Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 17 listopada 2023 roku Sąd Rejonowy w (...) oddalił powództwo Grupy- (...) Spółki z o.o. w G. przeciwko (...) Bank S.A. w W. o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym przez wykreślenie z działu IV Księgi wieczystej nr Kw (...) hipoteki umownej w kwocie 1.800.000 zł na zabezpieczenie umowy kredytu (...) z 9 października 2015 r. oraz wykreślenie roszczenia pozwanego banku o przeniesienie na opróżnione miejsce hipoteczne powstałe wskutek wygaśnięcia a następnie wykreślenia hipoteki w wysokości 3.747.000 zł na rzecz Bank (...) S.A. z siedzibą we W.. Ponadto Sąd Rejonowy w (...) zasądził od powoda na rzecz pozwanego 5.400 zł tytułem zwrotu kosztów procesu z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za czas od uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia:

W księdze wieczystej prowadzonej przez Sąd Rejonowy w (...) V Wydział Ksiąg Wieczystych o numerze (...) dla nieruchomości gruntowej położonej w G. Gmina M. powiat (...) województwo (...) stanowiącej działki nr (...) zostało wpisane ograniczone prawo rzeczowe w postaci hipoteki umownej na sumę 1.800.000 zł zabezpieczającej wierzytelność (...) Banku Spółki Akcyjnej w W. z tytułu umowy kredytu (...) z dnia 9 października 2015 roku. Wraz z hipoteką zostało wpisane roszczenie na rzecz (...) Banku Spółki Akcyjnej w W. o przeniesienie na opróżnione miejsce hipoteczne powstałe wskutek wygaśnięcia a następnie wykreślenia hipoteki w wysokości 3.747.000 zł na rzecz Banku (...) Oddział w W. z siedzibą we W.. Podstawą wpisu hipoteki było pisemne Oświadczenie o ustanowieniu hipoteki z dnia 16 października 2015 roku, w którym Grupa- (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością na podstawie art. 95 ust 4 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe ustanowiła hipotekę do kwoty 1.800.000 zł na przysługującym prawie własności do nieruchomości położonej w G. Gmina M. obejmującej działki nr (...) o łącznej powierzchni 1,7033 ha, dla których to praw Sąd Rejonowy w (...) V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą o numerze (...) na zabezpieczenie zwrotu kredytu, roszczeń o odsetki i innych roszczeń o świadczenia uboczne przysługującym Grupa (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. oraz oświadczenie (...) Banku Spółki Akcyjnej w W. o złożeniu oświadczenia o ustanowieniu zabezpieczenia hipotecznego z zachowaniem formy pisemnej. Podstawą wpisu roszczenia o przeniesienie na zwolnione miejsce hipoteczne było oświadczenie pisemne z podpisami notarialnie poświadczonymi Grupy- (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością . Wskazane ograniczone prawo rzeczowe w postaci hipoteki obciąża prawo własności nieruchomości gruntowej Grupy- (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością zabudowaną budynkiem o funkcji produkcyjno-magazynowej oraz biurowo-socjalnej. Na nieruchomości znajduje się budynek (...)- kondygnacyjny o funkcji przechowali owoców wraz z częścią magazynową, przygotowalnią owoców do sprzedaży i biurowo-socjalną wraz z niezbędną infrastrukturą, w skład której wchodzi szczelny zbiornik na ścieki sanitarne, bezodpływowy zbiornik na nieczystości ciekłe, waga najazdowa samochodowa, parking z 11 miejscami postojowymi, droga wewnętrzna i utwardzony plac. W budynku znajdują się pomieszczenia niezbędne do prowadzenia samodzielnej działalności gospodarczej o funkcji biurowo-socjalnej, technicznej, chłodniczej i magazynowej. Zgromadzenie Wspólników Spółki nie wyraziło zgody w formie uchwały na ustanowienie hipoteki umownej na rzecz (...) Banku S.A. w W. na nieruchomości gruntowej Grupy - (...) Sp. z o.o. w G.. Dokonując oceny prawnej ustalonego stanu faktycznego Sąd Rejonowy uznał, że powództwo wytoczone z trybie art. 10 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece nie zasługiwało na uwzględnienie, albowiem strona powodowa nie wykazała, aby istniała niezgodność pomiędzy stanem prawnym nieruchomości, dla której prowadzona jest księga wieczysta nr (...) ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym, wynikająca według strony powodowej z wpisania nieistniejącego obciążenia w postaci hipoteki. Roszczenie pozwu zostało oparte na zarzucie naruszenia bezwzględnie obowiązującej normy art. 228 pkt 3 k.s.h., które to naruszenie, zdaniem strony powodowej, skutkować miało wadliwością czynności prawnej. Sąd Rejonowy przytoczył treść art. 228 pkt 3 k.s.h., art. 244§1 k.s.h. oraz art. 65 ustawy o księgach wieczystych i hipotece, art. 55 ¹ k.c., art. 55 ² k.c., art. 65 §1 k.c. Podniósł, że przedmiotem hipoteki może być nieruchomość jak również użytkowanie wieczyste wraz z budynkami i urządzeniami na użytkowanym gruncie stanowiącymi własność użytkownika wieczystego. Podstawą wpisu hipoteki umownej do księgi wieczystej jest wypis z aktu notarialnego, który obejmuje oświadczenie woli właściciela nieruchomości o ustanowieniu zabezpieczenia hipotecznego (art. 245 § 2 zd. 2 k.c. w zw. z art. 32 ust. 1 u.k.w.h.). Na podstawie art. 95 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku Prawo pankowe księgi rachunkowe banków i sporządzone na ich podstawie wyciągi oraz inne oświadczenia podpisane przez osoby upoważnione do składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych banków i opatrzone pieczęcią banku, jak również sporządzone w ten sposób pokwitowania odbioru należności mają moc prawną dokumentów urzędowych w odniesieniu do praw i obowiązków wynikających z czynności bankowych oraz ustanowionych na rzecz banku zabezpieczeń i mogą stanowić podstawę do dokonania wpisów w księgach wieczystych. Dokumenty, o których mowa, są podstawą wpisu hipoteki do księgi wieczystej nieruchomości stanowiącej własność dłużnika banku lub innej osoby ustanawiającej hipotekę na rzecz banku w celu zabezpieczenia wierzytelności dłużnika banku. Jeżeli nieruchomość nie posiada księgi wieczystej, zabezpieczenie może być dokonane przez złożenie tych dokumentów do zbioru dokumentów. Do ustanowienia hipoteki, o której mowa, jest wymagane złożenie przez właściciela nieruchomości oświadczenia o ustanowieniu hipoteki na rzecz banku z zachowaniem formy pisemnej pod rygorem nieważności. Sąd Rejonowy podzielił pogląd Sądu Najwyższego zawarty w orzeczeniu z 16.02.2005r. IV CK 555/04, który dotyczył art. 393 pkt 3 k.s.h., ale który to pogląd należy analogicznie zastosować w sprawie niniejszej, iż uchwała walnego zgromadzenia spółki akcyjnej wymagana jest tylko na ustanowienie na przedsiębiorstwie lub jego zorganizowanej części takiego ograniczonego prawa rzeczowego, które może być ustanowione na przedsiębiorstwie lub jego zorganizowanej części; prawem takim jest tylko użytkowanie, wobec czego obciążenie nieruchomości hipoteką nie wymaga uchwały walnego zgromadzenia. Ani przedsiębiorstwo w rozumieniu art. 55 ¹ k.c., ani zorganizowana część przedsiębiorstwa (pojęcia tego nie definiują ani przepisy kodeksu cywilnego, ani kodeksu spółek handlowych) nie może być przedmiotem hipoteki. Nie sposób także ustanowić na przedsiębiorstwie lub jego zorganizowanej części służebności gruntowej lub osobistej albo ustanowić spółdzielczego ograniczonego prawa rzeczowego. W konsekwencji należy dojść do wniosku, że przedsiębiorstwo w rozumieniu art. 55 ¹ k.c. lub jego zorganizowana część (niezależnie od sposobu rozumienia tego pojęcia) może być jedynie przedmiotem użytkowania - jako ograniczonego prawa rzeczowego. Tak też prawidłowo regulowano tę kwestię w art. 388 pkt 3 k.h. Przepis ten wymagał bowiem uchwały walnego zgromadzenia w przedmiocie zbycia i wydzierżawienia przedsiębiorstwa oraz ustanowienia na nim prawa użytkowania. Odnosząc się zatem do art. 393 pkt 3 k.s.h. należy stwierdzić, iż uchwała walnego zgromadzenia spółki akcyjnej na ustanowienie na przedsiębiorstwie lub jego zorganizowanej części ograniczonego prawa rzeczowego wymagana jest jedynie wówczas, gdy przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część może być przedmiotem tego prawa. Hipoteka nie należy do tych praw, co wynika jednoznacznie z art. 65 ustawy o księgach wieczystych i hipotece. Trafność takiej wykładni art. 393 pkt 3 k.s.h. potwierdzają też dalsze argumenty. Po pierwsze, same nieruchomości nie mogą stanowić przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 55 ¹ k.c., jak też zorganizowanej części przedsiębiorstwa (rozumianej jako zespół składników materialnych i niematerialnych, wyodrębniony organizacyjnie i finansowo, umożliwiający realizację określonej działalności gospodarczej). Po drugie, przepis art. 393 pkt 4 k.s.h. wymaga jedynie uchwały walnego zgromadzenia na nabycie i zbycie nieruchomości