Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 listopada 2023 r.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w następującym składzie:

Przewodniczący: Sędzia Urszula Sipińska-Sęk

Protokolant: st. sekr. sądowy Zofia Aleksandrowicz

po rozpoznaniu w dniu 14 listopada 2023 r. w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku Z. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o emeryturę pomostową

na skutek odwołania Z. W.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia (...) sygn.: (...)

1.  oddala odwołanie,

2.  zasądza od Z. W. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. kwotę 180 (sto osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

Sygn. akt V U 344/23

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia (...) roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił Z. W. prawa do emerytury pomostowej. Zakład odmówił przyznania wnioskodawcy emerytury, ponieważ:

- nie udowodnił on okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszącego co najmniej 15 lat,

- przed dniem 1 stycznia 1999 roku nie wykonywał prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych lub art. 32 i art. 33 ustawy emerytalnej

- po dniu 31 grudnia 2008 roku nie wykonywał prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych,

W odwołaniu pełnomocnik wnioskodawcy wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie swojemu mocodawcy prawa do emerytury pomostowej.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania, powielając argumentację przedstawioną w zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Z. W., urodzony w dniu (...), wystąpił w dniu (...) roku z wnioskiem o przyznanie prawa do emerytury pomostowej.

(dowód: wniosek o przyznanie prawa do emerytury pomostowej, k. 1-2 akt emerytalnych ZUS)

W okresie od dnia 3 listopada 1981 roku do 30 października 1992 roku ubezpieczony był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w charakterze członka w Rolniczej Spółdzielni (...) w B. na stanowisku spawacza-palacza. Pracodawca uznał w świadectwie wykonywania prac w warunkach szczególnych, że wnioskodawca w w/w okresie wykonywał prace spawalnicze wymienione w wykazie A dział XIV poz. 25 pkt 1 załącznika nr 1 do zarządzenia nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1983 roku.

Wnioskodawca w okresie zatrudnienia w Rolniczej Spółdzielni (...) w B. był wynagradzany wg zasad opłat za pracę członków spółdzielni. Brał udział w Walnych Zgromadzeniach Rolniczej Spółdzielni (...) w B., udzielał absolutorium zarządowi, brał udział w jej zyskach. Był wynagradzany według dniówek obrachunkowych.

Wnioskodawca w okresie zatrudnienia w Rolniczej Spółdzielni (...) w B. był oddelegowany do pracy w Hucie (...). Wnioskodawca pracował tam jako spawacz przy remontach pieców hutniczych. Do jego stałych obowiązków należąło wycinanie starej blachy i przyspawywanie nowej.

(dowód: świadectwo pracy z 30 maja 2000r. - k. 4 akt ZUS, świadectwo pracy z 29.10.1992r. – k. 1 akt osobowych, zeznania wnioskodawcy – protokół rozprawy z 14 listopada 2023 roku, zeznania świadka A. B. – protokół rozprawy z 14 listopada 2023 roku, zeznania świadka W. O.– protokół rozprawy z 14 listopada 2023 roku, umowa o pracę z 3 listopada 1981 roku – akta osobowe)

W okresie od 1 listopada 1992 roku do 30 czerwca 1998 roku wnioskodawca był zatrudniony na podstawie umowy o pracę w Odlewni (...) w R. na stanowisku spawacza. Pracodawca wystawił wnioskodawcy za w/w okresy świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach, w którym zaświadczył, że wnioskodawca był zatrudniony na stanowisku spawacza wymienionym w dziale XIV poz. 12 pkt 8 wykazu stanowiącego zał. nr 1 do zarządzenia nr 7 (...) z dnia 19 maja 1983 roku.

Do stałych obowiązków wnioskodawcy w tym okresie należało spawanie i upalanie. Wnioskodawca pracował na oddziale remontowym. Wnioskodawca przy remontach pieców odlewniczych spawał podłogi i koryta: wycinał stare blachy i wspawywał nowe. Przy odlewach upalał wystające części.

