Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Przedmiot i przebieg postępowania

1.  Pozwem z dnia 28 września 2023 r. (data prezentaty) powód, Z..pl (...) z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W., wniósł o zasądzenie od pozwanego (...) Banku (...) S.A. kwoty 28 090,64 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 25 sierpnia 2023 r. do dnia zapłaty, a także o zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Powód wywodził swoje roszczenie z treści art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim, podnosząc jako podstawy swojego żądania naruszenie przez pozwanego przepisów ustawy art. 30 ww. ustawy i złożenia przez kredytodawcę pisemnego oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego. Wskazał, że roszczenie to nabył od konsumenta w ramach zawartej między nimi umowy cesji powierniczej ( pozew, k. 1-19).

2.  W sprzeciwie od nakazu zapłaty z dnia 24 listopada 2023 r. pozwany, (...) Bank (...) S.A., zaskarżył nakaz w całości oraz wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie. Pozwany podniósł brak udowodnienia roszczenia co do zasady i co do wysokości. Zakwestionował także legitymację czynną powoda, podnosząc przy tym zarzut abuzywności umowy cesji powierniczej . Wskazał przy tym, że nie zaistniały żadne przesłanki, w tym naruszenia art. 30 ustawy o kredycie konsumenckim, do zastosowania sankcji kredytu darmowego, a nadto samo uprawnienie do złożenia do takiego oświadczenia wygasło z związku z upływem terminu przewidzianego w art. 45 ust. 5 u.k.k. ( sprzeciw, k. 84-98v).

Ustalenia faktyczne

3.  Dnia 6 maja 2022 r. (...) Bank (...) zawarła umowę pożyczki gotówkowej z P. B. na kwotę 145 549,30 zł na okres 120 miesięcy. W kwocie tej mieściła się całkowita kwota pożyczki 133 395,93 zł (§ 1 ust 2 pkt 1 umowy) i koszt związany z udzieleniem pożyczki, czyli prowizja w wysokości 12 153,37 zł (§ 1 ust. 2 pkt 2 umowy). Całkowity koszt pożyczki określono na 99 201,49 zł, całkowitą kwotę do zapłaty na 232 597,42 zł, a rzeczywistą roczną stopę oprocentowania na 13,02%. Odsetki za cały okres kredytowania – na 6 maja 2022 r. wyliczono na 87 048,12 zł, a RRSO na 13,02%. W ramach dodatkowych informacji pożyczkodawca wskazał, że: całkowita kwota pożyczki to kwota, którą pożyczkobiorca ma do dyspozycji lub którą spłacane są jego zobowiązania (w przypadku pożyczki konsolidacyjnej). Nie zawiera ona kosztów udzielenia pożyczki, czyli prowizji. Całkowity koszt pożyczki to suma kosztu udzielenia pożyczki oraz odsetek, które pożyczkobiorca ponosił w okresie spłacania pożyczki. Całkowita kwota do zapłaty to suma całkowitego kosztu pożyczki oraz całkowitej kwoty pożyczki. Rzeczywista roczna stopa oprocentowania to całkowity koszt pożyczki, którą pożyczkobiorca jako konsument ponosił, wyrażony jako procent całkowitej kwoty pożyczki w stosunku rocznym.

4.  Zgodnie z § 2 umowy za czynności związane z obsługą pożyczki (...) S.A. pobierał prowizje i opłaty bankowe przewidziane w „Taryfie prowizji i opłat bankowych w (...) Banku (...) S.A.”, które na dzień zawarcia umowy wynosiły: (1) za czynności wykonywane na wniosek kredytobiorcy związany ze zmianą warunków spłaty: 1) za prolongatę – od kwoty podlegającej prolongacie – 3% nie mniej niż 100 zł; 2) za zawieszenie okresu spłaty – od kwoty podlegającej zawieszeniu – 3% nie mniej niż 100 zł; (2) zmiana prawnego zabezpieczenia kredytu na wniosek kredytobiorcy – 80 zł; (3) sporządzenie aneksu do umowy lub odpisu umowy kredytowej na wniosek kredytobiorcy – 50 zł (ust. 1); (4) wydanie na życzenie klienta dokumentów związanych z kredytem konsumpcyjnym, pożyczką – za każdy dokument – 50 zł. Jednocześnie opłata za sporządzenie aneksu nie była pobierana, jeśli dotyczyła ona prolongaty lub zawieszenia spłaty, zmiany prawnego zabezpieczenia pożyczki. Prolongata to wydłużenie umownego okresu spłaty pożyczki z równoczesnym obniżeniem wysokości rat – na wniosek pożyczkobiorcy. Zawieszenie to przesunięcie daty spłaty rat bez wydłużenia umownego okresu spłaty pożyczki – również na wniosek pożyczkobiorcy. Raty te pożyczkobiorca miał spłacać w późniejszym czasie. Zawieszenie mogło dotyczyć tylko kapitału albo kapitału i odsetek. W ust. 2 tego samego paragrafu wskazano, że pożyczkobiorcę obowiązywała taryfa z dnia zawarcia umowy, a od tej zasady jest wyjątek jedynie na jego korzyść. Pożyczkodawca w każdej chwili mógł całkowicie zrezygnować z opłat lub prowizji albo je obniżyć. Jednocześnie w trakcie umowy Bank mógł wprowadzać nowe produkty lub usługi (jako dodatkowe) i opłaty za nie, ale skorzystanie z nich zależało od zgody pożyczkobiorcy. Wprowadzenie tych nowych opłat nie zmieniało jednak poprzednich, już zapisanych w taryfie (ust. 3).

5.  W § 3 ust. 1 zastrzeżono, że wypłata pożyczki nastąpi jednorazowo do 30 dni od 6 maja 2022 r. przelewem na konto: 1) (...) w (...) – 103 044,54 zł; 2) (...) w (...) – 1 896,15 zł; 3) (...) w (...) – 1 352,68 zł; 4) (...) w (...) – 1 507,08 zł; 5) (...) w (...) – 5 595,48 zł, a pozostałą kwotę na konto nr: (...) w (...) S.A. Od dnia wypłaty pożyczki pożyczkobiorca miał 14 dni na spłatę zobowiązań z ust. 1 (ust. 2).

6.  W § 4 przewidziano, że kwota pożyczki jest oprocentowana wg. zmiennej stopy procentowej, która w dniu zawarcia umowy pożyczki wynosiła 10,17% w skali roku (ust. 1). Zmiana oprocentowania pożyczki w trakcie umowy zależała od zmiany wysokości stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego (NBP) – w wyniku decyzji Rady Polityki Pieniężnej. Jeśli Rada Polityki Pieniężnej podwyższyła stopę referencyjną NBP, oprocentowanie pożyczki miało zostać podwyższone, a w przypadku obniżenia stopa referencyjnej NBP – analogicznie pożyczka miała zostać obniżona (ust. 2). W ust. 3 wskazano, że w dniu zawarcia umowy stopa referencyjna NBP wynosiła 5,25%. Aby zmienić oprocentowanie pożyczki w trakcie umowy, pożyczkodawca dokonywał następujących działań:

1)  sprawdzał wysokość stopy referencyjnej NBP obowiązującej 31 stycznia, 30 kwietnia, 31 lipca i 30 października każdego roku:

a)  w przypadku, gdy wysokość stopy referencyjnej NBP jest sprawdzana pierwszy raz, Bank porównuje ją ze stopą referencyjną NBP z dnia zawarcia umowy z pożyczkobiorcą;

b)  w przypadku, gdy wysokość stopy referencyjnej NBP jest sprawdzana kolejny raz, Bank porównuje ją z ostatnią sprawdzaną wysokością stopy referencyjnej NBP (z 31 stycznia, 30 kwietnia, 31 lipca, 30 października);

2)  jeśli w dniu sprawdzenia (31 stycznia, 30 kwietnia, 31 lipca, 30 października) stopa referencyjna NBP nie zmieniła się w porównaniu do jej wysokości z poprzedniego sprawdzenia – oprocentowanie pożyczki także się nie zmieniała – do dnia kolejnego sprawdzenia. Wyjątkiem jest sytuacja z ust. 4;

3)  jeśli w dniu sprawdzenia stopa referencyjna NBP zmieniała się w porównaniu do jej wysokości z poprzedniego sprawdzenia, Bank przeliczał oprocentowanie pożyczki: obniżał je lub podwyższał o wartość zmiany stopy referencyjnej NBP – zgodnie z kierunkiem tej zmiany. Zmiana obowiązywała od 1 lutego, 1 maja, 1 sierpnia, 31 października – w zależności o tego, kiedy wypadł dzień sprawdzenia.

