Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V Ca 190/19

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 lutego 2022 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie V Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący:	Sędzia del. Dorota Walczyk
Protokolant:	st. sekr. sąd. Urszula Widulińska

po rozpoznaniu w dniu 18 lutego 2022 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa W. P. i A. P.

przeciwko (...) spółce akcyjnej z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powodów i pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie z dnia 21 sierpnia 2018 r., sygn. akt VI C 673/16

I. zmienia zaskarżony wyrok częściowo w ten sposób, że:

1. punktowi 2 nadaje treść „zasądza dodatkowo od (...) spółki akcyjnej
z siedzibą w W. na rzecz małżonków W. P. i A. P. kwotę 27 203,85 zł (dwadzieścia siedem tysięcy dwieście trzy złote
i osiemdziesiąt pięć groszy) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 8 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty i oddala powództwo w pozostałym zakresie”;

2. punktom 4 i 5 nadaje jeden numer 4 i treść: „zasądza od (...) spółki akcyjnej
z siedzibą w W. na rzecz małżonków W. P. i A. P. kwotę 5 800 zł (pięć tysięcy osiemset złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania;

II. oddala apelację powodów w pozostałym zakresie;

III. oddala apelację pozwanego;

IV. zasądza od (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz małżonków W. P. i A. P. kwotę 4 600 zł (cztery tysiące sześćset) złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania w instancji odwoławczej.Sygn. akt V Ca 190/19

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 29 lutego 2016 roku powodowie W. P. i A. P., reprezentowani przez profesjonalnego pełnomocnika, wnieśli o zasądzenie na ich rzecz od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. kwoty 47.169,34 złotych wskutek uchylenia się Powodów od skutków oświadczenia woli zawarcia umowy kredytowej nr (...) z dnia 19 września 2006 roku wraz z odsetkami ustawowymi od dnia uiszczenia każdej z nienależnych kwot do dnia zapłaty określonymi w Załączniku 6 (pkt I); albo w przypadku nie uznania żądania określonego w p. I zasądzenie od Pozwanego (...) S.A. z siedzibą w W. solidarnie na rzecz Powodów W. P. i A. P. kwoty 47.169,34 zł wskutek uznania umowy kredytowej nr (...) z dnia 19 września 2006 roku za nieważną wraz z odsetkami ustawowymi od dnia uiszczenia każdej z nienależnych kwot do dnia zapłaty określonymi w Załączniku 6 (pkt II); albo w przypadku nie uznania żądania określonego w p. I oraz II, zasądzenie od Pozwanego (...) S.A. z siedzibą w W. solidarnie na rzecz Powodów W. P. i A. P. kwoty 45.819,68 zł wskutek uznania niektórych postanowień umowy kredytowej nr (...) z dnia 19 września 2006 r. za bezskuteczne wobec Powodów wraz z odsetkami ustawowymi od dnia uiszczenia nienależnej części każdej z zapłaconych kwot do dnia zapłaty określonymi w Załączniku 11 (pkt III). W przypadku nieuwzględniania roszczenia o zasądzenie odsetek ustawowych od dnia dokonania zapłaty nienależnej kwoty, zasądzenie na rzecz Powodów od Pozwanego odsetek ustawowych od kwoty dochodzonej pozwem od dnia 8 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty (pkt IV). W przypadku uwzględniania żądania określonego w p. III powodowie wnieśli o zobowiązanie Pozwanego do przedstawienia rozliczenia dotychczasowych spłat rat kapitałowo-odsetkowych kredytu udzielonego Powodom z pominięciem bezskutecznych klauzul indeksacyjnych, klauzuli ubezpieczenia niskiego wkładu własnego oraz klauzuli dotyczącej możliwości dowolnej zmiany oprocentowania w terminie 14 dni od uprawomocnienia się wyroku w niniejszej sprawie oraz do przedstawienia harmonogramu dalszych rat kredytu z pominięciem bezskutecznych klauzul indeksacyjnych w terminie 14 dni od dnia uprawomocnienia się wyroku w niniejszej sprawie. Nadto wnieśli o zasądzenie na rzecz Powodów od Pozwanego zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz kosztów opłaty skarbowej w kwocie 34 zł.

Nieważność- podstęp co do należnego wynagrodzenia odkryty po opinii dr. C.

W niniejszym pozwie Powodowie wskazali, iż ograniczyli kwotę swojego roszczenia do zwrotu kwoty zapłaconych rat za okres od zawarcia umowy kredytowej do dnia 02.01.2009 r. w łącznej wysokości 41.816,55 zł oraz kwot zapłaconych składek na ubezpieczenie niskiego wkładu własnego w łącznej wysokości 5.352,79 zł, co daje razem kwotę żądaną w wysokości 47.169,34 zł, co nie stoi na przeszkodzie zażądania zwrotu pozostałej sumy w odrębnym wezwaniu.

Uzasadniając żądanie z pkt II pozwu powodowie powoływali się na art. 69 ust. 1 ustawy Prawo Bankowe wskazując na nieważność zawartej umowy z uwagi na nie uzgodnienie wszystkich istotnych elementów umowy kredytu przez strony. Przeliczanie według dwóch kursów + tabele kursowe banku dowolnie ustalane. Stwierdzenie nieważności umowy prowadzi do obowiązku zwrotu nienależnie otrzymanych świadczeń. Powodowie zapłacili Pozwanemu do dnia 30 września 2015 roku kwotę 172.649,01 zł tytułem spłat kredytu oraz kwotę 5.352,79 zł tytułem składek na ubezpieczenie niskiego wkładu własnego i kwota ta w całości podlega zwrotowi, co łącznie daje kwotę 178.001,80 zł. Wskazano, iż w niniejszym pozwie Powodowie ograniczyli kwotę swojego roszczenia do zwrotu kwoty zapłaconych rat za okres od zawarcia umowy kredytowej do dnia 02.01.2009 r. w łącznej wysokości 41.816,55 zł oraz kwot zapłaconych składek na ubezpieczenie niskiego wkładu własnego w łącznej wysokości 5.352,79 zł, co daje razem kwotę żądaną w wysokości 47.169,34 zł, co nie stoi na przeszkodzie zażądania zwrotu pozostałej sumy w odrębnym wezwaniu.

W dalszej kolejności powodowie z ostrożności procesowej określili żądanie zawarte w pkt III pozwu podnosząc argumenty o bezskuteczności niektórych postanowień Umowy. Zdaniem powodów postanowienia umowne określające ubezpieczenie niskiego wkładu własnego, możliwość wyznaczenia wysokości oprocentowania według swobodnej decyzji Pozwanego oraz określenia kwoty kredytu oraz wysokości raty kapitałowo-odsetkowej w zależności od jednostronnie wyznaczonego przez Pozwanego kursu CHF naruszając przepisy art. 385¹ §1 k.c. i art. 385³ pkt 10 i 20 i jako takie były klauzulami niedozwolonymi i bezskutecznymi wobec Powodów od chwili zawarcia umowy. Zgodnie z wyliczeniem powodów, za okres od dnia zawarcia umowy do dnia 30.09.2015 r. pozwany powinien otrzymać raty w wysokości 132.182,12 zł (obliczone w sposób nie uwzględniający przede wszystkim bezskutecznych klauzul waloryzacyjnych a więc bez zastosowania mechanizmu waloryzacji). Pozwany otrzymał natomiast raty w łącznej wysokości 172.649,01 zł tytułem spłat rat kredytu oraz kwotę 5.352,79 zł tytułem składki na ubezpieczenie niskiego wkładu. Powodowie zapłacili zatem o 45.819,68 zł za dużo, co stanowi łącznie nienależne świadczenie, którego zwrotu dochodzą powodowie. Uzasadniając żądanie z pkt IV pozwu powodowie wskazali, iż wnoszą o zasądzenie odsetek od dnia 8 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty z uwagi na fakt, iż Pozwany nie spełnił świadczenia pieniężnego zawartego w przesądowym wezwaniu do zapłaty w wyznaczonym terminie, który upłynął w dniu 7 stycznia 2016 roku, zatem na podstawie art. 481 k.c. wnoszą o zasądzenie odsetek od dnia 8 stycznia 2016 roku.

W dniu 10 czerwca 2016 r. pozwany, reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, wniósł odpowiedź na pozew, w której żądał oddalenia powództwa w całości, co do wszystkich żądań przedstawionych w pozwie, jako główne i ewentualne oraz zasądzenia kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W piśmie procesowym z dnia 29 lipca 2016 r. powodowie podtrzymali dotychczasowe stanowisko, w szczególności w zakresie nieważności umowy i abuzywności klauzul stanowiących podstawę ich roszczeń. Jednocześnie z ostrożności procesowej wskazali na kurs średni NBP jako jedyny, który ich zdaniem mógłby znaleźć zastosowanie, jako niezależny od decyzji banków a jednocześnie oparty na kursach rynkowych.

Wyrokiem z dnia 21 sierpnia 2018 r. Sąd Rejonowy:

1. zasądził od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz powodów małżonków W. P. i A. P. kwotę 19.965,49 zł (dziewiętnaście tysięcy dziewięćset sześćdziesiąt pięć złotych czterdzieści dziewięć groszy) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 08 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty;

2. oddalił powództwo w pozostałym zakresie;

3. nakazał pobrać od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego dla Warszawy- Śródmieścia w Warszawie kwotę 1.928,63 zł (tysiąc dziewięćset dwadzieścia osiem złotych sześćdziesiąt trzy grosze) tytułem wynagrodzenia biegłego pokrytego tymczasowo z sum Skarbu Państwa;

4. zasądził od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz powodów małżonków W. P. i A. P. kwotę 500,00 zł (pięćset) tytułem zwrotu kosztów procesu;

5. zniósł wzajemnie między stronami koszty zastępstwa procesowego.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 10 sierpnia 2006 roku W. P. i A. P. (kupujący) podpisali przedwstępną umowę sprzedaży spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego przy ulicy (...) w W. z M. K. (1) i M. K. (2) (sprzedający). Na mocy przedmiotowej umowy sprzedający zobowiązali się sprzedać spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego wraz z wniesionym w całości wkładem budowlanym i w stanie prawnym opisanym w umowie za cenę 352.650 zł, a kupujący zobowiązali się ten lokal za wskazaną cenę kupić do obowiązującej ich wspólności ustawowej i objąć go w posiadanie.

W dniu 16 sierpnia 2006 roku W. P. i A. P. złożyli do (...) S.A. (wówczas (...) Banku S.A.) wniosek o udzielenie planów finansowych nr (...). Wnioskowali o udzielenie kredytu na zakup lokalu mieszkalnego z rynku wtórnego, kredyt zaś opiewać miał na kwotę 352.650 złotych i udzielony miał być w walucie CHF na 30 lat z równymi ratami kapitałowo - odsetkowymi. Zawnioskowali o docelowe zabezpieczenie kredytu w postaci weksla własnego in blanco z wystawienia kredytobiorcy wraz z deklaracją wekslową oraz hipotekę na nieruchomości, tj. własnościowym spółdzielczym prawie do lokalu mieszkalnego znajdującego się w W. przy ulicy (...), przelew praw z polisy ubezpieczeniowej nieruchomości od ognia i innych zdarzeń losowych, a także przejściowe zabezpieczenie kredytu w postaci ubezpieczenia kredytu. W momencie składania wniosku wnioskodawca był zatrudniony jako instruktor w zakresie telekomunikacji i informatyki a wnioskodawczyni jako konsultant analityk w zakresie consultingu. Kredytobiorcy złożyli oświadczenia, że zostali dokładnie zapoznani z warunkami udzielania kredytu zlotowego waloryzowanego kursem waluty obcej, w tym w zakresie zasad dotyczących spłaty kredytu i w pełni je akceptują. Złożyli również oświadczenie, że są świadomi, iż z kredytem waloryzowanym związane jest ryzyko kursowe, a konsekwencje wynikające z niekorzystnych wahań kursu złotego wobec walut obcych mogą mieć wpływ na wzrost kosztów obsługi kredytu.

Decyzją kredytową z dnia 12 września 2006 roku Bank przyznał W. P. i A. P. kredyt w wysokości 352.650,00 zł w walucie waloryzacji CHF na 360 miesięcy, zaś w dniu 19 września 2006 roku doszło do zawarcia umowy nr (...) o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych (...) waloryzowany kursem CHF. Środki z kredytu przeznaczone miały być na finansowanie zakupu na rynku wtórnym własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego numer (...) położonego w budynku przy ul. (...) w W. (kwota 317.385,00 zł) oraz refinansowanie nakładów poniesionych na zakup prawa (kwota 35.265,00 zł).

Łączna kwota udzielonego kredytu wyniosła 352.650,00 złotych i waloryzowana była kursem franka szwajcarskiego. Okres kredytowania określony został na 360 miesięcy, to jest od dnia 19 września 2006 roku do dnia 01 stycznia 2036 roku. Spłata rat miała następować w równych ratach kapitałowo - odsetkowych płatnych do 1 dnia każdego miesiąca.

Oprocentowanie kredytu w stosunku rocznym na dzień zawarcia umowy wyniosło 2,65% (podwyższone do 3,65% w okresie ubezpieczenia pomostowego kredytu) (§ 1 ust. 8).

Kredyt zabezpieczony został m.in. przez ubezpieczenie „niskiego wkładu własnego” kredytu w (...) S.A. na 36-miesięczny okres ubezpieczenia w wysokości 3,50% różnicy między wymaganym wkładem własnym kredytobiorcy, a wkładem wniesionym faktycznie przez kredytobiorcę, tj. 2.468,55 zł. Jeżeli z upływem pełnych 36 miesięcy okresu ubezpieczenia nie nastąpiłaby całkowita spłata zadłużenia objętego ubezpieczeniem, ani inne zdarzenie kończące okres ubezpieczenia, kredytobiorcy zobowiązali się do kontynuacji ubezpieczenia i tym samym do opłacenia składki ubezpieczeniowej w wysokości 3,50% kwoty niespłaconego brakującego wkładu własnego, przy czym łączny okres ubezpieczenia nie mógł przekroczyć 108 miesięcy, licząc od miesiąca, w którym nastąpiła wypłata kredytu (§ 3 ust. 3 umowy).

W § 3 ust. 5 umowy określono, że prawne zabezpieczenie kredytu na okres przejściowy do czasu przedłożenia w (...) odpisu księgi wieczystej nieruchomości potwierdzającego prawomocny wpis hipoteki (o której mowa w ust. 1 niniejszego §) ustanowionej na rzecz (...) stanowi ubezpieczenie Kredytu w (...) S.A. i (...) S.A.

Zgodnie z § 7 ust. 1 umowy Bank udziela Kredytobiorcy, na jego wniosek, kredytu hipotecznego na cel wskazany w § 1 ust. 1 umowy w kwocie określonej w § 1 ust. 2, waloryzowanego kursem kupna waluty CHF wg tabeli kursowej (...) Banku S.A. Kwota kredytu wyrażona w CHF walucie jest określona na podstawie kursu kupna waluty CHF z tabeli kursowej (...) Banku S.A. z dnia i godziny uruchomienia kredytu.

Kredyt został oprocentowany według zmiennej stopy procentowej, która w dniu zawarcia umowy ustalana jest w wysokości określonej w § 1 ust. 8 (§ 10 ust. 1).

Zmiana wysokości oprocentowania kredytu mogła nastąpić w przypadku zmiany stopy referencyjnej określonej dla danej waluty oraz zmiany parametrów finansowych rynku pieniężnego i kapitałowego w kraju (lub krajów zrzeszonych w Unii Europejskiej), którego waluta była podstawą waloryzacji (§ 10 ust. 2).

