Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 maja 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach

Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 14 maja 2013 r. w Katowicach

sprawy z odwołania K. O. - (...)

(...) w U.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o wysokość składki na ubezpieczenie wypadkowe

na skutek apelacji odwołującego K. O. - (...) w U.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w Bielsku-Białej z dnia 11 kwietnia 2012 r. sygn. akt VI U 1098/11

1. zmienia zaskarżony wyrok oraz poprzedzające go decyzje organu rentowego i ustala, że płatnik składek K. O. nie jest zobowiązany do opłacenia składek na ubezpieczenie wypadkowe za okresy od 1 kwietnia 2004 r. do 31 marca 2005 r. oraz od 1 kwietnia 2005 r.
do 31 marca 2006 r. według stopy procentowej w wysokości 2,26 %,

2. zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.
na rzecz K. O. - (...) w U. kwotę 270 zł (dwieście siedemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu w postępowaniu apelacyjnym.

/-/ SSA M. Małek-Bujak /-/ SSA J. Ansion /-/ SSA E. Piotrowska

Sędzia Przewodnicząca Sędzia

Sygn. akt III AUa 1389/12

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 11 kwietnia 2012r., sygn. akt VI U 1098/11, Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Bielsku-Białej oddalił odwołania ubezpieczonego K. O. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. z dnia 1 czerwca 2011r., na mocy których organ rentowy ustalił dla K. O. - (...)
w U. stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe za okresy od
1 kwietnia 2004r. do 31 marca 2005r. oraz od 1 kwietnia 2005r. do 31 marca 2006r.
na poziomie 2,26 % wysokości podstawy wymiaru składek. W punkcie 2 wyroku Sąd Okręgowy zasądził od K. O. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. kwotę 120 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

W ocenie Sądu Okręgowego, poza sporem jest, że odwołujący się K. O. za lata 2004-2006 zgłosił do ubezpieczenia wypadkowego, co najmniej
10 ubezpieczonych. Odwołujący się działalność gospodarczą prowadzi już od lat osiemdziesiątych, z tym że działalność hotelarską od 1995r.

Sąd Okręgowy ustalił, że od dnia 29 grudnia 2004r., po zgłoszeniu zmiany przez odwołującego się do ewidencji działalności gospodarczej do nr (...) prowadzonej przez Burmistrza Miasta U. odnośnie punktu 4 dotyczącego określenia przedmiotu działalności zgodnie z Polską Klasyfikacją Działalności (PKD), wpisano: - produkcja mebli 36.12Z, produkcja krzeseł 36.11Z, produkcja wyrobów pozostałych 36.63Z, wykonywanie robót budowlanych wykończeniowych 45.45Z, wykonywanie robót ogólnobudowlanych związanych ze wznoszeniem budynków 45.21A (...), handel hurtowy i komisowy mebli, art. gospodarstwa dom., wyrobów metalowych 51.15Z, pośrednictwo w obrocie nieruchomościami 70.31Z oraz m.in. hotele i restauracje 55.10Z, wprowadzając w/w zmiany dotyczące określenia przedmiotu działalności w ewidencji.

Odwołujący się K. O. (...)
otrzymał nr identyfikacji REGON (...). Według stanu na dzień 1 kwietnia 2004r., działalność odwołującego się została zakwalifikowana do podklasy:
PKD 1997 45.21A - wykonywanie robót ogólnobudowlanych związanych ze wznoszeniem budynków na podstawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) wprowadzonej rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 października 1997r.
(Dz. U. Nr 128, poz. 829 i zm.), zaś według stanu na dzień 31 grudnia 2004r.,
31 marca 2005r., 1 kwietnia 2005r., 31 grudnia 2005r., 31 marca 2006r. i 31 grudnia 2006r. - PKD 2004 45.21A - wykonywanie robót ogólnobudowlanych związanych ze wznoszeniem budynków na podstawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) wprowadzonej rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 20 stycznia 2004r.
(Dz. U. Nr 33, poz. 289 ze zm.).

Przeklasyfikowanie działalności z PKD 1997 na PKD 2004 nastąpiło z urzędu
(brak było wniosku aktualizacyjnego).

Na podstawie informacji Urzędu Statystycznego w K., Sąd Okręgowy ustalił, że rodzaj działalności podmiotów wpisanych do rejestru Regon jest pobierany
z wniosku RG-1, a urzędy statystyczne nie weryfikują czy zadeklarowana we wniosku RG-1 działalność jest faktycznie wykonywana. W okresie wskazanym zaskarżonymi decyzjami odwołujący się nie złożył żadnego wniosku dotyczącego aktualizacji danych firmy, w tym symbolu PKD. Dopiero na wniosku RG-1 złożonym w dniu
20 kwietnia 2011r. odwołujący się zgłosił zmianę rodzaju działalności przeważającej na PKD 1997 – 55.11Z Hotele i motele z restauracjami (w dniu złożenia wniosku
RG-1 Polska Klasyfikacja Działalności z 1997r. już nie obowiązywała), podając jako datę zaistnienia zmiany dzień 12 lipca 2005r.