(dowód: umowa o pracę – k. 33 -35, 37-42, 44-48, 50-52, 54, 56 akt, świadectwo pracy – k. 25 akt, świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach– k. 26 akt, angaże– k. 28, 32, 36, 43, 49, 53, 55 akt, zeznania świadka Z. H. – protokół rozprawy z 14 listopada 2023 roku, zeznania świadka C. K. -– protokół rozprawy z 14 listopada 2023 roku, zeznania wnioskodawcy– protokół rozprawy z 14 listopada 2023 roku )

Wnioskodawca od dnia 1 listopada 2014 roku jest zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) Spółce z o.o. w R..

Przedsiębiorstwo (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w dniu 28 kwietnia 2023 r. wystawiło wnioskodawcy świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych. Zaświadczono w nim, że wnioskodawca w okresie od 1 kwietnia 2022 roku do 30 kwietnia 2022 roku wykonywał w wymiarze pełnego etatu prace przy wywozie nieczystości stałych i płynnych oraz prace na wysypiskach i wylewiskach nieczystości, a także prace przy pryzmach kompostowych z nieczystości miejskich na stanowisku ładowacz nieczystości stałych, wymienione w załączniku nr 1 poz. 38 z dnia 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych.

(dowód: świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych z 28 kwietnia 2023 roku – k. 7 akt)

ZUS decyzją z 1 czerwca 2023 roku zaliczył wnioskodawcy do pracy w warunkach szczególnych okres od 1 kwietnia 2022 roku do 30 kwietnia 2022 roku.

(dowód: decyzja z 1 czerwca 2023 roku – 10 akt ZUS)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 4 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych prawo do emerytury pomostowej, z uwzględnieniem art. 5-12, przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1. urodził się po dniu 31 grudnia 1948 roku;

2. ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;

3. osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;

4. ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;

5. przed dniem 1 stycznia 1999 roku wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych;

6. po dniu 31 grudnia 2008 roku wykonywał prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

Prawo do emerytury pomostowej zgodnie z art. 49 ustawy o emeryturach pomostowej przysługuje również osobie, która:

1) po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

2) spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1-5 i 7 i art. 5-12;

3) w dniu wejścia w życie ustawy miała wymagany w przepisach, o których mowa w pkt 2, okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Warunkiem skutecznego ubiegania się o emeryturę pomostową w świetle wykładni językowej art. 4 i art. 49 ustawy z 2008 r. o emeryturach pomostowych, jest legitymowanie się określonym stażem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze (w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych lub dotychczasowych przepisów) oraz kontynuowanie pracy w tych warunkach po wejściu w życie ustawy, a więc po dniu 1 stycznia 2009r. W przypadku kiedy osoba ubiegająca się o to świadczenie nie kontynuuje pracy w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze i legitymuje się w związku z tym jedynie stażem pracy "szczególnej" według poprzednio obowiązujących przepisów, może nabyć prawo do "nowego" świadczenia jedynie wówczas, gdy dotychczasowy staż pracy (okres prac) można kwalifikować jako prace w warunkach szczególnych w rozumieniu dziś obowiązujących przepisów (art. 3 ust. 1 ustawy) lub o szczególnym charakterze (art. 3 ust. 3 ustawy). Innymi słowy brak podstaw prawnych do przyznania emerytury pomostowej ubezpieczonemu, którego dotychczasowy okres pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze, dziś nie może być tak kwalifikowany (tak: wyroku Sądu Najwyższego z dnia 13 marca 2012 r., sygn. akt II UK 164/11, wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 2 kwietnia 2014 r., III AUa 2302/13).

Wnioskodawca spełnił przesłanki z art. 4 pkt 1, 3, 4 ustawy, gdyż urodził się po dniu 31 grudnia 1948 roku, na dzień złożenia wniosku o emeryturę pomostową ukończył 60 lat, legitymował się okresem składkowym i nieskładkowym w wymiarze przekraczającym 25 lat.