Kredytobiorcy zobowiązali się do spłaty kapitału wraz z odsetkami miesięcznie w ratach kapitałowo-odsetkowych określonych w § 1 ust. 5, w terminach i kwotach zawartych w Harmonogramie spłat (§10 ust. 1). Raty kapitałowo-odsetkowe miały być spłacane w złotych po uprzednim ich przeliczeniu wg. kursu sprzedaży CHF z tabeli kursowej banku obowiązującego na dzień spłaty z godziny 14:50 (§ 10 ust. 4).

Wcześniejsza spłata całości kredytu lub raty kapitałowo-odsetkowej a także spłata przekraczająca wysokość raty powoduje, że kwota spłaty jest przeliczana po kursie sprzedaży CHF z tabeli kursowej (...) Banku S.A. obowiązującym w dniu i godzinie spłaty (§13 ust. 5).

Zgodnie z § 30 ust. 1 i 2 umowy, kredytobiorcy oświadczyli, że zostali dokładnie zapoznani z warunkami udzielania kredytu Złotowego waloryzowanego kursem waluty obcej, w tym w zakresie zasad dotyczących spłaty kredytu i w pełni je akceptują. Złożyli również oświadczenie, że są świadomi, iż z kredytem waloryzowanym związane jest ryzyko kursowe, a konsekwencje wynikające z niekorzystnych wahań kursu złotego wobec walut obcych mogą mieć wpływ na wzrost kosztów obsługi kredytu. Nadto, kredytobiorcy oświadczyli, że zostali dokładnie zapoznani z kryteriami zmiany stóp procentowych kredytów obowiązującymi w banku, jak również zasadami modyfikacji oprocentowania kredytu oraz w pełni je akceptują.

Zgodnie z zawartą umową kredytu, jej integralną część stanowił Regulamin udzielania kredytu hipotecznego dla osób fizycznych - (...). W. P. i A. P. oświadczyli, że zapoznali się z Regulaminem i uznają jego wiążący charakter (§ 26 ust. 1 umowy).

Jednocześnie z umową kredytową kredytobiorcy podpisali oświadczenie do generalnej umowy ubezpieczenia z dnia 31 stycznia 2005 r., w którym wyrazili zgodę m.in. na wgląd przez (...) S.A. i (...) S.A. do dokumentacji kredytowej oraz na cesję do dochodzenia roszczeń o zwrot kwoty wypłaconego odszkodowania przez (...) S.A. na rzecz Banku na rzecz (...) S.A.

Zgodnie z Regulaminem udzielania kredytów i pożyczek hipotecznych dla osób fizycznych w ramach (...), Bank udziela kredytów i pożyczek zlotowych waloryzowanych kursem walut wymienialnych, tj. USD/EUR/CHF/GBP/SEK, według tabeli kursowej banku. Kredyt waloryzowany udzielany jest w złotych, przy jednoczesnym przeliczeniu na wybraną przez kredytobiorcę walutę (§ 1 ust. 2 i 3 regulaminu). Zgodnie natomiast z § 9 ust. 1 i 2 regulaminu kredyty są oprocentowane wg zmiennej stopy procentowej. Zgodnie z § 24 ust. 2 i 3 regulaminu wysokość każdej raty odsetkowej lub kapitałowo-odsetkowej kredytu waloryzowanego kursem przyjętej waluty określona jest w tej walucie, natomiast jej spłata dokonywana jest w złotych po uprzednim jej przeliczeniu wg kursu sprzedaży danej waluty, określonym w tabeli kursowej (...) Banku S.A. na dzień spłaty. Wysokość rat odsetkowych i kapitałowo-odsetkowych kredytu waloryzowanego wyrażona w złotych, ulega comiesięcznej modyfikacji w zależności od kursu sprzedaży waluty, według tabeli kursowej (...) Banku S.A. na dzień spłaty.

W przypadku niespłacenia przez kredytobiorcę części lub całości raty kapitałowo - odsetkowej lub odsetkowej w terminie określonym w harmonogramie spłat, powstałe zadłużenie traktowane jest jako zadłużenie przeterminowane, w tym niespłacona w terminie kwota kapitału jako kapitał przeterminowany. W przypadku zaś powstania zadłużenia przeterminowanego bank podejmuje działania upominawcze z wypowiedzeniem umowy kredytowej włącznie (§ 30 ust. 1 i 3 regulaminu). Stosownie zaś z § 31 ust. 1 i 2 regulaminu, bank może wypowiedzieć umowę o kredyt z 30 - dniowym okresem wypowiedzenia, po którego upływie kredytobiorca jest zobowiązany do zwrotu całej kwoty wykorzystanego kredytu wraz z należnymi odsetkami.

W okresie, gdy W. P. i A. P. starali się o kredyt hipoteczny w (...) Banku S.A. na rynku były dwa najbardziej popularne modele kredytów: kredyt walutowy w wariancie waloryzowany i denominowany oraz kredyt złotówkowy. Obydwa kredytu funkcjonowały równolegle. W kredycie denominowanym kwota kredytu była z góry określona w walucie obcej. W kredycie waloryzowanym kwota kredytu była wyrażona w złotówkach i po uruchomieniu kredytu przeliczana na walutę obcą po kursie kupna. Pracownik Banku miał obowiązek poinformowania klientów o tych wariantach, ostateczna decyzja należała do klienta.

Kredyty zlotowe miały wyższe oprocentowanie i generalnie były droższe. Oprocentowanie nominalne w przypadku kredytów walutowych było niższe ze względu na wskaźnik LIBOR.

Klienci indywidualni nie mieli wpływu na wysokość kursów walut zawartych w tabeli kursowej banku, której zazwyczaj nie znali. Bank posiadał jedną tabelę kursową kupna i sprzedaży walut obejmującą wszystkie transakcje.

Dnia 20 września 2006 r. W. P. i A. P. (kupujący) zawarli umowę sprzedaży spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego przy ulicy (...) w W. z M. K. (1) i M. K. (2) (sprzedający). Na mocy przedmiotowej umowy sprzedający sprzedał spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego za cenę 352.650 zł, a kupujący nabyli ten lokal za wskazaną cenę do obowiązującej ich wspólności ustawowej.

W dniu 02 lutego 2009 roku W. P. i A. P. podpisali Aneks nr (...) do umowy nr (...) z dnia 19 września 2006 roku, co zostało poprzedzone złożeniem przez Bank oferty zmiany sposobu ustalania oprocentowania kredytu w oparciu o stałą w całym okresie kredytowania marżę Banku powiększoną o wartość wskaźnika LIBOR 3M CHF a także złożeniem w tym przedmiocie wniosku przez kredytobiorców. Zgodnie z postanowieniami w/w aneksu zmianie uległ zapis § 10 umowy. W ust. 2 określono, iż : „wysokość zmiennej stopy procentowej, o której mowa w ust.l, ustalona została na dzień zawarcia Aneksu nr (...) jako stawka bazowa LIBOR 3 M dla CHF z dnia 30-07-2008 r. wynosząca 2,78 % powiększona o stałą w całym okresie kredytowania marżę (...) w wysokości 0,92 p.p.

Z uwagi na reklamację dotyczącą daty podpisania aneksu do umowy (po długim okresie oczekiwania od złożenia stosownego wniosku) i w związku z tym nieprawidłowe naliczanie wysokości rat kredytu, kredytobiorcy wnieśli o zwrot kwoty 2.298,99 zł tytułem nadpłaty rat kredytu wynikającej z nieprawidłowego naliczenia oprocentowania. Bank uznał reklamację dokonując zwrotu części wnioskowanej kwoty.

W dniu 1 kwietnia 2009 r. w (...) uległ zmianie Regulamin udzielania kredytów i pożyczek hipotecznych dla osób fizycznych w ramach (...) hipotecznych (Załącznik nr 1 do (...)), w którym została zawarta definicja spreadu walutowego (tj. różnica między kursem sprzedaży, a Kursem zakupu waluty obcej ogłaszanym przez Bank w tabeli kursowej walut), a także tabeli kursowej (...) Banku S.A. (tj. tabela kursów (...) Banku publikowana na stronach informacyjnych (...) - (...) W § 2 Regulaminu w wersji z dnia 1 kwietnia 2009 r. zawarte było postanowienie, zgodnie z którym kursy kupna/sprzedaży walut publikowane w Tabeli kursowej Banku, stosowane do uruchomienia / spłaty /przewalutowania kredytów i pożyczek waloryzowanych podawane są do wiadomości za pośrednictwem: a) strony internetowej Banku, b) (...), c) sieci placówek (ust. 1). Wysokość kursów kupna / sprzedaży walut obowiązujących w danym dniu roboczym może ulegać zmianie. Decyzja o zmianie wysokości kursów, jak również o częstotliwości zmiany, podejmowana jest przez (...) z uwzględnieniem czynników wymienionych w ust. 4 (ust. 2). Wysokość spreadu walutowego występującego dla poszczególnych walut wymienialnych publikowana jest w sposób opisany w ust. 1 ppkt a (ust. 3). Kursy kupna / sprzedaży walut, jak również wysokość spreadu walutowego wyznaczane są z uwzględnieniem poniższych czynników: 1) bieżących notowań kursów wymiany walut na rynku międzybankowym, 2) podaży i popytu na waluty na rynku krajowym; 3) różnicy stóp procentowych oraz stóp inflacji na rynku krajowym, 4) płynności rynku walutowego, 5) stanu bilansu płatniczego i handlowego (ust. 4).

W dniu 1 lipca 2009 r. w (...) ponownie uległ zmianie Regulamin udzielania kredytów i pożyczek hipotecznych dla osób fizycznych w ramach (...) hipotecznych (Załącznik nr 35 do (...)), w którym nadal znajdowała się definicja spreadu walutowego, a ponadto wskazano, że szczegółowe informacje o wysokości kursu zastosowanego do uruchomienia kredytu kredytobiorca może uzyskać u pracownika Banku lub za pośrednictwem (...) (§ 1 ust. 8). Wysokość spreadu walutowego występującego dla poszczególnych walut wymienialnych publikowana jest w systemie transakcyjnym dostępnym za pośrednictwem strony internetowej (...)(§ 2 ust. 3). O zmianie zasad wyznaczania kursów kupna/sprzedaży walut oraz spreadu walutowego (...) powiadomi kredytobiorcę na piśmie albo za pośrednictwem elektronicznych nośników informacji, a w szczególności za pośrednictwem strony internetowej Banku lub poczty elektronicznej zależnie od wybranej przez kredytobiorcę formy powiadamiania go o zmianie harmonogramu spłaty raty (§ 2 ust. 5). Bank wprowadził także możliwość spłaty kredytu/pożyczki w walucie waloryzacji.

Pismem datowanym na dzień 28 grudnia 2015 roku W. P. i A. P. złożyli oświadczenie o uchyleniu się od skutków oświadczenia woli zawarcia z (...) S.A. umowy kredytu hipotecznego nr (...) z dnia 19 września 2006 roku. Jako podstawę uchylenia się od skutków oświadczenia woli wskazali wykrycie, że (...) S.A. wprowadził ich w błąd co do wysokości swojego wynagrodzenia, należnego z tytułu umowy, łamiąc przy tym rekomendację Komisji Nadzoru Bankowego dotyczące obowiązków informacyjnych spoczywających na bankach (oświadczenie doręczono dnia 31 grudnia 2015 r.). W oświadczeniu kredytobiorcy zażądali zwrotu, w terminie 7 dni od otrzymania tego oświadczenia przez bank, sumy dotychczas wpłaconych przez nich rat kredytowo- odsetkowych, opłat z tytułu ubezpieczenia niskiego wkładu oraz innych pobranych od nich opłat i prowizji.

Pismem z dnia 02 lutego 2016 roku (...) S.A. z siedzibą w W. odpowiadając na pismo - oświadczenie o uchyleniu się od skutków oświadczenia woli wyjaśnił, iż nie podziela stanowiska i argumentacji dotyczącej oświadczenia woli zawarcia z (...) S.A. umowy kredytu hipotecznego nr (...) pod wpływem błędu, a w szczególności pod wpływem błędu wywołanego podstępnie przez Bank.

Kredyt został uruchomiony i przeznaczony został na cel wskazany w umowie kredytowej, a oprocentowanie w okresie od dnia 22 września 2006 r. do 19 października 2015 r. podlegało zmianom.

Tytułem UNWW Bank pobrał z konta kredytobiorców łącznie kwotę 5.352,79 zł w tym dnia 22 września 2006 r. kwotę 2.468,55 zł, dnia 30 września 2009 r. kwotę 1.979,34 zł, dnia 1 października 2012 r. kwotę 904,90 zł.

(...) S.A. potwierdziło objęcie ochroną ubezpieczeniową oraz opłacanie składek z tytułu UNWW a także objęcie ochroną ubezpieczeniową oraz opłacanie składek z tytułu ubezpieczenia pomostowego dla umowy kredytowej nr (...).

W momencie składania wniosku o udzielenie kredytu W. P. pracował na stanowisku instruktor na podstawie umowy o pracę w spółce akcyjnej, a A. P. na stanowisku konsultant na podstawie umowy o pracę w spółce z o.o. (...) wybrali ofertę (...) z uwagi na fakt, iż oferta ta była najkorzystniejsza i najtańsza. Skorzystali z pomocy pośrednika finansowego. Dla W. P. i A. P. w ofercie kredytu liczyły się tylko koszty i raty, nie był dla nich istotny fakt, czy kredyt będzie walutowy czy złotówkowy. Powodowie mieli środki finansowe na wkład własny ale wykorzystali je na sfinansowanie umowy przedwstępnej. W. P. i A. P. nie byli informowali o ryzyku kursowym. Otrzymali informację o długości trwania kredytu, ratach. Nie mieli świadomości, iż kurs franka może ulec zmianie, nie zapoznali się z wykresami, tabelkami czy informacjami słownymi w sprawie zmiany kursu franka. Nie wzbudziło ich wątpliwości, jaka kwota zostanie do spłaty kredytu wziętego w walucie obcej, istotna była wysokość rat kredytu. O ubezpieczeniu niskiego wkładu własnego powodowie nie zostali poinformowani. Było to ubezpieczenie standardowe, które posiada każdy bank. Ubezpieczenie to rozumieli tak, iż zabezpiecza ono kredytobiorcę na wypadek braku możliwości spłaty rat kredytu.

Wysokość faktycznie pobranych przez Bank rat kapitałowo-odsetkowych w okresie od dnia 22 września 2006 r. do 1 września 2015 r. wyniosła 172.649,01 zł. Łączna wysokość hipotetycznych rat kapitałowo-odsetkowych jakie kredytobiorcy uiściliby (...), na podstawie warunków umowy kredytowej bez uwzględnienia klauzul indeksacyjnych oraz bez stosowania zasad waloryzacji w okresie od dnia 22 września 2006 r. do 1 września 2015 r. wynosiłaby 137.707,53 zł. Wysokość dokonanej nadpłaty kredytu wyniosłaby 34.941,48 zł.

Wysokość faktycznie pobranych przez Bank rat kapitałowo-odsetkowych w okresie od dnia 22 września 2006 r. do 1 stycznia 2009 r. wynosiła 41.827,73 zł. Wysokość hipotetycznych rat kapitałowo-odsetkowych jakie kredytobiorcy uiściliby (...), na podstawie warunków umowy kredytowej bez uwzględnienia klauzul indeksacyjnych oraz bez stosowania zasad waloryzacji w okresie od dnia 22 września 2006 r. do 1 stycznia 2009 r. wynosiłaby 41.816,55 zł. Wysokość dokonanej nadpłaty kredytu wyniosła 2.011,18 zł.

Wysokość hipotetycznych rat kapitałowo-odsetkowych jakie kredytobiorcy uiściliby (...), na podstawie warunków umowy kredytowej bez uwzględnienia klauzul indeksacyjnych oraz bez stosowania zasad waloryzacji i ze stałym oprocentowaniem w okresie od dnia 22 września 2006 r. do czasu podpisania aneksu wynosiłaby 132.404,51 zł. Wysokość dokonanej nadpłaty kredytu wyniosła 40.244,50 zł.