Sąd I instancji ustalił, że Naczelnik Urzędu Skarbowego w C. nie dysponował danymi umożliwiającymi udzielenie odpowiedzi na temat przychodów osiąganych przez K. O. z tytułu działalności budowlanej
w porównaniu do całkowitej wartości przychodów i stanu zatrudnienia
w poszczególnych rodzajach działalności w okresie od 1 kwietnia 2004r.
do 31 marca 2006r.

Odwołujący się w toku procesu podnosił, że w sprawie mamy do czynienia
z sytuacją, w której odwołujący się co najwyżej podał dane niewłaściwe do GUS, ale nie były do dane nieprawdziwe dla ZUS. Podkreślił, że złożył Ankiety Aktualizacyjne RG-1 z 20 kwietnia 2011r. i z 17 marca 2011r., a także corocznie składane były
do GUS oświadczenia B-01 (sprawozdanie o sprzedaży produkcji budowlano- montażowej) z zaznaczeniem w tym druku, że odwołującego się to nie dotyczy, gdyż nie prowadzi tej działalności.

Świadek M. T. - Główna Księgowa Firmy wykluczyła, by kiedykolwiek prowadzona była działalność w zakresie prac budowlanych lub remontowych, albowiem Firma przede wszystkim zajmuje się wydzierżawianiem pomieszczeń oraz sprzedażą hurtową mebli. Zeznała, że za sporny okres brak jest jakichkolwiek faktur związanych z działalnością Firmy w zakresie robót ogólnobudowlanych.

K. O. zeznał, że faktyczna działalność Firmy - wydzierżawianie hoteli oraz nieruchomości na terenie B. wiąże się z zatrudnieniem tylko
i wyłącznie pracowników administracyjno-biurowych i nie ma nic wspólnego
z działalnością ogólnobudowlaną. Wskazał, że dane przekazywane do organu rentowego były zgodne z prawdą, a zaistniałe rozbieżności w ewidencjach Urzędu Statystycznego nie mogą rzutować na wydanie decyzji, które zostały ostatecznie zaskarżone.

Z kolei, organ rentowy podkreślał, że przedmiotem ustaleń i oceny ze strony Sądu winna być okoliczność, czy Zakład przy ustalaniu stopy procentowej składki wypadkowej rzeczywiście posługiwał się numerem PKD wskazanym przez Urząd Statystyczny, a jeżeli tak to, czy jego decyzja jest zasadna. Wskazał, że gdyby odwołujący się przedłożył z GUS korekty numeru PKD za sporne lata, to taka korekta mogłaby stanowić podstawę zmiany stanowiska organu rentowego odnośnie stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowego, czego jednak nie uczynił.

Przechodząc do rozważań prawnych, Sąd Okręgowy zwrócił uwagę, że zaskarżone decyzje zostały wydane przez Zakład na podstawie przepisów art. 28 ust. 3 w zw. z art. 53 ust. 2 i 4 ustawy z dnia 30 października 2002r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. Nr 167,
poz. 1322, z 2009r. i zm.) w związku z przepisami ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 205, poz. 1585
z 2009r. i zm.), art. 83 ust. 1 pkt 3, art. 12 ust. 1, art. 15 ust. 2, art. 22 ust. 1 pkt 4
i ust. 2 w zw. z art. 46.

Zdaniem Sądu Okręgowego, zasadnicze znaczenie ma art. 53 ust. 2 i 4
cyt. wyżej ustawy, mający zastosowanie w sprawie, stanowiący w ust. 2, iż stopę procentową składek na ubezpieczenie wypadkowe dla płatnika składek, o którym mowa w art. 28 ust. 2, należnych za okres od dnia 1 stycznia 2003r. do 31 marca 2006r., ustala się w wysokości stopy procentowej określonej dla grupy działalności,
do której płatnik składek należy. Ust. 4 tego przepisu stanowi, iż w przypadku składek na ubezpieczenie wypadkowe należnych za okres od dnia 1 stycznia 2003r. do dnia
31 marca 2006r. płatnik składek, który nieprawidłowo ustali liczbę ubezpieczonych lub grupę działalności, co spowoduje: 1) zaniżenie stopy procentowej składek - po stwierdzeniu nieprawidłowości - zobowiązany jest ponownie ustalić stopę procentową na cały rok składkowy w oparciu o prawidłowe dane oraz opłacić zaległe składki wraz z odsetkami za zwłokę (...).

Sąd I instancji wskazał, że w niniejszej sprawie odwołujący się stwierdził,
że podawał prawdziwe dane do organu rentowego, a co najwyżej niewłaściwe dane do GUS, co w jego ocenie, nie mogło rzutować na wydanie decyzji, które zaskarżył, bowiem w rzeczywistości nigdy nie prowadził działalności ogólnobudowlanej lub związanej ze wznoszeniem budynków.