lub udziału we współwłasności nieruchomości; nie jest wymagana zgoda walnego zgromadzenia na obciążenie nieruchomości (także hipoteką). Nie może więc być tak, że na podstawie kolejno po sobie umieszczonych przepisów wyprowadza się wnioski diametralnie sprzeczne. W ocenie Sądu Rejonowego, niezasadnie strona powodowa twierdzi, że czynność prawna dokonana w drodze oświadczenia woli z 16 października 2015 roku złożonego przez Prezesa Zarządu i Wiceprezesa Zarządu Grupy- (...) Sp. z o.o. w G. była nieważna z uwagi na brak uchwały Zgromadzenia Wspólników. Zgoda taka nie była konieczna. Tylko do ustanowienia ograniczonego prawa rzeczowego na nieruchomości niezbędna jest uchwala wspólników. Natomiast ustanowienie ograniczonych praw rzeczowych na pojedynczej nieruchomości (hipoteka) czy rzeczy ruchomej (zastaw) nie wymaga uchwały wspólników. W świetle powyższych uznać należy, że ustanowienie hipoteki na nieruchomości stanowiącej składnik majątku przedsiębiorstwa (powódki) było dopuszczalne. Z treści oświadczenia o ustanowieniu hipoteki jednoznacznie wynika, iż hipoteka, której dotyczy oświadczenie została ustanowiona na nieruchomości. Strona powodowa sama też przyznała, iż nie zaprzecza, że oświadczenie woli o ustanowieniu hipoteki dotyczy nieruchomości. Sama zaś okoliczności czy nieruchomość powoda stanowiła zorganizowaną część przedsiębiorstwa jest bez znaczenia dla niniejszej sprawy. Mając na uwadze powyższe Sąd Rejonowy pominął wniosek dowodowy strony powodowej o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu wyceny i organizacji przedsiębiorstw na fakt czy nieruchomość powoda stanowiła zorganizowaną część przedsiębiorstwa jako dowód nieistotny dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, dowód spóźniony oraz jako zmierzający jedynie do przedłużenia postępowania. Sąd pominął również wnioski dowodowe strony powodowej o przesłuchanie świadków oraz stron na fakt ustanowienia hipoteki na zorganizowanej części przedsiębiorstwa. Strona powodowa wykazała niekonsekwencję, gdy w pozwie wyraźnie wskazała, iż hipoteka została ustanowiona na nieruchomości powoda, zaś wnioski dowodowe przez nią przedłożone mają wykazać fakt ustanowienia hipoteki na zorganizowanej części przedsiębiorstwa. Wnioski te w ocenie Sądu pierwszej instancji nie były precyzyjne. Mając jednak na uwadze takie ich sformułowanie przez fachowego pełnomocnika wnioski te należało pominąć albowiem przeprowadzenie takich dowodów wyłącza przepis kodeksu postępowania cywilnego, a mianowicie art. 247 k.p.c. Gdyby wolą strony powodowej było zgłoszenie powyższych dowodów na wykazanie, iż nieruchomość obciążona hipoteką stanowi zorganizowaną część przedsiębiorstwa, wnioski te podlegały pominięciu jako nieistotne dla rozstrzygnięcia niniejsze sprawy z przyczyn wskazanych wcześniej. Fakt, iż nie została podjęta uchwała wspólników na obciążenie nieruchomości hipoteką był bezsporny, dlatego też wniosek o dopuszczenie dowodu z przesłuchania stron na tę okoliczność również podlegał pominięciu. Sąd Rejonowy uznał, że osoba składająca oświadczenie o ustanowieniu hipoteki, nie miała zamiaru obciążania hipoteką zorganizowanej części przedsiębiorstwa spółki. W oświadczeniu nie posłużono się jakimkolwiek sformułowaniem wskazującym, iż oświadczenie ma dotyczyć ustanowienia hipoteki na zorganizowanej części przedsiębiorstwa, nie powołano chociażby nazwy takiej jednostki organizacyjnej, nie wskazano na jej elementy czy też finansowe i organizacyjne wyodrębnienie. W ocenie Sądu Rejonowego, przedmiotem czynności 16 października 2015 roku była tylko hipoteka obciążająca własność nieruchomości w oderwaniu od tego czy prawo to mogło czy też nie stanowić elementy zorganizowanej części przedsiębiorstwa. Niezasadny był również zarzut strony powodowej braku podstaw do wpisu hipoteki do księgi wieczystej z uwagi na brak wniosku o wpis hipoteki. Wbrew twierdzeniom strony powodowej, wpis został dokonany na podstawie dołączonych do wniosku o wpis hipoteki dokumentów, a jedynie na skutek omyłki wniosek ten został wszyty do akt innej księgi wieczystej. Niemniej jednak kwestie związane z brakiem wniosku o wpis do księgi wieczystej należą do wyłącznej kognicji sądu wieczystoksięgowego i jako takie nie mogą stanowić podstawy powództwa z art. 10 ustawy o księgach wieczystych i hipotece.

Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia Sąd Rejonowy wskazał przepisy art. 228 pkt 3 k.s.h., art. 244§1 k.s.h. oraz art. 65 ustawy o księgach wieczystych i hipotece, art. 55 ¹ k.c., art. 55 ² k.c., art. 65 §1 k.c. Orzeczenie o kosztach procesu oparto na treści art. 98 k.p.c.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia wniósł powód, zaskarżając wyrok w całości.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

I.  naruszenie prawa procesowego, mającego wpływ na wynik sprawy, tj.:

- art. 235 ²§1 pkt 1 i 2 w zw. z art. 247 k.p.c. poprzez pominięcie dowodu z zeznań świadków oraz przesłuchania stron,

- art. 235 ²§1 pkt 2 i 5 k.p.c. poprzez pominięcie dowodu z pisemnej opinii biegłego sądowego,

- art. 233§1 k.p.c. poprzez ustalenie stanu faktycznego z pominięciem dowodu z zeznana świadków, przesłuchania stron oraz dowodu z pisemnej opinii biegłego sądowego, a także bez uwzględnienia faktów, które nie zostały zaprzeczone przez pozwanego co do stanu faktycznego nieruchomości oraz znajdującej się na nieruchomości infrastruktury;

II. naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 65 ust. 1, art. 84 oraz art. 85 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece w zw. z art. 55 ¹ k.c. oraz art. 65 §1 k.c. poprzez błędne zastosowanie polegające na przyjęciu, iż oświadczeniem z dnia 16 października 2015 roku została ustanowiona hipoteka na nieruchomości, podczas gdy nieruchomość, na której została ustanowiona hipotek stanowiła w momencie ustanowenia hipoteki i nadal stanowi wraz ze znajdującymi się na niej zabudowaniami i infrastrukturą zorganizowaną część przedsiębiorstwa powoda łącznie w ujęciu organizacyjnym i funkcjonalnym , co powoduje, że hipoteka nie została ustanowiona w sposób skuteczny, a także zastosowanie wyżej powołanych przepisów w stanie faktycznym ustalonym z pominięciem wniosków dowodowych, o których mowa powyżej.