Łączna kwota hipotetycznych rat kapitałowo-odsetkowych kredytu, przy założeniu waloryzacji zobowiązań stron kursem średnim NBP od momentu wypłaty kredytu oraz przy założeniu, że oprocentowanie kredytu wynosiło 3,65% od dnia zawarcia umowy do dnia 02 stycznia 2007 roku, kiedy uległo obniżeniu do 2,65% w związku z ustanowieniem hipoteki i wynosiło 2,65% do dnia 01 marca 2009 roku wynosiłaby 16.832,70 CHF, tj. 39.408,10 zł.

Łączna kwota hipotetycznych rat kapitałowo-odsetkowych kredytu, przy założeniu waloryzacji zobowiązań stron kursem średnim NBP od momentu wypłaty kredytu do dnia 30 września 2015 r. oraz przy założeniu, że oprocentowanie kredytu wynosiło 3,65% od dnia zawarcia umowy do dnia 02 stycznia 2007 roku, kiedy uległo obniżeniu do 2,65% w związku z ustanowieniem hipoteki i wynosiło 2,65% do dnia 01 marca 2009 roku, a po tej dacie było określone na zasadach zawartych w aneksie do umowy wynosiłaby 52.614,51 CHF, tj. 158.036,31 zł.

W Rejestrze klauzul niedozwolonych, prowadzonym przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów pod pozycją nr 6068, wpisana została klauzula o następującej treści: „Jeżeli z upływem pełnych 36 miesięcy okresu ubezpieczenia nie nastąpi całkowita spłata zadłużenia objętego ubezpieczeniem ani inne zdarzenie kończące okres ubezpieczenia, ubezpieczenie podlega automatycznej kontynuacji, przy czym łączny okres ubezpieczenia nie może przekroczyć 108 miesięcy, licząc od miesiąca, w którym nastąpiła wypłata Kredytu. Kredytobiorca upoważnia (...) do pobrania środków tytułem zwrotu kosztów ubezpieczenia w wysokości 3,50% różnicy pomiędzy wymaganym wkładem własnym Kredytobiorcy, a wkładem wniesionym faktycznie, tj. [...] oraz zwrotu kosztów z tytułu kontynuacji przedmiotowego ubezpieczenia z rachunku wskazanego w par. 6 bez odrębnej dyspozycji" - na podstawie wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 24 sierpnia 2012 r. od dnia zawarcia umowy do dnia 02 stycznia 2007 roku, kiedy uległo obniżeniu do 2,65% w związku z ustanowieniem hipoteki i wynosiło 2,65% do dnia 01 marca 2009 roku (k.912).

Sąd Rejonowy w rozważaniach wskazał, że powództwo zasługiwało na uwzględnienie w części.

W pierwszej kolejności powodowie domagali się zapłaty kwoty 47.169,34 złotych wskutek uchylenia się powodów od skutków oświadczenia woli zawarcia umowy kredytowej nr (...) z dnia 19 września 2006 roku na podstawie art. 84 w zw. z art. 86 k.c., tj. błędu wywołanego podstępem co do wysokości wynagrodzenia należnego Bankowi z tytułu umowy przy uwzględnieniu rekomendacji NBP dotyczących obowiązków informacyjnych banków (żądanie I).

W niniejszej sprawie jak wskazał Sąd powodowie powoływali się na podstęp pozwanego dotyczący wysokości wynagrodzenia należnego Bankowi z tytułu umowy przy uwzględnieniu rekomendacji NBP dotyczących obowiązków informacyjnych banków, gdyż z uwagi na zastosowanie „podwójnych klauzul indeksacyjnych” wynagrodzenie pozwanego z umowy znacznie wzrosło (o 26.117,10 zł), a informacja o tym wynagrodzeniu nie znalazła się w treści umowy podobnie jak informacja o całkowitym koszcie kredytu. W tym zakresie Sąd uznał, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy wyklucza, aby można było mówić o ziszczeniu się przesłanek z art. 84 zw. z art. 86 k.c. Podstępne wprowadzenie w błąd powodów w zakresie wynagrodzenia pozwanego musiałoby faktycznie zaistnieć i w dodatku być celowe, świadome i rozmyślne. W ocenie Sądu, w ogóle nie można mówić o wprowadzeniu powodów w błąd, brak jest dowodów wskazujących na to, że do zawyżenia wynagrodzenia istotnie doszło. Istotne znaczenie ma kwestia dobrowolnego wyboru przez powodów mechanizmu waloryzacji. Z § 1 ust. 3 przedmiotowej umowy wynika, że kredyt jest kredytem waloryzowanym do waluty szwajcarskiej. Powodowie dobrowolnie zdecydowali się na zaciągnięcie kredytu w wybranej opcji z uwagi na niższe koszty kredytu i ratę. Powodowie w ocenie Sądu nie mogą powoływać się na rzekomy błąd dotyczący wynagrodzenia pozwanego za dokonanie waloryzacji, ponadto nie wykazali, że pozwany z tego tytułu wynagrodzenie faktycznie od nich pobrał.

Sąd doszedł do przekonania, że powodowie nie uchylili się skutecznie od skutków prawnych swego oświadczenia woli zawartego w umowie kredytowej z dnia 19 września 2006 roku.

Przechodząc z kolei do badania kolejnych zarzutów strony powodowej, to wskazać należy, że powodowie wywodzili część swojego roszczenia o zapłatę z faktu, iż pozwany (...) S.A. z siedzibą w W. niezasadnie obciążył ich obowiązkiem zapłaty i w konsekwencji pobrał z ich konta łącznie sumę 5.352,79 złotych tytułem składek na „ubezpieczenie niskiego wkładu własnego” kredytu hipotecznego udzielonego powodom na podstawie umowy z dnia 19 września 2006 roku.

Wobec powyższego powodowie zakwestionowali postanowienia § 3 ust. 3 łączącej strony umowy kredytowej, które obligują kredytobiorcę do ponoszenia kosztów ubezpieczenia niskiego wkładu. Co do kwestii spornej czy składki na ubezpieczenie niskiego wkładu, zostały naliczone i pobrane przez pozwanego zasadnie Sąd powołał przepis art. 385¹ § 1 k.c. oraz wyrok Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w Warszawie z dnia 24 sierpnia 2012 roku sygn. akt XVII AmC 2600/11, w którym uznano za niedozwolone postanowienie umowne stosowane przez (...) we wzorcu umownym o treści jak przepis § 3 ust. 3 umowy. Sąd wskazał, że orzeczenie Sądu Okręgowego zapadłe w sprawie o sygn. akt XVII AmC 2600/11 posiada przymiot rozszerzonej prawomocności, skutkującej zakazem stosowania postanowienia uznanego za klauzulę niedozwoloną, nie tylko w odniesieniu do podmiotu, wobec którego zostało wydane, lecz także w odniesieniu do wszystkich przedsiębiorców stosujących tożsame wzorce umów w obrocie z konsumentami. Incydentalna kontrola spornego postanowienia § 3 ust. 4 umowy prowadzi do konkluzji, że zapis ten stanowi niedozwoloną klauzulę umowną w rozumieniu art. 385¹ k.c.

W ocenie Sądu kwestionowane postanowienie nie zawiera dostatecznych informacji pozwalających uzyskać konsumentowi wiedzę, co do tego - jak faktycznie kształtują się koszty ubezpieczenia, które w ostatecznym wyniku musi ponieść kredytobiorca oraz - jak długo będzie on obowiązany refundować je pozwanemu jeżeli w ciągu 36 miesięcy nie nastąpi całkowita spłata zadłużenia objętego ubezpieczeniem. Brak było w badanym wzorcu umowy definicji wkładu wymaganego oraz określenia zdarzeń pozwalających ustalić moment zakończenia umowy ubezpieczenia przed upływem maksymalnego okresu łącznego ubezpieczenia (108 miesięcy). Definicji w/w pojęć próżno poszukiwać również w Regulaminie udzielania kredytów i pożyczek hipotecznych dla osób fizycznych w ramach (...), stanowiącego załącznik do umowy.

Sąd wskazał, że w relacjach z pozwanym W. P. i A. P. są konsumentami w rozumieniu przepisu art. 22¹ k.c.

Sąd ocenił zarzuty pozwanego, iż w przypadku umowy objętej niniejszym postępowaniem nie mamy do czynienia z konsumentem są nieuprawnione i w istocie wypaczają cel wprowadzenia definicji tegoż konsumenta do kodeksu cywilnego.

W ocenie Sądu, że kwestionowany zapis zawarty w § 3 ust. 3 umowy, odnosił się do świadczenia niebędącego świadczeniem głównym, a nadto świadczenie którego dotyczył nie zostało w jego treści określone w sposób jednoznaczny. Sąd uznał, iż warunki umowy kredytowej nie były indywidualnie uzgadnianie z powodami, nie wyłączając postanowień § 3 ust. 3. Sąd Sąd podkreślił, że kredytobiorca nie był w stanie kontrolować prawidłowości podejmowanych przez bank czynności związanych zarówno z zawieraniem umowy ubezpieczenia z podmiotem trzecim na dalsze okresy, pomimo tego, że to właśnie kredytobiorca ponosił koszty z tego tytułu.

Sąd stwierdził, że treść § 3 ust. 3 umowy kredytowej zawierała postanowienie kształtujące prawa, a przede wszystkim obowiązki powodów w sposób niejednoznaczny.

Sąd zważył, że przesłanka braku indywidualnego uzgodnienia postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu, odnosi się do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta, a ciężar udowodnienia indywidualnych uzgodnień spoczywa na tym, kto się na nie powołuje (art. 385¹ § 4 k.c.). Sąd wskazał, że z uwagi na sformułowanie „rzeczywisty wpływ” konsumenta na treść postanowienia, za nieuzgodnione indywidualnie trzeba uznać postanowienie, które konsument wybrał spośród kilku zaproponowanych przez przedsiębiorcę, a zatem takie które nie były przedmiotem pertraktacji między stronami, czyli tzw. klauzule narzucone. W ocenie Sądu, okoliczność że konsument znał treść danego postanowienia i rozumiał je, nie przesądza o tym, że zostało ono indywidualnie uzgodnione. Konieczne byłoby wykazanie, że konsument miał realny wpływ na konstrukcję niedozwolonego (abuzywnego) postanowienia wzorca umownego. Przyjęcie natomiast takiego wpływu byłoby możliwe wówczas, gdyby konkretny zapis był z konsumentem negocjowany.

W ocenie Sądu, uznać należało że postanowienia umowne dotyczące upoważnienia banku do naliczania i pobrania od powodów kosztów ubezpieczenia niskiego wkładu własnego, w przypadku automatycznego przedłużenia ochrony ubezpieczeniowej, nie zostały z nimi uzgodnione indywidualnie. Decyzja powodów w tym zakresie ograniczała się wyłącznie do wyrażenia zgody lub jej braku na warunki umowy kredytowej zaproponowane i ustalone jednostronnie przez stronę pozwaną.

W dalszej kolejności Sąd zważył, że postanowienie umowy kredytowej skutkowało rażącym naruszeniem interesów konsumenta, bowiem kształtowało jego prawa w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami.

W niniejszej sprawie już samo nieprzedstawienie powodom treści umowy ubezpieczenia uznać należało za dokonane z naruszeniem dobrych obyczajów, korzyść z zawartej umowy ubezpieczenia niskiego wkładu własnego była rażąco jednostronna.

Sąd stwierdził że postanowienie umowy zawarte w treści § 3 ust. 3 stanowi niedozwoloną klauzulę umowną, która nie wiąże powodów występujących w roli konsumentów, przy jednoczesnym związaniu umową kredytową w pozostałym zakresie.

Podobnie jako niedozwolone postanowienia umowne Sąd ocenił kwestionowane przez stronę powodową zapisy umowy kredytowej, które stanowiły o objęciu powodów ubezpieczeniem pomostowym do dnia dostarczenia przez nich odpisu z księgi wieczystej nieruchomości potwierdzającego prawomocny wpis hipoteki na rzecz Banku.

Sąd zaznaczył, że wyrokiem Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w Warszawie z dnia 6 sierpnia 2009 r. sygn. akt XVII AmC 512/09, za niedozwolone zostało uznane postanowienie umowne stosowane we wzorcu umownym o następującej treści: „Do czasu przedłożenia odpisu z KW nieruchomości będącej przedmiotem zabezpieczenia zawierającej prawomocny wpis hipoteki na rzecz Banku na pierwszym miejscu i niezawierającego obciążeń, które nie zostały zaakceptowane przez Bank, oprocentowanie podwyższone jest: a) w przypadku braku księgi wieczystej lub wypłaty kredytu/I transzy kredytu przed uzyskaniem przez Kredytobiorcę tytułu prawnego do nieruchomości stanowiącej przedmiot hipoteki o 2 punkty procentowe, b) w przypadku gdy założona jest księga wieczysta nieruchomości o 1 punkt procentowy. 2. Podwyższone oprocentowanie zostanie zniesione z pierwszym dniem następnego miesiąca od otrzymania przez Bank odpisu z księgi wieczystej prowadzonej dla nieruchomości stanowiącej przedmiot zabezpieczenia, októrej mowa w ust. 1. 3 (...) Bank może odmówić zniesienia podwyższonego oprocentowania, o którym mowa w ust. 1, jeżeli Kredytobiorca ma zaległości w spłacie kredytu” (wpisane do rejestru klauzul niedozwolonych pod nr 1740).

Klauzula użyta w umowie powodów jest jak wskazał Sąd zbieżna treściowo z wpisaną do rejestru klauzul niedozwolonych ( § 3 ust. 6 pkt 1), oprocentowanie kredytu ulega podwyższeniu o 1,00 p.p. i wynosi 3,65%. Sąd podkreślił, że konsument nie ma żadnego wpływu ani na czas, w jakim sąd wieczystoksięgowy dokona założenia księgi wieczystej, wpisu hipoteki na rzecz banku, ani na termin, w jakim Sąd wyda mu odpis. Na konsumenta bezpodstawnie przerzucono ciężar związany z potencjalnymi błędami, omyłkami Sądu rozpoznającego wniosek. Z tego powodu należy uznać, że zapis umowny jest sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interesy konsumenta.

Ponadto, sformułowanie postanowienia w § 3 ust. 5 umowy jest, w ocenie Sądu, sprzeczne z dobrymi obyczajami również z tego powodu, że nie uwzględnia faktu, iż już z chwilą wpisu hipoteki zabezpieczającej kredyt udzielony konsumentowi, Bank uzyskuje żądane zabezpieczenie. Tymczasem, mimo że jego interesy zostają w tym zakresie zaspokojone z dniem wpisu, konsument nadal zmuszony jest opłacać składkę ubezpieczenia pomostowego, które zgodnie z brzmieniem postanowień umownych ma mieć jedynie charakter przejściowy i ze swej istoty zabezpieczać Bank tylko do momentu, w którym wierzytelność Banku względem kredytobiorcy nie jest zabezpieczona wpisem hipoteki. Zatem w okresie między wpisem hipoteki w dziale IV księgi wieczystej a dniem przedłożenia odpisu księgi wieczystej pozwanemu przez powoda dochodzi w istocie do nadzabezpieczenia interesów pozwanego kosztem konsumenta. Taka sytuacja, w ocenie Sądu, nie zasługuje na akceptację i spełnia przesłanki art. 385¹ k.c.

