Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 18 października 2023 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący - sędzia Urszula Iwanowska

sędziowie: Gabriela Horodnicka-Stelmaszczuk

Andrzej Olszewski,

po rozpoznaniu w dniu 18 października 2023 r., na posiedzeniu niejawnym,

sprawy z odwołania M. K. i (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S.

o podleganie ubezpieczeniom społecznym

na skutek zażalenia organu rentowego na postanowienie zawarte w pkt. II wyroku Sądu Apelacyjnego w Szczecinie III Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 30 maja 2023 r., sygn. akt III A Ua 659/22 do innego równoległego składu tego Sądu,

postanawia: oddalić zażalenie.

Gabriela Horodnicka-Stelmaszczuk Urszula Iwanowska Andrzej Olszewski

sygn. akt III A Uz 80/23

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Szczecie decyzją z dnia 18 marca 2021 r. (...) stwierdził, że M. K. jako pracownik u płatnika składek (...) spółki z o.o. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od 1 września 2020 r. uznając, że umowa o pracę zawarta przez strony była pozorna.

Odwołanie od powyższej decyzji złożyła ubezpieczona i płatnik składek, którzy wnieśli o zmianę zaskarżonej decyzji przez uznanie, że ubezpieczona podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu od 1 września 2020 jako pracownik u płatnika składek (...) sp. z o.o.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie w całości.

Sąd Okręgowy w Koszalinie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 21 października 2021 r. oddalił odwołania oraz zasądził od odwołujących się na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. kwoty po 180 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Apelację od wyroku złożyła ubezpieczona i płatnik składek, którzy działając przez pełnomocnika zarzucili mu naruszenie prawa procesowego i prawa materialnego formułując konkretne zarzuty i ostatecznie wnosząc o :

- zmianę zaskarżonego wyroku i ustalenie podlegania obowiązkowemu ubezpieczeniu: emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu oraz wypadkowemu od 1 września 2020 r.

Wyrokiem z dnia 30 maja 2023 r. Sąd Apelacyjny w Szczecinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił apelację ubezpieczonej i płatnika (punkt I), zasądził od M. K. i (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S. kwotę 240 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego organu rentowego w postępowaniu apelacyjnym (punkt II) oraz oddalił zażalenie (punkt III).

W uzasadnieniu punktu II Sąd Apelacyjny wskazał, że O kosztach zastępstwa procesowego orzekł na podstawie art. 108 § 1 k.p.c., zgodnie z wyrażoną w art. 98 § 1 k.p.c. zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania. Wysokość kosztów zastępstwa procesowego należnych organowi rentowemu od każdego z odwołujących się, ustalono na podstawie § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t. j. Dz. U. z 2018 r., poz. 265).

Z postanowieniem zawartym w punkcie II wyroku Sądu Apelacyjnego w Szczecinie nie zgodził się Zakład Ubezpieczeń Społecznych, który w złożonym zażaleniu zarzucił mu:

- naruszenie art. 98 i 99 k.p.c. oraz § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2018 r., poz. 265; powoływane dalej jako: rozporządzenie) - poprzez ich niewłaściwe zastosowanie i zasądzenie od M. K. i (...) sp. z o.o. w S. na rzecz ZUS kwotę 240 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, podczas gdy stroną wnoszącą apelację była ubezpieczona i płatnik składek, a co za tym idzie Sąd winien był zasądzić kwoty po 240 zł, a nie kwotę 240 zł.

Wskazując na powyższe skarżący wniósł o:

- zmianę zaskarżonego w pkt II wyroku i zasądzenie od ubezpieczonej i płatnika składek na rzecz organu rentowego kosztów zastępstwa procesowego w wysokości stawki minimalnej wynikającej z § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych, tj. w kwotach po 240 zł,

- zasądzenie zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu skarżący podkreślił, że w sprawie apelację od wyroku wniosła ubezpieczona M. K. oraz płatnik składek (...) sp. z o.o. w S., a zatem jak wskazał Sąd zgodnie z treścią art. 98 k.p.c. strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwarcie przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Wobec powyższego na rzecz organu rentowego Sąd powinien zasądzić kwoty po 240 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Jednocześnie organ podniósł, że za takim rozstrzygnięciem przemawia także uzasadnienie pkt II orzeczenia sporządzone przez sąd odwoławczy.