Wskazując na powyższe zarzuty niniejszym wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w całości oraz odpowiednie rozstrzygniecie o kosztach postepowania przed Sądem rejonowym, zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania przez Sądem Okręgowym w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest bezzasadna.

Sąd Rejonowy w sposób należyty przeprowadził postępowanie dowodowe, dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych, a zgromadzony materiał dowodowy ocenił wszechstronnie, z zachowaniem reguł określonych w art. 233 § 1 k.p.c. Sąd ten trafnie wyjaśnił podstawę prawną rozstrzygnięcia. Sąd Okręgowy podziela ustalenia dokonane przez Sąd pierwszej instancji dlatego nie ma potrzeby ich powtarzania (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 stycznia 2008 r. V CSK 240/07, Lex nr 515708). Sąd Okręgowy podziela również ocenę prawną ustaleń faktycznych zawartą w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku.

Niezasadne są zarzuty naruszenia art. 235 ²§1 pkt 1 i 2 w zw. z art. 247 k.p.c. poprzez pominięcie dowodu z zeznań świadków oraz przesłuchania stron oraz naruszenia art. 235 ²§1 pkt 2 i 5 k.p.c. poprzez pominięcie dowodu z pisemnej opinii biegłego sądowego.

Powódka w pozwie podnosiła, iż hipoteka umowna na sumę 1.800.000 zł zabezpieczająca wierzytelność (...) Banku Spółki Akcyjnej w W. z tytułu umowy kredytu (...) z dnia 9 października 2015 roku wpisana w księdze wieczystej prowadzonej przez Sąd Rejonowy w (...) V Wydział Ksiąg Wieczystych o numerze (...) dla nieruchomości gruntowej położonej w G. Gmina M. powiat (...) województwo (...) stanowiącej działki nr (...) obciąża prawo własności tej nieruchomości i została ustanowiona na nieruchomości, która to nieruchomość, zdaniem powódki, stanowiła i stanowi wraz ze znajdującymi się na niej zabudowaniami zorganizowaną część przedsiębiorstwa. Powódka wnosiła w pozwie o dopuszczenie dowodu ze zeznań świadków A. C. i Z. R. na fakt ustanowienia przedmiotowej hipoteki na zorganizowanej części przedsiębiorstwa powódki oraz przesłuchania stron z ograniczeniem do przesłuchania powódki na fakt ustanowienia przedmiotowej hipoteki na zorganizowanej części przedsiębiorstwa.

Bezspornym w sprawie niniejszej jest fakt, iż w dniu 16 października 2015 roku prezes zarządu i wiceprezes zarządu powodowej spółki, tj. Z. W. i J. K. uprawnieni do reprezentowania spółki w obecności pracownika pozwanego banku na podstawie art. 95 ust. 4 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku Prawo bankowe złożyli pisemne oświadczenie, zgodnie z którym ustanowili hipotekę do kwoty 1.800.000 zł na prawie własności nieruchomości położonej w G., gm. M. obejmującej działki nr (...) o łącznej pow. 1,7033 ha, dla której Sąd Rejonowy w (...) prowadzi księgę wieczystą nr (...) na zabezpieczenie zwrotu kredytu, roszczeń o odsetki oraz innych roszczeń o świadczenia uboczne w tym opłat i prowizji wynikających z umowy kredytowej nr (...), zawartej w dniu 9 października 2014 roku przez (...) Bank S.A. w W. ze spółką Grupa (...) Sp. z o.o. w G.. W powołanej wyżej umowie kredytowej ustalono, że zabezpieczeniem spłaty wynikającej z niej wierzytelności o zwrot kredytu, roszczeń o odsetki, innych roszczeń o świadczenia uboczne w tym opłat i prowizji przysługujących bankowi jest hipoteka do kwoty 1.800.000 zł ustanowiona na rzecz banku na przysługującym spółce Grupa- (...) Sp. z o.o. w G. prawie własności nieruchomości położonej w G., gm. M. obejmującej działki nr (...) o łącznej pow. 1,7033 ha, dla której Sąd Rejonowy w (...) prowadzi księgę wieczystą nr (...). Fakt, iż oświadczenie o ustanowieniu hipoteki dotyczyło ustanowienia jej na nieruchomości stanowiącej przedmiot własności powodowej spółki został przyznany przez stronę powodową (pozew i pismo procesowe powoda, k. 5 i k.133).

