Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

IV Ka 8/24      

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1      

1. CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

wyrok Sądu Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim z dnia 9 października 2023 roku sygn. akt II K 526/22

1.2. Podmiot wnoszący apelację

oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

oskarżyciel posiłkowy

oskarżyciel prywatny

obrońca

oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

na korzyść

na niekorzyść

w całości

w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego

zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

1.4. Wnioski

uchylenie

zmiana

2. USTALENIE FAKTÓW W ZWIĄZKU Z DOWODAMI
PRZEPROWADZONYMI PRZEZ SĄD ODWOŁAWCZY

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu

z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów (dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające

znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu

z pkt 2.1.1

albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3. STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH

ZARZUTÓW I WNIOSKÓW

Lp.

Zarzut

1

Błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia mającego wpływ na jego treść poprzez przyjęcie, że oskarżony R. P.:

a)  świadomie uczestniczył w procederze sztucznego poszerzenia kręgu dalszych podwykonawców ukierunkowanego na zawyżenie wartości robót budowlanych wykonanych na budowie w (...) celem wygenerowania większego podatku naliczonego oraz uprawdopodobnienia postępu realizacji przedmiotowej inwestycji budowlanej jedynie wobec faktu istnienia takiego procederu na poziomie generalnego wykonawcy ( (...) Sp. z o.o.) oraz inwestora ( (...) Sp. z o.o.) nie podyktowanego rachunkiem ekonomicznym podczas gdy prawidłowa i całościowa wykładnia materiału dowodowego nie dowodzi istnienia jakichkolwiek relacji poza zawodowymi pomiędzy oskarżonym a osobami uczestniczącymi przedmiotowym procederze;

b)  wystawił nierzetelne faktury VAT w ilości 9 sztuk na łączną kwotę netto 1.077.000,00 złotych plus 247.710,00 złotych podatku VAT na rzecz M. P. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą (...) z/s w Ł. w oparciu jedynie o okoliczności:

- braku protokołów i specyfikacji wykonywanych prac na budowie w (...),

- braku wykazania obecności na terenie inwestycji przez cały okres prowadzonych przez oskarżonego robót M. P.,

- świadczenia przez oskarżonego we wstępnej fazie inwestycji usług budowlanych bezpośrednio na rzecz generalnego wykonawcy (...) Sp. z o.o.,

- równoczesnego Świadczenia usług księgowych na rzecz oskarżonego, M. P. oraz spółki (...) Sp. z o.o. przez to samo biuro księgowe,

podczas gdy:

- zgromadzony w sprawie materiał dowodowy potwierdza fakt realizacji przez oskarżonego wszystkich zleconych mu do realizacji w ramach podwykonawstwa prac budowlanych, których zakres realizacji odpowiadał wystawianym fakturom VAT,

- w zabezpieczonym materiale dowodowym brak jest podstawowego dowodu rozstrzygającego o tym, jakie roboty zostały wykonane, w tym w szczególności roboty zanikające w związku z fazą prowadzonych prac, to jest dziennika budowy, który w sposób zobiektywizowany pozwoliłby na zweryfikowanie tożsamości zakresu robót objętych wystawioną przez oskarżonego fakturą VAT oraz zrealizowanych zgodnie z zapisami dziennika budowy prowadzonego dla (...) Sp. z o.o. w miejscowości L.,

- ze znajdującej się w materiale dowodowym umowy regulującej zasady rozliczania współpracy pomiędzy oskarżonym i M. P. wynika, że strony tego stosunku prawnego przyjęły rozwiązanie wynagrodzenia ryczałtowego, które determinowało stosowaną przez oskarżonego praktykę wystawiania faktur VAT.

zasadny

częściowo zasadny

niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Na zasadzie art. 436 kpk Sąd ograniczył rozpoznanie środka odwoławczego do okoliczności wskazanych w punkcie 4, które należało uwzględnić z urzędu, gdyż rozpoznanie sprawy w tym zakresie było wystarczające do wydania orzeczenia, a rozpatrywanie zarzutu apelacji stało się bezprzedmiotowe.

Wniosek

O zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego od zarzucanego mu czynu ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

zasadny

częściowo zasadny

niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Z uwagi na to, że zarzut jest bezprzedmiotowy, to również wniosek posiada taki sam status.

4. OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

Wyrok Sądu Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim z 9 października 2023 roku sygn. akt II K 526/22 zapadł warunkach wystąpienia negatywnej przesłanki procesowej określonej w art. 17 § 1 pkt 6 kpk w zw. z art. 113 § 1 kks i w związku z tym dotknięty jest bezwzględną przyczyną odwoławczą określoną w art. 439 § 1 pkt 9 kpk.

