Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 16 lipca 2024 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie IX Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 11 lipca 2024 r. w Olsztynie na rozprawie

sprawy z wniosku G. R.

z udziałem E. R. (1)

o podział majątku wspólnego

na skutek apelacji wnioskodawczyni i uczestnika od postanowienia końcowego Sądu Rejonowego w Szczytnie z dnia 12 lutego 2024 r., sygn. akt I Ns 667/15,

p o s t a n a w i a:

I.  umorzyć postępowanie apelacyjne wywołane apelacją wnioskodawczyni od punktu VII zaskarżonego postanowienia,

II.  oddalić apelację wnioskodawczyni w pozostałej części,

III.  zmienić zaskarżone postanowienie w punkcie VIII w ten sposób, że zasądzoną nim od uczestnika na rzecz wnioskodawczyni kwotę 5.000 zł obniżyć do kwoty 2.000 (dwa tysiące) zł, płatnej do dnia 16 sierpnia 2024 r., z ustawowymi odsetkami za opóźnienie na wypadek uchybienia temu terminowi,

IV.  oddalić apelację uczestnika w pozostałym zakresie,

V.  oddalić wnioski wnioskodawczyni i uczestnika o zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

SSO Jacek Barczewski

Sygn. akt IX Ca 577/24

UZASADNIENIE

Wnioskodawczyni G. R. wniosła o dokonanie podziału majątku wspólnego, który został zgromadzony w trakcie małżeństwa z uczestnikiem E. R. (1). Wniosła o ustalenie, że udziały małżonków w majątku wspólnym były równe. Podała, że związek małżeński strony zawarły w dniu 09.11.1996 r. Mają dwóch synów urodzonych w (...) i(...) Wspólność majątkowa została zniesiona wyrokiem Sądu Rejonowego w Szczytnie dnia 13.10.2015r. (...). Wskazała, że do majątku wspólnego wchodzi szereg nieruchomości oraz ruchomości w tym: dwa samochody osobowe, przyczepa kempingowa N. (3 osobowa), przyczepa kempingowa (4 osobowa), frezarka górnowrzecionowa MTC, heblarka, betoniarka, maszyny rozrywkowe, składowana boazeria, 2 rowery, rower stacjonarny, oryginalne papirusy w ramach, drukarka laserowa Samsung, wyposażenie sklepu, drukarka atramentowa A3, elektronarzędzia, wiertarka, wkrętarka, piła stolikowa, ręczna frezarka i frezy. ręczna heblarka , wyrzynarka, piła szablasta piła motorowa opalarka, a także: środki zgromadzone w OFE, dochody z działalności gospodarczej z roku 2015 w kwocie 300.000-340.000 zł, wynagrodzenie z tytułu odsetek od lokat kapitałowych, kwota 1.615.013,83 wyprowadzona przez uczestnika z majątku, w tym: kwota 1.211.413,83 zł wypłacona ze wspólnego konta i niezwrócona do majątku wspólnego, wierzytelność w wysokości ok. 50.000 zł tytułu nakładów z majątku wspólnego na rzecz osób trzecich w postaci sklepu z wyposażeniem przy ul. (...) w W..

W toku postępowania (k.1643) wnioskodawczyni zgłosiła żądanie zasądzenia od uczestnika kwoty 787.500 zł tytułem przychodów z najmu domków letniskowych w W.. Domagała się też zasądzenia od uczestnika kwoty 149.860,19 zł z tytułu wynagrodzenia za niezgodne z art. 206 k.c. korzystanie przez uczestnika z rzeczy wspólnej w postaci pieniędzy.

Uczestnik E. R. (1) w odpowiedzi na wniosek (k.341- 369) wniósł o ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym, w tym o ustalenie, że jego udział wynosi 90% a udział wnioskodawczyni 10%.

W uzasadnieniu wskazał skład majątku wspólnego, podając częściowo inne wartości składników majątkowych niż wnioskodawczyni a częściowo zakwestionował podany we wniosku skład majątku. Przedstawił historię gromadzenia majątku uwypuklając swoja wiodącą rolę w tym zakresie.

Uczestnik zakwestionował podawane przez wnioskodawczynię wysokości dochodów z działalności gospodarczej w tym, że w roku 2015 zarobili 300.000- 340.000 zł i z tego uczestnik powinien się rozliczyć. Według uczestnika w 2015 r. zamiast zysku wystąpiła strata. Z kolei w toku postępowania (k. 1673) E. R. (1) powołał się na to, że dochody ze sklepu po ustaniu wspólności osiągnięte przez wnioskodawczynię wynosiły 300.000 - 340.000 zł rocznie i wniósł o zasądzenie od byłej żony kwoty 850.000 zł tytułem połowy dochodów uzyskanych przez nią po ustaniu wspólności ustawowej.

Prawomocnym postanowieniem, z dnia 11 lipca 2018 r. sygn. akt IX Ca 186/18 Sąd Okręgowy w Olsztynie ustalił, że udziały G. R. i E. R. (1) w majątku wspólnym są równe (k. 1223).

Prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego w Szczytnie z dnia 24 listopada 2020 r. (k.1824-1825) częściowo zmienionym postanowieniem Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 13 grudnia 2021 r. sygn. akt IX Ca 297/21 (k. 1931, k.1957, k.1984) dokonano częściowego podziału majątku wspólnego małżonków R. w zakresie obejmującym: środki pieniężne znajdujące się w wyłącznym osiadaniu uczestnika i wnioskodawczyni od czasu ustania wspólności ustawowej, wszystkie nieruchomości, część ruchomości, w tym samochody. Sąd Rejonowy częściowo rozstrzygnął także o większości roszczeń stron dotyczących rozliczeń dochodów z majątku wspólnego i nakładów.

W dalszym toku postępowania (k. 2098) wnioskodawczyni podtrzymała swoje dotychczas nierozpoznane roszczenia i na tym etapie postępowania sprecyzowała żądanie wnosząc o:

1.  ustalenie, że do majątku wspólnego wchodzą ruchomości wskazane w piśmie z dnia 30 maja 2016 r. (k. 416),

2.  ustalenie, że w skład majątku wspólnego wchodzi pawilon handlowy z wyposażeniem znajdujący się w W. na działce nr (...) objętej księgą wieczystą nr (...), którą to działkę wraz z pawilonem uczestnik nabył na własność w 2017 r.; ewentualnie wniosła o rozliczenie nakładu z majątku wspólnego na osobisty uczestnika o wartości 50.000 zł z tego tytułu, że kupiony w trakcie małżeństwa pawilon handlowy, wszedł do majątku osobistego uczestnika,

3.  rozliczenie nakładu z majątku wspólnego o wartości 50.000 zł na majątek osobisty uczestnika - domki letniskowe,

4.  zasądzenie od uczestnika kwoty 10.000 zł tytułem odszkodowania za przedmioty zniszczone przez uczestnika stanowiące majątek osobisty wnioskodawczyni,

5.  dodatkowo po raz pierwszy wniosła o zasądzenie od uczestnika kwoty 191.985,68 zł tytułem odsetek ustawowych od kwoty 462,462,51 zł naliczonych za okres od dnia 14.10.2015 r. do dnia 26.12.2021 r.

Uczestnik E. R. (1) (k. 2110) wniósł o oddalenie roszczeń G. R., za wyjątkiem podziału ruchomości w postaci dużych maszyn stolarskich znajdujących się nadal w nieruchomości przy ul. (...) w S..

W zakresie tychże dużych maszyn stolarskich, strony w toku rozprawy, przed jej zamknięciem (k. 2325v.), przedstawiły zgodne stanowisko - co do sposobu podziału wspólnych ruchomości w postaci maszyn stolarskich o wartości 2.000 i 8.000 zł, a znajdujących się nadal w posiadaniu wnioskodawczyni - wnosząc o przyznanie tych maszyn wnioskodawczyni za dopłatą połowy uzgodnionej wartości.