W ocenie Sądu istotne pozostaje także to, że w polskim systemie prawnym obowiązuje zasada jawności ksiąg wieczystych. Stosownie do treści art. 2 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (t.j. Dz.U.2017.1007 ze zm.) księgi wieczyste są jawne. Nie można zasłaniać się nieznajomością wpisów w księdze wieczystej ani wniosków, o których uczyniono w niej wzmiankę. Domniemywa się, że prawo jawne z księgi wieczystej jest wpisane zgodnie z rzeczywistym stanem prawnym (art. 3 ust. 1).

Z powyższej zasady wynika, że nie ma żadnych ograniczeń podmiotowych w zakresie dostępu do ksiąg wieczystych, a każdy uczestnik obrotu ponosi ryzyko nieznajomości treści księgi wieczystej.

Przedmiotowy zapis umowny został zawarty we wzorcu umownym stosowanym przez pozwany bank, na który powód nie miał żadnego wpływu (czego zresztą pozwany nie kwestionował w toku postępowania), to w tym zakresie postanowienie dotyczące ubezpieczenia pomostowego należało uznać za abuzywne w rozumieniu art. 385¹ k.c., a zatem nie wiążące powodów występujących w roli konsumenta, przy jednoczesnym związaniu umową kredytową w pozostałym zakresie.

W dalszej kolejności Sąd odniósł się do objętej sporem kwestii, czy z uwagi na zawarte w umowie zapisy z § 7 ust. 1, § 11 ust. 4 i § 13 ust. 5 umowa jest dotknięta sankcją nieważności bezwzględnej lub nieważności bezwzględnej klauzul indeksacyjnych oraz czy wskazane zapisy noszą znamiona abuzywności, a tym samym, czy wiążą one strony sporu.

Odnosząc się do żądania stwierdzenia nieważności bezwzględnej umowy kredytu z dnia 19 września 2006 roku lub nieważności bezwzględnej klauzul indeksacyjnych, Sąd powołał art. 69 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe w wersji obowiązującej w dacie zawierania umowy kredytu przez powoda (t.j. Dz.U.2002 r. Nr 72, poz. 665). Na mocy art. 1 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 29 lipca 2011 r. o zmianie ustawy - Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 165, poz. 984), zmienione zostały przepisy art. 69 ust. 2 pkt 4a oraz ust. 3, a także art. 75b, które otrzymały następujące brzmienie: „ Art. 69. 1. Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.2. Umowa kredytu powinna być zawarta na piśmie i określać w szczególności: 1) strony umowy; 2) kwotę i walutę kredytu; 3) cel, na który kredyt został udzielony; 4) zasady i termin spłaty kredytu; 4a) w przypadku umowy o kredyt denominowany lub indeksowany do waluty innej niż waluta polska, szczegółowe zasady określania sposobów i terminów ustalania kursu wymiany walut, na podstawie którego w szczególności wyliczana jest kwota kredytu, jego transz i rat kapitałowo-odsetkowych oraz zasad przeliczania na walutę wypłaty albo spłaty kredytu: 5) wysokość oprocentowania kredytu i warunki jego zmiany; 6) sposób zabezpieczenia spłaty kredytu; 7) zakres uprawnień banku związanych z kontrolą wykorzystania i spłaty kredytu; 8) terminy i sposób postawienia do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych; 9) wysokość prowizji, jeżeli umowa ją przewiduje; 10) warunki dokonywania zmian i rozwiązania umowy. 3. W przypadku umowy o kredvt denominowany lub indeksowany do waluty innej niż waluta polska, kredytobiorca może dokonywać spłaty rat kapitałowo-odsetkowych oraz dokonać przedterminowej spłaty pełnej lub częściowej kwoty kredytu bezpośrednio w tej walucie. W tym przypadku w umowie o kredyt określa sie także zasady otwarcia i prowadzenia rachunku służącego do gromadzenia środków przeznaczonych na snłate kredytu oraz zasady dokonywania spłaty za pośrednictwem tego rachunku.” Natomiast art. 75b stanowi: „Art. 75b. 1. Wykonanie uprawnienia, o którym mowa w art. 69 ust. 3, nie może wiązać sie z poniesieniem przez kredytobiorcę dodatkowych kosztów. 2. Bank nie może uzależnić wykonania przez kredytobiorcę uprawnienia, o którym mowa w art. 69 ust. 3, od wprowadzenia dodatkowych ograniczeń, w szczególności nie może zobowiązać kredytobiorcy do nabywania waluty przeznaczonej na spłatę rat kredy tu, jego całości lub części, od określonego podmiotu. 3. Otwarcie i prowadzenie rachunku, o którym mowa w art. 69 ust. 3, jest wolne od opłat w przypadku, gd\ kredytobiorca jest konsument w rozumieniu ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r.

-: Kodeks cywilny”.

Sąd wskazał, że kierunek zmian potwierdził, że postanowienia wzorca umowy o kredyt hipoteczny, zakwestionowane w niniejszej sprawie, były sprzeczne z dobrymi obyczajami i naruszały w sposób rażący interesy klientów banku. Sąd uznał, że ustawodawca sankcjonował ważność umów o kredyt indeksowany/waloryzowany kursem waluty obcej.

W niniejszej sprawie pozwany podnosił, że umożliwił kredytobiorcom spłatę kredytu w walucie waloryzacji od 01 lipca 2009 roku na podstawie zmienionego wówczas Regulaminu udzielania kredytów i pożyczek hipotecznych, tj. jeszcze przed wejściem w życie opisanych wyżej zmian ustawy prawo bankowe, a już wcześniej bo od dnia 1 kwietnia 2009 r. zawarł w Regulaminie udzielania kredytów i pożyczek hipotecznych definicję spreadu walutowego. Podkreślić jednak należy, że pozwany nie zdołał wykazać tej okoliczności, biorąc pod uwagę, że pozwany nie przedstawił żadnego dowodu wskazującego na to, iż powodowie otrzymali zmieniony Regulamin. Regulamin udzielania pożyczek stanowił integralną cześć umowy zgodnie z § 26 ust. 1 tejże umowy, a zgodnie z § 25 wszelkie zmiany umowy wymagają zgody obu stron wyrażonej w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Pozwany zaś nie przedstawił żadnego dowodu wskazującego na to, że powodowie wyrazili przedmiotową zgodę w formie uzgodnionej przez strony umowy z dnia 19 września 2006 r.

Po przeanalizowaniu umowy kredytu łączącej strony niniejszego postępowania Sąd doszedł do przekonania, że brak jest podstaw do uznania całej umowy, jak również postanowień dotyczących mechanizmu indeksacji za bezwzględnie nieważne. W ocenie Sądu przedmiotowa umowa zarówno w dacie jej zawierania, jak również w chwili obecnej jest zgodna z prawem i ważna. Zawiera ona wszystkie elementy wymagane przez przepisy ustawy - Prawo bankowe, w szczególności art. 69 prawa bankowego w brzmieniu obowiązującym w dacie zawierania umowy. Przedmiotowa umowa została zawarta na piśmie, określa strony umowy, kwotę i walutę kredytu, cel, na który kredyt został udzielony, zasady i termin spłaty kredytu, wysokość oprocentowania kredytu i warunki jego zmiany, sposób zabezpieczenia kredytu. Umowa zawiera zatem wszystkie essentialia negotii umowy kredytu.

W ocenie Sądu z faktu zamieszczenia w umowie klauzul waloryzacyjnych nie wynika, że powodowie, sprzecznie z przepisami prawa, zobowiązani są do zwrotu innej kwoty, niż kwota wykorzystanego kredytu oraz, że pozwany mógł naliczać odsetki od tej wyższej kwoty. Zdaniem Sądu, tego rodzaju postanowienie nie jest sprzeczne ani z naturą stosunku prawnego umowy kredytu (art. 69 prawa bankowego) ani ustawą (art. 69 prawa bankowego w zw. z art. 358 § 1 k.c.) ani z zasadami współżycia społecznego. Zobowiązanie zostało wyrażone w walucie polskiej, a tym samym argument o naruszeniu klauzuli walutowości Sąd uznał za chybiony. Sąd uznał, że Powodowie mieli świadomość ryzyka związanego z zaciąganiem zobowiązania, na co wprost wskazuje podpisane przez nich oświadczenia z § 30 umowy.

Sąd stwierdził, że umowa łącząca strony spełniała wymogi prawa, nie była również sprzeczna ani z naturą stosunku prawnego umowy kredytu ani ustawą ani z zasadami współżycia społecznego, a wobec tego zarzuty powodów odnośnie nieważności bezwzględnej całej umowy czy też nieważności postanowień dotyczących samego mechanizmu waloryzacji należało uznać za chybione.

W dalszej części Sąd dokonał oceny kwestionowanych zapisów umowy dotyczących waloryzacji (tj. § 7 ust. 1, § 11 ust. 4 oraz § 13 ust. 5 umowy) w kontekście przepisów o klauzulach abuzywnych, tj. art. 385^{(

1)} § 1 i n. k.c. zauważając iż kwestia abuzywności stosowanych przez pozwany bank klauzul dotyczących waloryzacji, stanowiła przedmiot wielu rozstrzygnięć Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w W., w których Sąd ten uznał za abuzywne klauzule o treści tożsamej lub zbliżonej z postanowieniem zawartym w szczególności w § 11 ust. 4 umowy powodów ( np. wyroku SOKiK w Warszawie z dnia 27 grudnia 2010 r. w sprawie o sygn. akt XVII AmC 1531/09 w rejestrze klauzul niedozwolonych znalazła się pod nr 5734 klauzula o treści „Raty kapitałowo- odsetkowe oraz raty odsetkowe spłacane są w złotych po uprzednim ich przeliczeniu wg kursu sprzedaży CHF z tabeli kursowej (...) Banku S.A. obowiązującego na dzień spłaty z godziny 14:50” , klauzule wpisane pod nr 3178 oraz nr 3179 - wyrok SOKiK w Warszawie z dnia 14 grudnia 2010 r. w sprawie o sygn. akt XVII AmC 426/09).

Sąd dokonał kontroli incydentalnej - tzw. oceny in concreto - kwestionowanych postanowień umowy i w rezultacie doszedł do przekonania, że po pierwsze, postanowienia, mocą których strony umowy przewidziały możliwość dokonywania waloryzacji (czy też indeksowania) rat kredytu udzielanego mocą tej umowy, nie spełnia ogólnych przesłanek uznania go za klauzulę niedozwoloną. Przesłanki te jednak spełnia przewidziany w umowie sposób ustalania kursu wymiany walut wskazany w tabeli kursów banku.

Sąd wziął pod uwagę, że powodowie występowali w ramach tego stosunku jako konsumenci, kwestionowane postanowienie nie określa głównych świadczeń stron. Klauzule waloryzacyjne w umowie powodów nie są postanowieniami o charakterze przedmiotowo istotnym (essentialia negotii), zatem muszą być objęte kontrolą zgodności z zasadami obrotu konsumenckiego.

Kwestionowane postanowienia zostały zawarte we wzorcu umownym stosowanym przez pozwany bank standardowo przy zawieraniu umów tego rodzaju. Powodowie nie mieli wpływu na ostateczną treść umowy i nie negocjowali jej z pozwanym. Powodowie nie mieli żadnego wpływu na treść tych postanowień. Sąd uznał, że w odniesieniu do samego zastosowania mechanizmu indeksacji do waluty obcej nie zostały spełnione dalsze przesłanki abuzywności.

Z § 1 ust. 3 przedmiotowej umowy wynika, że kredyt jest kredytem waloryzowanym do waluty szwajcarskiej. To postanowienie umowne wskazuje jedynie, że strony zastosowały w umowie mechanizm waloryzacji do waluty obcej, który nie może być postrzegany sam w

sobie jako abuzywny już chociażby z tego powodu, że indeksacja kredytu była przedmiotem indywidualnego i dobrowolnego wyboru powodów.

Sądu uznał za abuzywne postanowienia umowy w zakresie dotyczącym sposobu ustalania kursu, tj. według tabeli kursowej pozwanego Banku, przy założeniu, że kwota kredytu wyrażona w CHF jest określona na podstawie kursu kupna waluty CHF z tabeli kursowej Banku z dnia i godziny uruchomienia kredytu powołał się na wyrok z dnia 27 grudnia 2010 r. (sygn. akt XVII Amc 1531/09) Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Wyrok SOKiK ma charakter prejudykatu we wszystkich sporach z przedsiębiorcą, przeciw któremu został wydany, dotyczących postanowień powielających postanowienia zbadane w kontroli abstrakcyjnej (art. 479^{(
43)} k.p.c.).

W ocenie Sądu treść kwestionowanego w pozwie postanowienia umożliwia pozwanemu jednostronne kształtowanie sytuacji powodów - konsumentów w zakresie wysokości jego zobowiązań wobec Banku, przez co zakłócona zostaje równowaga pomiędzy stronami umowy. W konsekwencji, należało uznać, że analizowana klauzula umowna jest w zakresie sposobu ustalania kursu sprzeczna z dobrymi obyczajami oraz w sposób rażący narusza interesy konsumentów. Między stronami nie dochodziło do transakcji wymiany walut. Pobieranemu od powodów spreadowi nie odpowiadało żadne świadczenie banku. W istocie była to prowizja na rzecz banku, której wysokości powodowie nie mogli oszacować. Wysokość tej prowizji zależała wyłącznie od banku. Kwestionowane w pozwie postanowienia umowne dają Bankowi możliwość uzyskania korzyści finansowych stanowiących dla kredytobiorcy dodatkowe koszty kredytu, których oszacowanie nie jest możliwe. Treść kwestionowanych postanowień umożliwiała bankowi jednostronne kształtowanie sytuacji konsumenta w zakresie wysokości jego zobowiązań wobec banku, przez co zakłócona została równowaga pomiędzy stronami przedmiotowej umowy.

Dalej Sąd wskazał, że wyeliminowanie abuzywnych postanowień umownych dotyczących sposobu przeliczania wartości świadczenia nie powoduje, że wyeliminowana zostaje również sama waloryzacja. Świadczenia kredytobiorcy nadal powinny być waloryzowane według ustalonego przez strony miernika wartości czyli w tym przypadku waluty szwajcarskiej, albowiem stosownie do art. 385¹ § 2 k.c. niedozwolone postanowienia umowne nie wiążą stron, ale są one związane umową w pozostałym zakresie. na orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej zapadłe na gruncie interpretacji art. 6 ust. 1 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (Dz.U.UE.L.1993.95.29 ) opowiedział się za dopuszczalnością wypełnienia luk w umowie powstałych po wyeliminowaniu postanowienia abuzywnego w sytuacjach, w których zagrażają one interesom konsumenta, w tym, gdy nie ma możliwości zastosowania wprost odpowiedniego przepisu dyspozytywnego.

Sąd przyjął, że w związku z wyeliminowaniem niedozwolonego postanowienia umownego (tj. wyłącznie w zakresie przewidzianego w umowie mechanizmu przeliczania wartości świadczenia) istnieje możliwość wypełnienia tak powstałej luki w umowie. Biorąc pod uwagę okoliczności sprawy w tym w szczególności cel umowy nie zgodził się z powodami, że w rezultacie nieważne są wszystkie postanowienia umowy dotyczące waloryzacji.