7.  W kolejnych ustępach zastrzeżono, że wysokość oprocentowania ustalonego według zasad wcześniej wskazanych przekroczyłaby wysokość stopy odsetek maksymalnych, określonej w Kodeksie cywilnym, (...) był uprawniony do pobierania odsetek naliczonych według stopy odsetek maksymalnych. Na dzień zawarcia umowy odsetki zgodnie z kodeksem cywilnym były równe dwukrotności sumy stopy referencyjnej NBP i 3,5 p.p. (ust. 4). (...) miał informować pożyczkobiorcę o zmienionym oprocentowaniu oraz o dacie wejścia w życie tej zmiany na adres wskazany do kontaktu lub w innym uzgodniony z pożyczkobiorcą sposób (ust. 5). Pożyczkobiorcy przysługiwało prawo do złożenia wypowiedzenia umowy w przypadku braku akceptacji zmiany oprocentowania lub zmiany sposobu ustalania oprocentowania, w terminie 30 dni od dnia otrzymania informacji o tej zmianie, a w przypadku złożenia oświadczenia o wypowiedzeniu, zmiana oprocentowania nie wiązała pożyczkobiorcy, a umowa ulegała rozwiązaniu po upływie 30 dniowego okresu wypowiedzenia W przypadku braku oświadczenia pożyczkobiorcy o wypowiedzeniu umowy we właściwym terminie, zmiana oprocentowania pożyczki obowiązywała od daty wejścia w życie, określonej przez (...) (ust. 7). Zastrzeżono też, że odsetki miały być liczone od kwoty pożyczki pozostałej do spłaty, za faktyczny okres wykorzystania pożyczki, a zmiana wysokości oprocentowania powodowała odpowiednio wzrost lub obniżenie wysokości raty pożyczki (ust. 9-10).

8.  Zgodnie z § 5 ust. 1, 2 pożyczkobiorca był zobowiązany do spłaty pożyczki wraz z odsetkami w 120 miesięcznych równych ratach kapitałowo – odsetkowych. Pierwsza i ostatnia rata były tzw. ratami wyrównującymi i wynosiły odpowiednio – 1 938,07 zł z terminem płatności do dnia 6 czerwca 2022 r. oraz 1 967,09 zł z terminem płatności do dnia 6 maja 2032 r. Druga rata i kolejne, do przedostatniej włącznie wynosiły 1 938,07 zł i były płatne do 6 dnia każdego miesiąca. W ust. 3 wskazano, że wysokość rat i terminy ich spłaty mogą ulec zmianie w przypadkach: 1) zmiany oprocentowania pożyczki lub zadłużenia przeterminowanego; 2) częściowej spłaty pożyczki przed terminem; 3) spłacenia raty pożyczki po terminie i naliczeniu odsetek od zadłużenia przeterminowanego; 4) po rozpatrzeniu pozytywnym wniosku pożyczkobiorcy o zmianę warunków umowy – jeśli wpływa to na wysokość rat lub terminy spłaty. Po dokonaniu zmiany (...) miał doręczyć pożyczkobiorcy zawiadomienie o zmianie oprocentowania lub nowy plan spłaty.

9.  W § 6 ust. 1-2 umowy wskazano, że pożyczkobiorca miał prawo do spłaty całości albo części pożyczki przed terminem ustalonym zgodnie z § 5 ust 2. Spłata dokonywana miała być zgodnie z pisemną dyspozycją Pożyczkobiorcy. Wcześniejsza częściowa spłata pożyczki miała powodować zmniejszenie rat, ale nie skrócenie okresu kredytowania. Przy wcześniejszej spłacie pożyczki całkowity koszt pożyczki był obniżany o koszty dotyczące okresu, o który skrócił się czas obowiązywania umowy (ust. 3). Pożyczka była rozliczana w terminie 14 dni od dnia dokonania wcześniejszej spłaty pożyczki w całości (ust. 5).

10.  W § 7 umowy przewidziano uprawnienie do pobierania przez (...) odsetek od zadłużenia przeterminowanego w wysokości (każdorazowo) aktualnych odsetek maksymalnych za opóźnienie (ust. 2-4). W ust. 7-8 umowy opisano czynności windykacyjne, które może podejmować bank w razie nieterminowej spłaty zadłużenia.

11.  W myśl § 8 ust. 1 umowy umowa ulegała rozwiązaniu 1) w przypadkach wypowiedzenia umowy przez jej strony i upływie okresu wypowiedzenia- w przypadkach opisanych poniżej; 2) w wyniku zgodnego porozumienia stron; 3) w przypadku odstąpienia od umowy przez pożyczkobiorcę; 4) w przypadkach przewidzianych przepisami prawa; 5) z chwilą śmierci jedynego pożyczkobiorcy lub ostatniego z pożyczkobiorców. Pożyczkobiorca miał prawo wypowiedzieć umowę, gdy zmieni się oprocentowanie pożyczki, wtedy okres wypowiedzenia trwał 30 dni, a jeśli termin spłaty pożyczki był dłuższy niż rok, miał prawo wypowiedzieć umowę także z innych powodów. W takim przypadku okres wypowiedzenia wynosił 3 miesiące (ust. 2). W ust. 3 przewidziano prawo (...) do obniżenia kwoty przyznanej pożyczki lub wypowiedzenia umowy w określonych przypadkach.

12.  Zgodnie z § 10 umowy (...) miał przesyłać korespondencję dotyczącą umowy na adres pożyczkobiorcy wskazany (...) przez pożyczkobiorcę albo w inny sposób uzgodniony przez (...) S.A. z pożyczkobiorcą (ust. 1), zaś pożyczkobiorca zobowiązał się niezwłocznie powiadamiać (...) o zmianie swojego imienia i nazwiska, adresu zamieszkania lub do korespondencji albo adresu e-mail (ust. 2).

13.  W myśl § 11 umowy pożyczkobiorca miał możliwość odstąpienia od umowy w terminie 14 dni od dnia zawarcia umowy, albo w ciągu 14 dni od jej wypłaty – jeśli termin wypłaty jest późniejszy, a odstąpienie miało być skuteczne jeśli zostanie złożone oświadczenie w tej sprawie, także na podstawie wzorca umownego dołączonego do umowy (ust. 1). Wskazano przy tym, że w razie odstąpienia od umowy pożyczkobiorca zwróci całkowitą kwotę pożyczki wraz z odsetkami naliczonymi od dnia następnego po dniu wypłaty pożyczki do dnia spłaty pożyczki włącznie w terminie 30 dni od dnia złożenia oświadczenia o odstąpieniu od umowy. Koszty udzielenie pożyczki poniesione przez pożyczkobiorcę były mu zwracane (ust. 2).

14.  W § 12 umowy wskazano na możliwość złożenia przez pożyczkobiorcę reklamacji na produkty i usługi świadczone przez Bank (ust.1). Reklamacja mogła być składana na piśmie, ustnie lub elektronicznie, a termin na jej rozpatrzenie wynosi 30 dni od jej otrzymania, a w szczególnie skomplikowanych sytuacjach termin ten mógł być przedłużony do 60 dni od jej otrzymania (ust. 2 i 6).

15.  Zgodnie z § 13 ust. 1 w okresie obowiązywania umowy (...) S.A. zastrzegł sobie prawo do:

a.  monitorowania aktualnej zdolności kredytowej pożyczkobiorcy do spłaty pożyczki w terminie określonym w umowie;

b.  kontroli czy na koncie osobistym pożyczkobiorcy wpływają systematyczne wpłaty i w jakiej wysokości;

c.  monitorowania, czy pożyczkobiorca terminowo spłaca pożyczkę i inne zobowiązania w Banku;

d.  monitorowania w bazach Biura (...) S.A. ( (...) S.A), czy pożyczkobiorca wywiązuje się w terminie z zobowiązań w innych bankach lub innych instytucjach ustawowo upoważnionych do udzielania kredytów.