Postanowieniem końcowym z dnia 12 lutego 2024 r. Sąd Rejonowy w Szczytnie: w punkcie I. dokonał końcowego podziału majątku wspólnego wnioskodawczyni G. R. i uczestnika E. R. (1), pomiędzy którymi wspólność majątkowa ustała z dniem 13 października 2015r. na podstawie wyroku Sądu Rejonowego w Szczytnie z dnia 13 października 2015r. sygn. akt III RC 123/15; w punkcie II. ustalił, że do majątku wspólnego G. R. i E. R. (1) wchodzą następujące ruchomości: 1. frezarka górnowrzecionowa (...) o wartości 8.000 zł, 2. heblarka o wartości 2.000 zł, 3. przyczepa kempingowa N. o wartości 4.000 zł, 4. przyczepa kempingowa 4 osobowa o wartości 1.000 zł, 5. dwa papirusy w ramach złotych o wartości 170 zł, 6. elektronarzędzia o wartości 880 zł; w punkcie III. przyznał na wyłączną własność wnioskodawczyni G. R. maszyny stolarskie frezarkę górnowrzecionową (...) o wartości 8.000 zł i heblarkę o wartości 2.000 zł, to jest majątek o łącznej wartości 10.000 zł, w punkcie IV. przyznał na wyłączną własność uczestnikowi E. R. (1): 1. przyczepę kempingową N. o wartości 4.000 zł, 2. przyczepę kempingową 4 osobową o wartości 1.000 zł, 3. dwa papirusy w ramach złotych o wartości 170 zł, 4. elektronarzędzia o wartości 880 zł, to jest majątek o łącznej wartości 6.050 zł; w punkcie V. zasądził od G. R. na rzecz uczestnika E. R. (1) dopłatę w kwocie 1.975 złotych tytułem wyrównania udziałów w majątku wspólnym, płatną w terminie jednego miesiąca od uprawomocnienia się orzeczenia wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie na wypadek uchybienia terminowi płatności, w punkcie VI. oddalił żądnie wnioskodawczyni dotyczące ustalenia, że do majątku wspólnego wchodzi kwota 300.000 zł - 340.000 zł, stanowiąca szacunkowy dochód z działalności gospodarczej stron z roku 2015; w punkcie VII. oddalił żądanie wnioskodawczyni dotyczące rozliczenia nakładów o wartości 50.000 zł na majątek osobisty uczestnika w postaci remontów domów letniskowych; w punkcie VIII. zasądził od uczestnika E. R. (1) na rzecz wnioskodawczyni G. R. kwotę 5.000 zł tytułem odszkodowania za zniszczone rzeczy osobiste wnioskodawczyni, płatną w terminie jednego miesiąca od uprawomocnienia się orzeczenia wraz z odsetkami ustawowi za opóźnienie na wypadek uchybienia terminowi płatności; w punkcie IX. ustalił, że małżonkowie G. i E. R. (1) dokonali z majątku wspólnego nakładu o wartości 7.247,48 zł na nieruchomość położoną w W. przy ul. (...) - działka nr (...), będąca przedmiotem dzierżawy a obecnie stanowiącą własność uczestnika E. R. (1) - w postaci urządzenia pawilonu handlowego; w punkcie X. zasądził od uczestnika E. R. (1) na rzecz wnioskodawczyni G. R. kwotę 3.623,74zł (trzy tysiące sześćset dwadzieścia trzy 74/100) złotych tytułem rozliczenia nakładu, o którym mowa w pkt IX postanowienia, płatną w terminie jednego miesiąca od uprawomocnienia się orzeczenia wraz z odsetkami ustawowi za opóźnienie na wypadek uchybienia terminowi płatności; w punkcie XI. przyznał E. R. (1): a. połowę składek zaewidencjonowanych na subkoncie G. R. prowadzonym w ZUS według stanu na dzień 13 października 2015 r., b. połowę składek zaewidencjonowanych na subkoncie E. R. (1) prowadzonym w ZUS zgromadzonych według stanu na dzień 13 października 2015 r., c. połowę środków zgromadzonych w (...) Otwartym Funduszu Emerytalnym na rachunku G. R. według stanu na dzień 13 października 2015 r., d. połowę środków zgromadzonych w (...) Otwartym Funduszu Emerytalnym na rachunku E. R. (1) według stanu na dzień 13 października 2015 r.; w punkcie XII. przyznał G. R.: a. połowę składek zaewidencjonowanych na subkoncie G. R. prowadzonym w ZUS według stanu na dzień 13 października 2015 r., b. połowę składek zaewidencjonowanych na subkoncie E. R. (1) prowadzonym w ZUS zgromadzonych według stanu na dzień 13 października 2015 r., c. połowę środków zgromadzonych w (...) Otwartym Funduszu Emerytalnym na rachunku G. R. według stanu na dzień 13 października 2015 r., d. połowę środków zgromadzonych w (...) Otwartym Funduszu Emerytalnym na rachunku E. R. (1) według stanu na dzień 13 października 2015 r., w punkcie XIII. zsądził od uczestnika E. R. (1) na rzecz wnioskodawczyni G. R. kwotę 136.467,84 złotych tytułem odsetek ustawowych od kwoty 462.437,51 za okres od dnia 14.10.2015 r. do dnia 26 grudnia 2021 r. płatną w terminie 1 miesiąca od uprawomocnienia się orzeczenia wraz z odsetkami ustawowi za opóźnienie na wypadek uchybienia terminowi płatności; w punkcie XIV oddalił wniosek w pozostałym zakresie; w punkcie XV. koszty postepowania wnioskodawczyni i uczestnik ponoszą każde z nich w zakresie związanym ze swoim udziałem w spawie; w punkcie XVI. nakazał ściągnąć od wnioskodawczyni G. R. na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Szczytnie kwotę 3.047,33 zł tytułem kosztów sądowych, przy czym na poczet tej kwoty zalicza zaliczkę w kwocie 2.500 zł (poz. 500086713847), w punkcie XVII. nakazał ściągnąć od uczestnika E. R. (1) na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Szczytnie kwotę 2.671,67 zł tytułem kosztów sądowych przy czym na poczet tej kwoty zalicza niewykorzystaną zaliczkę w kwocie 1.950,65 zł (poz. 500065574796).

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego:

Wnioskodawczyni G. R. i uczestnik E. R. (1) poznali się w 1993 r. Na początku znajomości G. R. studiowała w O.. Uczestnik wrócił wówczas z W. gdzie przez kilka lat wyjeżdżał zarobkowo. Za zarobione tam pieniądze uczestnik kupił pierwszy domek letniskowy w pobliskich w W. oraz samochód. Przed zawarciem małżeństwa wnioskodawczyni i uczestnik kupili na współwłasność nieruchomość zabudowaną niewykończonym domem mieszkalnym przy ul. (...) w S.. Mieszkali przez pewien czas na stancji w O. oraz u matki wnioskodawczyni. Uczestnik podjął studia zaoczne.

Związek małżeński strony zawarły dnia 9.11.1996 r. Na początku małżeństwa uzyskiwali dochody z wynajmowania budynku gospodarczego przy ul. (...). Uczestnik podejmował się różnych dodatkowych zajęć dorywczych. Zajmował się także remontem domu przy ul. (...).

W 1997 r. strony rozpoczęły działalność gospodarczą - sezonowe prowadzenie sklepu a później też baru w pobliskiej miejscowości letniskowej W.. Początkowo zaczęli prowadzić sprzedaż z przyczepy a następnie wiosną 1996 r., kupili od Spółdzielni (...) w S. pawilon handlowy konstrukcji stalowej, który zdemontowali i przenieśli do miejscowości W. na dzierżawioną od Gminy J. działkę nr (...).W pawilonie o jakim mowa, posadowionym na dzierżawionym od Gminy gruncie, małżonkowie R. prowadzili działalność handlową przez cały okres małżeństwa, Pawilon ten został ostatecznie zmodyfikowany - „wbudowany” przez uczestnika po ustaniu wspólności ustawowej w budynek sklepowy i stał się jego częścią składową. W dniu 21.06.2017 r., E. R. (1) nabył od Gminy J. własność dzierżawionej działki i wspomniany pawilon stanowi część składową nieruchomości objętej księgą wieczystą (...).

Wartość pawilonu handlowego według stanu z chwili ustania wspólności ustawowej i aktualnych cen wynosi 7.247,48 zł

Małżonkowie R. w trakcie całego małżeństwa gromadzili majątek nabywając nieruchomości i różne rzeczy ruchome głównie na potrzeby prowadzonej działalności. Nabyli w ten sposób maszyny stolarskie, elektronarzędzia narzędzia, przyczepy kempingowe. Z wycieczki do Egiptu przywieźli pamiątkowe papirusy. Na chwilę ustania wspólności ustawowej, poza majątkiem ruchomym objętym postanowieniem częściowym z dnia 24 listopada 2020 r. w majątku wspólnym małżonków R. (oprócz już podzielonych) pozostawały następujące ruchomości: frezarka górnowrzecionowa (...) o wartości 8.000 zł, heblarka o wartości 2.000 zł, przyczepa kempingowa N. o wartości 4.000 zł, przyczepa kempingowa 4 osobowa o wartości 1.000 zł , dwa papirusy w ramach złotych o wartości 170 zł, elektronarzędzia o wartości 880 zł.

W marcu 2015 r. doszło do rozpadu małżeństwa stron z przyczyn ustalonych i omówionych już w postanowieniu wstępnym, które zapadło w niniejszej sprawie. Jak ustalono strony popadły wówczas w ostry konflikt o znacznym nasileniu. W trakcie tej burzliwej fazy konfliktu, w marcu 2015 r. uczestnik E. R. (1) zniszczył szereg rzeczy osobistych należących do wnioskodawczyni poprzez ich spalenie. G. R. w tej sprawie złożyła nawet doniesienie do organów ścigania i toczyło się w tej sprawie dochodzenie w Prokuraturze Rejonowej w Szczytnie sygn. akt DS. 1548/15 zakończone ostatecznie umorzeniem. G. R. przedstawiła wówczas szczegółową listę zniszczonych rzeczy, których łączna wartość podana przez wnioskodawczynię wynosiła 4.930 zł.

Uczestnik E. R. (1) w dniach od 9 do 17 marca 2015 r. dokonał w krótkim czasie wypłat gotówki ze wspólnego rachunku bankowego. Wypłacił mianowicie gotówkę w kwocie 521.495,91 zł (k.73), kwotę 596.054 zł (k.74), kwotę 14.863,92 zł (k.76), 50.000 zł (k. 77), 20.000 zł (k.81). Łącznie wypłacił wówczas i objął w swoje wyłączne posiadanie gotówkę w sumie 1.211.413 zł . Niezależnie od powyższych wypłat gotówkowych E. R. (1) dokonywał w tym okresie także drobniejszych wypłat sum od 1.000 do 3.000 zł kartą bankomatową, łącznie 9.000 zł - na bieżące wydatki utrzymanie i opłaty.

G. R., gdy zorientowała się, iż uczestnik wypłacił gotówkę z rachunku bankowego, również dokonała wypłaty (przelewu) pozostałych pieniędzy, w sumie 94.687,89 zł, które objęła w wyłączne posiadanie.