W związku z powyższym Sąd wskazał, że zadaniem powodów zgodnie z art. 6 k.c. w niniejszym procesie było więc wykazanie, że bank pobierając takie, a nie inne kwoty naruszył obowiązek wynikający z art. 354 § 2 w zw. z § 1 k.c. oraz wykazanie w jaki sposób go naruszył. Powodowie powinni wskazać, w jaki sposób ich zdaniem powinno zostać przeliczone ich świadczenie, a następnie wskazać na różnicę pomiędzy tak obliczonymi kwotami a kwotami pobranymi przez bank

Sąd uznał ponadto, że wyeliminowanie całego zapisu umownego mogłoby prowadzić w efekcie do upadku całej umowy, rodziłoby daleko idące i niekorzystne dla obu stron konsekwencje, prowadząc w istocie do zniweczenia celów zawartej umowy, które przyświecały tak powodom jak i pozwanemu. Sąd podkreślił, że z ostrożności procesowej powodowie wskazali na średni kurs NBP jako jedyny, który mógłby znaleźć zastosowanie na mocy art. 56 k.c., jako kurs niezależny od decyzji banków a jednocześnie oparty na kursach rynkowych. W konsekwencji powodowie wnosili o wyliczenie należnych rat kredytu przy założeniu waloryzacji zobowiązań stron kursem średnim NBP od momentu wypłaty kredytu. W tym zakresie Sąd podzielił stanowisko powodów, uznając, iż w okolicznościach niniejszej sprawy uwzględnienie w miejsce abuzywnego (a tym samym wyeliminowanego z umowy kredytowej) sposobu dokonywania waloryzacji, a zatem według tabel kursowych ustalanych przez pozwanego, przelicznika w postaci średniego kursu NBP jest zasadne.

Sąd uznał, że uwzględnienie przelicznika w postaci średniego kursu NBP jest w okolicznościach niniejszej sprawy w pełni uzasadnionego.

Powołując się na opinię i opinie uzupełniające biegłego sądowego ds. rachunkowości kwota faktycznie pobranych w PLN przez bank rat kapitałowo - odsetkowych w okresie od dnia 22 września 2006 r. do 30 września 2015 r., tj. w okresie kiedy raty kapitałowo odsetkowe spłacane były w złotych po uprzednim ich przeliczeniu wg kursu sprzedaży CHF z tabeli kursowej (...) Banku S.A. obowiązującego na dzień spłaty z godziny 14.50 wynosiła 172.649,01 zł. Łączna kwota hipotetycznych rat kapitałowo-odsetkowych kredytu, przy założeniu waloryzacji zobowiązań stron kursem średnim NBP od momentu wypłaty kredytu oraz przy założeniu, że oprocentowanie kredytu wynosiło 3,65% od dnia zawarcia umowy do dnia 02 stycznia 2007 roku, kiedy uległo obniżeniu do 2,65% w związku z ustanowieniem hipoteki i wynosiło 2,65% do dnia 01 marca 2009 roku, a po tej dacie było określone na zasadach zawartych w aneksie do umowy wynosiłaby 52.614,51 CHF, tj. 158.036,31 zł.

Sąd uznał również za niedozwolone w rozumieniu art. 385¹ § 1 k.c. postanowienie § 10 ust. 2 umowy kredytu w brzmieniu obowiązującym do daty podpisania aneksu z dnia 02 lutego 2009 roku zmieniającego zasady obliczania zmiany oprocentowania. W przedmiotowym aneksie zostało określone, że wysokość zmiennej stopy procentowej kredytu ustalono w oparciu o stawkę bazową LIBOR 3M dla CHF z dnia 30.07.2008 r. wynoszącą 2,78% powiększoną o stałą w całym okresie kredytowania marże banku w wysokości 0,92 punktu procentowego. W ocenie Sądu pierwotne brzmienie § 10 ust. 2 umowy kredytu było bardzo niejasne i nieprecyzyjne i nie pozwalało powodom jako konsumentom na zrozumienie, kiedy w istocie może dojść do zmiany oprocentowania ich kredytu. Parametry powołane w przedmiotowym postanowieniu w pierwotnej wersji były niejednoznaczne i nie pozwalały na jakąkolwiek ich weryfikację przez kredytobiorców pozwalając tym samym pozwanemu na w istocie dowolną zmianę oprocentowania. Sąd podzielił stanowisko wyrażone przez Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w licznych wyrokach dotyczących podobnych zapisów umów kredytowych (m.in. wyrok z dnia 10.02.2012 r., VI Aca 1460/11). Klauzula taka została wpisana do rejestru klauzul niedozwolonych. W ocenie Sądu klauzula zawarta w umowie kredytowej powodów spełnia wszelkie przesłanki abuzywności, Sąd zatem uznał, że w okresie od dnia zawarcia umowy kredytowej do dnia 01 marca 2009 roku (wejście w życie zapisów aneksu do umowy) oprocentowanie kredytu należało ustalić na poziomie 2,65% (oprocentowanie zmienne z daty zawarcia umowy), podwyższone o 1 p.p. w związku z ubezpieczeniem pomostowym do dnia 02 stycznia 2007 roku (wpis hipoteki na rzecz banku). W ocenie Sądu do daty podpisania aneksu przesłanki zmiany oprocentowania były niejasne i nieprecyzyjne i jako niedozwolone postanowienie umowne nie wiązały powodów jako konsumentów. Natomiast od daty podpisanie aneksu zasady zmiany oprocentowania kredytu spełniają, zdaniem Sądu, przesłanki określoności i jasności i oprocentowanie od tej daty należało określać zgodnie z zasadami określonymi w aneksie.

Powodom należy się zwrot różnicy między kwotami pobranymi przez bank przy zastosowaniu abuzywnych postanowień a tymi, które był uprawniony pobrać, czyli bez stosowania klauzul abuzywnych, lecz w oparciu o kurs CHF według średniego kursu NBP (nadwyżka). Jest to zatem kwota 14.612,70 zł (172.649,01 zł - 158.036,31 zł). Zasądzono ją od pozwanego na rzecz powodów w punkcie I wyroku łącznie z kwotą 5.352,79 zł pobraną przez pozwanego od powodów tytułem składek na ubezpieczenie niskiego wkładu własnego na podstawie abuzywnych klauzul umownych (14.612,70 zł + 5.352,79 zł = 19.965,49 zł).

Sąd wziął pod uwagę bowiem, że wyeliminowanie kwestionowanych postanowień z umowy dotyczących UNWW oraz nadwyżki w zakresie uiszczonych rat spłaty kredytu rodzi obowiązek zwrotu sum pieniężnych, uiszczonych pozwanemu na ich podstawie, w oparciu o przepis art. 405 k.c. w zw. z art. 410 § 2 k.c.

O odsetkach orzeczono w oparciu o art. 481 i 459 k.p.c. Data początkowa roszczenia odsetkowego została przez Sąd określona zgodnie z żądaniem powodów zawartym w punkcie IV wyroku. Powodowie w oświadczeniu o uchyleniu się od skutków prawnych zawarcia umowy kredytu skierowanym do pozwanego i odebranym przez pozwanego dnia 31 grudnia 2015 roku wezwali również pozwanego do zwrotu wszelkich pobranych przez nich kwot w terminie 7 dni. Pozwany nie zadośćuczynił żądaniu powodów a zatem pozostawał w opóźnieniu od dnia 08 stycznia 2016 roku, tj. od bezskutecznego upływu 7 dniowego terminu wskazanego w oświadczeniu, które stanowiło zarazem wezwanie do zapłaty.

O kosztach orzeczono zgodnie z treścią art. 100 k.p.c.

Na koszty po stronie powodów złożyły się: opłata od pozwu - 1.000 zł (k.156), zaliczka na dowód z opinii biegłego - 2.000 zł (k.667), wynagrodzenie pełnomocnika w osobie adwokata - 4.800 złotych (§ 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie, Dz. U. poz. 1800 w brzmieniu w dacie wnoszenia pozwu w niniejszej sprawie), opłata od pełnomocnictwa - 17 zł. Na koszty po stronie pozwanego złożyły się: wynagrodzenie pełnomocnika w osobie radcy prawnego - 4.800 złotych (§ 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych, Dz. U. poz. 1804 w brzmieniu w dacie wnoszenia pozwu w niniejszej sprawie), opłata od pełnomocnictwa - 17 zł.

Biorąc pod uwagę podstawę rozstrzygnięcia o kosztach tj. w/w art. 100 k.p.c., w pkt III wyroku Sąd nakazał na podstawie art. 113 ust. 1 w zw. z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1300 ze zm.) pobrać od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie kwotę 1.928,63 zł tytułem wynagrodzenia biegłego pokrytego tymczasowo z sum Skarbu Państwa (64,81 zł - k.838; 358,56 zł - k.862; 677,15 zł - k.896; 828,11 zł - k.931). Sąd uwzględnił, że w toku procesu powodowie uiścili na poczet zaliczki na wynagrodzenie biegłego kwotę 2.000 zł (k.667), a kwota ta została następnie wypłacona w całości na wynagrodzenie biegłego (1.560,17 zł - k.704 i 439,83 zł - k.838). Kwota ta odpowiada niemal w całości sumie uiszczonych tymczasowo ze Skarbu Państwa kwot wynagrodzenia biegłego.

W pkt IV wyroku Sąd zasądził od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz powodów kwotę 500,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, tj. połowy opłaty od pozwu (k.150), skoro pozwany ponosi koszty w niniejszej sprawie w połowie.

W pkt V wyroku Sąd zniósł wzajemnie między stronami koszty zastępstwa procesowego, które po obu stronach procesu były jednakowe.

Apelacje od wyroku złożyły obie strony.

Powodowie zaskarżyli wyrok w zakresie pkt 2 co do kwoty 27.204,00 zł, Zaskarżonemu wyrokowi zarzucając:

I. naruszenie art. 353 § 1 kc. poprzez jego błędną wykładnię i uznanie, że ważna jest umowa, w której określanie wysokości świadczenia następuje przez jedną ze stron w sposób arbitralny;

II. naruszenie art. 69 ust. 1 ustawy prawo bankowe poprzez jego błędną wykładnię i przyjęcie, że strony mogą przyjąć klauzulę waloryzacyjną w odniesieniu do kwoty kredytu i zobowiązania do jej zwrotu;

III. naruszenie art. 358¹ § 2 kc. w zw. z art. 69 ust. 1 ustawy prawo bankowe poprzez jego błędną wykładnię i przyjęcie, że strony mogą przyjąć dwa różne mierniki wartości do waloryzacji zobowiązania pieniężnego;

IV. naruszenie art. 58 § 2 kc. w zw. z art. 69 ust. 1 ustawy prawo bankowe poprzez przyjęcie, że umowa nie jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego pomimo jednostronnego nałożenia ryzyka na kredytobiorcę;

V. naruszenie art. 233 § 1 kpc. poprzez przekroczenie granicy swobodnej oceny dowodów i uznanie, że pozwany rzetelnie i wystarczająco poinformował powoda o ryzyku związanym z zaoferowanym mu produktem w postaci kredytu indeksowanego, choć dowody zebrane w sprawie wskazują że informacje o ryzyku były przedstawiane przez pozwanego w taki sposób, żeby ryzyko to minimalizować i nie pokazywać jego rzeczywistego wpływu na wysokość zobowiązań powoda, co w dalszej konsekwencji oznacza, że należało uznać, cały mechanizm indeksacji określony w umowie za nieprzejrzysty dla konsumenta a przez to w całości nieuczciwy zgodnie z art. 385¹ § 1 kc., a także naruszenie art. 385 § 2 kc. poprzez tłumaczenie wszystkich niejasności w umowie na niekorzyść konsumenta;

VI. naruszenie art. 233 § 1 kpc. poprzez błędną sprzeczną z zasadami logiki i doświadczeniem życiowym oceną materiału dowodowego, tj. zapisów załączonego do odpowiedzi na pozew Regulaminu udzielania kredytów i pożyczek hipotecznych dla osób fizycznych- w ramach (...) (dalej „Regulamin”) oraz zeznań powoda W. P. złożonych na rozprawie w dniu 13 grudnia 2016 r. polegającą na przyjęciu, iż powodowi procesie kredytowania faktycznie została przedstawiona oferta kredytu zlotowego, o czym świadczyć miały zapisy w/w Regulaminu, podczas gdy z zeznań powoda wynika, iż oferta kredytu zlotowego nie została powodowi przedstawiona, przy jednoczesnym uznaniu za wiarygodne zeznań powoda w tym zakresie;

I. art. 385¹ § 1 i § 2 kc. poprzez ich błędną wykładnię i przyjęcie, że nieuczciwe postanowienie umowne może być zastąpione w drodze wykładni przez inne postanowienie nieuzgodnione przez strony.

II. naruszenie art. 6 kc. oraz art. 232 kpc. poprzez ich błędną wykładnię i obciążenie powoda ciężarem dowodu ustalenia zasad waloryzacji świadczeń należnych pozwanemu.

Powodowie wnieśli o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie powództwa w całości, a w razie konieczności i przeprowadzenie dowodu z uzupełniającej opinii biegłego na okoliczność wyliczenia rat spłaty kredytu z pominięciem mechanizmu indeksacji oraz klauzuli dowolnej zmiany oprocentowania; zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego za I instancję oraz kosztów zastępstwa procesowego przed sądem odwoławczym według norm przepisanych.

Pozwany zaskarżył wyrok w części w zakresie rozstrzygnięcia zawartego w pkt. 1 (pierwszym), w pkt. 3 (trzecim), w pkt. 4 (czwartym) i w pkt. 5 (piątym) zaskarżonego orzeczenia, zarzucając wymienionemu wyżej rozstrzygnięciu Sądu I instancji:

1) naruszenie art. 321 k.p.c., poprzez wydanie orzeczenia co do roszczenia niegłoszonego przez powoda, tj. niezgodnego z żądaniem, w zakresie rozstrzygnięcia dotyczącego par. 7 ust. 1,11 ust. 4, i 13 ust.5 umowy, jako że poddane pod rozstrzygnięcie sądu roszczenie, wywodzone z abuzywności w/w postanowień oparte było na braku jakiejkolwiek waloryzacji kredytu kursem waluty obcej, nie zaś konieczności przyjęcia kursów służących przeliczeniu kredytu innym kursem (tj. waloryzacji kredytu odmiennie wyznaczanym kursem CHF, tj. kursem innym aniżeli zastosowany)

2) naruszenie przepisów postępowania tj. art. 3 k.p.c., w związku z art. 6 k.c. i w związku z art. 232 k.p.c. poprzez:

a) pozbawione podstaw przyjęcie, iż strona powodowa udowodniła roszczenie dochodzone pozwem co do zasady i co do wysokości, w szczególności poprzez uznanie, że nie zachodzi w niniejszym postępowaniu konieczność rzeczywistego dowodzenia przez powoda wystąpienia w okolicznościach faktycznych niniejszej sprawy obydwu przesłanek abuzywności kwestionowanych postanowień umowy kredytu tj. naruszenia dobrych obyczajów i rażącego naruszenia interesów powoda, i że może to być zastąpione wyłącznie wnioskowaniem wywodzonym głównie z motywów rozstrzygnięcia Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w postępowaniu dotyczącym badania wzorca umowy w ramach kontroli abstrakcyjnej. W konsekwencji Sąd Rejonowy bezpodstawnie przyjął, iż strona powodowa udowodniła roszczenie tj. wykazała, że sporne postanowienie umowy kredytu jej nie wiąże, gdyż wypełnia znamiona abuzywności oceniane według przesłanek i kryteriów z art. 385¹ k.c.' 385² k.c., podczas gdy dla przesłanek zastosowanego art. 385¹ k.c. Sąd I instancji, poza faktem, iż strony łączyła umowa zawierająca sporne klauzule i wyprowadzeniem wniosków wyłącznie na gruncie treści kwestionowanych postanowień, regulaminu i wniosku kredytowego nie dokonał oceny materiału dowodowego sprawy;

b) uznanie za udowodnioną przez stronę powodową wysokość roszczenia, w zakresie roszczenia waloryzacyjnego, w oparciu wyłącznie o twierdzenia powoda, oraz zakreśloną przez Sąd z urzędu tezę dowodową nie poddane ze strony sądu jakiejkolwiek analizie mogącej prowadzić do konkluzji, co do zasadności założenia (przeliczenie kredytu wg kursów średnich NBP) i fakt sporządzenia wyliczenia przez biegłą K. J. w w/w wariancie przeliczenia kwot spłat dokonanych przez powodów z uwzględnieniem kursu średniego NBP.