Zatem trafnie Sąd Rejonowy uznał, że wskazane wyżej wnioski dowodowe zawarte w pozwie zmierzały do przeprowadzenia dowodu z zeznań świadków i strony powodowej przeciwko osnowie dokumentu obejmującego oświadczenie o ustanowieniu hipoteki umownej, co wyłącza przepis art. 247 k.p.c. Sąd Okręgowy podziela ocenę Sądu pierwszej instancji, iż wobec jednoznacznej treści złożonego oświadczenia o ustanowieniu hipoteki umownej faktem nieistotnym w sprawie niniejszej jest okoliczność czy nieruchomość obciążona hipoteką umowną wraz z infrastrukturą i niematerialnymi składnikami przedsiębiorstwa mogła być uznana za zorganizowaną część przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 55 ¹ k.c. Fakt ten nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy. Z tego względu Sąd pierwszej instancji zasadnie na podstawie art. 235 ²§1 pkt 1 i 2 w zw. z art. 247 k.p.c. pominął wnioski o przesłuchanie świadków i przesłuchanie stron. W piśmie procesowym z dnia 27 października 2023 roku strona powodowa reprezentowana przez fachowego pełnomocnika wniosła o dopuszczenie dowodu z pisemnej opinii biegłego z zakresu wyceny i organizacji przedsiębiorstw celem ustalenia czy nieruchomość, na której została ustanowiona hipotek na podstawie oświadczenia z 16 października 2014r stanowiła i stanowi obecnie zorganizowaną część przedsiębiorstwa (k.133-133 verte). Również ten dowód został prawidłowo pominięty przez Sąd pierwszej instancji. Już z treści tego wniosku dowodowego wynika, że strona powoda przyznaje, iż przedmiotowa hipoteka została ustanowiona na nieruchomości a nie na przedsiębiorstwie bądź jego zorganizowanej części. Co więcej powyższy wniosek dotyczy faktu, który nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy niniejszej, a zgłoszony dowód zmierzał jedynie do przedłużenia postępowania. Jak to bowiem wcześniej wskazano wobec bezspornej treści oświadczenia o ustanowieniu hipoteki bez znaczenia jest okoliczność czy nieruchomość stanowiącą własność powoda wraz z zabudowaniami, infrastrukturą, przynależnościami i niematerialnymi składnikami przedsiębiorstwa można uznać za zorganizowaną część przedsiębiorstwa.

Zawarty w apelacji zarzut naruszenia art. 233§1 k.p.c. jest chybiony. Skarżący upatruje naruszenia art. 233§1 k.p.c. w pominięciu przez Sąd pierwszej instancji dowodów z przesłuchania świadków, przesłuchania stron i dowodu z opinii biegłego tymczasem jak to wykazano powyżej dowody te zostały prawidłowo pominięte przez Sąd pierwszej instancji.

Skarżący w żaden sposób nie wykazał w apelacji, aby Sąd pierwszej instancji pominął dokonując ustaleń fakty, które nie zostały zaprzeczone przez stronę pozwaną, w szczególności skarżący żadnego takiego faktu nie wskazał. Ocena dowodów dokonana przez Sąd pierwszej instancji odpowiada zasadzie wyrażonej w treści art. 233§1 k.p.c., została dokonana przy uwzględnieniu wszystkich dowodów zgromadzonych w sprawie, zgodnie z zasadami logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego.