Zgodnie z ustaleniami prawomocnego orzeczenia częściowego Sądu Rejonowego w Szczytnie zmienionego przez Sąd Okręgowy w Olsztynie, do majątku wspólnego stron wchodziła suma pieniężna w wysokości 1.082.250,79 zł , w tym jedynie 78.687,89 zł w posiadaniu wnioskodawczyni (pkt I postanowienia Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 13 grudnia 2021r. IX Ca 297/21 – k. 1931)

W dniu 13.10.2015 r. wyrokiem Sądu Rejonowego w Szczytnie zniesiona została wspólność majątkowa małżeńska między stronami. Po ustaniu wspólności majątkowej uczestnik E. R. (1) i G. R. samodzielnie i wyłącznie we własnym interesie dysponowali pieniędzmi należącymi do majątku wspólnego (suma 1.082.250,79) a znajdującymi się w ich posiadaniu. W szczególności E. R. (1) samodzielnie dysponował sumą 1.003.562,90 zł a G. R. sumą 78.687,89 zł. Podział wspólnych pieniędzy przez przyznanie stronom posiadanych przez nie sum został dokonany prawomocnie z dniem 26 grudnia 2021 r.

Na skutek rozpadu małżeństwa uczestników na początku 2015 r., nastąpiła również dezorganizacja prowadzonej przez nich działalności gospodarczej. Uczestnik zaprzestał handlu w sklepie w W. i wynajął sklep osobom trzecim. W rezultacie w roku 2015 r. działalność gospodarcza nie przyniosła zysków jakie osiągano w przeszłości, a przy tym takich zysków, które zostałyby zakumulowane na dzień 13.10.2015 r.

Wnioskodawczyni G. R. oraz uczestnik E. R. (1) są członkami OFE: (...) Otwarty Fundusz Emerytalny i posiadali w chwili ustania wspólności ustawowej składki ubezpieczenia społecznego zaewidencjonowane na subkontach ZUS.

Sąd Rejonowy wskazał, że E. R. (1) i G. R. obowiązywał od chwili zawarcia małżeństwa, tj. od dnia 9.11.1996 r. ustrój małżeńskiej wspólności ustawowej, podlegający zasadom określonym w art. 31 kro. Wspólność majątkowa została zniesiona pomiędzy uczestnikami w dniu 13 października 2015 r. Małżonkowie R. mają równe udziały w majątku wspólnym, co zostało ostatecznie ustalone prawomocnym orzeczeniem Sądu Okręgowego w Olsztynie. Natomiast przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.

Przypomniał dalej, że w niniejszej sprawie postanowieniem częściowym dokonano już podziału istotnej części majątku wspólnego małżonków R.. Końcowego podziału wymagały nadal roszczenia dotyczące składników majątku ruchomego nieobjęte postanowieniem częściowym, roszczenia dotyczących rozliczenia nakładów z majątku wspólnego na majątek osobisty uczestnika, roszczenia dotyczące podziału zysku za 2015 r. oraz roszczenia odszkodowawcze i odsetkowe zgłoszone przez wnioskodawczynię a także należało orzec o środkach zgromadzonych w trakcie wspólności ustawowej w OFE i na subkontach ZUS.

Jeśli chodzi o ruchomości, Sąd I instancji po przeanalizowaniu sprzecznych i zmiennych twierdzeń uczestników i zaoferowanych przez nich dowodów ustalił, że składnikami ruchomego majątku wspólnego, których istnienie na chwilę ustania wspólności ustawowej zostało wykazane dowodowo lub jest niesporne są: frezarka górnowrzecionowa (...) o wartości 8.000 zł, heblarka o wartości 2.000 zł , przyczepa kempingowa N. o wartości 4.000 zł, przyczepa kempingowa 4 osobowa o wartości 1.000 zł , dwa papirusy w ramach złotych o wartości 170 zł i elektronarzędzia o wartości 880 zł.

Wnioskodawczyni odwołała się w tym zakresie do swojego pisma z dnia 30.05.2016 r. w którym przedstawiła listę ruchomości wspólnych – głównie tych które miał zabrać uczestnik. Uczestnik zaprzeczył twierdzeniom wnioskodawczyni przestawiając w zasadzie odmienną listę składników majątkowych. Mimo spornych stanowisk strony nie zaoferowały dowodów wskazujących na to, że wszystkie wymienione w pismach składniki majątku ruchomego fatycznie istniały w chwili ustania wspólności ustawowej.

W rezultacie Sąd Rejonowy ustalił skład i wartość majątku ruchomego wyłącznie na podstawie tych twierdzeń uczestników, które nie zostały zaprzeczone bądź były zgodne, a także tych zeznań, które znalazły wsparcie w innych obiektywnych dowodach. Do takich składników należały w pierwszej kolejności duże maszyny stolarskie, co do których strony w toku rozprawy, przed jej zamknięciem, przedstawiły zgodny wniosek. W ocenie Sądu Rejonowego niewadliwie do majątku wspólnego stron istniejącego na chwilę ustania wspólności ustawowej należały przyczepy kempingowe. Potwierdza to dokumentacja Starostwa Powiatowego w S. oraz dokumentacja fotograficzna którą przedłożyła wnioskodawczyni. Jeśli chodzi o wartość przyczep kempingowych uczestnik twierdził, że jedną niech sprzedał za 1.000 zł czego wnioskodawczyni skutecznie nie odparła żadnym przekonywującym dowodem. Z kolei drugą z przyczep (...) Sąd Rejonowy ocenił zgodnie z twierdzeniami wnioskodawczyni na 4.000 zł. Wnioskodawczyni konsekwentnie wskazywała tą wartość, a należy zaznaczyć, że tego typu przyczepy (...) osiągają znacznie większe ceny co można z łatwością zweryfikować na portalach aukcyjnych. Wartość 4.000 zł jest wartością w dolnych granicach. Z kolei zgodnie z twierdzeniami uczestnika (k.341) przyjęto wartość elektronarzędzi na 880 zł. Ostatnim składnikiem majątku wspólnego, którego istnienie w tym majątku wynika niewątpliwie z twierdzeń stron, są pamiątkowe papirusy przywiezione z Egiptu. Pomimo twierdzeń, iż miały one mieć znaczną wartość, wnioskodawczynie nie przedłożyła żadnego obiektywnego dowodu w tym zakresie, ani nawet nie przytoczyła szczegółowych okoliczności zakupu, w tym ceny zakupu. W rezultacie Sąd Rejonowy przyjął za uczestnikiem, iż były to typowe pamiątkowe papirusy powszechnie dostępne i przywożone z Egiptu jako zwykłe pamiątki jak twierdził uczestnik (k.341). Sąd Rejonowy przyjął wartość papirusów wskazywaną przez uczestnika na kwotę 170 zł (dodatkowo po weryfikacji poziomu cen takich papirusów na portalu Allegro).

W pozostałym zakresie, twierdzenia wnioskodawczyni, co do składników majątku ruchomego, którego podziału się domagała, w ocenie Sądu Rejonowego nie dawały postaw do dokonania miarodajnych ustaleń.

W tych warunkach, Sąd pierwszej instancji ustalił w powyższy sposób skład i wartość majątku ruchomego i dokonał podziału wyżej wymienionych składników przyznając je stosownie do ostatnich wniosków uczestników i stanu posiadania, zasądzając stosowną dopłatę w celu wyrównania wartości udziałów w dzielonej części majątku - na podstawie art. 623 k.p.c. i art. 212 § 1 i § 3 k.c. (pkt II- V postanowienia)

Sąd Rejonowy oddalił żądanie dotyczące ustalenia, że do majątku wspólnego wchodzi kwota 300.000 - 340.000 zł, stanowiąca dochód z działalności gospodarczej za 2015 r. (pkt VI postanowienia). Poza samym faktem zgłoszenia takiego roszczenia wnioskodawczyni nie zgłosiła obiektywnych twierdzeń i dowodów w tym zakresie. Brak dowodów, które potwierdzałyby fakt osiągniecia takich dochodów, a zwłaszcza ich zakumulowania na chwilę ustania wspólności ustawowej. Zauważył, iż dokonano już podziału wszystkich środków pieniężnych jakie uczestnicy zgromadzili na chwilę ustania wspólności ustawowej. Nie wiadomo, więc gdzie według wnioskodawczyni miałyby znajdować się środki stanowiące dochód o jakim mowa. Według twierdzeń uczestnika rok 2015 przyniósł straty. Straty w tym roku były możliwe albowiem zważywszy na istniejący wówczas pomiędzy stronami burzliwy konflikt, małżonkowie nie skupiali się wówczas na współpracy, w tym prowadzeniu działalności w celu pomnażania zysków. Wynika to nawet z zeznań świadka E. R. (2) (syna uczestników), który zeznał, że w 2015 r. żadne z rodziców nie prowadziło sklepów, a tata wynajął sklep znajomemu (k. 589). Sama wnioskodawczyni na rozprawie w dniu 24.10.2017 r. zeznała, że mąż w 2015 r. wynajął sklep za 10.000 zł, podczas gdy w sezonie przynosić on miał 200.000 zł dochodu. Fakt takiej dzierżawy potwierdza załączona umowa (k. 1144-1146).