Zgodnie z art. 44 § 1 kks karalność przestępstwa skarbowego ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynęło: 5 lat - w przypadku, gdy czyn stanowi przestępstwo skarbowe zagrożone karą grzywny, karą ograniczenia wolności lub karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 3 lat, zaś 10 lat, gdy czyn stanowi przestępstwo skarbowe zagrożone karą pozbawienia wolności przekraczającą 3 lata. Z treści § 5 tego przepisu wynika ponadto, że jeżeli w okresie przewidzianym w § 1 lub § 2 wszczęto postępowanie przeciwko sprawcy, karalność popełnionego przez niego przestępstwa skarbowego określonego w § 1 pkt 1 ustaje z upływem 5 lat, a przestępstwa skarbowego określonego w § 1 pkt 2 - z upływem 10 lat od zakończenia tego okresu.

W niniejszej sprawie oskarżonemu przypisano popełnienie przestępstwa skarbowego z art. 62 § 2 kks w zw. z art. 6 § 2 kks. Pierwszy z tych przepisów przewiduje, że sprawca czynu z art. 62 § 2 kks podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od roku, albo obu tym karom łącznie. Jak wynika z treści art. 27 § 1 kks, jeżeli kodeks nie stanowi inaczej, kara pozbawienia wolności trwa najkrócej 5 dni, najdłużej - 5 lat; wymierza się ją w dniach, miesiącach i latach.

Przypisany oskarżonemu R. P. czyn został popełniony w okresie od 16 kwietnia do 7 października 2014 roku, gdyż w tym czasie wymieniony (w ramach czynu ciągłego) miał wystawiać nierzetelne faktury. Działo się to zatem pod rządami Kodeksu karnego skarbowego w wersji pierwotnej (tekst ustawy z dnia 15 października 1999 r., Dz. U. z 1999 r. Nr 83, poz. 930). Art. 62 § 2 kks w ówczesnym brzmieniu przewidywał, że ten kto fakturę lub rachunek wystawia w sposób nierzetelny albo takim dokumentem posługuje się podlega karze grzywny do 240 stawek dziennych. W dniu 1 stycznia 2017 roku weszły w życie przepisy ustawy z dnia 1 grudnia 2016 roku o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2016 r. poz. 2024) nowelizujące między innymi art. 62 § 2 kks, który przewiduje obecnie, że sprawca tego czynu podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od roku, albo obu tym karom łącznie.

Przepis art. 2 § 2 kks stanowi z kolei, że jeżeli w czasie orzekania obowiązuje ustawa inna niż w czasie popełnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego, stosuje się ustawę nową, jednakże należy stosować ustawę obowiązującą poprzednio, jeżeli jest względniejsza dla sprawcy. Sąd Rejonowy w Tomaszowie Mazowieckim dostrzegł co prawda, że w czasie popełnienia czynu zabronionego przez oskarżonego zagrożenie karą powodowało, iż sąd miał obowiązek zastosowania ustawy względniejszej dla sprawcy. Nie zauważył już jednak, że zastosowanie musiał znaleźć art. 44 § 1 pkt 1 kks, zgodnie z którym karalność przestępstwa skarbowego ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynęło lat 5 – w przypadku, gdy czyn stanowi przestępstwo skarbowe zagrożone karą grzywny, karą ograniczenia wolności lub karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 3 lat. Konsekwencją natomiast ustalenia konieczności stosowania wobec oskarżonego ustawy poprzednio obowiązującej winno być przyjęcie przedawnienia karalności zarzucanego oskarżonemu czynu. Przy ustaleniu bowiem, iż czyn R. P. winien być zakwalifikowany z art. 62 § 2 kks w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2016 roku to zgodnie z treścią art. 44 § 1 pkt 1 kks termin przedawnienia karalności tego czynu wynosił 5 lat. Oznacza to, że przedawnienie karalności zarzucanego oskarżonemu czynu nastąpiło 7 października 2019 roku, gdyż tego dnia minęło 5 lat od wystawienia ostatniej faktury objętej zarzutem i wymienionej w przypisanym czynie.

Istotną okoliczność stanowi fakt, że w niniejszej sprawie nie mógł znaleźć zastosowania art. 44 § 5 kks, bowiem w wymaganym okresie 5 lat nie wszczęto postępowania przeciwko sprawcy, w sposób wymagany tym przepisem. Datę wszczęcia postępowania in personam określają bowiem przepisy art. 71 § 1 kpk i art. 313 § 1 kpk, mające zgodnie z art. 113 § 1 kks odpowiednie zastosowanie w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe. Przepis art. 44 § 5 kks zawiera sformułowanie „wszczęto postępowanie przeciwko sprawcy”, co jest równoznaczne z określeniem „wszczęto postępowanie przeciwko osobie”, którym operuje przepis art. 102 kk. Wszczęcie postępowania in personam w sprawach o przestępstwa skarbowe następuje więc z chwilą wydania postanowienia o przedstawieniu osobie zarzutów, ogłoszenia go niezwłocznie podejrzanemu i przesłuchania osoby, chyba że nie jest to możliwe z powodu jego ukrywania się lub nieobecności w kraju (zob. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 3 grudnia 2013 r., V KK 145/13, LEX nr 1427291; z dnia 5 marca 2014 r., IV KK 341/13, Lex nr 1444341).