Zdaniem Sądu Okręgowego, w sprawie z uwagi na nieprawidłowo ustaloną grupę działalności odwołujący się naruszył przepis art. 53 ust. 2 i 4 ustawy cyt. wyżej, bowiem jak słusznie podkreślił to Urząd Statystyczny w K., nie istnieje możliwość zmiany zaświadczenia Regon z datą wsteczną, jak też korekta archiwalnych baz rejestru Regon. Zaświadczenie Regon nie jest decyzją administracyjną i możliwa jest jedynie aktualizacja zgłoszonych danych, a co za tym idzie, wydanie nowego zaświadczenia o treści zgodnej z rzeczywistym stanem
i obowiązującym od momentu wprowadzenia zmiany oraz z bieżącą datą. Nie ulega wątpliwości, że odwołujący się jako osoba prowadząca działalność gospodarczą
z wieloletnim doświadczeniem w tym zakresie, winien był zaktualizować dane
w Urzędzie Statystycznym, albowiem w dacie wydania zaskarżonych decyzji doszło do rozbieżności między wpisami w Urzędzie Statystycznym a działalnością, którą
w przeważającym zakresie wykonuje, co wynika z zeznań odwołującego się i świadka M. T.. Organ rentowy, wydając decyzje, w ocenie Sądu Okręgowego,
nie naruszył powołanego przepisu art. 53 ust. 2 ustawy z dnia 30 października 2002r. cyt. ustawy, bowiem ustalając stopę procentowa składek na ubezpieczenie wypadkowe dla odwołującego się, należnych za okres wskazany w decyzjach, ustalił w wysokości stopy procentowej określonej dla grupy działalności, do której płatnik składek należy
(posługiwał się nr PKD wskazanym przez Urząd Statystyczny), zgodnie z informacją uzyskaną z Urzędu Statystycznego - art. 53 ust. 2 i 4 w zw. z art. 28 ust. 2 cyt. ustawy.

Według Sądu I instancji, przedłożenie w odpowiednim terminie korekty
i numeru PKD za lata objęte decyzjami Zakładu, mogło stanowić podstawę zmiany stanowisku organu rentowego odnośnie stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe, czego odwołujący się nie zrealizował w odpowiedniej formie.
Sąd Okręgowy podzielił stanowisko organu rentowego, że w niniejszym postępowaniu nie jest możliwe ustalenie innego numeru PKD, tj. 55.11Z, natomiast zweryfikowaniu podlegała okoliczność, czy organ rentowy prawidłowo postąpił ustalając dla płatnika składek nr PKD 45.21,a ujętego w rejestrze Regon, w oparciu o informację uzyskaną
z Urzędu Statystycznego z dnia 8 marca 2011r. oraz czy prawidłowo sporządził
z urzędu korektę dokumentu ZUS IWA z uwzględnieniem numeru uzyskanego
z Urzędu Statystycznego w K..

W toku niniejszego postępowania ustalono, że płatnik, jak sam przyznał, sporządził korekty do GUS aby doprowadzić do zgodności z rzeczywistym stanem
w ewidencji. Tak więc, wyłącznie zmiana klasyfikacji działalności prowadzonej przez odwołującego się, dokonana przez Urząd Statystyczny, może stanowić podstawę do zmiany decyzji ustalających stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe dla odwołującego się przez Zakład, o czym winien zostać powiadomiony.

Mając na względzie powyższe okoliczności, Sąd Okręgowy na mocy
art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołania. O kosztach orzeczono po myśli
art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z § 11 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (...) Dz. U. Nr 163, poz. 1349 z 02 i zm.).

Apelację od wyroku wniósł ubezpieczony.

Zaskarżył on wyrok w całości, zarzucając mu naruszenie:

- art. 3 k.p.c., art. 233 § 1 k.p.c., art. 227 k.p.c. i art. 328 § 2 k.p.c.;

- art. 386 § 4 k.p.c.;

- art. 53 ust. 4 w zw. z art. 28 ust. 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (dalej: ustawy wypadkowej);

- art. 2 a ust. 2 pkt 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych;

- § 10 ust. 1 i ust. 2 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie sposobu
i metodologii prowadzenia i aktualizacji rejestru podmiotów gospodarki narodowej, w tym wzorów wniosków, ankiet i zaświadczeń oraz szczegółowych warunków i trybu współdziałania służb statystyki publicznej
z innymi organami prowadzącymi urzędowe rejestry i systemy informacyjne administracji publicznej (dalej: rozporządzenie GUS);

- art. 217 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

W oparciu o powyższe zarzuty ubezpieczony wniósł o uchylenie wszystkich skarżonych decyzji, ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi
I instancji lub bezpośrednio organowi do ponownego rozpoznania oraz o zasądzenie od organu na rzecz odwołującego kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa prawnego według norm przypisanych.

Apelujący podniósł, że Sąd I instancji naruszył zasadę prawdy formalnej wynikającą z art. 3 k.p.c. oraz zasadę prawdy materialnej oraz przepisy dotyczące konstruowania uzasadnienia orzeczenia, zaś wskazane uchybienia te są bezpośrednio związane z naruszeniem art. 227 w zw. z art. 233 k.p.c. Podniósł, że nie zbadano faktów mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy.

Sąd Okręgowy przeprowadził bowiem dowód z przesłuchania strony oraz zeznań świadka M. T. i słusznie stwierdził, iż odwołujący nie prowadził firmy budowlanej ani nie osiągał z tego tytułu jakichkolwiek przychodów:
„(...) albowiem w dacie wydania zaskarżonych decyzji doszło do rozbieżności między wpisami w Urzędzie Statystycznym a działalnością, którą w przeważającym zakresie wykonuje, co wynika z zeznań odwołującego się i świadka M. T.”
(str. 6 uzasadnienia), ale nie uwzględnił tego dowodu w wyroku, ani też nie odniósł się do niego w uzasadnieniu.