Sąd Rejonowy zważył, że również roszczenia dotyczące nakładów z majątku wspólnego na osobisty uczestnika - domki letniskowe, pozostały nieudowodnione. Wnioskodawczyni nie wykazała okresu i dokładnego zakresu nakładów. Nie przedstawiła chociażby jednego obiektywnego dowodu potwierdzającego fakt i zakres konkretnego nakładu. Oparła się na subiektywnej własnej liście i mało czytelnych (w kontekście ustalania szczegółowego zakresu nakładów) zdjęciach wnętrz domków letniskowych. Bezprzedmiotowe byłoby powoływanie biegłego w tym zakresie, gdyż nie wiadomo wartość jakich dokładnie nakładów miałby on oszacować. Przede wszystkim jednak istotnym jest, że zgodnie z art. 45 §1 kro nie podlegają zwrotowi nakłady konieczne na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Tymczasem z takimi ewentualnymi nakładami mamy tu do czynienia. Domki uczestnika co do zasadny przez wiele lat przynosiły dochód z najmu i niewątpliwie wymagały nakładów koniecznych. Dlatego też zdaniem Sądu pierwszej instancji żądanie w powyższym zakresie jest zarówno nieudowodnione jak i niezasadne w świetle art. 45§1 kro (pkt VII postanowienia).

Sąd I instancji wskazał dalej, że odmiennie przedstawia się żądanie dotyczące rozliczenia nakładu w postaci pawilonu handlowego posadowionego na dzierżawionej przez uczestnika działce gruntu nr (...) w W.. Sąd ten dał wiarę twierdzeniom i zeznaniom G. R. co do okoliczności zakupienia pawilonu w trakcie małżeństwa. Odnośnie faktu zakupu pawilonu wnioskodawczyni złożyła (także pod rygorem odpowiedzialności karnej) spójne zeznanie, w odróżnieniu od pokrętnych zeznań uczestnika, który twierdził, że pawilon kupił przed zawarciem małżeństwa i choć już wówczas prowadził działalności to jednak zarejestrowaną nie na siebie tylko na swoją siostrę w celu ukrycia dochodów i uniknięcia alimentów. Zważyć należy, że wersja wnioskodawczyni, co do daty zakupu pawilonu, znajduje potwierdzenie w zeznaniach świadka M. R. (matki uczestnika), która opisała spontanicznie sekwencję zdarzeń, wskazując, że dopiero gdy urodził się starszy syn stron 2-3 lata po ślubie, miało dojść do zakupu jakiegoś sklepu z GS i budowy nowego sklepu (k. 584). W ocenie Sądu pierwszej instancji potwierdza to wersję wnioskodawczyni. W rezultacie Sąd ustalił, że pawilon o konstrukcji stalowej został zakupiony w trakcie trwania małżeństwa za środki stanowiące majątek wspólny i znajdował się przez cały okres małżeństwa na dzierżawionej przez uczestnika działce w W., to konstrukcja ta (początkowo niezwiązana z gruntem) stanowiła majątek wspólny uczestników. Na skutek kupna przez E. R. (1) gruntu i obudowania pierwotnego pawilonu, stał się on częścią składową nieruchomości uczestnika. Dlatego też jedynym możliwym sposobem rozliczenia z tego tytułu, jest rozliczenie nakładu z majaku wspólnego na majątek osobisty uczestnika (art. 45 § 1 kro). W celu oszacowania wartości tego nakładu, Sąd Rejonowy dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu budownictwa,. Biegły K. S. oszacował wartość według stanu pawilonu z chwili ustania wspólności ustawowej a cen aktualnych na kwotę 7.247,48 zł Opinia biegłego jest jasna i logiczna. Biegły precyzyjnie odpowiedział na postawione mu pytanie o wartość nakładu według stanu z chwili ustania wspólności ustawowej i aktualnych cen. Sąd Rejonowy zatem na podstawie tej opinii ustalił jak suma należy się wnioskodawczyni z tego tytułu i zasądził połowę wartości nakładu na jej rzecz (pkt IX i X postanowienia).

Jako zasadne i dostatecznie wykazane dowodowo, Sąd pierwszej instancji uznał roszczenie wnioskodawczyni dotyczące odszkodowania za zniszczenie przez E. R. (1) rzeczy osobistych wnioskodawczyni, przez ich spalenie. Okoliczności tego zdarzenia G. R. przekonywująco i logicznie przedstawiła w swoich twierdzeniach i zeznaniach. Sąd Rejonowy nie dał w tym zakresie wiary uczestnikowi E. R. (1), który przyznał co prawda, że spalił różne rzeczy w piecu jednak twierdził, że nie były to rzeczy wnioskodawczyni, a jedynie jego, były to rzeczy stare i niepotrzebne, bez wartości. G. R. zgłosiła bezpośrednio, w 2105 r., fakt zniszczenia jej rzeczy organom ściągania. Jakkolwiek postępowanie w tej sprawie zostało umorzone, to istotnym jest, że już wówczas G. R. sporządziła w toku tego postępowania wykaz zniszczonych rzeczy, który znajduje się w aktach dochodzenia. Wykaz ten obejmuje rzeczy o łącznej wartości około 5.000 zł, dlatego taką kwotę Sąd Rejonowy zasądził tytułem odszkodowania - na podstawie art. 415 k.c. (pkt VIII).

W punktach XI i XII postanowienia Sąd pierwszej instancji orzekł o środkach zgromadzonych w OFE i o składkach zaewidencjonowanych na subkontach ZUS - art. 31 § 1 pkt 3 i 4 kro.

W punkcie XIII rozstrzygnął o roszczeniu dotyczącym odsetek od sumy pieniężnej stanowiącej majątek wspólny, którą uczestnik pobrał ze wspólnego konta i rozporządzał nią samodzielnie przez cały okres od ustania wspólności ustawowej do dnia przyznania mu tych środków w prawomocnym postanowieniu częściowym to jest od 13.10.2015 do 26.12.2021 r. Roszczenie z tego tytułu po raz pierwszy wnioskodawczyni zgłosiła dopiero na końcowym etapie postępowania w związku z uchyleniem przez Sąd Okręgowy w Olsztynie orzeczenia o odsetkach zawartego w postanowieniu częściowym Sądu Rejonowego w Szczytnie z dnia 24 listopada 2020 r. W punkcie I d postanowienia Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 13 grudnia 2021r. IX Ca 297/21 (k. 1931 ) Sąd ten na podstawie art. 321 k.p.c. uchylił orzeczenie Sądu pierwszej instancji, zasądzające odsetki od sumy pieniężnej i stwierdził, że wnioskodawczyni nie zgłosiła dotychczas skutecznie takiego żądania. Zważywszy na podstawę uchylenia orzeczenia o odsetkach (art. 321 k.p.c.) nie zachodzi, co do tego żądania powaga rzeczy osądzonej a zatem wnioskodawczyni mogła zgłosić przedmiotowe żądanie jako nowe żądanie w toku postępowania. Wynika to także z akcesoryjnego charakteru odsetek, które mogą być dochodzone razem z kapitałem bądź osobno. Jest obecnie niewątpliwym, gdyż było to już przedmiotem ustaleń w dwóch instancjach sądowych, iż do majątku wspólnego stron wchodziły pieniądze w sumie 1.082,250,79 zł a uczestnik dysponował samodzielnie, wbrew woli G. R., wspólnymi pieniędzmi w kwocie 1.003.562,90 zł, zaś G. R. sumą 78.687,89 zł. W rezultacie dysponowania pieniędzmi przez uczestnika ponad swój udział w majątku wspólnym, Sąd Rejonowy uznał, że G. R. zasadnie domaga się wynagrodzenia w postaci odsetek za korzystnie z tej części kapitału. Dotyczy to kapitału w sumie 462.437,51 zł (1.082.250,79 : 2 - 78.687,89). Odsetki są wynagrodzeniem za korzystanie z cudzych pieniędzy lub rzeczy zamiennych (tzw. odsetki kapitałowe) albo stanowią rekompensatę za opóźnienie w zapłacie sumy pieniężnej (tzw. odsetki za opóźnienie).

Zgodnie z art. 359 § 1 k.c. odsetki od sumy pieniężnej należą się tylko wtedy, gdy to wynika z czynności prawnej albo z ustawy, z orzeczenia sądu lub z decyzji innego właściwego organu. Natomiast w § 2 tegoż przepisu ustawodawca wskazał, że jeżeli wysokość odsetek nie jest w inny sposób określona, należą się odsetki ustawowe w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 3,5 punktów procentowych. Zwrócić należy przy tym uwagę na odmienność odsetek kapitałowych i odsetek za opóźnienie. Wynagrodzeniem za korzystanie z cudzego kapitału są odsetki ustawowe (kapitałowe) natomiast odsetki ustawowe za opóźnienie są typowe dla stosunków obligacyjnych i są należne za opóźnienie w wykonaniu zobowiązania. Ilekroć w ustawie mowa o odsetkach ustawowych, bez dalszego dookreślenia (w tym zwłaszcza doprecyzowania, że chodzi o odsetki za opóźnienie), należy mieć na względzie jedynie odsetki kapitałowe (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 września 2021 r. II PSK 128/21).

Sąd Rejonowy zaznaczył, że żądanie odsetkowe wnioskodawczyni w istocie rzeczy dotyczy wynagrodzenia za korzystnie z kapitału a zatem należne w tym wypadku są jedynie odsetki ustawowe (kapitałowe), o jakich mowa w art 359 §1 i 2 k.c., nie zaś odsetki ustawowe za opóźnienie z art. 481 k.c. Odsetki kapitałowe od sumy 462,437,51 zł za okres od 14.10.2015 do 26.12.2021 r. wynoszą 136.467,84 zł, o czym orzek w punkcie XIII postanowienia.