Skarżący także zwrócił uwagę, że Sąd Okręgowy uwzględnił tożsame zażalenie organu rentowego w przedmiocie wysokości kosztów zastępstwa procesowego i przyznał na rzecz organu kwoty po 180 zł od każdej ze stron przeciwnych z osobna.

Sąd Apelacyjny rozważył, co następuje:

Zażalenie okazało się niezasadne.

Rozstrzygnięcie Sądu Apelacyjnego o kosztach postępowania zawarte w punkcie II zaskarżonego wyroku jest prawidłowe. Nie była kwestionowana w sprawie sama zasada ponoszenia kosztów. Kwestią sporną była kwota, jaka została zasądzona na rzecz organu rentowego od apelujących M. K. i(...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S..

Tytułem wstępu przypomnieć należy, że w procesie cywilnym istnieją dwie podstawowe zasady rozstrzygania o kosztach procesu, a mianowicie zasada odpowiedzialności za wynik procesu oraz zasada kosztów niezbędnych i celowych, które statuuje art. 98 k.p.c. Sam fakt przegrania procesu - co do zasady - stanowi podstawę do zastosowania omawianej regulacji art. 98 k.p.c. Z jej istoty wynika bowiem, iż strona przegrywająca sprawę - zarówno materialnie, jak i formalnie - niezależnie od ewentualnej winy w prowadzeniu procesu, ponosi również finansową odpowiedzialność za koszty poniesione przez przeciwnika niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 lutego 2012 r., V CZ 146/11, LEX nr 1147818).

Jak natomiast wyjaśnił Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 15 lipca 2011 r. I UZ 15/11 (LEX nr 1413498), specyfiką postępowania odrębnego w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych jest dopuszczalność występowania w charakterze strony procesowej wielu podmiotów - obok ubezpieczonego (osoby ubiegającej się o świadczenie z ubezpieczeń społecznych lub z ubezpieczenia rodzinnego albo o emeryturę lub rentę, ustalenie istnienia bądź nieistnienia obowiązku ubezpieczenia, jego zakresu lub wymiaru składki z tego tytułu, świadczenia w sprawach należących do właściwości Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, odszkodowanie przysługujące w razie wypadku i choroby pozostającej w związku ze służbą wojskową albo służbą w Policji lub w Służbie Więziennej - art. 476 § 5 pkt 2 k.p.c.) i organu rentowego, także innej niż ubezpieczony osoby, której praw i obowiązków dotyczy zaskarżona decyzja (art. 477 ¹¹ § 1 k.p.c.) oraz zainteresowanego (art. 477 ¹¹ § 1 i 2 k.p.c.). W uchwale z dnia 30 stycznia 2007 r., III CZP 130/06 (OSNC 2008/1/1), Sąd Najwyższy stwierdził, że wygrywającym proces współuczestnikom, o których mowa w art. 72 § 1 pkt 1 k.p.c. (współuczestnictwo materialne), reprezentowanym przez tego samego radcę prawnego, sąd przyznaje zwrot kosztów w wysokości odpowiadającej wynagrodzeniu jednego pełnomocnika. W innym z wyroków, dotyczącym wynagrodzenia profesjonalnego pełnomocnika w razie reprezentowania przez niego współuczestników formalnych, Sąd Najwyższy wyjaśnił, że w razie współuczestnictwa formalnego (art. 72 § 1 pkt 2 k.p.c.), do niezbędnych kosztów procesu poniesionych przez współuczestników reprezentowanych przez jednego pełnomocnika będącego adwokatem lub radcą prawnym zalicza się jego wynagrodzenie ustalone odrębnie w stosunku do każdego współuczestnika. Sąd powinien jednak obniżyć to wynagrodzenie, jeżeli przemawia za tym nakład pracy pełnomocnika, podjęte przez niego czynności oraz charakter sprawy (art. 109 § 2 k.p.c.) (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10 lipca 2015 r., III CZP 29/15, OSNC 2016/6/69).