Ubezpieczony wskazał, że w pozostałej części (dotyczącej zasad korekty
w GUS) orzeczenie jest wewnętrznie sprzeczne z uwagi na fakt, iż Sąd I instancji przyznał, że „w niniejszym postępowaniu niemożliwym jest ustalenie innego numeru PKD, tj. 55.11Z (str. 6 uzasadnienia), zaś wcześniej stwierdził, iż „gdyby odwołujący się przedłożył z GUS korekty numeru PKD za sporne lata, to taka korekta mogłaby stanowić podstawę zmiany stanowiska organu rentowego (...)”. Tymczasem, dalej odmiennie twierdzi (str. 6 uzasadnienia): „(...) jak słusznie podkreślił to Urząd Statystyczny w K., nie istnieje możliwość zmiany zaświadczenia Regon
z datą wsteczną, jak też korekta archiwalnych baz rejestru Regon”.

Zdaniem skarżącego, pomimo powyższego stwierdzenia, że niemożliwym jest wsteczna korekta Regon, na przełomie str. 6 i 7 uzasadnienia Sąd I instancji zaprzecza swoim wcześniejszym stwierdzeniom i twierdzi: „Tak więc, wyłącznie zmiana klasyfikacji działalności prowadzonej przez odwołującego się dokonana przez Urząd Statystyczny może stanowić podstawę do zmiany decyzji ustalającej stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe dla odwołującego się przez Zakład, o czym winien zostać powiadomiony.”

Apelujący podniósł, że Sąd Okręgowy całkowicie pominął fakt, iż odwołujący w dokumencie ZUS IWA podał prawdziwe dane. Sąd wspomniał o tym wyłącznie na str. 1 uzasadnienia i w żaden sposób się dalej do tego nie odniósł. Tymczasem, istota niniejszej sprawy sprowadza się właśnie do ustalenia czy odwołujący w dokumentacji przekazywanej do ZUS podawał dane zgodne z prawdą - rzeczywistością.

Według ubezpieczonego, Sąd Okręgowy dokonał błędnej subsumpcji art. 34 ust. 3 ustawy wypadkowej. Ubezpieczony wskazał na najnowsze orzeczenie Sądu Najwyższego w sprawie I UK 15/11, Sad Najwyższy stwierdził, że prawdziwe ale niewłaściwe dane zaniżające składkę wypadkową nie są podstawą nałożenia kary przez ZUS i ustalenia wysokości składki w drodze decyzji. Podniesiono także, że
„Art. 34 ustawy wypadkowej pozwala na nałożenie kary tylko w razie podania nieprawdziwych danych, a nie niewłaściwych. Odpowiedzialność z art. 34 jest oparta na badaniu zawinienia i wymaga indywidualnego zbadania sprawy i okoliczności,
w których doszło do wpisania nieprawidłowych informacji. Stosowanie przepisów
o charakterze represyjnym nie może prowadzić do rezultatów sprzecznych
z podstawowymi wartościami konstytucyjnymi, szczególnie z zasadą zaufania obywatela do państwa”. Wcześniej identyczne stanowisko znalazło wyraz
w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 4 lutego 2011r. (sygn. akt II UZP 1/11), gdzie także jednoznacznie stwierdzono, że: „przekazywanie przez płatnika do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych składki w wysokości niższej od wymaganej, jeśli wynika ono z innych powodów niż nieprawidłowe ustalenie liczby osób zgłoszonych do ubezpieczenia społecznego (np. matematycznej pomyłki w wyliczeniu kwoty składki, wadliwego „przeimportowania” danych do programu komputerowego) nie wyczerpuje hipotezy normy art. 34 ust. 3 w związku z ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym
z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych z 2002r. i nie implikuje skutku objętego jego dyspozycją”. Podobnie, w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2011r. (sygn. akt II UK 51/11) wprost stwierdzono: „obowiązek ubezpieczenia wynika z faktycznego rozpoczęcia działalności i jej prowadzenia na podstawie wpisu do ewidencji (rejestru), natomiast kwestie związane z jej formalnym zarejestrowaniem i wyrejestrowaniem mają znaczenie wyłącznie w sferze dowodowej, nie przesądzają natomiast same w sobie o podleganiu obowiązkowi ubezpieczeń społecznych”.

Zgodnie ze stanowiskiem skarżącego - skoro formalny fakt zarejestrowania działalności gospodarczej nie przesądza o jej wykonywaniu, w sytuacji w której wykazano, iż tak w rzeczywistości nie było, to tak samo należy traktować sytuację,
w której sam fakt formalnej pomyłki (zgłoszenia do GUS, a nie do ZUS niewłaściwych danych) nie może stanowić o obowiązku uiszczania składki w wyższej wysokości, dotyczącej działalności budowlanej, skoro bezspornym w sprawie jest,
iż takowa w ogóle nie była prowadzona. Powyższe orzeczenia Sądu Najwyższego należy uznać, zdaniem ubezpieczonego, za ugruntowaną linię orzeczniczą, w której odstąpiono od literalnego stosowania przepisów na rzecz ich wykładni systemowej, celowościowej. Zostało to także zauważone i ugruntowane w orzecznictwie Sądu Apelacyjnego w Katowicach, który w wyroku z dnia 25 listopada 2008r. (sygn. akt
III AUa 1163/08), również w tego typu sprawach za najważniejsze uznał wyjaśnienie rzeczywistości, bowiem Sąd ten stwierdził, iż „ustalenie przez organ rentowy podwyższonej stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe, określonej
w art. 34 ust. 1 ustawy z 30 października 2002r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych może nastąpić wyłącznie w wypadku nieprzekazania lub przekazania przez płatnika składek nieprawdziwych danych,
o których mowa w art. 31 tej ustawy. Zastosowania takiej sankcji nie uzasadnia natomiast samo błędne ustalenie przez płatnika składek obowiązującej go wysokości stopy procentowej składek na ubezpieczenie wypadkowe”.