16.  W § 14 umowy zastrzeżono, że wszelkie zmiany umowy wymagały formy pisemnej i wprowadzane miały być w postaci aneksu do umowy, z wyjątkiem zmian: oprocentowania, prowizji i opłat bankowych, danych osobowych i adresowych, planu spłaty oraz numeru rachunku konta osobistego pożyczkobiorcy i rachunku do spłat. Umowa została sporządzona w dwóch jednakowych egzemplarzach.

( umowa pożyczki, k. 35-38)

17.  W celu wykonania umowy (...) w dniu 6 maja 2022 r. otworzył rachunek techniczny dla kredytu. Pierwszą czynnością było uznanie rachunku kwotę 145 549,30 zł. Następnie z rachunku technicznego wykonano przelew na spłatę prowizji (12 153,37 zł), potem spłatę wierzytelności wymienionych w § 3 ust. 1 pkt 1-5 umowy, a w końcu na rachunek bankowy wskazany przez pożyczkobiorcę (20 000 zł).

( zestawienie operacji, k. 101)

18.  W celu wykonania umowy nr (...) P. B. rozpoczął w dniu 6 czerwca 2022 r. spłatę zaciągniętej umowy pożyczki.

( historia rachunku, k. 66-69v)

19.  W dniu 25 maja 2023 r. pożyczkobiorca P. B. (Cedent) oraz Z..pl (...) z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. (Cesjonariusz) zawarli umowę cesji powierniczej, na podstawie której Cedent w celu dochodzenia roszczeń przeniósł na rzecz Cesjonariusza wszelkie wierzytelności pieniężne, w szczególności w zakresie zwrotu odsetek umownych, prowizji i innych kosztów kredytu naliczonych przez kredytodawcę, wraz z przynależnymi do tej wierzytelności prawami (m.in. odsetkami umownymi za opóźnienie od należności głównej) przysługujące mu w stosunku do (...) Banku (...) S.A. z siedzibą w W. i jego następców prawnych z tytułu wszelkich roszczeń wynikających z zastosowania sankcji kredytu darmowego, określonej w art. 45 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim w stosunku do umowy nr (...) z dnia 6 maja 2022 r., skutków abuzywności lub nieważności postanowień w/w umowy, istniejących lub przyszłych. Wierzytelność miała obejmować w szczególności wszelkie odsetki i pozaodsetkowe koszty udzielenia kredytu, w tym w szczególności opłaty administracyjne, prowizje, prowizje pośredników, składki ubezpieczeniowe, które strona udzielająca kredytu naliczyła w związku z zawarciem umowy kredytu konsumenckiego i które powinny być rozliczone wskutek złożenia oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego, stwierdzenia abuzywności lub nieważności danego postanowienia umownego rodzącego odpowiedzialność pieniężną Dłużnika. Jednocześnie, Cedent oświadczył m.in., że nie złożył oświadczenia o skorzystaniu z tzw. sankcji kredytu darmowego, określonej w art. 45 Ustawy ani nie udzielał pełnomocnictwa do złożenia w/w oświadczenia, w jego imieniu, jak również nie zlecił żadnemu podmiotowi dochodzenie roszczeń z tzw. sankcji kredytu darmowego, określonej w art. 45 Ustawy. W ust. 5 Umowy cesji powierniczej wskazano, że strony zgodnie oświadczają, że przelew ma charakter powiernictwa i odbywa się w celu dochodzenia przez Cesjonariusza roszczeń majątkowych określonych w Umowie wobec Dłużników, w związku z czym przeniesienie wierzytelności ma charakter czasowy i trwa do czasu odzyskania roszczeń od wszystkich Dłużników Konsumenta, nie dłużej niż 8 (ośmiu) lat od chwili zawarcia Umowy albo wyegzekwowania od Dłużnika roszczeń objętych Umową. Cedentowi przysługiwało 50% wartości wierzytelności. Przeniesienie wierzytelności, wraz ze wszystkimi związanymi z nią prawami, następowało z chwilą zawarcia umowy (ust. 10 umowy). Umowa została zawarta w formie elektronicznej. Kwalifikowane podpisy elektroniczne złożyli pod nią cedent P. B. i Prezes Zarządu spółki O. W..

( umowa cesji powierniczej, k. 39-v, elektroniczne poświadczenie weryfikacji ( (...)), k. 40-42)

20.  Tego samego dnia, 25 maja 2023 r., P. B. i O. W. podpisali kwalifikowanym podpisem elektronicznym oświadczenie, adresowane do (...), o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego odnośnie umowy kredytu nr (...) z dnia 6 maja 2022 r. oraz poprosili o przesłanie zaświadczenia o spłacie kredytu z podziałem na część kapitałową i odsetkową w terminie 14 dni od otrzymania niniejszego pisma. P. B. udzielił ponadto spółce pełnomocnictwa do złożenia wniosku o wydanie zaświadczenia o dokonaniu całkowitej spłaty kredytu wynikającej z umowy kredytu oraz do złożenia oświadczenia skutkującego sankcją kredytu darmowego. P. B. podpisał też zawiadomienie o przelewie wierzytelności.

( oświadczenie, k. 57; pełnomocnictwo, k. 61; zawiadomienie, k. 58, elektroniczne poświadczenie weryfikacji ( (...)), k. 59-60v, 62-63v)

21.  Pismem z dnia 18 sierpnia 2023 r. spółka (...).pl złożyła pisemne oświadczenie o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego względem umowy kredytu nr (...) z dnia 6 maja 2022 r. na podstawie pełnomocnictwa udzielonego przez P. B.. Wraz ze złożeniem oświadczenia zawiadomiono (...) o zawarciu umowy cesji oraz wezwano do zapłaty kwoty 30 006,58 zł w terminie 7 dni od otrzymania pisma. Pisma podpisano kwalifikowanym podpisem elektronicznym i przesłano bankowi wiadomością mailową.

( oświadczenie, k. 43-44, elektroniczne poświadczenie weryfikacji (EPW), k. 55-56v, wiadomość mailowa, k. 64)

Omówienie dowodów

22.  Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie złożonych przez strony dokumentów, których autentyczność, wiarygodność i moc dowodowa nie były przez strony kwestionowane, a Sąd nie znalazł podstaw, by czynić to z urzędu.

23.  Spór pomiędzy stronami w niniejszej sprawie miał zasadniczo charakter prawny i dotyczył kwestii możliwości zastosowania w sprawie sankcji kredytu darmowego, o którym mowa w art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim jak i możliwych naruszeń ze strony pozwanego w związku z zawarciem przez niego z konsumentem umowy pożyczki gotówkowej. Z uwagi na przyjęte rozstrzygnięcie dowody z kalkulacji kredytowych czy własnych obliczeń sporządzonych w programie Excel, mających wykazać dochodzone roszczenie co do wysokości, nie miały znaczenia dla sprawy. Załączona przez powoda opinia prawna autorstwa r.pr. W. S. została przez sąd potraktowana jako wsparcie argumentacji zawartej w pismach procesowych powoda. Z kolei wyroki sądowe dotyczące tożsamych zagadnień prawnych mogły być dowodem tego, że w orzecznictwie sądów powszechnych istnieje rozbieżność poglądów na tematy istotne dla niniejszej sprawy.

24.  Sąd doszedł do przekonania, że nie zaistniały przesłanki do zawieszenia postępowania na podstawie art. 177 § 1 pkt 3 ¹ k.p.c. Wystąpienie przez Sąd do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej jest bowiem uprawnieniem a niego obowiązkiem Sądu rozstrzygającego sprawę w I instancji, zatem do jego uznania pozostaje to, czy z takim pytaniem do organu UE się zwróci. W tej sprawie zdaniem Sądu, była możliwość wydania rozstrzygnięcia jak i ustosunkowania się argumentów obu stron, bez posiłkowania się orzeczeniem organu unijnego. Dlatego też wniosek też został oddalony.

25.  Sąd pominął dowód z zeznań świadka D. N. na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 6 k.p.c. wskazując na brak spełnienia wymogów z art. 235 ¹ k.p.c. do jego przeprowadzenia. Strony ponadto doszły do porozumienia, że świadek ten pojawił się w sprawie omyłkowo, zatem jego ewentualne przesłuchanie i tak byłoby w tych okolicznościach nieuzasadnione.