Bezspornym było także to, że wnioskodawca po 31 grudnia 2008 roku wykonywał pracę w warunkach szczególnych w rozumieniu art. 3 ustawy o emeryturach pomostowych. ZUS decyzją z dnia 1 czerwca 2023 roku zaliczył bowiem ubezpieczonemu do prac w szczególnych warunkach okres zatrudnienia od 1 kwietnia 2022 roku do 30 kwietnia 2022 roku, w czasie którego wykonywał on prace przy wywozie nieczystości stałych i płynnych oraz prace na wysypiskach i wylewiskach nieczystości, a także prace przy pryzmach kompostowych z nieczystości miejskich na stanowisku ładowacza nieczystości stałych, jako wymienione w załączniku nr 1 poz. 38 z dnia 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych.

W sytuacji, gdy po dniu 31 grudnia 2008 r. wnioskodawca wykonywał prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych, do zaliczenia okresu pracy przypadającego do 31 grudnia 2008 roku do szczególnego stażu pracy, wystarczającym jest by był to okres pracy w warunkach szczególnych w rozumieniu art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Żądanie wnioskodawcy należało zatem rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem. Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1.  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2.  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

Za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Prawidłowe rozumienie pojęcia pracy w szczególnych warunkach nie jest możliwe bez wnikliwej analizy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Z zestawienia § 1 i 2 tegoż rozporządzenia wynika, że pracą w szczególnych warunkach jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tego aktu. Warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale, tj. ciągle wykonuje prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 listopada 2000 roku, II UKN 39/00, OSNAP 2002/11/272).

Odnośnie oceny dowodów zgromadzonych w postępowaniu zważyć należy, iż okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy.

Należy jednak wskazać, że z cytowanego wyżej § 2 rozporządzenia nie wynika, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach szczególnych miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Brak zatem takiego świadectwa lub jego zakwestionowanie przez organ rentowy, nie wyklucza dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego.

Brak było podstaw do zaliczenia wnioskodawcy do szczególnego stażu pracy okresu zatrudnienia w Rolniczej Spółdzielni (...) w B..

Prawo do wcześniejszej emerytury z uwagi na wykonywanie zatrudnienia ograniczone jest tylko i wyłącznie do zatrudnienia w charakterze pracownika. Wynika to wprost z treści § 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.), zgodnie z którym akt ten stosuje się do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wymienione w § 4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia, zwanych dalej "wykazami".

Takie też stanowisko zostało wyrażone w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 2 maja 1986 r. II UR 6/86, w którym stwierdzono, że świadczenia z tytułu pracy w szczególnych warunkach przysługują tylko pracownikom zatrudnionym na podstawie umowy o pracę i wykonującym stale oraz w pełnym wymiarze czasu prace określone przepisami ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin i rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.

Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 14 czerwca 2004r., P 17/03, OTK ZU 2004 nr 6a, poz. 57 (Dz. U. Nr 144, poz. 1530) nie zakwestionował ograniczenia prawa do wcześniejszej emerytury z uwagi na wykonywanie zatrudnienia tylko w charakterze pracownika.

Pracownikiem w myśl art. 2 k.p. jest osoba zatrudniona na podstawie umowę o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę. A contrario osoba zatrudniona na innej podstawie prawnej niż wskazana w § 2 k.p. nie jest pracownikiem. A zatem nie jest pracownikiem osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia, umowy o dzieło, umowy agencyjnej oraz umowy o pracę nakładczą.

Pracownikami nie są również członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych. Osoby takie nie wykonują bowiem zatrudnienia w ramach stosunku pracy.

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 18 stycznia 2005r., II UK 136/04, stwierdził, że przepisy art. 32 ustawy o emeryturach i rentach obejmują pracę wykonywaną w ramach stosunku pracy, a nie stosunku członkostwa w spółdzielni, powołując się na podobny pogląd wyrażony przez Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 20 marca 2003r. ( publ. Prawo Pracy 2003, nr 9).