W ocenie Sądu pierwszej instancji wszystkie dalej idące żądania jako niezasadne i nieudowodnione podlegały oddaleniu (punkt XIV postanowienia).

O kosztach postępowania Sąd Rejonowy orzekł zgodnie z zasadą z art. 520 § 1 k.p.c. (punkt XV postanowienia).

O kosztach wyłożonych przez Skarb Państwa na opinie biegłych orzeczono na podstawie art. 113 ust.1 w zw. z art 83 ust. 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (punkt XVI i XVII postanowienia).

Apelacje od powyższego rozstrzygnięcia wnieśli wnioskodawczyni G. R. i uczestnik E. R. (1).

Wnioskodawczyni zaskarżyła postanowienie w części, tj.: punkt VI i VII, zarzucając mu:

I.  naruszenie przepisów postępowania, tj.:

1.  art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. poprzez błędną, sprzeczną z zasadami logiki i doświadczenia życiowego ocenę:

a)  zeznań wnioskodawczyni G. R. i uznanie za niewiarygodne jej zeznań w zakresie w jakim wskazywała, że dochód z działalności gospodarczej w roku 2015 r. wyniósł 300 000-340 000 zł oraz że w trakcie małżeństwa zostały poczynione nakłady z majątku wspólnego o wartości 50 000 zł na domek letniskowy stanowiący majątek osobisty uczestnika, mimo że zeznania wnioskodawczyni w tej kwestii były konsekwentne, logiczne i spójne, a w rezultacie wiarygodne, a nadto okoliczności te wnioskodawczyni wykazał również dokumentami i zdjęciami, jak również zostały częściowo potwierdzone przez uczestnika,

b)  zeznań uczestnika E. R. (1) i uznanie za wiarygodne jego zeznań w zakresie w jakim wskazywał, że w roku 2015 r. zamiast zysku z działalności gospodarczej wystąpiła strata oraz w zakresie w jakim wskazywał, że część nakładów na jego domek letniskowy na jakie wskazywała wnioskodawczyni zostało poczynionych przed zawarciem małżeństwa, mimo że zeznania uczestnika były chaotyczne, zmienne, niepoparte żadnymi dowodami, a nadto tak pokrętne że skutkowały przesłaniem wyciągu z protokołu posiedzenia do prokuratury celem rozważenia możliwości popełnienia przestępstwa składania fałszywych zeznań,

c)  zdjęć wnętrz domków letniskowych załączonych do pisma wnioskodawczyni z dnia 21.08.2023 r. poprzez uznanie, że zdjęcia te są mało czytelne i nie wskazują szczegółowo zakresu nakładów na majątek osobisty uczestnika, podczas gdy wnioskodawczyni składając zeznania szczegółowo wymieniła i wskazała nakłady na majątek osobisty uczestnika, opisywała zdjęcia i wskazywała jakie nakłady zostały poczynione na domek letniskowy, a nadto sporządziła czytelną listę nakładów, a więc wykazała wartość jakich nakładów powinien oszacować biegły,

2.  art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. poprzez brak wszechstronnej oceny materiału dowodowego, polegający na pominięciu w tej ocenie:

a)  nagrań wraz ze stenogramami, załączonymi do pisma wnioskodawczyni z 30.05.20 16 r., znajdującymi się na k. 453-472 tj. nagrań zat. „ROZMOWA z (...)", „ROZMOWA z R. (...)", „ROZMOWA z U.", (...) _DROGA DO MECENASA w (...)", (...), „ROZMOWA G. R. z E. R. (1)", które wskazują na to, że uczestnik E. R. (1) czynił starania celem wyprowadzenia i ukrycia wspólnego majątku stron w tym dochodów uzyskanych z prowadzonej działalności gospodarczej w 2015 r. i nie sposób dać wiary twierdzeniom uczestnika, jakoby jedynie w 2015 roku działalność gospodarcza nie przyniosła żadnych dochodów, a jedynie straty,

b)  dowodów z dokumentów załączonych przez wnioskodawczynię do pisma z dnia 3 listopada 2020 r. a świadczących o nieprawdziwości twierdzeń uczestnika w zakresie wysokości dochodów rzeczywiście uzyskiwanych z działalności gospodarczej m.in. w roku 2015, w tym zrzutu ekranu rezerwacji domków letniskowych w 2015 r.

3.  art. 235 ² § 1 pkt 4 i 5 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. w zw. z art. 278 § 1 k.p.c. poprzez oddalenie wniosku o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego na okoliczność nakładów na domek letniskowy uczestnika z uwagi na to, że dowód jest niemożliwy do przeprowadzenia i zmierza jedynie do przedłużenia postępowania, podczas gdy dowód ten został powołany na okoliczność istotną dla rozstrzygnięcia tj. celem ustalenia wysokości nakładów z majątku wspólnego na majątek osobisty uczestnika, a w świetle zeznań wnioskodawczyni, sporządzonego prze nią wykazu nakładów, dowodów ze zdjęć i zeznań uczestnika, uznać należało, że dowód ten był możliwy do przeprowadzenia i wiadomym jest, wartość jakich dokładnie nakładów miałby oszacować biegły,

II.  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia, mający wpływ na jego treść, polegający na uznaniu, że:

1.  na skutek rozpadu małżeństwa stron na początku 2015 roku nastąpiła również dezorganizacja prowadzonej działalności gospodarczej i w rezultacie w 2015 roku działalność gospodarcza nie przyniosła zysków jakie osiągano w przeszłości, a przy tym takich zysków, które zostałyby skumulowane na dzień 13.10.2015 r., podczas gdy uczestnik w 2015 roku nadal prowadził działalność gospodarczą i osiągał dochody jak w latach poprzednich, jednakże dochody te ukrywał po to, by nie zostały objęte podziałem majątku, ponadto wysokość dochodów uzyskiwanych z działalności rok rocznie była na tyle znaczna, że nie „była przez małżonków na bieżąco rozdysponowywana na cele rodziny, ale pozwalała na czynienie oszczędności, inwestowanych i przeznaczanie zarobionych środków na dalszy rozwój działalności,

2.  na majątek osobisty uczestnika (na domki letniskowe) nie zostały poczynione nakłady z majątku wspólnego, które podlegały rozliczeniu w toku postepowania oraz że ewentualne nakłady miały charakter nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód w związku z czym nie podlegają zwrotowi, podczas gdy wnioskodawczyni sporządziła szczegółowy wykaz nakładów i udowodniła ich dokonanie, częściowo nakłady te zostały potwierdzone przez samego uczestnika, uczestnik przyznał że zwiększyły wartość domku letniskowego i nie sposób uznać, aby nakłady takie jak chociażby wykonanie tarasu, ogrodzenie działki, wykonanie kominka, alejki z polbruku, wjazdu do garażu z klinkieru stanowiły nakłady konieczne i były wyłączone z rozliczenia w oparciu o art. 45 § 1 k.r.o.

W oparciu o powyższe zarzuty wnioskodawczyni wniosła o:

1.  zmianę zaskarżonego postanowienia częściowo tj.

a)  zmianę zaskarżonego postanowienia w pkt VI. poprzez ustalenie, że do majątku wspólnego wchodzi kwota 300.000 – 340.000 zł stanowiąca dochód z działalności gospodarczej stron z roku 2015 r. i zasądzenie od uczestnika na rzecz wnioskodawczyni kwoty 170.000 zł z tytułu podziału dochodów z 2015 roku, płatnej w terminie jednego miesiąca od uprawomocnienia się orzeczenia wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie na wypadek uchybieni terminowi płatności,

b)  zmianę zaskarżonego postanowienie w pkt VII. poprzez ustalenie, że z majątku wspólnego zostały poczynione nakłady o wartości 50.000 zł na majątek osobisty uczestnika w postaci remontów i rozbudowy domków letniskowych i zasądzenie od uczestnika na rzecz wnioskodawczyni kwoty 25.000 zł z tytułu rozliczenia tych nakładów, płatnej w terminie jednego miesiąca od uprawomocnienia się orzeczenia wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie na wypadek uchybieni terminowi płatności,

2.  zasądzenie od uczestnika na rzecz wnioskodawczyni zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje według norm przepisanych.