26.  Pominięciu podlegał także dowód z zeznań świadka P. B. na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 k.p.c. Sąd uznał bowiem, że kwestie umowy cesji nie wymagały dodatkowego uzupełnienia zeznaniami świadka. Umowa ta załączona do pozwu a uzupełniona pozostałym materiałem dowodem w sprawie była wystarczająca dla Sądu do dokonania oceny zarówno co do jej ważności jak i skuteczności złożonych w niej oświadczeń stron (zarówno cedenta jak i cesjonariusza).

Ocena prawna

27.  Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie z uwagi na to, że Sąd nie podzielił zarzutów powoda co do wystąpienia przyczyn uzasadniających skorzystania przez pożyczkobiorcę z tzw. sankcji kredytu darmowego.

28.  Powód oparł swoje żądanie na twierdzeniu, że pozwany naruszył szereg przepisów, jakimi winien kierować się przy konstruowaniu umowy pożyczki z konsumentem, o których mowa w art. 30 ustawy o kredycie konsumenckim.

29.  Jak stanowi art. 45 ust. 1 u.k.k. w przypadku naruszenia przez kredytodawcę art. 29 ust. 1, art. 30 ust. 1 pkt 1-8, 10, 11, 14-17, art. 31-33, art. 33a i art. 36a-36c konsument, po złożeniu kredytodawcy pisemnego oświadczenia, zwraca kredyt bez odsetek i innych kosztów kredytu należnych kredytodawcy w terminie i w sposób ustalony w umowie. W języku prawniczym skutek tego oświadczenia nazywa się „sankcją kredytu darmowego”, a skorzystanie z uprawienia „skorzystaniem z sankcji kredytu darmowego”. Nie są to wyrażenia ustawowe, ale z racji powszechnego posługiwania się takimi zwrotami w pismach procesowych również i Sąd będzie z niego korzystał w swoich rozważaniach. Do skorzystania z sankcji kredytu darmowego wystarczające jest uchybienie przez kredytodawcę chociażby jednemu obowiązkowi, o którym mowa w art. 45 ust. 1 u.k.k.

30.  Z treści tego przepisu wynika, że sankcja kredytu darmowego stanowi co do zasady narządzie prawne umożliwiające konsumentowi spłatę kredytu bez odsetek i innych kosztów kredytu, które w przypadku, gdy umowa zostałaby skonstruowana poprawnie, byłyby należne kredytodawcy. Zatem celem sankcji kredytu darmowego jest pozbawienie kredytodawcy prawa do pobierania odsetek i innych opłat określonych w umowie z tytułu udzielonego kredytu za naruszenie obowiązków informacyjnych. Ustawa wskazuje wyraźnie, że sankcja kredytu darmowego odnosi się oprócz odsetek jedynie do kosztów należnych kredytodawcy. Opłatami należnymi za udzielony kredyt są koszty wchodzące w skład całkowitego kosztu kredytu. Sankcja ta w daleko idący sposób modyfikuje zatem treść stosunku prawnego łączącego kredytodawcę z konsumentem na niekorzyść tego pierwszego. Co do zasady zatem przepisy sankcjonujące dane postępowanie powinny być możliwie ściśle interpretowane nie pozwalając na pojawienie się obszarów niepewności prawnej. Sankcja kredytu darmowego sprowadza się do pozbawienia kredytodawcy przychodów z tytułu określonego kredytu konsumenckiego, czyli utraty zarobku planowanego w ramach danej transakcji. Jeżeli zastosowano taką sankcję, kredytobiorca pozostaje zobowiązany jedynie - z pewnymi wyjątkami - do zwrotu kredytodawcy kapitału wykorzystanego kredytu (zob. wyrok Sądu Rejonowego w Nowym Sączu z dnia 29 czerwca 2018 r., sygn. akt I C 111/18, LEX nr 2544976). Z powyższego wywodu wynika zatem, że w przypadku kiedy zastosowanie znajdzie sankcja kredytu darmowego, bank w istocie traci wszelki zysk jaki z tej transakcji chciał osiągnąć, bowiem „odzyskuje” od kredytobiorcy jedynie to, co sam mu dał, a zatem kapitał. Dlatego przypadki kiedy taka sankcja miałaby zostać przez Sąd uwzględniona winna być interpretowana bardzo ściśle, z uwagi właśnie na daleko idące konsekwencje takiego procederu.

31.  W niniejszej sprawie nie było sporu pomiędzy stronami, że P. B. łączyła z (...) S.A. umowa pożyczki z 6 maja 2022 r. W umowie tej przewidziano prowizję w wysokości 12 153,37 zł, a nadto wyliczono całkowity koszt pożyczki na kwotę 99 201,49 zł i całkowitą kwotę do zapłaty w wysokości 232 597,42 zł. Umowa obowiązywała do dnia 6 maja 2032 roku tj. do daty spłaty ostatniej raty.

32.  Powód ponadto opierał swoją legitymację materialną do wystąpienia z przedmiotowym roszczeniem na podstawie zawartej z kredytobiorcą umowy przelewu wierzytelności. Dopuszczalność zawarcia takiej umowy była również przez pozwanego kwestionowana.

Możliwość dokonania przelewu uprawnień do skorzystania z sankcji kredytu darmowego oraz wierzytelności przyszłych

33.  Zgodnie z art. 509 § 1 i 2 k.c., wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania, a wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki.

34.  W pierwszej kolejności Sąd chciałby wskazać, że nie podziela zarzutu pozwanego co do niedopuszczalności zawarcia umowy przelewu wierzytelności powstałych w wyniku skorzystania z sankcji kredytu darmowego. Wierzytelność ta ma charakter majątkowy, a prawo do złożenia oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego służy ochronie właśnie majątkowych interesów konsumenta, nie jest to natomiast uprawnienie ściśle związane z jego osobą (jak np. zadośćuczynienie za krzywdę na osobie albo za naruszenie dóbr osobistych). Nie ma więc podstaw do tego, by ograniczać możliwości konsumenta w przenoszeniu uprawnień o charakterze majątkowym względem możliwości, które przysługują w obrocie innym niż konsumencki. Nie przyczyniłoby się to wzmocnienia praw konsumenta, ale wręcz mogłoby pogorszyć jego ochronę, skoro każdorazowo konsument musiałby przysługujących mu uprawnień dochodzić osobiście i swoim imieniu (co mogłoby, zwłaszcza w przypadku roszczeń na niewielkie kwoty, zniechęcać do dochodzenia obrony swoich praw). Nie ma przeciwwskazań do pozostawienia konsumentowi decyzji, czy woli swoich uprawnień dochodzić osobiście i samodzielnie, czy też woli scedować trudności związane z ich dochodzeniem i egzekucją na inny podmiot, w tym wyspecjalizowanego w dochodzeniu roszczeń przedsiębiorcę, za wynagrodzeniem. W przypadku zawarcia takiej umowy konsument jest wszak nadal chroniony przez niedozwolonymi postanowieniami umownymi na podstawie art. 385 ¹ k.c.

35.  W orzecznictwie sądowym nie budzi też wątpliwości, że dopuszczalny i prawnie skuteczny jest przelew wierzytelności przyszłej. Jak wskazał chociażby Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 19 września 1997 r., sygn. III CZP 45/97, sam charakter wierzytelności przyszłych nie wyklucza ich przelewu, a mają do nich zastosowanie ogólne reguły dotyczące przelewu wierzytelności. Ze względu na to, że wierzytelność przyszła może przejść na nabywcę dopiero z chwilą powstania, wymaganie to będzie spełnione, jeżeli umowa dotycząca przelewu wierzytelności przyszłej, będzie zawierała dane pozwalające ustalić w chwili zaistnienia określonej wierzytelności, że to właśnie ona była objęta zawartą wcześniej umową. Umowa cesji zawarta pomiędzy stronami opisuje jej przedmiot wystarczająco dokładnie i nie budzi co do niego żadnych wątpliwości. Nie zawiera ona także żadnych postanowień abuzywnych.