Sąd Apelacyjny w Łodzi w sprawie III AUa 407/13 w wyroku z dnia 10 stycznia 2014r. podzielił tą argumentację stwierdzając, że wnioski wypływające z wykładni logiczno – językowej art. 32 ustawy o emeryturach i rentach oraz przepisów rozporządzenia z 7 lutego 1983r. (w przepisach tych mowa tylko o pracowniku), z wykładni systemowej, z wykładni historycznej (w świetle unormowań obowiązujących przed reformą ubezpieczeń społecznych w 1998r. prawo do wcześniejszej emerytury z uwagi na zatrudnienie w szczególnych warunkach dotyczyło jedynie pracowników), a także celowościowej (zamiarem ustawodawcy reformującego ubezpieczenia społeczne nie było modyfikowanie reguł dotyczących przyznawania tego prawa), zmuszają do przyjęcia tezy, że przepisy art. 32 ustawy o emeryturach i rentach nie mogą być inaczej rozumiane jak tylko w ten sposób, że prawo do emerytury w wieku niższym niż ogólny wiek emerytalny przysługuje jedynie pracownikom zatrudnionym w szczególnych warunkach.

Zróżnicowanie uprawnień podmiotów w zależności od tego, czy praca wykonywana jest w ramach stosunku pracy, czy też na podstawie innych stosunków prawnych w obszarze prawa pracy ma charakter podstawowy i wiąże się ze szczególnymi cechami stosunku pracy, które jakościowo odróżniają go od innych stosunków prawnych, w ramach których świadczona jest praca. Wskazać także należy, że wynikające z unormowań art. 32 ustawy o emeryturach i rentach zróżnicowanie uprawnień ubezpieczonych stanowi konsekwencje wcześniej istniejących różnic między pracowniczym i pozapracowniczym ubezpieczeniem społecznym, które wyrażały się przede wszystkim w szczególnym ukształtowaniu wysokości i zasad opłacania składek na ubezpieczenie społeczne w zależności od tego, czy ubezpieczony wykonywał pracę jako pracownik, czy też jako inna osoba zatrudniona.

Prezentowane przez skarżącego stanowisko, iż jego praca w rolniczej spółdzielni produkcyjnej niczym nie różniła się od pracy wykonywanej przez pracowników, a zatem winna być traktowana tak jak pracownik, nie jest trafne. W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 25 stycznia 2005r. ( I UK 142/04, OSNP 2005/17/272) podkreślono znaczące różnice pomiędzy pracą w ramach stosunku pracy a pracą w ramach członkostwa w spółdzielni. Sąd Najwyższy zaznaczył, że nie chodzi tyle o różnice niejako „fizyczne” (w rozumieniu rodzaju, ilości, sposobu wykonywania pracy), ale formalnoprawne, a ten punkt widzenia jest rozstrzygający. Zachodzi bowiem zasadnicza różnica między pracą wykonywaną w ramach stosunku pracy, a pracą świadczoną w ramach stosunku członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej. W tym drugim wypadku prawo i obowiązek świadczenia pracy wynika ze stosunku członkostwa w spółdzielni, z którym wiąże się między innymi prawo udziału w jej zarządzaniu poprzez jej organy i inne rozwiązania instytucjonalne właściwe ruchowi spółdzielczemu, co ma określony wpływ na sposób organizacji pracy i podporządkowanie w procesie jej świadczenia. W wyroku z dnia 8 grudnia 2009 r. (I UK 186/09 OSNP 2011/13-14/189) Sąd Najwyższy po raz kolejny wyraził pogląd, że w przypadku nawiązania z pracownikiem spółdzielni produkcyjnej stosunku członkostwa dochodzi do dorozumianego rozwiązania stosunku pracy za porozumieniem stron. Członek tej spółdzielni nie może pozostawać z nią w pracowniczym stosunku zatrudnienia. W rezultacie okres wykonywania pracy w charakterze członka nie może zostać zaliczony do stażu pracowniczego, od którego zależy nabycia prawa do wcześniejszej emerytury.