Apelujący podkreślił, że ani art. 31, ani art. 34 ustawy wypadkowej nie odwołują się bowiem do PKD będącego w ewidencji GUS (REGON). Odwołują się do danych zgłoszonych do ZUS. A to odbywa się na dokumencie ZUS IWA składanym przez odwołującego, gdzie podawano rzeczywiście prowadzoną działalność hotelarską.

Skarżący zwrócił uwagę na naruszenie art. 2 a ust. 2 pkt 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, który nakazuje równe traktowanie wszystkich podmiotów. W ocenie ubezpieczonego zasada równego traktowania podmiotów została naruszona, poprzez naliczenie składek w wysokości dotyczącej innego rodzaju działalności, mimo że organ i Sąd wiedział, że odwołujący działalności budowlanej nie prowadzi.

Ubezpieczony wskazał, że przesłanką decydującą o wysokości stopy procentowej jest przynależność do grupy działalności - faktycznie wykonywanej, którą określa się na podstawie § 10 ust. 1 i ust. 2 pkt 1 rozporządzenia GUS. Zgodnie
z owym przepisem, rodzaj przeważającej działalności określającej grupę, do której przynależy podmiot, jest ustalany dla osób fizycznych na podstawie procentowego udziału poszczególnych rodzajów działalności w ogólnej wartości przychodów ze sprzedaży. W jego przypadku przeważającą działalnością jest działalność Hotele
i Restauracje (PKD 55.11Z), a nie, jak twierdzi organ rentowy - roboty budowlane (PKD 45.21A). Skarżący zaznaczył, że w ogóle nie prowadzi działalności budowlanej i przychody z tego typu działalności wynosiły i wynoszą 0 zł, co znalazło swoje potwierdzenie w dowodach zgromadzonych przez Sąd, m.in. pismo Urzędu Skarbowego z dnia 19 marca 2012r., zeznanie Głównej Księgowej M. T., sprawozdania B-01 (sprzedaż z działalności budowlanej 0 zł) - w aktach sprawy. Podkreślił, że konsekwentnie informował GUS o niewłaściwej klasyfikacji statystycznej jego firmy. Miało to też odzwierciedlenie w składanych corocznie do GUS sprawozdaniach z działalności i obrotów SP-1, z których jednoznacznie wynika, że nie osiągano żadnej sprzedaży z działalności budowlanej, a także negatywnych Sprawozdaniach B-01 i B-02. Corocznie do GUS składane były druki B-01 (sprawozdanie o sprzedaży produkcji budowlano-montażowej) z zaznaczeniem, że odwołującego to nie dotyczy, gdyż nie prowadzi takiej działalności. W końcu odwołujący złożył Ankiety Aktualizacyjne RG-1 z 20 kwietnia 2011r. i z 17 marca 2011r. zgodnie z § 4 a ust. 2 i § 4 c w zw. z § 5 i § 10 rozporządzenia GUS, w taki sposób, aby odzwierciedlały rzeczywiście prowadzoną przez płatnika działalność.

Ubezpieczony wskazał, że nie weryfikuje REGON-ów aby ustalić faktyczny rodzaj prowadzonej działalności, tylko ujmuje w swojej statystyce jedną spośród działalności występujących w Ewidencji Działalności Gospodarczej (EDG) - tę znajdującą się na pierwszej pozycji. EDG odwołującego obejmuje bardzo wiele pozycji, nie oznacza to jednak, że każdy rodzaj tam wymienionej działalności jest rzeczywiście prowadzony.

Skarżący stwierdził również, że jeśli o wysokości daniny publicznej - składki wypadkowej miałaby decydować wyłącznie ewidencja statystyczna REGON, prowadzona na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów, to naruszałoby to
art. 217 Konstytucji RP.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest uzasadniona, aczkolwiek z innych przyczyn, niż zostały w niej podniesione.

Spór w niniejszej sprawie sprowadzał się do ustalenia czy zasadnie organ rentowy ustalił dla płatnika składek K. O. (...) w U. stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe na poziomie 2,26 % wysokości podstawy wymiaru składek za okresy rozliczeniowe: od 1 kwietnia 2004r. do 31 marca 2005r. oraz od 1 kwietnia 2005r. do 31 marca 2006r.