Uczestnik zaskarżył postanowienie w części co do punktów: VIII, IX, X, XIII – w całości i zarzucił mu:

I.  naruszenie prawa materialnego, tj.:

1.  art. 359 k.c. przez jego błędne zastosowanie na skutek uznania, że pobranie środków pieniężnych przez jednego z małżonków z pokrzywdzeniem drugiego małżonka daje podstawy do żądania przez niego odsetek, rozumianych jako wynagrodzenie za korzystanie z kapitału,

2.  art. 45 § 1 oraz art. 46 k.r.o. w zw. z art. 1035 w zw. z art. 212 § 3 k.c. przez ich niezastosowanie, gdyż roszczenie o odsetki od spłaty powstaje dopiero z chwilą uprawomocnienia się takiej części postanowienia działowego, albowiem w postępowaniu o podział majątku wspólnego żądanie rozliczenia środków pieniężnych pobranych wyłącznie przez jednego z małżonków, z pokrzywdzeniem drugiego małżonka, konkretyzuje się nie poprzez żądanie zasądzenia zapłaty na rzecz pokrzywdzonego małżonka określonej sumy pieniężnej - równowartości pobranych środków pieniężnych, lecz powinno być traktowane analogicznie jak roszczenie z tytułu zwrotu wydatków z majątku wspólnego na majątek osobisty jednego z małżonków;

II.  naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 233 § 1 k.p.c.:

1.  przejawiające się w dowolnej ocenie dowodów tj. zeznań stron dotyczącej zniszczenia rzeczy osobistych przez E. R. (1) należących do wnioskodawczyni poprzez ich spalenie, podczas gdy w sprawie toczyło się dochodzenie w Komendzie Powiatowej Policji w S., które zostało ostatecznie umorzone postanowieniem z dnia 19.12.2015 roku, wobec braku obiektywnych dowodów w sprawie, zatem uczestnik nie powinien ponosić odpowiedzialności za zniszczone rzeczy wnioskodawczyni, gdyż już wówczas, bezpośrednio po zdarzeniu, w trakcie postępowania karnego nie doszło do przedstawienia dowodów, które świadczyłyby o jego odpowiedzialności za zniszczone oraz spalone rzeczy,

2.  przejawiające się w dowolnej ocenie dowodów, tj. złożonych do akt (k. 2193 i nast. umów dzierżawy cz. działki nr (...) położonej w W., w szczególności z dn. 09.05.1994 r., zeznań U. D. - przez nie odniesienie się do nich, a także zeznań M. R., zeznań stron skutkującego błędnym ustaleniem, że zakup pawilonu handlowego na działkę (...) miał miejsce w 1998 r. a nie w 1995 r. mimo że działka ta była już dzierżawiona od 1994 r. i początkowo pomagała w sprzedaży matka uczestnika, a więc błędne uznanie, że pawilon zakupiony na działkę (...) wszedł do majątku wspólnego stron.

W oparciu o powyższe zarzuty uczestnik wniósł o:

a)  zmianę punktu VIII zaskarżonego postanowienia przez oddalenie żądania wnioskodawczyni dotyczącego zasądzenia od uczestnika E. R. (1) na jej rzecz kwoty 5.000 zł tytułem odszkodowania za zniszczone rzeczy osobiste wnioskodawczyni,

b)  zmianę punktu IX zaskarżonego postanowienia przez oddalenie żądania wnioskodawczyni dotyczące ustalenia, że małżonkowie G. i E. R. (1) dokonali z majątku wspólnego nakładu o wartości 7.247,48 zł na nieruchomość położona w W. przy ul. (...) - działka nr (...) będącej przedmiotem dzierżawy, a obecnie stanowiąca własność uczestnika E. R. (1) - w postaci urządzenia pawilonu handlowego,

c)  zmianę punktu X zaskarżonego postanowienia przez oddalenie żądania wnioskodawczyni dotyczącego zasądzenia od uczestnika E. R. (1) na jej rzecz kwoty 3.623,74 zł tytułem rozliczenia nakładu o którym mowa w pkt. IX postanowienia Sadu Rejonowego w Szczytnie z dnia 12.02.2024 r.,

d)  zmianę punktu XIII zaskarżonego postanowienia przez oddalenie żądania wnioskodawczyni dotyczącego zasądzenia od uczestnika E. R. (1) na jej rzecz kwoty 136.467,84 zł tytułem odsetek ustawowych od kwoty 462.437,51 zł za okres od dnia 14.10.2015 r. do dnia 26.12.2021 r.,

e)  zasądzenie od wnioskodawczyni na rzecz uczestnika kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

Pismem z dnia 28 czerwca 2024 r. wnioskodawczyni cofnęła swoją apelację w części do co punktu VII postanowienia końcowego Sądu Rejonowego w Szczytnie I Wydział Cywilny z dnia 12 lutego 2024 r. sygn. akt I Ns 667/15 oraz żądanie rozliczenia nakładów z majątku wspólnego na majątek osobisty uczestnika - domek letniskowy. Nadto wniosła o umorzenie postępowania wywołanego wniesioną przez wnioskodawczynię apelacją w części co do punktu VII postanowienia końcowego Sądu Rejonowego w Szczytnie I Wydział Cywilny z dnia 12 lutego 2024 r. sygn. akt I Ns 667/15. (k.2380),

W odpowiedziach na apelacje byli małżonkowie wnieśli o oddalenie środków odwoławczych wniesionych przez ich przeciwników.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja uczestnika zasługiwała na uwzględnienie w niewielkim zakresie, zaś apelacja wnioskodawczyni podlegała oddaleniu w części, w której jej nie cofnięto.

Zgodnie z art. 387 § 2 ¹ w zw. z art. 13 § 2 k.p.c., w uzasadnieniu postanowienia sądu drugiej instancji:

1) wskazanie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia może ograniczyć się do stwierdzenia, że sąd drugiej instancji przyjął za własne ustalenia sądu pierwszej instancji, chyba że sąd drugiej instancji zmienił lub uzupełnił te ustalenia; jeżeli sąd drugiej instancji przeprowadził postępowanie dowodowe lub odmiennie ocenił dowody przeprowadzone przed sądem pierwszej instancji, uzasadnienie powinno także zawierać ustalenie faktów, które sąd drugiej instancji uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej;

2) wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa powinno objąć ocenę poszczególnych zarzutów apelacyjnych, a poza tym może ograniczyć się do stwierdzenia, że sąd drugiej instancji przyjął za własne oceny sądu pierwszej instancji.

Realizując zamierzenie zwięzłości uzasadnienia narzucone przez ustawodawcę Sąd Okręgowy wskazuje, co następuje:

1. Sąd II instancji co do zasady podziela ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy i ich ocenę prawną oraz przyjmuje je za własne, za wyjątkiem wysokości odszkodowania przyznanego wnioskodawczyni za zniszczenie przez uczestnika ruchomości stanowiących jej majątek osobisty, co omówione zostanie w dalszej części rozważań. Nadto, niektóre z kwestionowanych rozstrzygnięć wymagają rozwinięcia motywów natury jurydycznej.

2. Wobec cofnięcia przez wnioskodawczynię apelacji od punktu VII postanowienia Sądu Rejonowego w Szczytnie z 12 lutego 2024 r., należało na podstawie art. 391 § 2 zd. 1 k.p.c. postępowanie apelacyjne w tym zakresie umorzyć (pkt I).

3. Co się tyczy wyrzeczenia zawartego w punkcie VIII zaskarżonego postanowienia, to w ocenie Sądu Okręgowego, jako nieobjęte normą art. 566, 567, 618, 686 k.p.c. w zw. z art. 45, 46 k.r.o. i art. 1035, 211 i 212 k.c., roszczenia odszkodowawcze związane ze zniszczeniem przez uczestnika składników majątku osobistego G. R. nie mogły być zasadniczo rozstrzygane w postępowaniu o podział majątku wspólnego. Skoro jednak przez niemal 9 lat nie doszło do formalnego wyłączenia tej części sprawy do oddzielnego rozpoznania i rozstrzygnięcia w trybie procesowym, wyjątkowo żądanie takie – oparte o art. 415 k.c. – poddano niniejszym osądowi, ze wszystkimi jednak właściwymi dla procesu rygorami.

I tak, uczestnik (a właściwie pozwany) od początku kwestionował fakt spalenia ruchomości żony w rozmiarze wskazanym choćby w zestawieniu znajdującym się na k. 132-133 akt postępowania przygotowawczego. Wnioskodawczyni z kolei, choć reprezentowana przez zawodowego pełnomocnika, nie zaoferowała żadnego dowodu na okoliczność zakresu i wartości szkody. Z drugiej strony, na k. 19 v. akt RSD-1278/15 uczestnik przyznał, że dokonał zniszczenia 10 sztuk odzieży należącej do wnioskodawczyni. Mimo długotrwałego procesu jest to właściwie jedyna poszlaka świadcząca o popełnieniu przez niego czynu niedozwolonego i jego rozmiaru. Nie sposób do końca podzielić wnioskowania Sądu Rejonowego o stabilności stanowiska wnioskodawczyni w omawianej części. Przypomnieć trzeba, że zawiadomienie do organów ścigania o zniszczeniu jej majątku osobistego złożyła ona w sierpniu 2015 r., podczas gdy do ich utylizacji miało dojść w marcu 2015 r. Następnie w październiku 2015 r. pełnomocnik G. R. cofnął wniosek o ściganie uczestnika i wniósł o umorzenie postępowania karnego.

Wskazane wyżej okoliczności, oceniane łącznie, pozwalają co najwyżej na przyjęcie za udowodnionego faktu zniszczenia przez uczestnika 10 sukienek wnioskodawczyni. Posiłkując się dyspozycją art. 322 k.p.c. oraz doświadczeniem życiowym uzasadnione jest twierdzenie, iż średnia wartość jednej z nich mogła wynosić 200 zł, co umożliwia zasądzenie odszkodowania w wysokości 2.000 zł (art. 415 k.c.), płatnego do 16 sierpnia 2024 r., tak by zachować kompatybilność z pozostałymi terminami rozliczeń stron.

Powyższe uzasadniało zmianę zaskarżonego postanowienia w punkcie VIII w oparciu o art. 386 § 1 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. (punkt III orzeczenia Sądu Okręgowego).

4. Oddaleniu podlegała apelacja uczestnika skierowana przeciwko rozstrzygnięciu zawartemu w punktach IX i X postanowienia. Apelujący zarzucił orzeczeniu w tej części naruszenie przepisu art. 233 § 1 k.p.c. Jednakże skuteczne podniesienie zarzutu obrazy tego przepisu wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego. Nie jest natomiast wystarczające przekonanie strony o innej niż przyjął sąd wadze poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie niż ocena sądu. Jeśli sądowi nie można wytknąć błędnego z punktu widzenia logiki i doświadczenia życiowego rozumowania, nie dochodzi do obrazy ww. przepisu, nawet jeśli z dowodu można wywieść wnioski inne niż przyjęte przez sąd.