36.  Z powyższych powodów umowę cesji powierniczej zawartą między powodem a pożyczkobiorcą Sąd ocenia jako ważną i mogącą wywołać prawne skutki (o ile po stronie pożyczkobiorcy powstałaby wierzytelność, co jednak – jak zostanie niżej wytłumaczone – nie miało miejsca).

Upływ terminu na złożenie oświadczenia

37.  Pozwany powoływał się na to, że brak jest w ogóle podstaw do oceny umowy pożyczki pod kątem wad aktualizujących po stronie pożyczkobiorcy uprawnienia do skorzystania z sankcji kredytu darmowego, gdyż upłynął prekluzyjny termin na złożenie oświadczenia w jego przedmiocie. Jak bowiem stanowi ust. 5 art. 45 u.k.k. uprawnienie to wygasa po upływie roku od dnia wykonania umowy, przy czym pojęcie „wykonania umowy” nie zostało ustawowo zdefiniowane i bywa w orzecznictwie sądowym rozumiane trojako – jako chwila wypłaty kwoty pożyczki przez pożyczkodawcę, albo chwila spłaty pożyczki przez pożyczkobiorcę, albo chwila końcowego rozliczenia kredytu (52 u.k.k.).

38.  Zdaniem Sądu w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę wykonanie umowy następuje w momencie, gdy każda ze stron umowy wykona swoje zobowiązania względem drugiej. Podstawowymi zobowiązaniami stron są – po stronie pożyczkodawcy – wypłata pożyczki i jej końcowe rozliczenie, a pożyczkobiorcy – spłata pożyczki. Dopiero wywiązanie się z wszystkich z nich pozwala na uznanie, że umowa kredytu jako całość została wykonana. Sąd opowiada się zatem za interpretacją, wedle której roczny termin prekluzyjny na złożenie oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego upływa rok po końcowym rozliczeniu kredytu przez pożyczkodawcę (art. 52 u.k.k.) Taka okoliczność nie miała jednak miejsca. Pożyczkobiorca nadal jest w trakcie spłaty pożyczki, a termin spłaty ostatniej raty ma upłynąć za ponad osiem lat. Zatem termin, o którym mowa ust. 5 art. 45 u.k.k. jeszcze się nie rozpoczął, a więc kredytobiorca zachował uprawnienie do złożenia oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego.

39.  Oświadczenie to, także wbrew twierdzeniom strony pozwanej, zostało złożone w sposób, który umożliwiał mu zapoznanie się z jego treścią. W związku z tym, że było ono sporządzone elektronicznie i zarazem podpisane przez strony kwalifikowanym podpisem elektronicznym, jego przesłanie do banku nastąpiło pocztą elektroniczną. Stosownie do treści art. 61 § 2 k.c. oświadczenie woli wyrażone w postaci elektronicznej jest złożone innej osobie z chwilą, gdy wprowadzono je do środka komunikacji elektronicznej w taki sposób, żeby osoba ta mogła zapoznać się z jego treścią. Powód przesłał na adres mailowy Banku wiadomość o złożeniu takiego oświadczenia wraz z załącznikami (k. 64). Zatem zdaniem Sądu spełnił przesłanki do skutecznego złożenia oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego pozwanemu.

Brak naruszenia art. 30 ustawy o kredycie konsumenckim

40.  Spór pomiędzy stronami dotyczył przede wszystkim tego, czy ze strony pozwanego doszło do naruszenia przepisów ustawy o kredycie konsumenckim skutkujących uprawnieniem do powoływania się na sankcję kredytu darmowego. Sąd przeanalizował twierdzenia powoda w tym przedmiocie. Jako podstawę skorzystania z sankcji kredytu darmowego strona powodowa w swoim oświadczeniu wskazała naruszenie art. 30 ust. 1 pkt 6, 7, 8, 10, 15, 16 u.k.k. na szereg różnych sposobów.

41.  Pozwany argumentował naruszenie art. 30 ust. 1 pkt 6 u.k.k. m.in. poprzez sformułowanie klauzuli o zmiennej stopie oprocentowania kredytu w sposób nieokreślony, nieprecyzyjny i stwarzający dzięki temu szerokie możliwości wykorzystywania zastrzeżonego uprawienia dla kredytodawcy w sposób dla siebie korzystny, co zdaniem Sądu nie miało w tej sprawie miejsca. W § 4 umowy wystarczająco precyzyjnie uregulowano kwestie dotyczące sposobu ustalania oprocentowania, a także warunków, w jakich następować będzie zmiana oprocentowania. Zgodnie z wymogami ustawy bank wskazał stopę referencyjną, którą uwzględniać miał przy zmianie oprocentowania umowy, nie był natomiast obowiązany do szczegółowego opisywania jakie czynniki oddziałują na zmianę tej stopy, kto tego dokonuje i jak często. Stopa referencyjna NBP jest publikowana przez NBP i stanowi daną powszechnie dostępną. W § 4 umowy wyjaśniono również, że odsetki są liczone od aktualnego stanu zadłużenia za faktyczny okres wykorzystania pożyczki. W § 7 umowy natomiast wskazano wysokość odsetek od zadłużenia przeterminowanego. Wskazano też, że w jednym i drugim przypadku odsetki nie będą przekraczały maksymalnej wysokości dopuszczonej ustawą. Nie sposób ustawowego wymogu oznaczenia wskaźnika referencyjnego (który został przez pozwanego spełniony) interpretować jako obowiązku udostępniania kompletnego regulaminu czy innych dokumentów stanowiących podstawę do określania wysokości tego wskaźnika przez uprawniony przez ustawę podmiot (którym, co ważne, nie jest sam pożyczkodawca). Wszak nawet gdyby ten wskaźnik referencyjny był ustalany błędnie, z naruszeniem zasad jego określania, to adresatem tego zarzutu nie mógłby być pożyczkodawca.

42.  Nie doszło również do zatajenia faktu, że od kredytowanych kosztów pożyczki również będą pobierane odsetki. Jak wynika bowiem z § 4 ust. 1 odsetki były naliczane od kwoty pożyczki o której mowa w § 1 ust. 1. Stosownie zatem do § 1 ust. 1 na kwotę pożyczki składały się m.in. kwoty przeznaczone na zapłatę kosztów związanych z udzieleniem pożyczki, wymienionymi w § 1 ust. 2. czyli prowizja. Całkowita kwota do zapłaty również została podana z uwzględnieniem pobierania odsetek od kwoty z § 1 ust. 1 umowy, a nie tylko do całkowitej kwoty pożyczki.

43.  Nie zasługuje również na uwzględnienie zarzut (w pewnym sensie pierwotny, bo niektóre z kolejnych zarzutów są wobec niego wtórne) niedozwolonego pobierania odsetek umownych od kredytowanych kosztów pożyczki. Nie ma żadnego przepisu ustawy, który zabraniałby pożyczkodawcy pobierania pozaodsetkowych kosztów pożyczki w taki sposób ani który nakazywałby mu naliczanie odsetek wyłącznie od całkowitej kwoty kredytu (por. wyrok SO w Warszawie z dnia 31 marca 2023 r., V Ca 3217/22, wyrok SO w Warszawie z dnia 31 lipca 2023 r., V Ca 2068/23). U.k.k. nie wyłącza możliwości ani kredytowania pozaodsetkowych kosztów kredytu (domagania się spłaty ich równowartości), ani pobierania od tych skredytowanych kosztów odsetek. Kredytobiorca korzysta w takiej sytuacji z kapitału kredytodawcy, który jednoznacznie uzależnił udzielenie pożyczki od pokrycia dodatkowych kosztów, a skoro kredytobiorca ich nie poniósł od razu, to dzięki ich skredytowaniu mógł w ogóle zawrzeć umowę pożyczki. Jeśli kredytobiorca wolał pokryć pozaodsetkowe koszty kredytu od razu, bez obowiązku zapłaty odsetek na rzecz kredytodawcy, miał zresztą taką możliwość. Umowa wyraźnie przewidywała możliwość jej wcześniejszej spłaty (§ 6) i wskazywała wysokość prowizji (§ 1 ust. 2 umowy), zatem pożyczkobiorca mógł dokonać wcześniejszej spłaty spłacając równowartość pozaodsetkowych kosztów w dniu otrzymania środków z kredytu, w ten sposób unikając odsetek od tych kosztów.