c) pozbawione podstaw i nie poparte żadnym dowodem przyjęcie, iż w sprawie udowodnione zostało, iż w dacie zawierania umowy istniał zwyczaj w rozumieniu art. 56, czy praktyka rynkowa, przewidująca dla kredytów Złotowych przeliczanie kredytu wg jednego i jednolicie ujętego kursu waluty, tj. z pominięciem kursów kupna i kursów sprzedaży, oraz iż tymże zwyczajowo stosowanym kursem był w dacie zawierania umowy kurs średni Narodowego Banku Polskiego. Sąd I instancji bez przeprowadzenia w tym przedmiocie dostatecznych ustaleń i opierając się tylko na analizie regulacji prawnych, niemniej pomijających wykształcone w obrocie zasady funkcjonowania kredytów indeksowanych (waloryzowanych kursem waluty obcej) przyjął za udowodnione co do zasady kryterium ustalenia wysokości ewentualnego roszczenia, tj. przeliczenie kwot kredytu w miejsce kursów kupna i sprzedaży waluty wg kursów średnich NBP, których zastosowanie nie znajduje normatywnego i praktycznego uzasadnienia

d) niezasadne przyjęcie, iż fakt, iż samo dokonanie przeliczenia kwot kredytu wg kursów średnich NBP w miejsce kursów z tabel kursowych pozwanego banku, które skutkuje wyliczeniem różnicy kwotowej przy porównaniu obydwu sposobów wyliczeń, stanowi a priori dowód wadliwości kursów pozwanego banku wynikających z tabel kursowych pozwanego czy też świadczy o dowolności w ich ustalaniu czy też przesądza o nienależytym wykonywaniu przez bank powinności w zakresie ustalania kursów walutowych w tabelach kursowych pozwanego banku. Bez szczegółowego poczynienia w tej mierze ustaleń faktycznych i przeprowadzenia dowodów, przez sam fakt dokonania przeliczenia i wskazania na różnicę kwotową Sąd przyjmuje, iż powodowie udowodnili wadliwość kursów tabelowych pozwanego banku, rzekomą dowolność w ich ustalaniu, jak i konieczność ich pominięcia na gruncie umowy łączącej strony. W szczególności bowiem, poza wykluczeniem zastosowania kursów tabelowych pozwanego banku, i zastąpieniem ich kursami NBP, nie zostało wykazane, chociażby przez stosowny dowód z opinii biegłego adekwatnej specjalności, iż kursy tabelowe pozwanego odbiegały od kursów rynkowych albo aby były wyznaczane w wadliwej wysokości;

e) pozbawione podstaw przyjęcie, iż powodowie udowodnili zasadność roszczeń w zakresie ubezpieczenia niskiego wkładu i podwyższenia oprocentowania w ramach ubezpieczenia pomostowego, podczas gdy dowodzenie ograniczało się do przytoczenia ocen natury prawnej i oczekiwanych przez powodów skutków wywodzonych przez powodów pod adresem spornych zapisów

f) pozbawione podstaw przyjęcie, iż powodowie udowodnili zasadność roszczeń w zakresie oprocentowania kredytu kursem waluty obcej, jako że poza wyprowadzeniem własnych wniosków, Sąd Rejonowy nie przeprowadził zadanego dowodu, którego przedmiotem byłoby ustalenie, aby sporne postanowienie par. 10 ust. 2, wobec umówionego zmiennego charakteru oprocentowania kredytu powodów, prowadziło m.in. do naruszenia interesów powodów w kwalifikowanym, rażącym stopniu, czy też aby w oparciu o kryteria ekonomiczne w nim wskazane, nie zachodziły podstawy do zmiany oprocentowania kredytu powodów;

3) naruszenie przepisów postępowania tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez:

a) wadliwe dokonanie oceny materiału dowodowego, w sposób uniemożliwiający prawidłowe wyprowadzenie wniosków z treści zebranego materiału dowodowego, wybiórczą jego analizę i dokonanie oceny materiału dowodowego wyłącznie w kategoriach prostej spójności pomiędzy analizowanymi środkami dowodowymi, co w powiązaniu z naruszeniem art. 278 § 1 k.p.c., prowadzi do oceny materiału dowodowego sprawy, odnoszącego się do złożonych zagadnień m.in. ekonomicznych i rozrachunkowych, w kategoriach oderwanych od stanu faktycznego sprawy i rodzaju stosunków prawnych będących przedmiotem oceny;

b) dokonaną a priori i pozbawioną podstaw w świetle zgromadzonego materiału dowodowego eliminację z zakresu rozważań Sądu I instancji szeregu dowodów w sprawie zgłoszonych przez stronę pozwaną do których treści Sąd w ogóle się nie odniósł, a którymi pozwany wykazywał przede wszystkim brak podstaw do uznania spornych klauzul umowy kredytowej za naruszające dobre obyczaje i rażąco naruszające interesy powoda, czyli niewystępowanie przesłanek uznania klauzuli umownej za abuzywną. W szczególności, Sąd Rejonowy pominął w sprawie i w żaden sposób nie odniósł się do dowodów złożonych przez stronę pozwaną odnoszących się do stosowanych przez pozwanego zasad wyznaczania kursów walutowych i wdrożenia do umów łączących strony, od m-ca kwietnia i miesiąca lipca 2009 r. zasad wyznaczania kursów i spreadów walutowych, oraz udostępnienia kredytobiorcom przez pozwany bank możliwości spłaty kredytu bezpośrednio w walucie waloryzacji (regulaminy kredytowania wraz z komunikatami, obowiązujące od 1.04.2009 r. i od 1.07 2009 r. , zestawień wysokości kursów walut, zwłaszcza CHF, stosowanych przez pozwanego w tabelach kursowych pozwanego banku, odniesionych zarówno do kursów walut Narodowego Banku Polskiego, jak i banków komercyjnych, które to dowody - przy ich rozważeniu, wskazywały na brak podstaw do formułowania pod adresem spornych postanowień par. 7 ust. 1, par. 11 ust. 4 i par. 13 ust. 5 umowy, ocen i zarzutów sformułowanych w pozwie, przez co wyłączały możliwość uznania powództwa za zasadne. W szczególności, z pominiętych dowodów wynikał fakt nieodbiegania kursów walutowych pozwanego banku od średnich kursów NBP i kursów rynkowych innych banków, a tym samym prawidłowość ich ustalenia jako kursów o charakterze rynkowym, mających charakter rzeczywistych kursów transakcyjnych, wskazujących na brak rażącego naruszenia interesu powoda, dowody te stanowiły przy tym dowody istotne także w zakresie ustalenia okoliczności czy doszło do sformułowania praw i obowiązków powoda w spornej klauzuli z naruszeniem dobrych obyczajów w chwili zawierania umowy oraz czy interes konsumenta poprzez takie, a nie inne ukształtowanie praw i obowiązków kredytobiorców w spornych klauzulach umownych został naruszony w stopniu rażącym, Co do m.in. Raportu dotyczącego spreadów, dowód ten został przez Sąd w istocie przemilczany, jednakże całkowicie bezzasadnie, zważywszy, iż zgodnei z treścią w/w raportu, podjęte przez pozwany bank działania mające na celu uzupełnienie regulacji kontraktowej w umowach zawartych z konsumentami, poprzez określenie m.in. pojęcia spreadu oraz zasad i przesłanek określania wysokości kursów walut i spreadów w tabeli kursowej pozwanego , zostały ocenione w sposób jednoznacznie pozytywny co do zakresu i szczegółowości regulacji wdrożonej do ówczesnych regulaminów i obowiązującej już od 1.04.2009 r. do chwili obecnej, jednocześnie zaś, stanowiącej kontynuację kryteriów wyznaczania w/w wielkości w okresach wcześniejszych, jak i wyrażającej możliwie najbardziej precyzyjnie przesłanki zmiany kursów i spreadów. Z raportu tego wynikało również, co wymaga przytoczenia, iż również UOKiK badają cpraktyki rynkowe w w/w zakresie, dostrzegał zasadność zastosowania na różnych etapach kredytowania kursów kupna i sprzedaży, wykluczając zasadność zastosowania w tym zakresie kursów średnich Narodowego Banku Polskiego;

c) wyprowadzenie wniosków z treści materiału dowodowego, w oparciu o własne przekonanie Sądu I instancji, poparte wnioskowaniami nie odniesionymi - poza nawiązaniem do literalnej treści § 3 ust. 3, § 10 ust. 2, § 7 ust. 1, § 11 ust. 4 i § 13 ust. 5 umowy - do rzeczywistego zbadania okoliczności sprawy, osadzonymi jedynie w materiale dowodowym potraktowanym wybiórczo - pasującym do z góry przyjętego przez Sąd założenia, poprzez wywodzenie daleko idących ocen co do skutków spornej klauzuli li tylko w oparciu o potoczne rozumowanie oparte wyłącznie o treść wyekstrahowanych z treści umowy § 7 ust. 1, § 11 ust. 4 i § 13 ust. 5 umowy, pomijające całokształt unormowania praw i obowiązków stron wynikających z umowy i przez to podjęcie rozstrzygnięcia w oparciu o wnioski nie dające się zastosować i odnieść do kategorii ekonomicznych czy finansowych, zwłaszcza dla produktów kredytowych o większej aniżeli przeciętna złożoności, co pośrednio wiąże się z m.in. z naruszeniem art. 278 §1 k.p.c.;

- naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 385 ¹ § 1 kodeksu cywilnego i art.385² kodeksu cywilnego poprzez wadliwą ich wykładnię oraz (w konsekwencji) niewłaściwe zastosowanie, polegające na: nieprawidłowej interpretacji pojęcia rażącego naruszenia interesu konsumenta poprzez brak rozważenia czy w tej konkretnej sprawie doszło do rażącego naruszenia interesu powoda jako kredytobiorcy, w tym interesu ekonomicznego, z uwagi na to, że Sąd I instancji w zasadzie ograniczył się do oceny hipotetycznego naruszenia interesów konsumenta, oceniając klauzule zawarte w § 1 ust. 8, § 10 ust. 2, § 3 ust. 3, § 7 ust.1 i § 11 ust. 4 umowy kredytu, bez uwzględniania okoliczności z chwili zawierania umowy kredytu, a jeśli chodzi o interes ekonomiczny powodów z pominięciem okoliczności dotyczących stanu majątkowego powoda w dacie zawierania umowy i możliwości m.in. wniesienia wymaganego przez bank wkładu własnego, wysokości oprocentowania kredytu powodów w okresie, którego dotyczy pozew jako kredytu waloryzowanego (indeksowanego) kursem waluty obcej, niższego aniżeli analogicznego kredytu zlotowego, a w dacie zawierania umowy zawierającej pierwotne brzmienie par. 10 ust. 2, niższego, aniżeli oferowane przez banki proponujące wówczas konstrukcję oprocentowania wg zasady LIBOR 3M plus marża, a więc bez rozważenia czy ukształtowanie praw i obowiązków konsumenta w spornej klauzuli spowodowało po stronie powodów powstanie uszczerbku majątkowego rozpatrywanego jako nienależnie spełnione świadczenie, oraz - w ramach badania wzajemnego rozkładu praw i obowiązków na gruncie spornej umowy - z całkowitym pominięciem rozważenia interesu pozwanego banku, którego Sąd nie wziął pod uwagę w najmniejszym stopniu. Sąd przy ocenie tej przesłanki skupił się w zasadzie na samym sformułowaniu spornych klauzul, wskazując na ich niedookreśloność w zakresie sposobu zmiany oprocentowania, ustalania kursów sprzedaży i kupna franka szwajcarskiego, oraz spreadów, podwyższenia oprocentowania w okresie ubezpieczenia pomostowego oraz w zakresie ubezpieczenia niskiego wkładu własnego, i rzekome jednostronne i arbitralne kształtowanie przez bank m.in. oprocentowania i kursów waluty, tj. rzekomo zgodne wyłącznie z wolą banku określenie miernika wartości, co przy uwzględnieniu, iż przedmiotowym miernikiem był kurs waluty obcej nie ma w zasadzie nic wspólnego z rażącym naruszeniem interesu konsumenta, gdyż w/w okoliczności wskazywane przez Sąd Rejonowy, nie mogą być utożsamiane z abuzywnością chociażby na tej podstawie, iż ani kredytobiorca, ani bank, nie ma wpływu na wysokość kursów walutowych, których wysokość nie jest w pozwanym banku ustalana wyłącznie na potrzeby waloryzacji kredytu, a jako ogólna tabela kursowa, dla ogółu transakcji walutowych, w tym wyrażająca - ad incertam personam - gotowość banku do dokonywania transakcji walutowych z zastosowaniem kursów z tabel kursowych banku. W tym ujęciu, wbrew ocenie wyrażonej przez Sąd Rejonowy, kurs waluty nie może zostać uznany za wskaźnik podlegający dowolnej manipulacji przez pozwany bank, na niekorzyść klientów banku, w tym powoda w związku z zawartą umową kredytu.

a) wyprowadzeniu, dającego się wywieść z motywów rozstrzygnięcia wniosku, iż przepisy te stanowią podstawę do izolowanego od całokształtu relacji kontraktowej stron, w oparciu jedynie o brzmienie konkretnego zapisu umowy, dokonywania oceny naruszenia dobrych obyczajów oraz interesów konsumenta, w sposób właściwy dla orzekania według przepisów art. 476³⁹ i n. k.p.c., tj. rozstrzygania w przedmiocie abuzywności postanowienia ujmowanego in absiracto, z pominięciem jego osadzenia w umowie zawartej przez strony w konkretnych okolicznościach, jak i zawierającej inne- poza spornym- postanowienia, których należyte rozważenie prowadzić winno do wniosku, iż pozycja konsumenta w spornej umowie nie doznawała zagrożenia, zaś w relacji stron, nie zachodził stan uzasadniający spełnienie przesłanek z art. 385¹ k.c., w szczególności nie występowała przesłanka naruszenia interesów konsumenta, i to w kwalifikowanym, rażącym stopniu, którego stwierdzenie dopiero w takiej postaci, uzasadniać mogłoby sięgnięcie do środków ochrony przewidzianych w art. 385¹ k.c.; W szczególności, w przypadku takiej wielkości, którą jest kurs walutowy, brak jest możliwości z góry, na podstawie samego zapisu umowy, do autorytatywnego wnioskowania, iż kursy tabelowe pozwanego banku ustalane są w sposób dowolny czy ze szkodą dla kredytobiorcy, bez dokonania rzeczywistej oceny wykonywania umowy, zwłaszcza dla okresów przed 26.08.2011 r., oraz iż zachodzą podstawy do ich pominięcia

b) zaniechaniu dokonania oceny spornych postanowień, z uwzględnieniem wszystkich ustanowionych w przepisie art. 385¹ k.c. przesłanek oraz kwantyfikatorów określających stopień naruszenia interesów konsumenta, jako „rażący”, w ten sposób, iż Sąd I instancji podejmując rozstrzygnięcie, dostrzegając potencjalne naruszenie interesów powodów, poprzestał na stwierdzeniu stanowiącym powtórzenie przepisu, a zatem bezpodstawnie uznał, iż jakiekolwiek (w jakimkolwiek stopniu) naruszenie interesów konsumentów w relacji z pozwanym bankiem jako przedsiębiorcą czy jakakolwiek dysproporcja czy asymetria w relacji uprawnień i obowiązków stron, nawet wynikająca z samej istoty umowy kredytowej w wariancie zawartym przez powoda i istoty ocenianych postanowień umowy, jako ogólnikowego i nie poddającego się w ocenie Sądu weryfikacji, uzasadnia zastosowanie art. 385¹ k.c., bez konieczności rzeczywistego i wnikliwego rozważenia, czy na gruncie całokształtu postanowień umowy oraz z uwzględnieniem okoliczności jej zawarcia, sporne postanowienie umowy może zostać uznane za abuzywne;

4) nieuzasadnionemu przyjęciu, iż sam fakt stosowania kursów kupna i sprzedaży walut, a tym samym i spreadu, stanowi wyraz ukształtowania praw i obowiązków stron umowy kredytowej w sposób uzasadniający stwierdzenie abuzywności postanowień § 7 ust. 1, § 11 ust. 4 i § 13 ust. 5 umowy, to jest iż ponoszenie przez kredytobiorcę kosztów spreadu walutowego przesądza o naruszeniu sprzeczności w/w postanowień z dobrymi obyczajami, i naruszeniu interesów konsumenta w kwalifikowanym, rażącym stopniu. Poprzez tak wyrażoną konkluzję, opartą wyłącznie na braku realnego, materialnego ekwiwalentu świadczenia, czy braku bezpośredniego udziału klienta w czynnościach wymiany walutowej, Sąd zdaje się wyrażać konkluzję, iż takowe czynności - dokonywane przez bank- nie są w ogóle dokonywane, czy też nie wiążą się z powstaniem kosztów po stronie banku.