W niniejszej sprawie dopiero w dniu 18 grudnia 2019 roku doszło do wszczęcia dochodzenia przeciwko R. P.. W tym dniu bowiem wydano postanowienie o przedstawieniu mu zarzutów (k. 1276) oraz przesłuchano go w charakterze podejrzanego (k. 1278-1279). Wszystkie zatem niezbędne do zastosowania art. 44 § 5 kks czynności w sprawie zostały podjęte już po upływie okresu przedawnienia karalności czynu. W sytuacji zaś gdy postanowienie o przedstawieniu zarzutu popełnienia czynu zostało wydane po upływie 5-letniego okresu przedawnienia brak jest podstaw do przyjęcia, iż doszło do przedłużenia okresu przedawnienia karalności czynu o kolejne 5 lat - w myśl art. 44 § 5 kks. Warunkiem bowiem przedawnienia karalności czynu jest wydanie postanowienia o przedstawieniu zarzutu przed upływem okresu przedawnienia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 sierpnia 2017 r. II KK 233/17 LEX nr 2337347).

Analiza akt sprawy wskazuje, że rozpoznający sprawę Sąd Rejonowy w Tomaszowie Mazowieckim pomimo tego, że dostrzegł kwestie związane z tym, iż w okresie zarzuconym oskarżonemu obowiązywała ustawa karnoskarbowa w innym brzmieniu pominął jednakże znaczenie tej kwestii dla przedawnienia karalności zarzucanego oskarżonemu czynu. Wyłącznym natomiast kryterium długości terminów przedawnienia karalności przestępstw skarbowych jest zagrożenie ustawowe przewidziane w przepisie części szczególnej, przewidującym karalność danego czynu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 lipca 2020 r. V KK 234/20 LEX nr 3151844).

W rezultacie, Sąd Okręgowy na mocy art. 439 § 1 pkt 9 kpk i art. 437 § 2 kpk uchylił zaskarżony wyrok i umorzył postępowanie w sprawie na podstawie art. 17 § 1 pkt 6 kpk w zw. z art. 113 § 1 kks, a kosztami sądowymi obciążył Skarb Państwa.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

Uchybienie będące bezwzględną przyczyną odwoławczą sąd odwoławczy musi uwzględnić z urzędu, niezależnie od granic środka zaskarżenia, podniesionych zarzutów i wpływu na treść orzeczenia.

5. ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

Okoliczność wyłączająca postępowanie.

art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Wydanie wyroku skazującego wobec oskarżonego mimo przedawnienia karalności stanowi uchybienie będące bezwzględną przyczyną odwoławczą określoną w art. 439 § 1 pkt 9 kpk, które sąd odwoławczy musi uwzględnić z urzędu, niezależnie od granic środka zaskarżenia, podniesionych zarzutów i wpływu na treść orzeczenia.

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

Przedawnienie karalności należy do negatywnych i ściśle procesowych przesłanek, a stanowiący o jej konsekwencjach przepis art. 17 § 1 pkt 6 kpk, jest w swej treści i jednoznaczny i bezwzględny. Prowadzenie zatem procesu i wydanie wyroku stanowi uchybienie określone w art. 439 § 1 pkt 9 kpk, które skutkować musiało uchyleniem zaskarżonego wyroku i umorzeniem postępowania na zasadzie art. 437 § 2 kpk w oparciu o art. 17 § 1 pkt 6 kpk w zw. z art. 113 § 1 kks.

4.1.

art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia
z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6. KOSZTY PROCESU

Punkt rozstrzygnięcia
z wyroku

Przytoczyć okoliczności

2 i 3

4

Mając na uwadze orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego (uznające za niekonstytucyjne różnicowanie wysokości stawek pomiędzy obroną z wyboru, a pomocą prawną świadczoną z urzędu) o zwrocie kosztów obrony udzielonej niniejszej sprawie oskarżonemu ex officio na etapie postępowania przed Sądem I instancji prowadzonym pod sygnaturami II K 1015/19 oraz II K 526/22 a także w niniejszym postępowaniu odwoławczym Sąd orzekł na podstawie § 2 pkt 1 i 2 oraz § 4 ust. 1 - 3 i § 17 ust. 2 pkt 3 i 4 oraz § 20 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 3 października 2016 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz. U. 2019 poz. 18) w zw. z § 11 ust. 2 pkt 3 i 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. poz. 1800 z późn. zm.).

Z uwagi na umorzenie postępowania jego kosztami na zasadzie art. 632 pkt 2 kpk obciążony został Skarb Państwa.

7. PODPIS

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

obrońca

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

całość wyroku

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

na korzyść

na niekorzyść

w całości

w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

1.4. Wnioski

uchylenie

zmiana