Inicjując rozważania, przede wszystkim wypada przypomnieć, że zgodnie
z art. 382 k.p.c., sąd drugiej instancji orzeka na podstawie materiału zebranego
w postępowaniu w pierwszej instancji oraz w postępowaniu apelacyjnym. Oznacza to obowiązek sądu drugiej instancji oceny całego materiału dowodowego w każdym przypadku, niezależnie od tego, czy sąd ten przeprowadza nowe dowody, ponawia dowody wcześniej przeprowadzone, czy też podziela ustalenia poczynione przez sąd pierwszej instancji. Obowiązkiem sądu drugiej instancji jest rozważenie nie tylko wszystkich zarzutów podniesionych w apelacji, ale również przeprowadzenie oceny wszystkich twierdzeń zgłaszanych przez strony procesu. Powinność ta wynika z istoty apelacji pełnej, na temat charakteru której Sąd Najwyższy wypowiedział się szeroko
w uzasadnieniu uchwały składu siedmiu sędziów (mającej moc zasady prawnej) z dnia 31 stycznia 2008r., III CZP 49/07 (OSNC 2008 nr 6, poz. 55; por. też wyroki Sądu Najwyższego z dnia 17 lipca 2009r., IV CSK 110/09, Lex nr 518138 i z dnia
21 sierpnia 2003r., III CKN 392/01, OSNC 2004 nr 10, poz. 161 oraz postanowienie
z dnia 4 października 2002r., III CZP 62/02, OSNC 2004 nr 1, poz. 7). Powiększony skład Sądu Najwyższego wskazał w szczególności, że system apelacji pełnej polega na tym, że sąd drugiej instancji rozpatruje sprawę ponownie. Oznacza to,
że przedstawione pod osąd roszczenie procesowe jest rozpoznawane po raz kolejny,
a prowadzona przez sąd odwoławczy rozprawa stanowi kontynuację rozprawy rozpoczętej przed sądem pierwszej instancji. Podstawowym celem postępowania apelacyjnego jest naprawienie wszystkich błędów natury prawnej, jak i faktycznej, popełnionych zarówno przez sąd pierwszej instancji, jak i przez strony procesowe. Apelacja pełna, oderwana od podstaw, a więc od reglamentowanej przez prawodawcę listy możliwych zarzutów, nie krępuje zatem sądu drugiej instancji, dzięki czemu zachowuje on w zasadzie nieograniczone kompetencje rozpoznawcze. Skoro apelacja pełna polega na tym, że sąd drugiej instancji rozpatruje sprawę ponownie, czyli jeszcze raz bada sprawę rozstrzygniętą przez sąd pierwszej instancji, to tym samym postępowanie apelacyjne - choć odwoławcze - ma charakter rozpoznawczy (merytoryczny), a z punktu widzenia metodologicznego stanowi dalszy ciąg postępowania przeprowadzonego w pierwszej instancji. Skoro sąd drugiej instancji, jako sąd merytoryczny, rozpoznaje w postępowaniu apelacyjnym „sprawę”, a nie „apelację” (ta cecha odróżnia postępowanie apelacyjne od postępowania kasacyjnego), to nie może ograniczyć się do rozważenia tylko zarzutów apelacji, lecz jest obowiązany rozważyć w granicach zaskarżenia apelacyjnego cały materiał procesowy - w tym wszystkie zarzuty i wnioski podniesione w apelacji oraz zgłoszone w pismach procesowych składanych w toku postępowania apelacyjnego - samodzielnie ocenić dowody przeprowadzone w sprawie, ustalić podstawę faktyczną rozstrzygnięcia
i wyjaśnić jego podstawę prawną (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 16 czerwca 2000r., IV CKN 63/00, Lex nr 533124; z dnia 20 lutego 2004r., I CK 213/03, Lex
nr 520016 i z dnia 9 kwietnia 2008r., II PK 280/07, Lex nr 469169 oraz postanowienie z dnia 18 marca 2010r., II PZP 2/10, Lex nr 575095).

Przechodząc do merytorycznego rozpoznania zasadności apelacji, podkreślenia wymaga, że w ustawie z dnia 30 października 2002r. o ubezpieczeniu społecznym
z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jednolity: Dz. U. z 2009r. Nr 167, poz. 1322 ze zm.- zwanej dalej ustawą) w przepisie art. 28 ust. 1 i ust. 2 wyodrębniono dwie kategorie płatników składek: 1) płatników zgłaszających do ubezpieczenia wypadkowego nie więcej niż 9 ubezpieczonych i 2) płatników zgłaszających do tegoż ubezpieczenia, co najmniej 10 ubezpieczonych. Kryterium takiego podziału jest liczba ubezpieczonych zgłoszonych do ubezpieczenia wypadkowego, a to kryterium zostało doprecyzowane w ust. 3 i 4 powołanej normy. Dla każdej z wymienionych kategorii płatników określono odmienne zasady ustalania stopy procentowej składki i inny tryb postępowania w tym zakresie.