44.  Powoływanie się na orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 2019 r., sygn. I NSK 9/18, jest nietrafne, skoro (jak przyznał powód) dotyczyło ono sytuacji po odstąpieniu od umowy kredytu konsumenckiego, kiedy to umowę traktuje się jako niezawartą i nie ma umownej lub ustawowej podstawy do pobierania pozaodsetkowych opłat.

45.  Również powoływanie się na dosłowne brzmienie art. 5 pkt 10 u.k.k. i art. 3 lit. j) dyrektywy 2008/48/WE (w tłumaczeniu na język polski) i użyty w nich zwrot „wypłaconej kwoty kredytu” nie stanowi argumentu za tezą, jakoby niezgodne z ustawą było pobieranie odsetek od kredytowanych pozaodsetkowych kosztów kredytu. Przepisy u.k.k. należy interpretować w świetle przepisów dyrektywy 2008/48/WE, która przepisami u.k.k. została zaimplementowana do krajowego systemu prawnego. Interpretacja językowa przepisów dyrektywy nie może się z kolei ograniczać do jej brzmienia w tłumaczeniu na jeden z oficjalnych języków Unii Europejskiej, skoro tekst dyrektywy jest tekstem autentycznym w każdym z tych tłumaczeń, a (przynajmniej docelowo) prawo europejskie powinno być w każdym z krajów członkowskich tak samo. Należy zatem uwzględnić także brzmienie dyrektywy w innych wersjach językowych niż polska. I tak art. 3 lit. j) dyrektywy w innych językach UE brzmi przykładowo (po prawej tłumaczenie przy użyciu translatora translate.google.com):

46.  Pomijając pewne oczywiste niedoskonałości zautomatyzowanych tłumaczeń widać jednak tendencję do posługiwania się w innych językach niż polski pojęciami bliższymi znaczeniem „zaciągnięcia”, „wykorzystania” kredytu, a niekoniecznie jego wypłacie. Gdyby faktycznie celem dyrektywy było wyłączenie możliwości naliczania odsetek od skredytowanych pozaodsetkowych kosztów kredytu, to w art. 3 lit. j) dyrektywy zapewne posłużono by się zwrotem jednoznacznie odwołującym się do rzeczywiście otrzymanej albo rozdysponowanej lub wypłaconej kwoty i byłoby to widoczne w wielu różnych wersjach językowych dyrektywy – a tymczasem tak nie jest. Zestawienie powyżej przedstawionych wersji językowych nie wskazuje, aby celem definicji stopy procentowej było ograniczenie możliwości naliczania odsetek wyłącznie do całkowitej kwoty kredytu, bez pozaodsetkowych kosztów kredytu.

47.  Powód zarzucił pozwanemu naruszenie art. 30 ust. 1 pkt 7 u.k.k. poprzez wskazanie nieprawidłowej rocznej rzeczywistej stopy oprocentowania i całkowitej kwoty do zapłaty przez konsumenta, niepełne określenie założeń do obliczenia RRSO poprzez pominięcie wzmianki o tym, że uwzględniono w nim również odsetki od kredytowanych kosztów pożyczki, a także wskutek niewyjaśnienia sposobu wykorzystania założeń jako przyjętych do ustalenia RRSO.

48.  Zarzut ten także nie zasługiwał na podzielenie. Bank w umowie pożyczki wskazał zarówno RRSO, jak i całkowitą kwotę pożyczki i całkowitą kwotę do zapłaty. W § 1 ust. 1 umowy wyraźnie oddzielno mieszczące się w kwocie pożyczki całkowitą kwotę pożyczki (133 395,93 zł) i kredytowane pozaodsetkowe koszty pożyczki (prowizję – 12 153,37 zł). Odsetki od kredytowanych pozaodsetkowych kosztów pożyczki zostały następnie uwzględnione w całkowitym koszcie pożyczki. Pozostaje to na tyle istotne dla sprawy, że wliczanie kredytowanej prowizji do całkowitej kwoty kredytu byłoby niedopuszczalne, co słusznie podkreślił sam pozwany. W orzecznictwie Prezesa UOKiK jednoznacznie przyjęto, że całkowita kwota kredytu (w rozumieniu art. 5 pkt 7 u.k.k.) nie obejmuje kosztów, które mają być pokryte z kapitału kredytu. Wniosek taki wynika z porównania art. 5 pkt 6 oraz art. 5 pkt 7. Pozwala to na uniknięcie dwukrotnego uwzględniania kosztów w całkowitej kwocie do zapłaty przez konsumenta (decyzja Prezesa UOKiK nr (...) z 10.05.2013 r.; decyzja Prezesa UOKiK nr (...) z 21.06.2013 r.; decyzja Prezesa UOKiK nr (...) z 9.10.2013 r.; decyzja Prezesa UOKiK nr (...) z 30.12.2015 r.; decyzja Prezesa UOKiK nr (...) z 8.08.2016 r.; wyrok (...) z 6.05.2015 r., XVII AmA 5/14, LEX nr 2155798; wyrok (...) z 3.12.2015 r., XVII AmA 124/14, LEX nr 2155537; wyrok (...) z 11.12.2015 r., XVII AmA 125/14, LEX nr 1973757; wyrok (...) z 26.01.2016 r., XVII AmA 165/13, LEX nr 1997815; wyrok (...) z 20.12.2016 r., XVII AmA 53/16, LEX nr 2206139). Do tego poglądu przychylił się także Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, który orzekł, że: „Artykuł 3 lit. l) i art. 10 ust. 2 dyrektywy (...), a także pkt I załącznika I do rzeczonej dyrektywy należy interpretować w ten sposób, że całkowita kwota kredytu i kwota wypłat określają całość kwot udostępnianych konsumentowi, co wyklucza kwoty powiązane przez kredytodawcę z pokryciem kosztów związanych przez kredytodawcę z udzieleniem odnośnego kredytu, które to kwoty nie są w rzeczywistości wypłacane konsumentowi”(wyrok TSUE z 21.04.2016 r., C-377/14, R., pkt 91).

49.  Z uwagi na powyższe nie zasługuje na uwzględnienie także zarzut polegający na wadliwym określeniu RRSO. Jak wynika z § 1 ust. 6 umowy RRSO to całkowity koszt pożyczki ponoszony przez konsumenta, wyrażony jako procent całkowitej kwoty pożyczki w stosunku rocznym . Do wyliczenia RRSO przyjęto więc podane w umowie dane, a zatem – skoro w całkowitym koszcie pożyczki uwzględniono odsetki od pozaodsetkowych kosztów kredytu – to zostały one uwzględnione także na potrzeby podania RRSO. Nie można również zgodzić się z tym, że bank naruszył art. 30 ust. 1 pkt 7 u.k.k. poprzez niewskazanie wszystkich założeń wykorzystanych do obliczenia RRSO. Takie założenie w § 1 ust. 7 umowy podano, wskazano bowiem wprost jak jest ono wyliczano. Ustawa nie nakłada natomiast obowiązku powielania treści wzoru matematycznego stanowiącego załącznik do ustawy albo jego opisu – są one określone w akcie prawnym prawa powszechnie obowiązującego, więc dostęp do nich ma każdy pożyczkobiorca bez potrzeby udzielania informacji przez bank. Dodać należy, że wspomniana w pozwie decyzja Prezesa UOKiK nr (...) dotyczyła sytuacji, w której bank (...) jako element całkowitej kwoty kredytu wskazywał kwotę która była przeznaczana na obowiązkowe ubezpieczenie, a zatem nie było to środki wypłacone ,,do ręki’’ konsumenta.

50.  Powód zarzucił także naruszenie art. 30 ust. 1 pkt 8 u.k.k. poprzez niepoinformowanie o ujęciu w racie odsetkowo-kapitałowej kredytowanych kosztów kredytu i naliczonych odsetek, a także jaki jest stosunek spłat całkowitej kwoty kredytu, kredytowanych kosztów kredytu i odsetek w ratach kredytu.