Niezasadne są również zarzuty naruszenia prawa materialnego, tj. art. 65 ust. 1, art. 84 oraz art. 85 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece w zw. z art. 55 ¹ k.c. oraz art. 65 §1 k.c. Sąd Okręgowy w całości podziela ocenę prawną ustalonego stanu faktycznego dokonaną przez Sąd pierwszej instancji.

Przede wszystkim wskazać należy, iż w świetle art. 65 ust. 1, 2 i 3 ustawy z dnia 6 lipca 1982 roku o księgach wieczystych i hipotece przedmiotem hipoteki może być nieruchomość, a także użytkowanie wieczyste wraz z budynkami i urządzeniami na użytkowanym gruncie stanowiącymi własność użytkownika wieczystego, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, wierzytelność zabezpieczona hipoteką oraz część ułamkowa nieruchomości, jeżeli stanowi udział współwłaściciela, oraz przysługujący współuprawnionemu udział we wspólności użytkowania wieczystego bądź spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu. Ani przedsiębiorstwo w rozumieniu art. 55 ¹ k.c. ani zorganizowana część przedsiębiorstwa nie może być przedmiotem hipoteki (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16 lutego 2005r., IV CK 555/04, Lex nr 157384). Przedsiębiorstwo w rozumieniu art. 55 ¹ k.c. lub jego zorganizowana część może być jedynie przedmiotem użytkowania jak ograniczonego prawa rzeczowego. Ustanowienie hipoteki na pojedynczym składniku przedsiębiorstwa nie stanowi obciążenia przedsiębiorstwa ani jego zorganizowanej części ponieważ przedmiotem hipoteki nie jest zespół składników materialnych i niematerialnych przeznaczony do prowadzenia działalności gospodarczej, ani zorganizowana część takiego zespołu. Same nieruchomości nie mogą stanowić przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 55 ¹ k.c., jak też zorganizowanej części przedsiębiorstwa rozumianej jako zespół składników materialnych i niematerialnych, wyodrębniony organizacyjnie i finansowo umożliwiający realizację określonej działalności gospodarczej (por. uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 16 lutego 2005r., IV CK 555/04, Lex nr 157384). Dodać należy, iż w świetle art. 55 ¹ k.c. przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej. Obejmuje ono w szczególności: oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części (nazwa przedsiębiorstwa), własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów, oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości, prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych, wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne, koncesje, licencje i zezwolenia, patenty i inne prawa własności przemysłowej, majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne, tajemnice przedsiębiorstwa, księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. W świetle utrwalonego orzecznictwa za zorganizowaną część przedsiębiorstwa uznaje się jednostkę tego przedsiębiorstwa, która spełnia 3 warunki, tj. wchodzi w skład przedsiębiorstwa jako jego wewnętrzna część, stanowi pewien organizacyjnie wyodrębniony kompleks składników o charakterze materialnym i niematerialny, zachodzi powiązanie tych składników w sposób funkcjonalny, tzn. mających zdolność do realizacji określonych zadań gospodarczych (por uchwała Sądu najwyższego z dnia 25 czerwca 2008 roku, III CZP 45/08, Lex nr 393765). Natomiast nieruchomość w świetle art. 46 k.c. to część powierzchni zamiejskiej stanowiąca odrębny przedmiot własności (grunty), jak również budynki trwale z gruntem związane lub części takich budynków, jeżeli z mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności. A zatem nieruchomość może wchodzić w skład przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części ale nie jest przedsiębiorstwem ani jego zorganizowaną częścią, bowiem w zakres pojęcia nieruchomość nie wchodzą prawa o charakterze niematerialnym ani powiązanie funkcjonalne składników materialnych z niematerialnymi.