W odniesieniu do drugiej kategorii płatników, do której zalicza się odwołującego, zasadą jest, że opłacają oni składkę według ustalanej
(w myśl art. 28 ust. 1 i art. 32 ustawy) przez Zakład i podawanej do wiadomości płatnika zindywidualizowanej stopy procentowej. Stanowi ona iloczyn stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe właściwej dla grupy działalności, do której należy płatnik (ustalanej - zgodnie z art. 30 ustawy o s.u.s. oraz § 4
i załącznika nr 1 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznych z dnia
29 listopada 2000r. w sprawie różnicowania stopy procentowej składki
na ubezpieczenie społeczne z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych
w zależności od zagrożeń zawodowych i ich skutków - (Dz. U. Nr 200, poz. 1692 ze zm.) - według przypisanej dla każdej z grup działalności kategorii ryzyka określonego wskaźnikami częstości poszkodowanych (w wypadkach przy pracy ogółem, poszkodowanych w wypadkach przy pracy śmiertelnych i ciężkich, stwierdzonych chorób zawodowych i zatrudnionych w warunkach zagrożenia) i wskaźnika korygującego ustalanego dla danego płatnika stosownie do zasad określonych
w art. 31 ustawy i § 5-8 rozporządzenia, czyli według właściwej dla płatnika kategorii ryzyka mierzonej wskaźnikami częstości poszkodowanych w wypadkach przy pracy ogółem, poszkodowanych w wypadkach przy pracy śmiertelnych i ciężkich oraz zatrudnionych w warunkach zagrożenia. Zgodnie z art. 29 oraz art. 31 ust. 3 i ust. 6 ustawy, płatnicy należący do omawianej kategorii zobowiązani są zatem do przekazywania do Zakładu danych służących do ustalenia kategorii ryzyka dla swojej grupy działalności (takich jak rodzaj działalności według PKD ujęty w rejestrze Regon) oraz wskaźnika korygującego (liczba osób zgłoszonych do ubezpieczenia wypadkowego oraz liczba poszkodowanych w wypadkach ogółem, poszkodowanych w wypadkach śmiertelnych i ciężkich oraz zatrudnionych w warunkach zagrożenia).

Do tych płatników składek ma też zastosowanie regulacja art. 34 ust. 1 ustawy, zgodnie z którą nieprzekazanie przez tychże płatników danych lub przekazanie nieprawdziwych danych, o jakich mowa w art. 31 i spowodowanie wskutek tego zaniżenia stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe implikuje ustalenie przez Zakład stopy procentowej składki na cały rok składkowy w wysokości 150 % stopy procentowej określonej na podstawie prawidłowych danych, a nadto obowiązek zapłaty zaległych składek wraz z odsetkami.

Niewątpliwie podwyższenie stopy procentowej składki na cały rok składkowy do wysokości 150 % stopy procentowej ustalonej na podstawie prawidłowych danych za nieprzekazanie danych lub przekazanie nieprawdziwych danych, o których mowa
w art. 31 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych ma charakter sankcji o charakterze represyjnym za przekazanie nieprawdziwych danych, bądź za ich nieprzekazanie. W ocenie Sądu Najwyższego, wyrażonej w wyroku z 20 maja 2004r., II UK 403/03 (OSNP 2005 nr 3 poz. 44), decyzja o podwyższeniu stopy procentowej składki nie jest uznaniowa, ale to w żaden sposób nie wpływa na jej represyjny i prewencyjny charakter. Nie można natomiast przyjąć, że odpowiedzialność płatnika składek na podstawie tego przepisu ma charakter obiektywny i w związku z tym występuje w każdym przypadku podania nieprawdziwych danych, prowadzących do zaniżenia wysokości należnych składek. Nie ma bowiem uzasadnienia dla wymierzenia tej sui generis kary, bez oceny okoliczności będących przyczyną wadliwości informacji. Wynikająca z niego sankcja będzie miała zatem zastosowanie do płatnika, który ponosi winę, nawet w jej najlżejszym stopniu, za przekazanie nieodpowiadających prawdzie danych. Ujawnienie błędu w deklaracji pociąga za sobą obowiązek zapłacenia podwyższonej składki. Nie jest to jednak odpowiedzialność absolutna. Stosowanie przepisów
o zabarwieniu penalnym nie może bowiem prowadzić do rezultatu, który byłby sprzeczny z podstawowymi zasadami konstytucyjnymi, wywodzonymi z klauzuli demokratycznego państwa prawnego - zasady zaufania obywatela do państwa
i stanowionego przezeń prawa oraz zasady bezpieczeństwa prawnego.

Podmiot, który wadliwie wypełnia swój obowiązek musi mieć możliwość obrony i wykazania, że niedopełnienie tego obowiązku było następstwem okoliczności, za które nie ponosi odpowiedzialności. Nie chodzi tu o winę podmiotu, lecz obiektywną odpowiedzialność z możliwością zwolnienia w określonych okolicznościach. W sprawie o podwyższenie składki na ubezpieczenie wypadkowe nie można abstrahować od przyczyn i okoliczności, z powodu których jednostka wadliwie przekazała informacje. Stwierdzenie czy strona nie ponosi czy też ponosi odpowiedzialność na zasadzie art. 34 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym
z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych musi być podejmowane indywidualnie, przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności, których dopiero łączna ocena może doprowadzić do konkluzji, że w tej konkretnej sprawie wymierzenie składki wypadkowej podwyższonej było zgodne lub nie do pogodzenia z normą prawną zawartą w powołanym przepisie i oceniane także przez pryzmat zaufania jednostki do państwa i stanowionego przez to państwo prawa. Ostatecznie
więc wyrażony pogląd wskazuje na możliwość zwolnienia się z odpowiedzialności
za podanie obiektywnie nieprawdziwych danych z przyczyn niezależnych (niezawinionych) przez płatnika.

