prawa procesowego, mające wpływ na wynik sprawy - art. 233 § 1 k.p.c. w wyniku dokonania niewszechstronnej i dowolnej oceny materiału dowodowego w sprawie, w szczególności poprzez:

a) nienadanie odpowiedniego znaczenia faktowi, iż poszkodowany odmówił najmu pojazdu w swojej klasie od ubezpieczyciela, argumentując że konieczny mu jest pojazd mogący przewieźć wózek inwalidzki, w przypadku kiedy jego pojazd, uszkodzony M. (...), nie był przystosowany do przewozu wózka inwalidzkiego;

b) nienadanie odpowiedniego znaczenia faktowi, że ani powód ani poszkodowany nie przedstawili swoich potrzeb ubezpieczycielowi, zakładając, że strony nie dojdą do porozumienia, zaś konieczna jest samowolna decyzja co do najmu pojazdu innej klasy w wersji Kombivan;

c) nienadanie odpowiedniego znaczenia faktowi, że ubezpieczyciel informował o możliwości najmu od podmiotu z nim współpracującego oraz o zastrzeżeniu stawki 70 zł brutto za najem pojazdu tej samej klasy, co pojazd uszkodzony;

d) nieprawidłowe przyjęcie, że oferta najmu od powoda była korzystniejsza, w przypadku, kiedy pozwana nie mogła przedstawić swojej oferty, bowiem poszkodowany nie wskazał na swoją wyjątkową sytuację i potrzebę nagłej zmiany pojazdu na odpowiedni do przewozu wózka inwalidzkiego;

e) nieprawidłowe uznanie, iż uzasadnioną jest stawka najmu proponowana przez powoda tylko dlatego, że mieści się w zakresie stawek obecnych na rynku,

2) naruszenie przepisów prawa materialnego:

a) art. 6 k.c. poprzez niczym nie podparte założenie, że pozwana nie była w stanie lub nie chciała zaoferować odpowiednio wyprofilowanego pojazdu, w przypadku, kiedy powód nie przedstawił żadnych treści rozmów z wypożyczalniami czy ubezpieczycielem, co w ocenie Sądu usprawiedliwiało najem pojazdu innej klasy odpowiedniego do przewozu wózka inwalidzkiego,

b) art. 361 k.c. poprzez jego niezastosowanie i przyjęcie, że najem pojazdu wyższego segmentu oraz o budowie pozwalającej na przewóz wózka inwalidzkiego jest powiązany ze szkodą, w wyniku której poszkodowany utracił możliwość korzystania z pojazdu klasy B, nieprzystosowanego do przewozu wózka inwalidzkiego,

c) art. 362 k.c. w zw. z 354 § 2 k.c. oraz w zw. z art. 826 § 1 k.c. oraz w zw. art. 16 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczy cieli Komunikacyjnych w zw. z art. 361 § 1 k.c. poprzez ich błędną interpretację, a w konsekwencji niezastosowanie i nieuwzględnienie zasady współpracy wierzyciela z drugą stroną stosunku zobowiązaniowego oraz zasady minimalizacji szkody, co skutkowało uznaniem stawki za dobę najmu pojazdu zastępczego zastosowanej przez powoda, w sytuacji gdy zakład ubezpieczeń zaproponował zorganizowanie najmu za stawkę znacznie korzystniejszą, 

d) art. 822 § 1 k.c. w zw. z art. 824 ¹ § 1 k.c. poprzez jego błędne zastosowanie i przyjęcie za uzasadnione nadmiernych w istocie kosztów najmu pojazdu zastępczego przez poszkodowanego w stawce dobowej najmu 159,90 zł brutto,

e) art. 481 k.c. w zw. z 817 § 1 k.c. poprzez niezastosowanie skutkujące błędnym uznaniem że pozwany pozostawał w opóźnieniu już od 12.08.2020 r. podczas, gdy dochodzone kwoty miały charakter sporny do chwili wyrokowania.

W związku z podniesionymi zarzutami skarżący wniósł o zmianę rozstrzygnięcia w zakresie zaskarżenia poprzez oddalenie powództwa, a także poprzez rozliczenie kosztów procesu stosownie do wyniku sprawy zweryfikowanego w toku instancji, rozstrzygnięcie o kosztach procesu w zakresie postępowania przed sądem I oraz II instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego, stosownie do wyniku postępowania i zasady odpowiedzialności strony za wynik sprawy.