Sąd I instancji przekonująco wyjaśnił, jakie okoliczności legły u podstaw przyjęcia, iż zakup pawilonu handlowego na działkę (...) miał miejsce już w czasie małżeństwa stron zawartego 9 listopada 1996 r. Tenże Sąd miał wszak osobistą styczność z byłymi małżonkami przez niemal dekadę postępowania i wobec braku dowodów z dokumentu potwierdzających datę zakupu pawilonu, prawidłowo oparł się na twierdzeniach wnioskodawczyni, nie podzielając przekazu uczestnika. E. R. (1) twierdził wszak, że od początku umowy dzierżawy działki (...) były zawierane przez niego (k. 2111) i dopiero po nadesłaniu ich kopii z urzędu gminy przypomniał sobie nagle, iż dwie pierwsze zawarła jego siostra (lata 1994-1996). Co istotne umowy te (k. 2221-2225) były zawierane na krótsze okresy czasu. Kolejna umowa z 3 lutego 1997 r. (k. 2219-2220) została zawarta z uczestnikiem już na okres do 31 grudnia 1999 r. w trakcie trwania związku małżeńskiego z wnioskodawczynią. Między stronami bezsporne było, że pawilon został zdemontowany z poprzedniej lokalizacji w okolicach (...) M.. Pierwsza umowa zawarta przez siostrę uczestnika datowana jest na 9 maja 1994 r. z okresem obowiązywania do 1 września 1995 r. Druga pochodzi z 13 czerwca 1996 r. i obowiązywała do 31 grudnia 1996 r. Uczestnik twierdził, że pawilon zakupił w maju 1995 r. (k. 2110 v.).

Biorąc pod uwagę powyższe daty jako logiczniejsza jawi się wersja wnioskodawczyni o zakupie pawilonu w 1998 r. Otóż w tej dacie uczestnik dysponował już umową dzierżawy zawartą przez siebie, nie siostrę, z okresem obowiązywania do 31 grudnia 1999 r., co umożliwiało planowanie dłuższej działalności. Gdyby uczestnik miał posadowić pawilon na działce dzierżawionej przez siostrę, to mógłby to uczynić w maju 1995 r., a więc 4 miesiące przed zakończeniem umowy dzierżawy. Z punktu widzenia zasad doświadczenia życiowego byłoby to zachowanie nieracjonalne, gdyż rozsądnie rzecz oceniając, nikt nie inwestuje na nieruchomości, do której żadnego prawa nie posiada w krótkim czasie przed terminacją umowy zawartej przez inną osobę.

Nadto, jak wynika z dowodu z przesłuchania uczestnika na rozprawie z 25 lipca 2023 r., miał on dysponować zeznaniami licznych świadków na okoliczność daty posadowienia pawilonu, których jednak nigdy nie zawnioskował. Na tym samym posiedzeniu uczestnik wskazywał dalej, że jest pewien daty przeniesienia pawilonu, gdyż „to wynika z moich dokumentów”, by dwa zdania dalej rzec „dokumentów nie mam żadnych” (k. 2111). Rację ma zatem Sąd I instancji uznając jego zeznania w omawianej części za niewiarygodne, gdyż nawet ich pisemny protokół odzwierciedla chwiejność przekazu apelującego.

Reasumując, wobec niekwestionowania opinii biegłego z zakresu budownictwa i metodologii rozliczenia samego nakładu, prawidłowo Sąd Rejonowy ustalił jego wysokość na 7.247,48 zł i zasądził od uczestnika na rzecz wnioskodawczyni połowę jego aktualnej wartości (art. 45 § 1 k.r.o.), co skutkowało oddaleniem apelacji (art. 385 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.).

5. Nie zasługiwała także na uwzględnienie apelacja uczestnika od orzeczenia zawartego w punkcie XIII zaskarżonego postanowienia.

Nie ulega wątpliwości, że problem odsetkowania wspólnych oszczędności małżonków zagarniętych przez jednego z pokrzywdzeniem drugiego jest materią nierozstrzygniętą w orzecznictwie. Powołane w apelacji uczestnika orzeczenie Sądu Najwyższego z 27.07.2020 r. I CSK 106/20 nie odnosi się do omawianej kwestii, gdyż strona skarżąca postanowienie sądu II instancji zarzutu w tym kierunku nie podnosiła, zaś passus zawarty w pisemnych jego motywach stanowi przytoczenie poglądu Sądu Okręgowego.

W okolicznościach przedmiotowej sprawy niekwestionowanym pozostaje, iż uczestnik bez zgody żony wyprowadził z majątku wówczas wspólnego niebagatelną kwotę 1.003.562,90 zł, zaś wnioskodawczyni 78.687,89 zł. Skoro udziały ich w majątku wspólnym były równe, to przyjmując metodologię zastosowaną przez Sąd Rejonowy na stronie 13 uzasadnienia, czy też uznając, że każde z małżonków miało prawo dysponować połową pobranej kwoty (1.003.562,90:2=501.781,45 – 78.687,89:2=39.343,95), sporna pozostawała możliwość uwzględnienia w rozliczeniu odsetek kapitałowych od kwoty 462.437,51 zł za okres od 14 października 2015 r. (data ustania wspólności ustawowej) do 26 grudnia 2021 r. (data spłaty z rozliczenia środków pieniężnych wynikająca z postanowienia z 13 grudnia 2021 r. wydanego w sprawie IX Ca 297/21). Ich wysokość określona na 136.467,84 zł nie była kwestionowana i wynika również z danych uzyskanych z przeliczenia dokonanego w kalkulatorze odsetkowym na stronie www.kalkulatory.gofin.pl.

Podstawy prawnej omawianego rozliczenia doszukiwać się można zarówno w przepisach kodeksu cywilnego o czynach niedozwolonych (art. 415 k.c.), jak i współwłasności (art. 207 k.c.).

I tak, stosownie do art. 284 § 1 k.k., kto przywłaszcza sobie cudzą rzecz ruchomą lub prawo majątkowe, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. W orzecznictwie przyjmuje się jednolicie, że mienie stanowiące wspólną własność małżonków nie jest w pełni mieniem własnym jednego z małżonków. Jest ono dla każdego z małżonków częściowo mieniem cudzym (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29.08.2007 r., I KZP 2007, OSNKW 2007/9/64). Realizacja, stanowiącego o przywłaszczeniu składnika małżeńskiej wspólnoty majątkowej, zamiaru powiększenia swego majątku kosztem małżonka może polegać również na «wyjęciu» z majątku wspólnego jednego tylko składnika po to, by składnik ten nie stał się w przyszłości przedmiotem podziału majątku wspólnego – z pokrzywdzeniem małżonka i z jednoczesną korzyścią dla osoby, która samowolnie rzecz sprzedała” (por. postanowienie SN z 3.04.2002 r., V KKN 275/00).

Na tle wypłaty przez jednego z małżonków wspólnych środków z rachunku bankowego podkreśla się, iż mienie to (środki pieniężne znajdujące się na rachunku bankowym), wchodzi w skład majątku wspólnego małżonków, nawet gdy większość środków pochodzi z zarobków jednego z nich. Co do zasady, oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym (art. 43 § 1 k.r.o.). Określenie nierównych udziałów w majątku wspólnym ma charakter wyjątkowy i bezwzględnie wymaga orzeczenia sądu. Małżonek nie może również rozporządzać ani zobowiązywać się do rozporządzania udziałem, który w razie ustania wspólności przypadnie mu w majątku wspólnym lub w poszczególnych przedmiotach należących do tego majątku. Pozbawiając małżonka władztwa nad tymi środkami oskarżony włącza je do swego majątku, a więc uzyskuje w ten sposób bezprawne i realne przysporzenie majątkowe, ściśle określonej wartości, działając w zamiarze zatrzymania tych środków dla siebie i powiększenia swojego majątku osobistego, bez żadnego ku temu tytułu, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, kosztem majątku drugiego małżonka. Z kolei wypłata tych środków z rachunku i włączenie ich do swego majątku stanowi niewątpliwie zadysponowanie tymi środkami. Dla ustaleń w tym przedmiocie nie ma natomiast znaczenia fakt na co wypłacający przeznaczy pobrane i przywłaszczone środki lub też gdzie je przechowuje (por. wyrok SA w Białymstoku z 09.3.2023 r., II AKa 223/22).

Podzielając powyższe zapatrywania uznać można, że czynności uczestnika polegające na samowolnym „zabezpieczeniu” środków pieniężnych stanowiących majątek wspólny, stanowiły czyn niedozwolony w rozumieniu art. 415 k.c. Wnioskodawczyni wielokrotnie wzywała uczestnika do rozliczenia się z nich (choćby we wniosku o podział majątku wspólnego). Mimo to, rozliczenie przywłaszczonej przez niego kwoty nastąpiło dopiero w terminie uprawomocnienia się postanowienia w sprawie IX Ca 297/21 i dokonanej na jego podstawie spłaty.

Jak wskazuje się w orzecznictwie, wierzyciel może żądać odsetek od kwoty zagarniętej przez dłużnika od daty wyrządzenia szkody (uchwała SN z 22.09.1970 r., III PZP 18/70). Skoro doszło do zagarnięcia przez uczestnika w drodze czynu niedozwolonego kwoty pieniężnej, od kwoty zagarniętej należą się odsetki, przy czym odsetki te należą się od daty wyrządzenia szkody ze względu na naturę zobowiązania wynikającą z istoty i charakteru czynów, które doprowadziły do jego powstania.