Z bezspornej treści oświadczenia z dnia 16 października 2015 roku o ustanowieniu hipoteki do kwoty 1.800.000 zł na prawie własności nieruchomości położonej w G., gm. M. obejmującej działki nr (...) o łącznej pow. 1,7033 ha, dla której Sąd Rejonowy w (...) prowadzi księgę wieczystą nr (...) na zabezpieczenie roszczeń wynikających z umowy kredytowej nr (...) zawartej w dniu 9 października 2014 roku przez (...) Bank S.A. w W. ze spółką Grupa (...) Sp. z o.o. w G. wynika, że przedmiotem tej hipoteki umownej była nieruchomość nie zaś przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część. Jak zasadnie wskazał Sąd pierwszej instancji, oświadczenie uprawnionych do reprezentowania powodowej spółki członków zarządu spółki w żaden sposób nie odnosiło się do obciążenia ograniczonym prawem rzeczowym przedsiębiorstwa ani jego zorganizowanej części, a dotyczyło wyłącznie obciążenia hipoteką nieruchomości. Powyższe wynika również pozostałych dokumentów zgromadzonych w sprawie, w szczególności oświadczenia złożonego przez (...) Bank S.A. w W. w dniu 16 października 2015 roku (k.110). Czynność prawna objęta oświadczeniem prezesa i wiceprezesa powodowej spółki z dnia 16 października 2015 roku nie dotyczyła zatem przedsiębiorstwa ani jego zorganizowanej części lecz nieruchomości stanowiącej własność powodowej spółki. Oświadczenie z dnia 16 października 2015 roku spełniała wymogi art. 95 ust. 4 prawa bankowego i stanowiło podstawę wpisu hipoteki umownej do księgi wieczystej (k.85). Z kolei oświadczenie dotyczące roszczenia o przeniesienie hipoteki ustanowionej na rzecz (...) Bank S.A. w W. do kwoty 1.800.000 zł na częściowo lub całkowicie opróżnione miejsce hipoteczne nr 6 powstałe po hipotece do wysokości 3.747.000 zł ustanowionej na rzecz Banku (...) S.A. odpowiadało wymogom określonym w art. 31 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece (k.86-88). Nie ulega również wątpliwości, że (...) Bank S.A w W. w dniu 21 października 2015 roku złożył wniosek o wpis hipoteki umownej do kwoty 1.800.000 zł na zabezpieczenie wierzytelności wynikających z umowy kredytu nr (...) zawartej w dniu 9 października 2014 roku (wniosek o wpis hipoteki, k. 106-109) oraz wniosek o wpis roszczenia o przeniesienie hipoteki ustanowionej na rzecz (...) Bank S.A. w W. do kwoty 1.800.000 zł na częściowo lub całkowicie opróżnione miejsce hipoteczne nr 6 powstałe po hipotece do wysokości 3.747.000 zł ustanowionej na rzecz Banku (...) S.A.(k. 117-120).

Na marginesie dodać jedynie należy, iż Sąd Okręgowy podziela pogląd wyrażony przez Sąd pierwszej instancji analogiczny do poglądu wyrażonego przez Sąd Najwyższy w powołanym już postanowieniu z dnia 16 lutego 2005 roku IV CSK 555/04, a dotyczącym spółki akcyjnej, iż uchwała wspólników spółki z o.o., o której stanowi art. 228 pkt 3 k.s.h. na ustanowienie ograniczonego prawa rzeczowego na przedsiębiorstwie lub jego zorganizowanej części wymagana jest, gdy przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część może być przedmiotem tego prawa. Tymczasem przedmiotem hipoteki jest w sprawie niniejszej nieruchomość a zatem uchwała taka dla jej skutecznego ustanowienia była zbędna.

Wobec powyższego apelacja jak pozbawiona podstaw faktycznych oraz prawnych podlegała oddaleniu, o czym orzeczono na podstawie art. 365 k.p.c.

Orzeczenie o kosztach postępowania odwoławczego Sąd Okręgowy oparł na treści art. 98 § 1, §1 ¹ i §3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. i art. 108§ 1 k.p.c., zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Na koszty zasądzone od powódki na rzecz pozwanego składają się koszty zastępstwa procesowego w stawce wynikającej z §2 pkt 7 w zw. z §5 pkt 8 i §10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2023 roku, poz. 1935).

Marek Gralec Joanna Kaczmarek – Kęsik Małgorzata Nowaczewska-Małek