W odpowiedzi na apelację pełnomocnik powoda wniósł o jej oddalenie i zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył co następuje.

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Przedmiotowa sprawa toczyła się z uwzględnieniem przepisów o postępowaniu uproszczonym w rozumieniu art. 505 ¹ k.p.c., Stosownie do art. 505 ¹³ § 2 k.p.c., wobec nie przeprowadzenia postępowania dowodowego, uzasadnienie wyroku ogranicza się do wyjaśnienia podstawy prawnej wyroku i przytoczenia przepisów prawa.

Powyższa sytuacja zaistniała w przedmiotowej sprawie. Sąd Okręgowy nie tylko nie przeprowadził postępowania dowodowego ale również nie dostrzegł uchybień w tym postępowaniu, które mogłyby zostać skutecznie przypisane Sądowi pierwszej instancji. Powyższe upoważnia do stwierdzenia, że powyżej przedstawione ustalenia faktyczne przyjmuje za własne i wskazuje jako podstawę swojego rozstrzygnięcia.

Zaprezentowane wyżej stanowisko wynika, co oczywiste z uznania bezzasadności zgłoszonego w skardze apelacyjnej zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. Oceniając ten zarzut, wskazać należy, iż skarżący wiąże go z nienadaniem odpowiedniego znaczenia szeregu faktom ustalonym w toku postępowania dowodowego. Dotyczyło to przyczyn odmowy najmu pojazdu od ubezpieczyciela, związanej z potrzebą przewozu wózka inwalidzkiego; braku przedstawienia tych potrzeb ubezpieczycielowi; nie uwzględnienia, że ubezpieczyciel informował o możliwości najmu od podmiotu z nim współpracującego i zastrzegał iż uzna co najwyżej stawkę stawki 70 zł brutto za najem pojazdu; przyjęcie, że oferta najmu od powoda była korzystniejsza a proponowana przez niego stawka najmu była usprawiedliwiona tylko dlatego, że mieściła się w zakresie stawek obecnych na rynku.

Tak określony zarzut odnosi się do zagadnień związanych z zastosowaniem przepisów prawa materialnego (art. art. 361§ 1 i 362 k.c.), już chociażby z tej przyczyny stwierdzenie, że wiąże się on również z naruszeniem powołanego art. 233 § 1 k.p.c. należy za co najmniej dyskusyjne. O naruszeniu wskazanego przepisu można bowiem mówić jedynie w przypadku, gdyby jedną z powołanych wyżej okoliczności pominięto w ramach dokonanych ustaleń fatycznych, uznając jednocześnie że nie znajduje ona potwierdzenia w zgromadzonym materiale dowodowym. W przedmiotowej sprawie taka sytuacja nie miała miejsca. Wszystkie wskazane wyżej okoliczności zostały wskazane w ustaleniach Sądu pierwszej instancji.

Sąd Okręgowy wyjaśnia, że oddalenie wniesionej skargi apelacyjnej stanowi konsekwencję uznania, iż zaskarżony wyrok znajduje swoje oparcie w powołanych przez Sąd pierwszej instancji przepisach prawa materialnego. W kolejności należy powołać, art. 19 ust. 1, art. 34 ust. 1, art. 35 i art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. z 2019 r. poz. 2214 ze zm.; dalej jako „u.u.o., PBUK, UFG”) oraz art. 822 § 1 i 2 k.c., na podstawie których właściciel uszkodzonego pojazdu miał prawo dochodzić wskazanych w pozwie roszczeń pod pozwanego ponoszącego odpowiedzialność gwarancyjną. Prawidłowo również Sąd pierwszej instancji przyjął, że posiadacz pojazdu mechanicznego odpowiada na zasadzie winy za szkodę powstałą w razie zderzenia się mechanicznych środków komunikacji poruszanych za pomocą sił przyrody, co wynika z treści art. 415 k.c. w zw. z art. 436 § 2 k.c. i w tych granicach należy określić odpowiedzialność gwaranta. Uprawnienie powoda do wytoczenia powództwa (legitymacja czynna) wynika natomiast z umowy przelewu wierzytelności zawartej zgodnie z treścią art. 509 § 1 k.c. Zakres odpowiedzialności pozwanego wyznacza natomiast art. 361 § 1 i 2 k.c., zgodnie z którym zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynika a naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby szkody mu nie wyrządzono, modyfikowany normą art. 805 § 1 i 2 k.c. ograniczającego obowiązek naprawienia szkody do spełnienia świadczenia pieniężnego.