51.  Takie zarzuty sformułowane przez powoda są bezpodstawne. Postulowany przez powoda wymóg wyróżnienia w kwocie raty części przeznaczonej na spłatę pozaodsetkowych kosztów kredytu i odsetek od tych kosztów nie wynika z żadnego przepisu ustawy ani dyrektywy. W umowie wyjaśniono także, w jaki sposób będą rozliczane poszczególne wpłaty na rachunek spłaty pożyczki. Umowa zawierała informację, że zaliczane są one w następującej kolejności: prowizje i opłaty, odsetki od zadłużenia przeterminowanego, odsetki zaległe, zadłużenie przeterminowane z tytułu pożyczki, odsetki bieżące, bieżące raty pożyczki (§ 5 ust. 6 umowy). Umowa została napisana w sposób precyzyjny i na tyle przejrzysty, na ile pozwalał na to wymóg precyzyjności i inne wymogi ustawowe. Powoływanie się na wyrok SO w Poznaniu z dnia 31 stycznia 2022 r., sygn. XII C 2191/21 jest o tyle nietrafne, że w tymże samym uzasadnieniu Sąd wskazał, że „ Co do zarzutu pozwanego, iż nie zostało w umowie wskazane, w jaki sposób prowizja jest wliczana w ratę kredytu i jak płatna, brak szczegółowego wskazania, jaka część raty kapitałowo-odsetkowej stanowi spłatę prowizji nie jest objęta obowiązkiem informacyjnym w samej umowie. (…) Oczywistym jest, że nie musi być to zawarte w treści umowy o kredyt konsumencki - może wynikać z harmonogramu stanowiącego załącznik do umowy lub z innego dołączonego do umowy dokumentu. Dopuszczalne w ocenie sądu byłoby również wykazanie tych okoliczności w odpowiedzi na zarzut kredytobiorcy, jeśli nie żądał on dotąd - w czasie trwania umowy - harmonogramu spłat”. Sąd nie potraktował więc braku wyróżnienia części raty na spłatę pozaodsetkowych kosztów kredytu i odsetek od tych kosztów jako uzasadniające w każdym przypadku skorzystanie z sankcji kredytu darmowego.

52.  Wskazywane przez powoda naruszenia art. 30 ust. 1 pkt 10 u.k.k. również nie miały miejsca. Sformułowane przez powoda zarzuty są wtórne względem już omówionej kwestii dopuszczalności pobierania odsetek od kredytowanych kosztów kredytu oraz sposobu ujęcia tych kosztów w § 1 umowy. Dodać należy, że odsetki od kredytowanych kosztów kredytu nie stanowią opłat albo prowizji, stąd też w umowie odrębnie uregulowano przesłanki zmiany opłat związanych z umową (§ 2 umowy – przy czym prowizja została pobrana w dniu wypłaty środków i nie podlegała już zmianom w toku trwania umowy) i zmiany stopy procentowej pożyczki (§ 4 umowy). Wskazywane w tym postanowieniu czynniki były obiektywne. Ich zmiana nie polegała na swobodnym uznaniu banku. Brak zmiany tych czynników w rzeczywistości pociągał za sobą niemożliwość zmiany opłat i prowizji przez pozwany bank. Należy też zgodzić się z pozwanym, że ustalona w umowie wysokość prowizji nie jest kwotą, która ściśle rzecz biorąc na skutek wcześniejszej spłaty kredytu ulega zmianie – została ona w umowie ważnie zastrzeżona i była świadczeniem należnym pożyczkodawcy. Dopiero spłata pożyczki przed terminem, do którego została zawarta, rodzi po stronie pożyczkobiorcy uprawnienie do żądania zwrotu proporcjonalnej części prowizji (co jest bezpośrednim skutkiem regulacji z art. 49 ust. 1 u.k.k., a nie zmiany warunków umowy).

53.  Sąd podkreśla przy tym, że jego zdaniem sankcja kredytu darmowego nie odnosi się do sytuacji, w której elementy umowy zostaną sformułowane w sposób niejednoznaczny lub niezrozumiały, gdyż art. 45 ust. 1 nie wymienia naruszenia wymogów wskazanych w art. 29 ust. 3 ustawy, który to przepis wymaga sformułowania umowy o kredyt w sposób jednoznaczny i zrozumiały. Co prawda za brak informacji w umowie może być uznane podanie informacji niewystarczających, czy nieprecyzyjnych, ale w tej sytuacji chodzi o podanie informacji nieprawdziwych, wprowadzających konsumenta w błąd, a nie informacji, które mogą budzić pewne wątpliwości interpretacyjne. Z uwagi na fakt, iż zastosowanie sankcji darmowego kredytu pociąga za sobą daleko idące skutki, interpretacja przepisów ustawy musi być ścisła i nie może prowadzić do wykładni rozszerzającej, tym bardziej że gdyby strona powodowa rzeczywiście miała wątpliwości co do jasności i precyzyjności podstaw do zmiany oprocentowania bądź podstaw do zmiany opłat, to zgodnie z zawartą umową, istniała możliwość jej wypowiedzenia, a także możliwość ewentualnego roszczenia wynikającego z art. 385 ¹ k.c., czy art. 385 § 2 k.c. (por. wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 8 maja 2019 r., XXVII Ca 1306/18, Legalis nr 2252775).

54.  Powiązany z powyższym jest zarzut naruszenia art. 30 ust. 1 pkt 16 u.k.k. poprzez niewskazanie dokładnej procedury spłaty pożyczki przed terminem oraz uzależnienie wcześniejszej spłaty od dyspozycji pożyczkobiorcy. W umowie tej, jak słusznie wskazał pozwany, znajdują się postanowienia określające prawo konsumenta do przedterminowej spłaty pożyczki oraz procedurę przedterminowej spłaty (§ 6 ust. 1 umowy). Tym samym w umowie nie wprowadzono ograniczeń co do wcześniejszej spłaty pożyczki. Uprawnienie to przysługuje pożyczkobiorcy w całym okresie wykonywania umowy pożyczki i może on ją spłacić wcześniej w całości bądź w części. Przepisy ustawy nie narzucają w jaki sposób w przypadku wcześniejszej częściowej spłaty ma dojść do rozliczenia z konsumentem, w umowie zastrzeżono jedynie, że skutkiem tej wpłaty będzie zmniejszenia wysokości rat, ale już nie skrócony okres kredytowania (§ 6 ust. 2 umowy).

55.  Przewidziany w ustawie obowiązek określenia procedury spłaty wiąże się z możliwością zastrzeżenia przez pożyczkodawcę prowizji od przedterminowej spłaty kredytu (art. 50 u.k.k.). Kredytodawca powinien wyraźnie przewidzieć pobranie takiej prowizji w umowie. Zastrzeżenie takiej prowizji w innym dokumencie, np. we wzorcu umownym (regulaminie udzielania kredytów, wyłącznie w tabeli opłat, itd.), nie powoduje bezskuteczności takiego postanowienia (ani z art. 50-51, ani z pozostałych przepisów u.k.k. taki skutek nie wynika). W sytuacji takiej występuje natomiast naruszenie art. 30 ust. 1 pkt 16 u.k.k., co pozwala na skorzystanie z sankcji kredytu darmowego i uchylenie się od zapłaty prowizji (i nie tylko) nieprzewidzianej w umowie. Jeżeli natomiast prowizja na wypadek wcześniejszej spłaty kredytu nie została zastrzeżona, to dla wypełnienia obowiązku z art. 30 ust. 1 pkt 16 u.k.k. wystarczy poinformowanie o możliwości wcześniejszej spłaty. Nie jest konieczne umieszczanie w umowie pożyczki cytatu albo opracowania art. 49 ust. 1 u.k.k., gdyż uprawnienie do zwrotu kosztów dotyczących okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy, jest uprawnieniem ustawowym, które przysługuje niezależnie od zawartych w umowie postanowień w tym zakresie i kredytobiorca może go dochodzić na drodze sądowej bez składania dodatkowych oświadczeń. W takim stanie rzeczy art. 49 ust. 1 u.k.k. i jego rozumienie w orzecznictwie sądowym zapewniają kredytobiorcy wystarczającą ochronę dla jego interesu majątkowego w uzyskaniu zwrotu części pozaodsetkowych kosztów kredytu. Dopuszczenie możliwości, aby w razie niezawarcia w umowie odwołania lub cytatu z art. 49 ust. 1 u.k.k. stanowiło podstawę złożenia oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego, powodowałoby dość nielogiczną konkurencję roszczeń – pożyczkobiorca mógłby domagać się zwrotu proporcjonalnej części pozaodsetkowych kosztów kredytu (jeśli już spłacił kredyt przed terminem) albo zwrotu wszystkich kosztów związanych z kredytem (niezależnie od tego, czy w ogóle dokonał jakiejś przedterminowej spłaty i czy miał zamiar takiej dokonać), przy czym łatwiejsze byłoby skorzystanie z tego dalej idącego roszczenia (bo wystarczyłoby, że bank nie zacytował lub nie wyjaśnił w umowie art. 49 ust. 1 u.k.k. a pożyczkobiorca złożył oświadczenie). Wykładnia prawa nie powinna prowadzić do skutków, które sprzeczne są z rozsądnym rozumowaniem, toteż zdaniem Sądu zamieszczenie w umowie pożyczki informacji o proporcjonalnym zwrocie pozaodsetkowych kosztów kredytu w razie wcześniejszej spłaty kredytu ani nie narusza obowiązku z art. 30 ust. 1 pkt 16 u.k.k., ani nie mógłby (gdyby taki obowiązek jednak istniał) uzasadniać skorzystania z sankcji kredytu darmowego.