Prawa i obowiązki członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych są uregulowane w odmienny sposób od praw i obowiązków pracowniczych. Aktem regulującym wykonywanie pracy przez członków spółdzielni była w spornym okresie ustawa z dnia 17 lutego 1961r. o spółdzielniach i ich związkach (Dz. U. z dnia 4 marca 1961r.), która obowiązywała do 1 stycznia 1983r. i ustawa z dnia 16 września 1982r. - Prawo spółdzielcze (tekst jednolity - Dz.U. z 2003r. Nr 188, poz. 1848 z zm.), która obowiązuje od 1 stycznia 1983r. Art. 113 ustawy z 1961r. stanowił, że zdolny do pracy członek spółdzielni produkcyjnej ma prawo i obowiązek pracować w spółdzielni w zakresie ustalonym przez statut lub uchwałę walnego zgromadzenia. W wyroku z dnia 22 grudnia 1972 r. (II CR 543/72 OSNC 1973/9/163) Sąd Najwyższy stanął na stanowisku, że artykuł 113 ustawy z dnia 17 lutego 1961r. o spółdzielniach i ich związkach statuuje swoisty stosunek prawny, odmienny zarówno od pracowniczego, jak i od spółdzielczego stosunku pracy, mianowicie stosunek wynikający z prawa i obowiązku członka rolniczej spółdzielni produkcyjnej wykonywania pracy w tej spółdzielni w zakresie ustalonym przez statut lub uchwałę walnego zgromadzenia. Do tego stosunku prawnego przepisy o spółdzielczym stosunku pracy nie mają zastosowania. Z kolei art. 114 § 1 stanowił, że mogą być zatrudnieni oprócz członków także ich domownicy, inne zaś osoby jedynie dorywczo dla zapobieżenia stratom gospodarczym. W myśl § 2 art. 114 spółdzielnia mogła zatrudniać czasowo lub na stałe osoby nie będące członkami ani domownikami członków przy wykonywaniu prac wymagających szczególnych kwalifikacji, jakich członkowie nie posiadają. Wykładnia powyższych przepisów nie nasuwa wątpliwości, że członek spółdzielni nie mógł być zatrudniony w spółdzielni na podstawie umowy o pracę. Także obowiązujący od 1 stycznia 1983r. art. 155 § 1 prawa spółdzielczego stanowi, że zdolny do pracy członek spółdzielni ma prawo i obowiązek pracować w spółdzielni w rozmiarze ustalanym corocznie przez zarząd, stosownie do potrzeb wynikających z planu działalności gospodarczej spółdzielni. Możliwe jest także zatrudnienie osób niebędących członkami spółdzielni na mocy art. 157 ustawy, zgodnie z którym spółdzielnia poza członkami i domownikami może zatrudniać stosowanie do swoich potrzeb również inne osoby na podstawie umowy o pracę lub na podstawie innego stosunku prawnego, którego przedmiotem jest świadczenie pracy. Z przepisów tych wynika dostatecznie, że członkowie spółdzielni produkcyjnej mogą świadczyć pracę na rzecz spółdzielni wyłącznie w oparciu o stosunek członkostwa. Umowa o pracę lub umowy cywilnoprawne mogą zaś być zawierane jedynie z osobami, które nie są członkami rolniczej spółdzielni produkcyjnej. Tak więc członek rolniczej spółdzielni produkcyjnej nie może świadczyć pracy na podstawie umowy o pracę. W w/w wyroku Sąd Najwyższy zauważył, że choć niektóre prawa i obowiązki związane z wykonywaniem pracy członka spółdzielni mogą być podobne lub identyczne jak wynikające z zatrudnienia pracowniczego, to w sensie formalnoprawnym występują tu zasadnicze różnice i to one mają znaczenie. Nie jest natomiast tu tak istotne, że sama praca była świadczona w sposób podobny do pracy zwykłych pracowników.