W uzupełnieniu powyższych uwag, Sąd Okręgowy wyjaśnia, że w pełni podziela rozważania prawne Sądu pierwszej instancji opisujące zastosowanie w przedmiotowej sprawie norm prawa materialnego w szczególności art. 354 § 2 k.c. oraz art. 362 k.c. Przypominając jednocześnie, że jak wskazano na wstępie, zastosowanie powołanych przepisów uznać należało za prawidłowe należy jedynie wyjaśnić, iż zawarte w uzasadnieniu skargi apelacyjnej próby wykazania, że poszkodowany wynajmując pojazd zastępczy u powoda naruszył obowiązek współdziałania przy likwidacji szkody nie mogą odnieść oczekiwanego przez skarżącego skutku.

Dla wyjaśnienia powyższego stanowiska należy odnieść się do zagadnienia związanego z „klasą” wynajętego pojazdu wyjaśniając, że okoliczności, iż otrzymany od powoda pojazd należał do klasy wyższej niż pojazd uszkodzony nie ma dla rozstrzygnięcia sprawy znaczenia. Jak wynika z opinii biegłego stawki najmu zastosowane przez powoda były adekwatne dla pojazdów swym standardem odpowiadających uszkodzonemu pojazdowi. Oczekiwane, że pozwany zwróci koszty najmu pojazdu zastępczego (wynikające z warunków rynkowych) nie było więc co do zasady nieuzasadnione i nie wykraczało poza ramy jego odpowiedzialności gwarancyjnej. Inaczej mówiąc to, że pojazd wynajęty od powoda był wyższej klasy niż samochód uszkodzony nie prowadzi w okolicznościach przedmiotowej sprawy do wniosku, że szkoda była źródłem wzbogacenia powoda.

W ocenie Sądu Okręgowego, bez znaczenia dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy pozostaje również eksponowana w skardze apelacyjnej okoliczność, że jak wynika z zeznań poszkodowanego, wybór oferty powoda był podyktowany chęcią uzyskana pojazdu umożliwiającego przewóz wózka inwalidzkiego. Przyczyną najmu pojazdu od powoda było bowiem przede wszystkim, jak wynika z okoliczności sprawy to, że jego wynajęcie było możliwe już w dacie zdarzenia podczas gdy o możliwości jego wynajęcie za pośrednictwem pozwanego poszkodowany dowiedział się kilka dni później. Z uwagi na konieczność powrotu do miejsca zamieszkania w K., auto zastępcze było poszkodowanemu potrzebne niezwłocznie.

Na koniec podnieść należy jeszcze jedną okoliczność.

W wniesionej skardze apelacyjnej pełnomocnik skarżącego zaskarżając wydane orzeczenie ograniczył się do zakwestionowania stawki za jaką powód wynajął pojazd zastępczy. Przypomnieć jednak należy, że w przedmiotowym postępowaniu zagadnieniem spornym między stronami była również długość okresu najmu. Pozwany decyzją z dnia 28 lipca 2020 r. uznała koszty najmu pojazdu zastępczego za 27 dni. Tymczasem uzasadniony okres najmu został ustalony na 42 dni. Wskazane okoliczności mają znaczenie dla oceny zgłoszonych zarzutów apelacyjnych. Założyć bowiem należy, że przedstawiona w postępowaniu likwidacyjnym informacja o możliwości najmu pojazdu zastępczego za pośrednictwem pozwanego obejmowała tylko okres 27 dni. W tych okolicznościach oczekiwanie, że poszkodowany po zawarciu umowy najmu pojazdu, winien rozwiązać tą umowę po tygodniu, a następnie po upływie 27 dni, od daty szkody poszukiwać kolejnego pojazdu zastępczego w sposób oczywisty wykracza poza wymagania wynikające art. art. 354 § 2 k.c. i art. 16 ust. 1 pkt 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. W świetle powyższych okoliczności uznać należy, że to nie poszkodowany w sposób niewłaściwy współpracował z pozwanym w procesie likwidacji szkody, oraz że dopełnił ciążących na nim obowiązków a pozwany w sposób nieuprawniony usiłował ograniczyć jego uprawnienia.

Reasumując, apelacja na podstawie art. 385 k.p.c. podlegała oddaleniu.

O kosztach procesu za instancję odwoławczą Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 k.p.c.

Paweł Hochman