5) Naruszenie prawa materialnego - art. 4 ustawy z dnia 29.07,2011 r. o zmianie ustawy - Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw [Dz. U. Nr 165 poz. 984.], poprzez nieuzasadnione pominięcie skutków w/w regulacji na płaszczyźnie oceny abuzywności spornych postanowień § 7 ust. 1, § 11 ust. 4 i § 13 ust. 5 umowy kredytu, a zwłaszcza bezzasadne pominięcie przez Sąd I instancji, iż w/w regulacja wyłącza możliwość orzekania o abuzywności w/w postanowień, a zwłaszcza o skutkach abuzywności w/w postanowień przyjętych przez Sąd Rejonowy, z uwagi na przysługujące kredytobiorcy uprawnienia z art 69_ust. 2 kt 4a oraz art. 75b ustawy Prawo bankowe w znowelizowanym brzmieniu, w stosunku do tych kredytów lub pożyczek pieniężnych, które nie zostały całkowicie spłacone, i do tej części kredytu lub pożyczki, która pozostała do spłacenia, w drodze bezpłatnej zmiany (aneksu) umowy kredytowej. Co do zatem skutków w/w regulacji, nie zachodzą jakiekolwiek podstawy do zasądzenia należności z tytułu różnic kursowych począwszy od dnia wejścia w życie w/w ustawy, a zwłaszcza dla okresu spłaty przez powoda kredytu bezpośrednio w CHF, którą to okoliczność Sąd Rejonowy całkowicie pominął, zasądzając na rzecz powodów m.in. kwotę różnicy między kwotami uiszczonymi, a wyliczonymi przy przeliczeniu kredytu i spłat wyłącznie kursami średnimi NBP, za okres do 30.09.2015 r., podczas gdy powodowie mieli możliwość spłaty kredytu bezpośrednio w walucie waloryzacji od dnia 26.08.2011 r. (wejście w życie w/w ustawy), a w oparciu o rozwiązania zbieżne z regulacją w/w ustawy oferowane przez pozwanego - już od 1.07.2009 r., z których skorzystanie nie było - wbrew wywiedzionej przez Sąd Rejonowy ocenie zależne od ewentualnej skuteczności zmiany regulaminu w relacji bank-powodowie, jako że była to dostępna dla ogółu klientów możliwość wprowadzenia zmiany do umowy, komunikowana również niezależnie od samego Regulaminu.

Pozwany wniósł o:

1) zmianę zaskarżonego wyroku w pkt. 1, poprzez oddalenie powództwa w całości, zmianę wyroku w pkt. 3 i 4, poprzez włożenie na powodów obowiązku pokrycia kosztów procesu w całości, oraz zmianę wyroku w pkt. 5, poprzez zasądzenie od powodów na rzecz pozwanego kosztów zastępstwa procesowego pozwanego za l-ą instancję;

2) o zasądzenie od powodów na rzecz pozwanego kosztów procesu za ll-gą instancję, w tym kosztów zastępstwa procesowego pozwanego według norm przepisanych

Powodowie w odpowiedzi na apelację Banku wnieśli o jej oddalenie jako bezzasadnej.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja powodów zasługiwała na uwzględnienie i skutkowała zmianą zaskarżonego wyroku i uwzględnieniem powództwa w całości, zaś apelacja pozwanego jako niezasadna podlegała oddaleniu.

Sąd Okręgowy podziela dokonane przez Sąd Rejonowy ustalenia faktyczne oraz w części zaprezentowaną ocenę prawną. Sąd Okręgowy w pełni podziela stanowisko i ocenę Sądu Rejonowego, że powodowie nie uchylili się skutecznie od oświadczenia woli zawarcia umowy z pozwanym, w całości podziela także ocenę Sądu I Instancji co do abuzywności zapisów umowy odnoszących się do ubezpieczenia niskiego wkładu własnego oraz ubezpieczenia pomostowego uznając rozważania Sądu w tym przedmiocie za wyczerpujące. Sąd Odwoławczy podziela także i tę ocenę Sądu Rejonowego, zgodnie z którą nie ma podstaw do przyjęcia aby przedmiotowy stosunek prawny uznać za bezwzględnie nieważny.

Sąd Okręgowy w pełni zgadza się ze stanowiskiem Sądu I Instancji co do abuzywności klauzul przeliczeniowych oraz odsetkowych i za własną przyjmuje ocenę i argumentację Sądu Rejonowego w tym przedmiocie. Tym niemniej z powyższego wywodzi inne niż wywiódł to Sąd Rejonowy konsekwencje, a mianowicie na skutek wyeliminowania zapisów abuzywnych z przedmiotowej umowy nie może być ona w ocenie Sądu Okręgowego realizowana. Abuzywność zakwestionowanych postanowień skutkuje w ocenie Sądu Odwoławczego upadkiem całej umowy. Sąd Okręgowy zgadza się ponadto ze stanowiskiem apelujących powodów, iż na podstawie zaoferowanych dowodów nie sposób przyjąć że powodowie – konsumenci, w sposób prawidłowy i rzetelny zostali poinformowani o ryzyku kursowym jaki wiązał się z zawarciem przez nich umowy i mogli faktycznie ocenić ekonomiczne konsekwencje tego kontraktu, co także ma znaczenie dla oceny możliwości kontynuowania umowy.

Odnosząc się do kwestionowanego orzeczenia oraz wywiedzionych apelacji należy punktem wyjścia wskazać, że umowa kredytu wiążąca wysokość udzielonego kredytu oraz wysokość jego spłat z kursem waluty obcej, np. franka szwajcarskiego, nie jest sprzeczna z ogólną konstrukcją umowy kredytu przewidzianą w art. 69 ust. 1 p.b. Orzecznictwo Sądu Najwyższego jest w tym zakresie już utrwalone (zob. np. wyrok Sądu Najwyższego z 11 grudnia 2019 r., sygn. akt V CSK 382/18, a także powołane w nim wyroki Sądu Najwyższego: z 22 stycznia 2016 r., sygn. akt I CSK 1049/14; z 19 marca 2015 r., IV CSK 362/14; z 22 stycznia 2016 r., sygn. akt I CSK 1049/14; z 1 marca 2017 r., sygn. akt IV CSK 285/16, niepublikowane). W szczególności ustawa z dnia 29 lipca 2011 r. o zmianie ustawy - Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2011 r. Nr 165, poz. 984), czyli tzw. ustawa antyspreadowa, potwierdziła tylko to, co wcześniej wynikało już z zasady autonomii woli stron (art. 353¹ k.c.), a mianowicie, że przed wejściem w życie tej ustawy dopuszczalne było zawieranie umów o kredyt denominowany, jak i indeksowany (wyrok Sądu Najwyższego z 30 października 2020 r., sygn. akt II CSK 805/18, z 2 czerwca 2021 r., sygn. akt I CSKP 55/21, niepublikowane).

Kolejno należy zauważyć , że w aktualnym orzecznictwie i Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej i Sądu Najwyższego oraz Sądów Apelacyjnych wskazuje się na niedopuszczalność wypełnienia luk w umowie powstałych po wyeliminowaniu postanowienia abuzywnego w sytuacjach gdy nie ma możliwości zastosowania wprost odpowiedniego przepisu dyspozytywnego i ukształtowanego zwyczaju.

Trybunał Sprawiedliwości w wyroku z dnia 3 października 2019 r. w sprawie C-260/18 odrzucił koncepcję utrzymującej skuteczności niedozwolonego postanowienia poprzez jego uzupełnienie ustalonym zwyczajem czy zasadami słuszności. Wprawdzie w niektórych wcześniejszych orzeczeniach Trybunał nie wykluczał zastąpienia nieuczciwego postanowienia właściwym przepisem dyspozytywnym, tyle że uzależniał to od wyrażenia zgody przez strony oraz ograniczał do przypadków, w których usunięcie postanowienia wbrew woli konsumenta prowadziłoby do upadku całej umowy. Art. 6 ust. 1 dyrektywy należy interpretować w ten sposób, iż stoi na przeszkodzie wypełnianiu luk w umowie, spowodowanych usunięciem z niej nieuczciwych warunków, które się w niej znajdowały, wyłącznie na podstawie przepisów krajowych o charakterze ogólnym, przewidujących, że skutki wyrażone w treści czynności prawnej są uzupełniane w szczególności przez skutki wynikające z zasad słuszności lub ustalonych zwyczajów, które nie stanowią przepisów dyspozytywnych lub przepisów mających zastosowanie w przypadku, gdy strony umowy wyrażą na to zgodę. W sytuacji uznania niedozwolonych postanowień umownych za abuzywne nie można zastępować ich żadnymi innymi (tak Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku z 3 października 2019 r., C-260/18, Wyrok SN z 28.09.2021 r., I CSKP 74/21). W tym więc zakresie należy podzielić stanowiska obu stron, iż Sąd nie był uprawniony po wyeliminowaniu postanowień niedozwolonych z umowy wprowadzać w ich miejsce inne dozwolone klauzule. W przedmiotowej sprawie nie ma podstaw do zastąpienia postanowień niedozwolonych innymi ponieważ w dacie zawarcia umowy nie obowiązywały przepisy dyspozytywne, ani zwyczaje które mogłyby znaleźć zastosowanie, a ponadto konsumenci nie wyrażali na powyższe zgody. Podkreślenia wymaga również, że konsumenci konsekwentnie domagali się uznania umowy za nieważną lub w zakresie mechanizmu indeksacji za nieuczciwą. Stanowisko powodów jest jasne, że stwierdzenie upadku całej umowy nie naruszałoby ich interesów lecz (co zaznacza się także w apelacji powodów) przeciwnie — spełniałoby ich postulaty.

W okolicznościach przedmiotowej sprawy brak było podstaw do zastąpienia kursów z tabeli kursowej pozwanego banku kursami NBP.

Odnosząc się do dalszych zarzutów apelacji powodów, Sąd Okręgowy podziela zarzuty naruszenia prawa procesowego wskazujące nie nieuprawnione przyjęcie przez Sąd I Instancji, że przed zawarciem umowy pozwany działający jako profesjonalista i przedsiębiorca rzetelnie i wystarczająco poinformował powodów o ryzyku związanym z zaoferowanym produktem w postaci kredytu indeksowanego. Zgodzić należy się z apelującymi, że dowody zebrane w sprawie wskazują, że informacje o ryzyku były przedstawiane przez pozwanego w taki sposób, żeby ryzyko to minimalizować i nie pokazywać jego rzeczywistego wpływu na wysokość zobowiązań powodów. Tymczasem jak wskazuje w swoich orzeczeniach i Trybunał Sprawiedliwości i Sąd Najwyższy przy stosowaniu w wieloletnich umowach mechanizmu działania kursowego konieczna jest szczególna staranność banku, wyraźne wskazanie niebezpieczeństw związanych z oferowanym kredytem, tak by konsument miał pełne rozeznanie co do skutków ekonomicznych. Obowiązek informacyjny banku powinien zostać wykonany w sposób uwidaczniający konsumentowi, że zaciągnięcie tego rodzaju kredytu wiąże się z poważnym ryzykiem powinności zwrotu kwoty wielokrotnie wyższej od pożyczonej mimo dokonywania regularnych spłat. Z naruszeniem tych ponadstandardowych obowiązków judykatura wiąże konieczność zastosowania odpowiedniej sankcji w sporach pomiędzy przedsiębiorcą a konsumentem. Trybunał Sprawiedliwości wskazuje, że wymogu przejrzystości warunków umownych wynikającego z art. 4 ust. 2 dyrektywy 93/13 nie można zawężać do zrozumiałości tych warunków pod względem formalnym i gramatycznym, lecz przeciwnie, z uwagi na to, że ustanowiony przez wspomnianą dyrektywę system ochrony opiera się na założeniu, iż konsument jest stroną słabszą niż przedsiębiorca, między innymi ze względu na stopień poinformowania, ów wymóg wyrażenia warunków umownych prostym i zrozumiałym językiem i w konsekwencji przejrzystości, musi podlegać wykładni rozszerzającej. Wymóg, aby warunek umowny był wyrażony prostym i zrozumiałym językiem, należy rozumieć w ten sposób, iż powinien być on rozumiany jako nakazujący także, by umowa przedstawiała w sposób przejrzysty konkretne działanie mechanizmu, do którego odnosi się ów warunek, a także, w zależności od przypadku, związek między tym mechanizmem a mechanizmem przewidzianym w innych warunkach, tak by konsument był w stanie oszacować, w oparciu o jednoznaczne i zrozumiałe kryteria, wypływające dla niego z tej umowy konsekwencje ekonomiczne. Sąd winien ustalić, z uwzględnieniem ogółu okoliczności zawarcia umowy, czy w rozpatrywanej sprawie konsumentowi podano wszystkie informacje mogące mieć wpływ na zakres jego obowiązków i pozwalające mu ocenić między innymi całkowity koszt kredytu. (wyroki: z dnia 30 kwietnia 2014 r., K. i K. R., C-26/13, EU:C:2014:282, pkt 75; a także z dnia 23 kwietnia 2015 r., V. H., C-96/14, EU:C:2015:262, pkt 50, por. wyroki Sądu Najwyższego (SN) z 29 października 2019 r. IV CSK 309/18, 27 listopada 2019 r II CSK 438/18, z 9 stycznia 2019 r. I CSK 736/17 wyrok Trybunału Sprawiedliwości z 10 czerwca 2021 r. C-776/19, wyrok Trybunału Sprawiedliwości z 20 września 2017 r. C-186/16).

Mając na uwadze powyższe w pełni akceptowane stanowiska należy stwierdzić, że w przedmiotowej sprawie brak jest podstaw do przyjęcia aby bank udzielając powodom jako konsumentom kredytu waloryzowanego kursem CHF wypełnił swoje ponadstandardowe obowiązki informacyjne względem nich. Informacje o ryzyku kursowym mają charakter blankietowy, zapisy umowy nawet jeśli przyjąć, że są zrozumiałe pod względem językowym nie niosą za sobą informacji o faktycznym ryzyku jakie wiązało się z zawarciem wieloletniej umowy kredytu waloryzowanego do waluty, w której powodowie nie zarabiali.

Bank nie wyjaśnił także powodom mechanizmu kształtowania się kursu walut przyjętego przez Bank jak również mechanizmu dokonywania zmian oprocentowania. Powyższe nie wynika z umowy, regulaminu ani z innych dowodów. Cały mechanizm indeksacji określony w umowie uznać należy wobec tego za nieprzejrzysty dla konsumenta a przez to w całości nieuczciwy zgodnie z art. 385¹ § 1 k.c. Zarzutów apelacji pozwanego w tym przedmiocie Sąd Okręgowy nie podziela uznając je za niezasadne.