Dodatkowo przypomnieć należy, że stosownie do art. 207 k.c., pożytki i inne przychody z rzeczy wspólnej przypadają współwłaścicielom w stosunku do wielkości udziałów; w takim samym stosunku współwłaściciele ponoszą wydatki i ciężary związane z rzeczą wspólną.

Jak wynika z przesłuchania uczestnika na rozprawie w dniu 3 listopada 2020 r. (k.1798), zawłaszczone pieniądze w kwocie ponad jeden milion pozostały w jego posiadaniu. Wskazał on dalej: „Trochę mam na koncie, kupiłem mieszkania. Kupiłem 3 mieszkania. W tym czwarte, w którym mieszkam. Gotówki mam 300-400 tys. zł. Sprzedałem jakieś 10 mieszkań w tym czasie. Na sprzedaży mieszkań zarobiłem 300-400 tys. zł”.

Już z powyższego przekazu wynika, iż uczestnik obracał wspólnymi środkami pieniężnymi, dokonywał z nich zakupu lokali mieszkalnych, uzyskując niebagatelne przychody. W tym samym czasie wnioskodawczyni pozbawiona była możliwości inwestowania wspólnych pieniędzy, albowiem jednostronną decyzją apelującego zostały one przezeń „zabezpieczone”.

Stosownie do art. 53 § 2 k.c., pożytkami cywilnymi rzeczy są dochody, które rzecz przynosi na podstawie stosunku prawnego. Nie budzi wątpliwości, że pożytkami takimi mogą być odsetki, przy czym odsetki od wierzytelności, stanowiącej majątek wspólny po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej należy kwalifikować jako pożytki prawa, które przypadają małżonkom odpowiednio do udziałów w majątku wspólnym (por. postanowienie SN z 18.07.2019 r., I CSK 309/18).

Skoro uczestnik pozostawał dłużnikiem wnioskodawczyni z tytułu przywłaszczenia kwoty – jak się ostatecznie okazało kwoty 1.003.562,90 zł – to tym bardziej zobowiązany jest do rozliczenia się z nią z pożytków cywilnych od kwoty 462.437,51 zł, prawidłowo wyliczonych jako odsetki kapitałowe na sumę 136.467,84 zł.

Choć rozliczenie to powinno nastąpić z dniem uprawomocnienia się postanowienia w sprawie IX Ca 577/24, to wobec niezaskarżenia punktu XIII postanowienia przez wnioskodawczynię, niedopuszczalnym pozostawała ingerencja w zakreślony nim miesięczny termin zapłaty, przypadający ostatecznie na 16 sierpnia 2024 r.

Stąd apelację uczestnika w omawianej części oddalono w oparciu o art. 385 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

6. Oddaleniu podlegała apelacja wnioskodawczyni od orzeczenia zawartego w punkcie VI postanowienia Sądu Rejonowego (art. 385 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.).

Przypomnijmy, iż apelująca domagała się w rozstrzygniętym tam żądaniu zasądzenia od byłego męża kwoty 300.000-340.000 zł stanowiącej szacunkowy dochód z działalności gospodarczej za 2015 r.

Roszczenie wnioskodawczyni ocenić należy jako wybitnie życzeniowe i nie znajdujące jakiegokolwiek odzwierciedlenia w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym. Na dobrą sprawę jedynym wiarygodnym dowodem dotyczącym takiego dochodu jest znajdujące na k. 378-388 akt zeznanie podatkowe E. R. (1) za 2015 r., z którego wynika strata w wysokości 662,83 zł z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej.

Sama wnioskodawczyni uznając je za nierzetelne przyznaje, iż „prawdą jest, że uczestnik E. R. (1) w sposób nieprawidłowy sprawował zarząd majątkiem wspólnym, nieumiejętnie prowadził działalność gospodarczą, zaniedbał domki letniskowe i bar” (k. 410). Dodaje dalej, że „przyczyną takiego stanu rzeczy jest nadużywanie przez uczestnika alkoholu i jego skłonności do hazardu”, co mimo to miało mu pozwolić na uzyskiwanie znacznych dochodów. Stanowisko takie jest pełne sprzeczności. Skoro zdaniem wnioskodawczyni jej ówczesny mąż był w 2015 r. osobą nieporadną, alkoholikiem i hazardzistą, to bujnej wyobraźni wymaga uznanie, iż mimo to miał być w stanie uzyskiwać niebagatelne dochody.

Wnioskodawczyni zdaje się również nie zauważać, że rok 2015 był czasem gwałtownego pogorszenia się stosunków między małżonkami skutkującego ustaniem związku małżeńskiego. Choć niniejsza sprawa rozwodową nie jest, zaś Sąd Okręgowy w tożsamym częściowo składzie oddalił wniosek uczestnika o ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym, niespornym pozostaje, iż to apelująca przez utrzymywanie intymnych stosunków z mężczyznami pochodzącymi z południowego basenu Morza Ś., przyczyniła się do gwałtowanego zakończenia pożycia małżeńskiego. Choć uczestnik również postacią krystalicznie czystą nie był, zasady doświadczenia życiowego uczą, że wykrycie wielokrotnej zdrady może być zdarzeniem traumatyzującym i co innego zaprząta umysł osoby zaskoczonej takim odkryciem, niźli pomnażanie dochodu służącego także wiarołomnej małżonce.

Nadto, jak już prawomocnie ustalono, uczestnik w 2015 r. wyprowadził z majątku wspólnego środki pieniężne w kwocie przekraczającej milion złotych. Okoliczność ta, oceniana zbiorczo z faktem wydzierżawienia sklepu i zeznaniami E. R. (2) wskazującymi na ograniczenie aktywności zawodowej obojga rodziców w 2015 r., świadczy o możliwości odstawienia działalności gospodarczej na boczny tor przez uczestnika.

Dodatkowo godzi się podkreślić, że wspólność ustawowa małżeńska stron ustała w dniu 13 października 2015 r. (k. 40). Działalność gospodarcza uczestnika prowadzona była zatem częściowo w okresie jej trwania, a częściowo po jej zniesieniu. Nie zmienia to faktu, że także dochód z tejże działalności, jako wchodzącej uprzednio w skład majątku wspólnego, mógłby podlegać podziałowi.

Jak wskazano jednak w postanowieniu Sądu Najwyższego z 9 grudnia 2014 r. (III CSK 351/13) na tle rozliczeń współwłaścicieli, dopiero wyrażający się w określonej kwocie dochód netto, pozostały po upływie roku gospodarczego, w którym pokrywane były wydatki na rzecz wspólną, odrywa się całkowicie od przedmiotu współwłasności i dzieli się na odrębne części, przypadające poszczególnym współwłaścicielom. Chodzi więc o prawo uczestników do partycypowania w dochodach faktycznie uzyskanych, a nie potencjalnych.

Przenosząc powyższe zapatrywanie na realia rozpoznawanej sprawy wnioskodawczyni służyłoby roszczenie o zapłatę połowy realnie osiągniętego dochodu w danym roku gospodarczym. Tymczasem przyniosła ona stratę, co uniemożliwiało uwzględnienie omawianego żądania.

Oceny powyższej nie zmienia treść nagrań opisanych w apelacji, których nieprawidłowej oceny w rozumieniu art. 233 § 1 k.p.c. miał dopuścić się Sąd Rejonowy, a którego to zarzutu nie sposób podzielić.

Przede wszystkim Sąd II instancji uznaje, że nie mogą stanowić dowodu w postępowaniu cywilnym uzyskane przez apelującą nagrania rozmów uczestnika z osobami trzecimi, w którym to procesie komunikacyjnym nie uczestniczyła wnioskodawczyni.

W piśmiennictwie prawniczym przedstawiono i szeroko uzasadniono pogląd, że uznawana na gruncie cywilnego prawa procesowego zasada niedopuszczalności przeprowadzenia dowodów nielegalnych nie ma charakteru generalnego (zob. D. Korszeń, Zakres zakazu przeprowadzania w postępowaniu cywilnym dowodów nielegalnych (bezprawnych) M. Prawn.2013 nr 1). Nie są objęte powyższą zasadą dowody w postaci nagrań, dokonane osobiście przez uczestników zdarzeń, które są następnie przestawiane sądowi przez te osoby, występujące w charakterze stron. Natomiast jeżeli strona posługuje się nagraniem rozmów drugiej strony z osobą trzecią, nie będąc uczestnikiem procesu komunikacyjnego, to dowód taki, jako sprzeczny z tajemnicą komunikowania wyrażoną w art. 49 Konstytucji, a także naruszający prawa innych osób o charakterze bezwzględnym (dobra osobiste, prawa do prywatności,) wolności i prawa wynikające z art. 49, 51 Konstytucji, art. 8 EKPCz, nie może stanowić podstawy czynionych w sprawie ustaleń.

Co się tyczy rozmowy z G. R., to ustne deklaracje uczestnika o dochodach uzyskiwanych w sezonie turystycznym nie dotyczą wprost roku 2015. i jako pozostające w sprzeczności z jedynym wiarygodnym dochodem w postaci zeznania podatkowego k. 378-388, nie mogą prowadzić do bezkrytycznego zaakceptowania wszelkich twierdzeń apelującej.

7. O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono w oparciu o art. 520 § 1 w zw. z art. 391 § 1 k.p.c., nie znajdując przyczyn do odstąpienia od ogólnej reguły orzekania o kosztach postępowania nieprocesowego (punkt V postanowienia).

SSO Jacek Barczewski