W niniejszej sprawie adresatami zaskarżonej decyzji byli Grupa (...) spółka z o.o. jako płatnik składek oraz M. K. jako ubezpieczona. Decyzja ta określała, że ubezpieczona od dnia 1 września 2020 r. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym chorobowemu i wypadkowemu. Decyzja ta dotyczyła więc stosunku prawnego między płatnikiem składek a organem rentowym, ale jednocześnie podmiotem tego stosunku była ubezpieczona, która została zgłoszona przez płatnika składek jako pracownica. Ubezpieczona pozostawała z płatnikiem składek, a także z organem rentowym, w takim stosunku prawnym, że niewątpliwie zapadłe rozstrzygnięcie oddziałuje na jej sferę prawną w sposób bezpośredni, wyłącza ją z obowiązkowych ubezpieczeń społecznych. W przypadku zatem zaistniałego sporu, po stronie odwołujących się występuje współuczestnictwo materialne, bowiem przedmiot sporu stanowią prawa i obowiązki wspólne obu wskazanym podmiotom, związane z obowiązkiem podlegania ubezpieczeniom społecznym (art. 72 § 1 pkt 1 k.p.c.).

W konsekwencji, z uwagi na akceptację poglądu wyrażonego w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 2007 r., III CZP 130/06, zgodnie z którym wygrywającym proces współuczestnikom, o których mowa w art. 72 § 1 pkt 1 k.p.c., reprezentowanym przez tego samego radcę prawnego, sąd przyznaje zwrot kosztów w wysokości odpowiadającej wynagrodzeniu jednego pełnomocnika, Sąd Apelacyjny doszedł do przekonania, że nie ma podstaw do zasądzenia na rzecz organu rentowego od każdego z odwołujących się kosztów zastępstwa procesowego. Sprawa została zainicjowana jednym odwołaniem, które wywiódł pełnomocnik reprezentujący zarówno ubezpieczoną, jak i płatnika składek. Skoro występowanie po stronie odwołującej się dwóch podmiotów, reprezentowanych przez jednego pełnomocnika, nie uzasadniałoby zasądzenia na rzecz każdego z odwołujących oddzielnie kosztów zastępstwa procesowego, to analogicznie, Sąd Apelacyjny nie znalazł podstaw do tego, aby w niniejszej sprawie zasądzić na rzecz organu rentowego koszty zastępstwa procesowego osobno od każdego z odwołujących się. W niniejszej sprawie okoliczność, że po stronie odwołującej się występowały dwa podmioty, w żaden sposób nie powodowała zwiększenia nakładu pracy organu rentowego, co otwierałoby możliwość podwyższenia wynagrodzenia na odrębnej podstawie. Zauważyć przy tym trzeba, że również na etapie postępowania przed organem rentowym, została wydana jedna decyzja, która odnosiła się do płatnika składek, jak i do ubezpieczonej. Również na etapie postępowania sądowego, pełnomocnik organu rentowego sporządzał odpowiedź na jedno odwołanie. Zainicjowana została jedna sprawa sądowa, a nie dwie. Dopiero w sytuacji, w której strony zdecydowałby się na wniesienie osobnych odwołań do sądu od wydanej przez organ rentowy decyzji, zaistniałaby konieczność odpowiedzi przez organ rentowy na oba odwołania, możliwym byłoby rozważenie zasądzenia na rzecz organu rentowego kosztów zastępstwa procesowego od obojga odwołujących się.

W związku z powyższym, sąd odwoławczy uznał że rozstrzygnięcie Sądu Apelacyjnego zawarte w punkcie 2 wyroku z dnia 30 maja 2023 r. jest prawidłowe i na podstawie art. 394 ² § 2 k.p.c. w związku z art. 397 § 3 k.p.c. i w związku z art. 385 k.p.c., oddalił zażalenie organu rentowego.

Gabriela Horodnicka-Stelmaszczuk Urszula Iwanowska Andrzej Olszewski