W przedmiotowej sprawie bezspornym było, że wnioskodawca w spornym okresie od dnia 3 listopada 1981 roku do 31 listopada 1992 był członkiem Rolniczej Spółdzielni (...) w B., sam to bowiem przyznał jak również potwierdzili to przesłuchani w sprawie świadkowie (A. B. i W. O.), którzy tak samo jak wnioskodawca byli członkami Spółdzielni. Zatrudnienie w charakterze członka wynika także z umowy o pracę, znajdującej się w aktach osobowych skarżącego. Wnioskodawca świadczył zatem pracę w związku i z powodu członkostwa w Spółdzielni: był wynagradzany wg zasad opłat za pracę członków spółdzielni, brał udział w Walnych Zgromadzeniach Rolniczej Spółdzielni (...) w B., udzielał absolutorium zarządowi, brał udział w jej zyskach. Wszystkie powyższe okoliczności świadczą o tym, że w tym właśnie reżimie wykonywał swą pracę. Bak jest podstaw do twierdzenia, że pomimo, iż był członkiem spółdzielni, w rzeczywistości był zatrudniony w ramach stosunku pracy, bo to na mocy obowiązujących w spornym okresie przepisów spółdzielczych było wyłączone. Okoliczności tej nie zmienia dysponowanie przez skarżącego świadectwem wykonywania prac w warunkach szczególnych, z okresu zatrudnienia w Rolniczej Spółdzielni (...) w B. od dnia 3 listopada 1981 roku do 31 listopada 1992 roku, które potwierdza że wykonywał on prace w warunkach szczególnych. Określenie bowiem warunków w jakich praca była świadczona przez wnioskodawcę jest bez znaczenia, gdyż z uwagi na świadczenie jej poza pracowniczym stosunkiem pracy, jej wykonywanie nie może być uznane za pracę w szczególnych warunkach w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) Praca wykonywania przez członka rolniczej spółdzielni produkcyjnej, nawet jeżeli jest pracą wymienioną w wykazie A zał. do rozporządzenia Rady Ministrów, nie może być zaliczona do pracy w warunkach szczególnych, z uwagi na brak pracowniczego zatrudnienia.

Biorąc zatem pod uwagę, że wnioskodawca w okresie od 3 listopada 1981 roku do 31 października 1992 roku pracował jako członek Rolniczej Spółdzielni (...) w B., a zatem nie wykonywał pracy jako pracownik w rozumieniu art. 2 k.p., okresu tego nie można zaliczyć do pracy w szczególnych warunkach.

Pracę w warunkach szczególnych w rozumieniu art. 32 ustawy emerytalnej wnioskodawca wykonywał jedynie w okresie od 1 listopada 1992 roku do 30 czerwca 1998 roku. Wnioskodawca był wówczas zatrudniony na podstawie umowy o pracę w Odlewni (...) w R. na stanowisku spawacza. Do jego stałych obowiązków- jako wynika z zeznań świadków: Z. H. i C. K. - należało spawanie i upalanie. Wnioskodawca pracował przy remontach pieców odlewniczych tj. spawał podłogi i koryta poprzez wycinanie starych blach i przyspawywanie nowych, przy odlewach upalał wystające części. Powyższą okoliczność potwierdził także pracodawca w wystawionym wnioskodawcy za w/w okres świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach

Zatrudnienie przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowowodorowym jest wymienione w wykazie A, Dziale XIV, poz. 12, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku i podlega uwzględnieniu jako praca w warunkach szczególnych na cele emerytalno – rentowe.

Po zaliczeniu do pracy w warunkach szczególnych, poza okresem uznanym przez ZUS, okresu od 1 listopada 1992 roku do 30 czerwca 1998 roku wnioskodawca nadal nie legitymuje się minimalnym niezbędnym stażem w warunkach szczególnych wynoszącym 15 lat.. Nie spełnił zatem przesłanek do przyznania prawa do emerytury pomostowej.

Z tych względów Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 477 ¹⁴§ 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

O kosztach procesu przeczono na podstawie art. 98 k.p.c.