Sąd Apelacyjny jako Sąd drugiej instancji miał nie tylko uprawnienie, ale wręcz obowiązek rozważenia na nowo całego zebranego w sprawie materiału oraz dokonania jego własnej samodzielnej oceny, przy uwzględnieniu zasad wynikających
z art. 233 § 1 k.p.c.

Uwzględniając powyższą regułę, Sąd Apelacyjny stwierdził tymczasem,
że zaskarżone decyzje zostały wydane z naruszeniem przepisów ustawy wypadkowej.

Stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe, po myśli art. 27 ustawy z dnia 30 października 2002r. o ubezpieczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. tj. z 2009r., Nr 167, poz. 1322 z póź. zm.), ustala się na rok składkowy. Ustawa wypadkowa wprowadza pojęcie „roku składkowego”, które oznacza okres obowiązywania stopy procentowej składek na ubezpieczenie wypadkowe, należnych za okres od dnia 1 kwietnia danego roku do dnia 31 marca następnego roku. Definicję roku składkowego zawiera art. 2 pkt 8 ustawy wypadkowej.

Termin ten został wprowadzony ze względu na przyjęcie w ubezpieczeniu wypadkowym koncepcji różnicowania stopy procentowej składki w zależności od zagrożeń zawodowych i ich skutków. Stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe, ustala się na rok składkowy, a podstawą dla jej ustalenia jest kategoria ryzyka ustalona dla grupy działalności płatnika (według PKD ujętego w rejestrze REGON w dniu 31 grudnia poprzedniego roku) korygowana za pomocą wskaźnika uwzględniającego kategorię ryzyka danego płatnika składek. Procedura ustalania wysokości stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe w odniesieniu do stopy zindywidualizowanej (dla płatników zgłaszających do ubezpieczenia wypadkowego, co najmniej 10 ubezpieczonych) przeprowadzana jest przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (art. 28 ust. 2).

W art. 32 ustawodawca zobowiązał organ rentowy do zawiadomienia płatnika składek o wysokości stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe, obowiązującej go w danym roku składkowym, nie później niż do dnia 20 kwietnia danego roku tak, aby płatnik mógł w ustawowych terminach (por. art. 47 ustawy systemowej) opłacić składkę w zindywidualizowanej wysokości.

Zaskarżone decyzje, wydane w dniu 1 czerwca 2011r., ustaliły dla płatnika składek K. O. - prowadzącego działalność (...) w U. stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe na poziomie 2,26 % wysokości podstawy wymiaru składek już po zakończeniu roku składkowego 2004 i 2005, obejmującego okres rozliczeniowy: od 1 kwietnia 2004r. do 31 marca 2005r. i od 1 kwietnia 2005r. do 31 marca 2006r.

Tym samym, organ rentowy naruszył przepisy ustawy wypadkowej, dokonując ustalenia stopy procentowej za lata ubiegłe, czego ustawa wypadkowa nie przewiduje.

Wobec dokonania powyższej oceny niezgodności z prawem przedmiotowych decyzji, zbędnym okazało się rozpoznanie zasadności zarzutów apelującego, albowiem kwestią nadrzędną jawiło się zbadanie, czy przedmiotowe decyzje pozostają w zgodności z ustawą z dnia 30 października 2002r. o ubezpieczeniu społecznym
z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jednolity: Dz. U. z 2009r. Nr 167, poz. 1322 ze zm.).

Tym nie mniej należy podnieść, iż w sprawie niniejszej organ rentowy przy ustalaniu stopy procentowej składki wypadkowej miał obowiązek posługiwać się numerem PKD wskazanym przez Urząd Statystyczny, ale w sytuacji gdy ubezpieczony wyjaśnił i uwiarygodnił, że wyliczenie (a właściwie wpisanie) kilkunastu pozycji hipotetycznych rodzajów działalności nie miało odniesienia do rzeczywistości - uszeregowanie w ciągu numerycznym nie może mieć wpływu na ocenę prawdziwości danych w dokumencie ZUS IWA. A dane te, po myśli art. 31
i art. 34 ustawy wypadkowej, były prawdziwe. Płatnik de facto nie należał nigdy do grupy działalności 45.21. Należał do grupy wydzierżawiającej pomieszczenia i hotele oraz prowadzącej sprzedaż hurtową mebli. Nie prowadził robót ogólnobudowlanych.

Zatem, nie ma przeszkód prawnych, aby dokonać zmiany klasyfikacji działalności gospodarczej przez apelującego, skoro działalność ta była wymieniona
w ewidencji Urzędu Statystycznego z wniosku RG-1.

Uwzględniając powyższe, Sąd Apelacyjny uznał, że zaskarżony wyrok
nie odpowiada prawu i po myśli art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok oraz poprzedzające go decyzje i ustalił, że K. O. nie jest zobowiązany do opłacenia składki na ubezpieczenie wypadkowe za okresy od 1 kwietnia 2004r. do
31 marca 2005r. i od 1 kwietnia 2005r. do 31 marca 2006r. według stopy procentowej w wysokości 2,26 %.

O kosztach procesu orzeczono z mocy art. 98 k.p.c., w związku z § 12 ust. 1
pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 169, poz.1348 ze zm.).

/-/ SSA M. Małek-Bujak /-/ SSA J. Ansion /-/ SSA E. Piotrowska

Sędzia Przewodnicząca Sędzia

JR