W tym miejscu należy zaznaczyć, że po wejściu w życie art. 385¹ § 1 k.c. przepis ten jest traktowany jako norma szczególna w stosunku do art. 58 § 2 k.c. ponieważ klauzula dobrych obyczajów i rażącego naruszenia interesów konsumenta odpowiada w zasadzie klauzuli zasad współżycia społecznego. W związku z tym Sąd Okręgowy nie podziela zarzutu apelacji powodów odnoszącego się do naruszenie art. 58 § 2 k.c. w zw. z art. 69 ust. 1 ustawy prawo bankowe. W sprawie niniejszej zastosowanie znajdował przepis art. 385¹ k.c. co wykluczało zastosowanie przepisu art. 58 § 2 k.c.

W odniesieniu do abuzywności postanowień umowy łączącej strony należy zauważyć, że dotychczasowe orzecznictwo jednoznacznie wskazuje na niedozwolony charakter postanowień jak poddane incydentalnej kontroli w sprawie niniejszej (zob. wyroki Sądu Najwyższego z: 22 stycznia 2016 r., sygn. akt I CSK 1049/14; 1 marca 2017 r., sygn. akt IV CSK 285/16; 19 września 2018 r., sygn. akt I CNP 39/17; 24 października 2018 r., sygn. akt II CSK 632/17; 13 grudnia 2018 r., sygn. akt V CSK 559/17; 27 lutego 2019 r., sygn. akt II CSK 19/18; 4 kwietnia 2019 r., sygn. akt III CSK 159/17; 9 maja 2019 r., sygn. akt I CSK 242/18; 29 października 2019 r., sygn. akt IV CSK 309/18; 11 grudnia 2019 r., sygn. akt V CSK 382/18; 30 września 2020 r., sygn. akt I CSK 556/18; 2 czerwca 2021 r., sygn. akt I CSKP 55/21, niepublikowane). Wskazuje się, że postanowienia, które uprawniają bank do jednostronnego ustalenia kursów walut, są nietransparentne i pozostawiają pole do arbitralnego działania banku. W ten sposób obarczają kredytobiorcę nieprzewidywalnym ryzykiem oraz naruszają równorzędność stron (zob. wyroki Sądu Najwyższego: z 22 stycznia 2016 r., I CSK 1049/14; z 1 marca 2017 r., IV CSK 285/16; z 19 września 2018 r., I CNP 39/17; z 24 października 2018 r., II CSK 632/17; z 13 grudnia 2018 r., V CSK 559/17; z 27 lutego 2019 r., II CSK 19/18; z 4 kwietnia 2019 r., III CSK 159/17; z 9 maja 2019 r., I CSK 242/18; z 29 października 2019 r., IV CSK 309/18; z 11 grudnia 2019 r., V CSK 382/18; z 30 września 2020 r., I CSK 556/18). Sąd Okręgowy za własną przyjmuje przy tym ocenę abuzywności spornych postanowień dokonaną przez Sąd Rejonowy. Powodowie wykazali swoje roszczenie, które oparte było także na abuzywności zapisów umowy łączącej ich z pozwanym. Odmienna ocena stanu faktycznego dokonana przez pozwanego nie znajduje uzasadnienia. Powodowie w szczególności wykazali, że treść zapisów umowy odnoszących się do sposobu kształtowania kursów walut, odsetek, dotycząca ubezpieczenia NWW i ubezpieczenia pomostowego, kształtują ich prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami , rażąco naruszając ich interesy. W orzecznictwie Sądu Najwyższego wielokrotnie już stwierdzano, że mechanizm ustalania kursów waluty, który pozostawia bankowi swobodę jest w sposób oczywisty sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interesy konsumenta, a klauzula która nie zawiera jednoznacznej treści, a przez to pozwala na swobodę decyzyjną banku jest klauzulą niedozwoloną w rozumieniu art. 385 ^{(
1)} § 1 k.c. Prawo Banku do ustalania kursu walut stanowi o nierównym rozłożeniu uprawnień i obowiązków, nie doznawało ono przy tym żadnych skonkretyzowanych umownych ograniczeń ani nie zawierało kryteriów zmiany stosowanych kursów. Klient banku o poziomie zadłużenia dowiadywał się faktycznie już po spłacie która następowała przez potrącenie odpowiedniej kwoty z jego rachunku. Wskazane stanowi o nieuczciwości warunku umowy (tak TSUE w wyroku z dnia 30 kwietnia 2014 r. C-26/13, z 20 września 2017 C-186/16, SN w wyroku z dnia 22 stycznia 2016 r. I CSK 1049/14, z 4 kwietnia 2019 r. III CSK 159/17 )

W odniesieniu do klauzul waloryzacyjnych aktualnie dominuje stanowisko, że odnoszą się one do postanowień przedmiotowo istotnych umowy ((por. wyroki (...): z 30 kwietnia 2014 r. w sprawie C-26/13, Á. K., H. R. przeciwko (...), pkt 49-50; z 26 lutego 2015 r. w sprawie C-143/13, B. M. i I. M. przeciwko S.C. (...) (...) SA, pkt 54; z 23 kwietnia 2015 r. w sprawie C-96/14, J.-C. H. przeciwko (...) SA, pkt 33; z 20 września 2017 r. w sprawie C-186/16, R. A. i in. przeciwko (...) SA, pkt 35. Za takie uznawane są m.in. postanowienia (określane niekiedy jako <<klauzule ryzyka walutowego>>), które wiążą się z obciążeniem kredytobiorcy - konsumenta ryzykiem zmiany kursu waluty i związanym z tym ryzykiem zwiększenia kosztu kredytu (por. wyroki TSUE z 20 września 2017 r. w sprawie C-186/16, R. A. i in. przeciwko (...) SA, pkt 37; z 20 września 2018 r. w sprawie C- 51/17, (...) Bank (...). I (...) (...) K. Z.. przeciwko T. I. i E. K., pkt 68; z 14 marca 2019 r. w sprawie C-118/17, Z. D. przeciwko (...) Bank (...) Z.., pkt 48; z 3 października 2019 r. w sprawie C-260/18, K. D. i J. D. przeciwko (...) Bank (...) AG, pkt 44", tak Sąd Najwyższy w wyroku z 30 września 2020 r., I CSK 556/18). Taka kwalifikacja postanowienia nie wyklucza jednakże możliwości poddania postanowienia kontroli pod kątem abuzywności jeśli postanowienie nie jest sformułowane jednoznacznie. Jak wskazano zaś już powyżej skoro Bank nie dopełnił względem powodów obowiązków informacyjnych w przedmiocie mechanizmu indeksacji, pozostawił sobie możliwość dowolnego kształtowania kursów walut czy też dokonywania zmian oprocentowania wedle niedookreślonych zasad - to nie można mówić, że postanowienia w tym przedmiocie są jednoznaczne.

Wbrew stanowisku i zarzutom apelującego Banku wykładnia art. 6 ust. 1 dyrektywy 93/13 dokonana przez Trybunał sprawiedliwości jest taka, że Sąd jest zobowiązany do stwierdzenia nieuczciwego charakteru warunku umowy nawet jeżeli warunek ten został zmieniony przez strony w drodze umowy. Pozwany bank nie wykazał aby powodowie podpisując aneksy do umowy zrezygnowali „ w drodze wolnej i świadomej zgody” z sankcji polegającej na przywróceniu sytuacji w jakiej znajdowaliby się w braku warunku, którego nieuczciwy charakter został stwierdzony” (tak wyrok TSUE z dnia 29 kwietnia 2021 r. C-19/20). Nie ma również racji Bank wskazując na sposób faktycznego wykonywania umowy czy też dokonane w niej zmiany, powołując się na niniejsze i wywodząc z tego brak abuzywności. oceny, czy postanowienie umowne jest niedozwolone (art. 385^{(
1)} § 1 k.c.), dokonuje się według stanu z chwili zawarcia umowy" (uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 20 czerwca 2018 r., III CZP 29/17). Również zgodnie z art. 4 ust. 1 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (Dz.Urz.UE.L Nr 95 z 21 kwietnia 1993 r.) - w brzmieniu uwzględniającym sprostowanie do dyrektywy 93/13 z 13 października 2016 r. (Dz.Urz.UE.L Nr 276 z 13 października 2016 r.) - "Nie naruszając przepisów art. 7, nieuczciwy charakter warunków umowy jest określany z uwzględnieniem rodzaju towarów lub usług, których umowa dotyczy i z odniesieniem, w momencie zawarcia umowy, do wszelkich okoliczności związanych z zawarciem umowy oraz do innych warunków tej umowy lub innej umowy, od której ta jest zależna". Oznacza to, że "oceny nieuczciwego charakteru warunku umownego należy dokonywać w odniesieniu do momentu zawarcia danej umowy, z uwzględnieniem ogółu okoliczności, które mogły być znane przedsiębiorcy w owym momencie i mogły mieć wpływ na późniejsze jej wykonanie" (wyrok TSUE z 13 listopada 2017 r. w sprawie C-186/16, R. A. i in. przeciwko (...) SA, pkt 58).

Dla oceny abuzywności danego postanowienia umowy sposób wykonania umowy, a w szczególności to, czy i w jaki sposób jedna ze stron korzystała z tego postanowienia nie może mieć decydującego znaczenia.

Konsekwencją stosowania przez przedsiębiorcę w stosunkach z konsumentem postanowień niedozwolonych w rozumieniu art. 385 ¹§ 1 k.c. jest ich bezskuteczność względem konsumenta. Sankcji bezskuteczności działa od samego początku, mocą samego prawa i brana jest pod uwagę przez sąd z urzędu (zob. np. uchwałę Sądu Najwyższego z 29 czerwca 2007 r., III CZP 62/07, OSNC 2008, nr 7 - 8, poz. 87 oraz wyroki Sądu Najwyższego z: 30 maja 2014 r., III CSK 204/13 i z 1 marca 2017 r., IV CSK 285/16, niepublikowane). Mając więc na uwadze przedmiot bezskutecznych postanowień, brak podstaw do zapełnienia powstałych po ich wyeliminowaniu luk, należy stwierdzić, że wyeliminowanie klauzul niedozwolonych z umowy spowoduje, że ta nie jest możliwa do wykonania. Po wyeliminowaniu abuzywnych postanowień odnoszących się do kursu walutowego oraz zmienności oprocentowania nie jest bowiem możliwe ustalenie wysokości wzajemnych świadczeń stron.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy częściowo podzielając zarzuty apelacji powodów uznał, że ta odniosła zamierzony przez stroną powodową skutek.

Za nieuzasadnione natomiast Sąd Okręgowy uznał zarzuty apelacji powodów naruszenia art. 353 § 1 k.c. i art. 69 ust. 1 ustawy prawo bankowe oraz naruszenie art. 358¹ § 2 kc. w zw. z art. 69 ust. 1 ustawy prawo bankowe. Sąd Okręgowy nie podziela bowiem stanowiska powodów o generalnej niedopuszczalności konstrukcji umowy jak niniejsza, tak jak wskazano już powyżej. Jak wskazuje Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 22 stycznia 2016 r., I CSK 1049/14 (OSNC 2016, Nr 11, poz. 134) umowa kredytu indeksowanego, przewidującego spread walutowy mieści się w konstrukcji ogólnej umowy kredytu bankowego i stanowi jej możliwy wariant (art. 353¹ k.c. w związku z art. 69 pr. bank.). Dopuszczalność zastosowania takiego mechanizmu nie była sama przez się kwestionowana, ani w orzecznictwie Sądu Najwyższego (por. wyroki z dnia 19 marca 2015 r., IV CSK 362/14, OSNC-ZD 2016, nr C, poz. 49, z dnia 22 stycznia 2016 r., I CSK 1049/14, OSNC 2016, Nr 11, poz. 134, z dnia 1 marca 2017 r., IV CSK 285/16, nie publ.), jak i Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Trybunał bowiem oceniał charakteru i transparentności klauzul kształtujących mechanizm waloryzacji w kontekście art. 4 ust. 1 i 2 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (Dz. Urz. WE L 95 z dnia 21 kwietnia 1993 r., s. 29 z późn. zm.; polskie wydanie specjalne Dz. Urz.UE: rozdział 15, t. 2, s. 288, ze sprostowaniem z dnia 13 października 2016 r., Dz. Urz.UE.L 2016, nr 276, s. 17 - dalej: "dyrektywa 93/13").

Sąd Okręgowy podziela pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w Wyroku z 11 grudnia 2019 r., V CSK 382/18,, iż nie ma wystarczających podstaw, by uznać, że zastosowanie indeksacji przewidującej spread jest samo przez się sprzeczne z art. 69 ust. 1 p.b.

Z uwagi na wszystko powyższe Sąd Okręgowy uznał zarzuty apelacji pozwanego za niezasadne.

Nie zasługuje na uwzględnienie zarzut naruszenia art. 321 k.p.c. Rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego mieściło się w ramach roszczenia powodów. Roszczeniem było bowiem roszczenie pieniężne, a wskazaną podstawą faktyczną roszczenia nieuczciwość postanowień umownych, a w ślad za tym idące nienależne pobieranie świadczeń tytułem realizacji umowy.

Brak jest podstaw do przyjęcia, że materiał dowodowy został oceniony nieprawidłowo. Stan faktyczny w sprawie zasadniczo nie był sporny, a tylko strony w odmienny sposób oceniały skutki prawne wynikające z zawartej umowy.

W ocenie Sądu Okręgowego strona powodowa wykazała przesłanki swojego roszczenia wywodzonego z abuzywności zapisów umowy oraz akceptowała skutek w postaci upadku umowy w całości, a nawet o to wnosiła.

Ostatecznie z uwagi na zaprezentowaną przez Sąd Okręgowy ocenę roszczenia dowód z opinii biegłego okazał się nieprzydatny dla rozstrzygnięcia bowiem nie było sporu co do tego, że kwota należności uiszczonych na rzecz banku w wykonaniu nieważnej umowy przewyższa dochodzone roszczenie.

Sąd Okręgowy nie podziela oceny apelującego Banku co do braku wykazania przesłanek abuzywności, o których mowa w art. 385 ¹ § 1 k.p.c. oraz sposobu wykładni tego przepisu zaoferowanej przez apelującego jak i wpływu jaki miałby mieć na wynik sprawy sposób wykonywania umowy, jej zmiany czy też zmiany przepisów prawa. W przedmiocie tych zarzutów Sąd Okręgowy wypowiedział się powyżej w odniesieniu do apelacji strony powodowej, pozwanego oraz zasadniczo oceny roszczenia.

Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok zgodnie z wnioskami powodów na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. Żądanie podlegało oddaleniu wyłącznie w zakresie dotyczącym odsetek. W przedmiotowym zakresie Sąd Okręgowy podziela ocenę dokonaną przez Sąd Rejonowy. W tym także zakresie na zasadzie art. 385 k.p.c. podlegała oddaleniu apelacja powodów.

Wobec zmiany orzeczenia w zakresie punktu 2, zmianie podlegało orzeczenie o kosztach postępowania. Sąd Odwoławczy orzekł o kosztach postępowania na podstawie art. 100 k.p.c. uznając stronę powodową za wygrywającą, ta bowiem uległa tylko co do niewielkiej części żądania. Na zasądzone koszty składa się koszt zastępstwa procesowego poniesiony przez stronę oraz koszt opłaty od pozwu.

Apelacja pozwanego wobec bezzasadności jej zarzutów podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania w instancji odwoławczej orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. zasądzając na rzecz strony powodowej poniesione przez nią koszty postępowania w instancji odwoławczej – opłatę od apelacji, koszt zastępstwa procesowego oraz koszt zastępstwa procesowego wywołany apelacją pozwanego.

V Ca 190/19

Powołane przepisy:

Korekty wprowadzone przez SAOS:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE