Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 czerwca 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 11 czerwca 2014 r.

na rozprawie

sprawy z wniosku Przedsiębiorstwa Budowlanego (...) Spółka z o.o. w S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w R.

o podwyższenie stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe

na skutek apelacji pozwanego organu rentowego

od wyroku Sądu Okręgowego w Tarnobrzegu

z dnia 10 grudnia 2013 r. sygn. akt III U 1172/13

z m i e n i a zaskarżony wyrok w ten sposób, że o d d a l a odwołanie.

Sygn. akt III AUa 113/14

UZASADNIENIE

Decyzją z 31 października 2012 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.działając na podstawie art. 34 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych oraz art. 83 ust.1 pkt. 3 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2009 r. nr 205, poz. 1585), ustalił stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe obowiązującą dla Przedsiębiorstwa Budowlanego (...) Sp. z o.o.w okresie od 1 kwietnia 2010 r. do 31 marca 2011 r. podwyższoną o 50%, tj. na poziomie 2,70 %. W uzasadnieniu organ rentowy wyjaśnił, iż płatnik składek w informacji ZUS IWAza rok 2009 błędnie wskazał liczbę pracowników poszkodowanych w wyniku wypadków przy pracy.

Powyższą decyzję odwołaniem zaskarżył płatnik składek Przedsiębiorstwo Budowlane (...) Sp. z o.o. zarzucając, iż jest ona niezasadna, bowiem działanie płatnika składek skutkujące podaniem organowi rentowemu błędnej informacji dotyczącej liczby pracowników poszkodowanych w wyniku wypadku przy pracy w roku 2009 nie było działaniem zamierzonym, a wynikało z niedopatrzenia pracownika odpowiedzialnego za przekazanie stosownych danych do zewnętrznej firmy zajmującej się sporządzaniem w imieniu płatnika deklaracji do ZUS. Płatnik zaznaczył, że powstała z tego tytułu różnica w wysokości stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe została uregulowana wraz z odsetkami. W konkluzji wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji.

Odpowiadając na odwołanie organ rentowy domagał się jego oddalenie, przywołując argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Tarnobrzegu wyrokiem z 12 marca 2013 r. oddalił odwołanie wnioskodawcy. Apelacja złożona przez wnioskodawcę od powyższego orzeczenia skutkowała uchyleniem zaskarżonego wyroku i przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji (wyrok Sądu Apelacyjnego z 12 września 2013r. sygn. akt III AUa 504/13). Sąd odwoławczy stwierdził nierozpoznanie istoty sprawy wskazując wytyczne co do dalszego postępowania. Rozpoznając ponownie sprawę Sąd Okręgowy przeprowadził dowód z przesłuchania prezesa zarządu płatnika i na podstawie całokształtu materiału dowodowego ustalił, iż wnioskodawca od 2006r. prowadzi działalność gospodarczą w zakresie budownictwa, w szczególności zajmując się budową mostów i wiaduktów. W latach 2009r. do 2010r. spółka zatrudniała około 70 pracowników w tym 3 zajmujących się sprawami administracyjnymi. Wykonywanie czynności związanych z rozliczeniami spółki z ZUS powierzono zewnętrznej firmie zajmującej się profesjonalnym rozliczaniem podmiotów gospodarczych z ZUS i Urzędem Skarbowym ((...)tax Sp. z o.o. w W.). Sąd ponadto ustalił, iż w 2009 r. dwóch pracowników płatnika zostało poszkodowanych na skutek wypadku przy pracy. Pracownica wnioskodawcy przekazała do firmy zewnętrznej zaświadczenia lekarskie osób, które uległy wypadkom przy pracy, ale przez przeoczenie nie poinformowała, że są to okresy niezdolności do pracy z tytułu wypadków przy pracy. Po wprowadzeniu powyższych danych program wygenerował sprawozdanie ZUS IWAza 2009r. zawierające zerową liczbę pracowników poszkodowanych w wypadkach przy pracy. Nieprawidłowość ta została stwierdzona w trakcie kontroli płatnika przeprowadzonej przez organ rentowy, który wydał zaskarżoną decyzję ustalającą nową wysokość stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe.

W ocenie Sądu Okręgowego przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało, że niedopełnienie obowiązku wykazania dwóch pracowników, którzy ulegli wypadkom przy pracy było następstwem okoliczności, za które płatnik składek (spółka (...)) nie ponosi odpowiedzialności. Przywołując zeznania P. C.(prezesa zarządu spółki (...)tax ) Sąd przyjął, iż błąd w sprawozdaniu ZUS IWAnastąpił na skutek omyłki pracownika firmy zewnętrznej, który nie sprawdził prawidłowości danych przekazanych przez płatnika, co spowodowało brak możliwości wykrycia błędu przez prezesa zarządu płatnika składek. Tym samym uznał, że intencją spółki nie było zaniżenie składki na ubezpieczenie wypadkowe, gdyż dane zostały przekazane w przekonaniu o ich zgodności z rzeczywistością, co nie może stanowić podstawy do obciążenia płatnika podwyższoną składką na ubezpieczenie wypadkowe za okres wskazany w decyzji, przewidzianą w art. 34 ust. 1 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Powyższe skutkowało zmianą zaskarżonej decyzji ZUS Oddziałuw R.przy ustaleniu braku podstaw do podwyższenia o 50% składek na ubezpieczenie wypadkowe Przedsiębiorstwa Budowlanego (...) Spółka z o.o.w S., w roku składkowym obejmującym okres od 1 kwietnia 2010r. do 31 marca 2011r.(wyrok Sądu Okręgowego w Tarnobrzegu z 10 grudnia 2013r. sygn.akt III U 1172/13).

Skarżąc powyższy wyrok apelacją pozwany organ rentowy zarzucił naruszenie prawa materialnego poprzez błędne zastosowanie art. 34 ust. 1 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jednolity Dz. U. z 2009r. nr 167,poz.1322 ze zmianami) oraz art. 83 ust.1 pkt 3 ustawy z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2009r. nr 205,poz. 1585 ze zmianami) i wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie odwołania ewentualnie uchylenie powołanego orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

W uzasadnieniu apelacji pozwany Zakład podniósł, iż sporządzanie informacji ZUS IWAprzez firmę zewnętrzną nie jest okolicznością zwalniającą płatnika składek od odpowiedzialności za przekazane w tych informacjach dane. Płatnik zobowiązany jest do przekazywania danych dotyczących między innymi poszkodowanych w wypadkach przy pracy, zaś uregulowanie, o którym stanowi art. 34 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych stanowi swoistą sankcję wobec płatnika za podanie przez niego nieprawdziwych danych i poniesienie dodatkowej opłaty w wysokości 50% ponad normę, którą opłacałby przy określeniu prawidłowych danych. Ponadto apelujący wskazał na treść wyroku tut. Sądu Apelacyjnego z 15 października 2013r. sygn. akt III AUa 592/13 wydanego w oparciu o ten sam stan faktyczny sprawy.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie ustalił i zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego organu rentowego jest w pełni uzasadniona i jako taka zasługuje na uwzględnienie, zebrany zaś w sprawie materiał dowodowy pozwala na wydanie orzeczenia reformatoryjnego.

Sąd I instancji przeprowadzając ponowne postępowanie wykonał wytyczne zawarte w uzasadnieniu wyroku tut. Sądu Apelacyjnego z 12 września 2013r. i dokonał oceny przesłanek zastosowania przez organ rentowy art. 34 ust. 1 ustawy z 30 października 2002 r., jak również okoliczności wskazywanych przez płatnika składek mających zwolnić go od ponoszenia sankcji przewidzianych powołanym uregulowaniem, jednak ocena ta nie zasługuje na aprobatę. Uzasadniony jest zatem zarzut podniesiony przez apelującego, że wyrok Sądu Okręgowego wydany został z naruszeniem powołanego wyżej przepisu.

Spór w niniejszej sprawie sprowadzał się do ustalenia, czy w okolicznościach rozpoznawanej sprawy zaistniały przesłanki do podwyższenia dla płatnika składek (...) Sp. z o.o. w S., stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe do wysokości 150% za okres rozliczeniowy od 1 kwietnia 2010 r. do 31 marca 2011 r. Przypomnieć należy, że podwyższenie stopy procentowej składki na cały rok składkowy do wysokości 150% stopy procentowej ustalonej na podstawie prawidłowych danych za nieprzekazanie danych lub przekazanie nieprawdziwych danych, o których mowa w art. 31 (w tym liczby ubezpieczonych zgłoszonych do ubezpieczenia wypadkowego) ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych ma charakter sankcji o charakterze represyjnym, a zatem jego zastosowanie ma sens tylko wówczas, gdy można oczekiwać, że spełni założony, dyscyplinujący cel. Sąd Apelacyjny w pełni podziela utrwalony już pogląd, wskazany w uzasadnieniu wyroku z 12 września 2013r., iż odprowadzenie składki w zaniżonej wysokości nie prowadzi automatycznie do nałożenia przez ZUS na płatnika składek sankcji przewidzianej w art. 34 ust. 1 ustawy wypadkowej. Nie można bowiem abstrahować od przyczyn i okoliczności, z powodu których jednostka wadliwie przekazała informacje. Decyzja o zastosowaniu tego uregulowania musi być podejmowane indywidualnie, przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności, których dopiero łączna ocena może doprowadzić do konkluzji, że w tej konkretnej sprawie wymierzenie składki wypadkowej podwyższonej było zgodne lub nie do pogodzenia z normą prawną zawartą w powołanym przepisie i oceniane także przez pryzmat zaufania jednostki do państwa i stanowionego przez to państwo prawa (por: wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 14 maja 2013r. III AUa 1389/12). Ponieważ jednak omawiane uregulowanie stwarza domniemanie winy płatnika w sytuacji, w której przekazane przez niego dane nie odpowiadają prawdzie, to na płatniku składek ciąży obowiązek wykazania przyczyn od niego niezależnych, które wyłączałyby przyjęcie jego zawinionego działania.

W rozpoznawanej sprawie ustalono, iż w wnioskodawca przekazał organowi rentowemu informację o danych do ustalenia składki na ubezpieczenie wypadkowe za 2009r. bez wskazania, iż w tym okresie dwóch pracowników płatnika zostało poszkodowanych na skutek wypadku przy pracy. Jednak okoliczności, w jakich doszło do przekazania nieprawdziwej informacji, która była niezbędna do ustalenia prawidłowej stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe, nie zostały przez wnioskodawcę wyjaśnione w sposób nie budzący wątpliwości. W trakcie postępowania sądowego prezes zarządu wskazał na brak przeszkolenia w zakresie obowiązków związanych z dokumentacją przekazywaną firmie zewnętrznej (sporządzającej niezbędne informacje i przekazującej je do ZUSu), pracownika odpowiedzialnego za kontakt z ta firmą. Podniósł ponadto okoliczność istniejącą po stronie wyspecjalizowanej firmy zewnętrznej, której pracownik po uzyskaniu dokumentacji niezbędnej do ustalenia stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe nie upewnił się co do prawidłowości tych danych. Zdaniem tut. Sądu wskazane okoliczności nie mogą przesądzać o braku przesłanek do zastosowania sankcji przewidzianej w art. 34 ust.1 powołanej ustawy. Nietrafna jest zatem konkluzja Sądu I instancji stwierdzająca o wystąpieniu przesłanek do zwolnienia wnioskodawcy z odpowiedzialności za wskazanie nieprawdziwych danych. W rozpoznawanej sprawie nie można przyjąć, jak uczynił to Sąd Okręgowy, iż wnioskodawca przekazał do pozwanego Zakładu obiektywnie nieprawdziwe dane, będąc przekonany o ich zgodności ze stanem fatycznym. Zlecanie pracownikom nie posiadającym stosownych kwalifikacji obowiązków w zakresie rozliczeń z ZUS, w tym przekazywania dokumentacji związanej z ubezpieczeniami wypadkowymi niezbędnymi do ustalenia stopy procentowej składki na to ubezpieczenie, świadczy o błędach w organizacji pracy, zaś brak kontroli nad takim pracownikiem o nieprawidłowym nadzorze ze strony pracodawcy. Powyższe okoliczności, jak również zlecenie wyspecjalizowanej firmie zewnętrznej czynności związanych z rozliczaniem spółki z ZUS i przenoszenie obowiązków płatnika na pracowników takiej firmy, nie mogą stanowić podstawy do uwolnienia się od sankcji przewidzianej w art. 34 ust.1 ustawy wypadkowej. Podstawą do rozliczenia są bowiem dane przekazane przez płatnika odpowiedzialnego za ich sporządzenie zgodnie ze stanem rzeczywistym. Jedynie rozbieżności w danych uzyskanych przez firmę zewnętrzną od płatnika składek mogłyby skutkować podjęciem, przez pracownika firmy zajmującej się rozliczaniem składek, czynności zmierzających do wyjaśnienia tych wątpliwości w tym upewnienia się, co do faktów stanowiących podstawę danych. Taka sytuacja w rozpoznawanej sprawie nie miała jednak miejsca. Niezależnie od powyższego należy wskazać na stanowisko tut. Sądu Apelacyjnego zawarte w wyroku z 15 października 2013r. sygn. akt III AUa 592/13 dotyczącym tych samych stron postępowania, odnoszącym się do przyczyny zaniżenia składek na ubezpieczenie wypadkowe przez wnioskodawcę za okresy od 1 kwietnia 2011r. do 31 marca 2012r. oraz od 1 kwietnia 2012r. do 31 marca 2013r., którym zmieniono zaskarżony wyrok Sądu Okręgowego w Tarnobrzegu z
4 kwietnia 2013r. sygn. akt III U 175/13 i oddalono odwołanie Przedsiębiorstwa Budowlanego (...) z o.o. od decyzji z 31 października 2012r. podwyższających stopy procentowe składki na ubezpieczenie wypadkowe w latach składkowych obejmujących wyżej wskazane okresy.

Z wyżej wymienionych względów, uznając apelację pozwanego Zakładu za uzasadnioną, Sąd Apelacyjny stosownie do art. 386 § 1 kpc, orzekł jak w sentencji wyroku.