56.  Powód zarzucił również, że umowa pożyczki zawarta przez pożyczkobiorcę i pozwanego naruszała art. 30 ust. 1 pkt 15 u.k.k. . Powód wskazywał m.in., że kredytodawca formułując termin i przesłanki do odstąpienia od umowy nie poinformował kredytobiorcy o prawie do odstąpienia od umowy kredytu w sytuacji opisanej w art. 53 ust. 2 u.k.k. Wskazać należy, że na podstawie art. 30 ust. 1 pkt 15 na kredytodawcy nie ciąży obowiązek, aby informować konsumenta o uprawnieniu do odstąpienia na innej podstawie prawnej niż art. 53 ust. 1. Obowiązek taki może powstawać stosownie do przepisów szczególnych (T. Czech [w:] Kredyt konsumencki. Komentarz, wyd. II, Warszawa 2018, art. 30). Ponadto zgodnie z postanowieniem art. 11 ust. 1 umowy łączącej strony kredytobiorca został poinformowany o prawie do odstąpienia umowy w terminie 14 dni od zawarcia umowy albo od jej wypłaty, jeśli termin był późniejszy. Tym samym bank wywiązał się z ciążącego na nim obowiązku wynikającego z art. 53 ust. 1 u.k.k. Zdaniem Sądu brak wskazania w treści umowy informacji o możliwości odstąpienia umowy w przypadku wskazanym w art. 53 ust. 2 u.k.k. albo jakimkolwiek innym przewidzianym np. w k.c. nie pozwala na skorzystanie z sankcji darmowego kredytu. Ewidentnie bowiem w u.k.k. sformułowano szczególną podstawę i tryb odstąpienia (art. 53 ust. 1 oraz ust. 3-5 u.k.k.) w przypadku umowy o kredyt konsumencki, stąd też logiczne jest, że obowiązek informacyjny z art. 30 ust. 1 pkt 15 dotyczy właśnie tego uprawnienia, a nie każdej możliwej podstawy odstąpienia. Gdyby było inaczej, a intencją ustawy byłoby udzielanie pożyczkobiorcom przewodnika po wszystkich kodeksowych i pozakodeksowych podstawach do odstąpienia od umowy, to przepis ten byłby sformułowany odmiennie. Znów powód na poparcie swojego stanowiska przywołuje cytat z orzeczenia sądu (Sądu Okręgowego – Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 5 lipca 2018 r., sygn. XVII AmA 1/16) nieadekwatnego do przedmiotu tej sprawy, albowiem kwestionowane przez (...) postanowienie umowne zastrzegało formę pisemną pod rygorem nieważności, czyli nie znajdującej poparcia w przepisach k.c. lub u.k.k.

57.  Nie stanowiło też naruszenia przepisów ustawy niezawarcie w umownie zdania, że skutkiem złożenia oświadczenia odstąpieniu będzie traktowanie umowy jakby nie została zawarta. W § 11 ust. 2-3 umowy opisano skutki oświadczenia o odstąpieniu z perspektywy świadczeń, jakie strony będą zobowiązane sobie zwrócić w takiej sytuacji. Te postanowienia udzielają więc konsumentowi wszystkich istotnych (i praktycznych) informacji, które powinien posiadać przed skorzystaniem z oświadczenia o odstąpieniu od umowy. To, czy umowę traktuje się wówczas jako niezawartą czy nie, w żaden sposób nie oddziałuje na obowiązki konsumenta, stąd też brak dosłownej informacji o tym skutku odstąpienia nie może uzasadniać skorzystania z sankcji kredytu darmowego.

58.  Podsumowując – wskazywane przez powoda naruszenia obowiązków informacyjnych nie znajdują podstawy w ustawie i obiektywnej interpretacji jej przepisów, a wyłącznie w narracji powoda, ukierunkowanej na znalezienie podstaw do skorzystania z sankcji kredytu darmowego. Powód nie dostrzega jawnej sprzeczności w swoim stanowisku jednocześnie odwołując się do wymogu, aby umowa była zrozumiała (art. 29 ust. 3 u.k.k.), i wskazując na rzekome braki lub niedostateczną szczegółowość umowy, postulując, aby zawierała ona np. omówienie procedury i sposobu ustalania wysokości referencyjnej przez NBP lub kodeksowych i pozakodeksowych podstaw do odstąpienia od umowy. Wykładnia proponowana przez powoda nakładałaby na kredytodawców obowiązki niemożliwe jednocześnie do spełnienia – udzielenia informacji o warunkach umowy w sposób zrozumiały oraz udzielenia dokładnych, obszernych informacji o tych warunkach, choćby zależały one od decyzji podmiotów innych niż pożyczkodawca lub stanowiły informacje publicznie dostępne. Z łatwością można sobie wyobrazić, że umowa zawierająca wszystkie wymagane (według twierdzeń powoda) elementy byłaby podważana z powodu jej obszerności i nieczytelności. Umowa zawarta przez cedenta i pozwanego natomiast zawiera wszystkie elementy wymagane przez ustawę i przedstawia rozsądny kompromis pomiędzy wyczerpującym a zrozumiałym udzielaniem informacji i formułowaniem postanowień umownych.

59.  W konsekwencji należało uznać, iż nie zaktualizowała się żadna z podstaw uzasadniających stwierdzenie, że umowa zawarta przez pożyczkobiorcę i pozwanego narusza art. 30 u.k.k. i przez to uzasadnia skorzystanie z sankcji kredytu darmowego, co z kolei musiało skutkować oddaleniem powództwa w całości.

60.  Dodać należy, że powództwo nie mogło zostać uwzględnione także w oparciu o przepisy o niedozwolonych postanowieniach umownych. Zgodnie z art. 385 ¹ k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. W myśl § 3 tego artykułu nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta. Postanowienia umowne, z którymi wiązało się zobowiązanie do zapłaty (wysokość prowizji, odsetek od kwoty pożyczki lub odsetek za opóźnienie), nie naruszały rażąco interesów pożyczkobiorcy. Nie można rażącego naruszenia interesów utożsamiać z tym tylko, że umowa została (jak to zwykle w przypadku umów kredytu konsumenckiego) ukształtowana jako odpłatna, a pozwany zastrzegł dla siebie, obok odsetek, opłaty stanowiące pozaodsetkowe koszty kredytu (prowizja wynosiła przy tym ok. 2,5% całkowitej kwoty kredytu). Postanowienia umowne dotyczące zmiany opłat czy wysokości oprocentowania z kolei odwoływały się do okoliczności obiektywnych i nie pozwalały na jednostronne, całkowicie dowolne kształtowanie obowiązków pożyczkobiorcy przez pożyczkodawcę.

Koszty postępowania

61.  O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. Powód przegrał sprawę w całości, zatem to jego Sąd obciążył obowiązkiem zwrotu pozwanemu poniesionych przez niego kosztów procesu, na które złożyły się: opłata od pełnomocnictwa (17 zł) oraz koszty zastępstwa procesowego w wysokości 3 600 zł (na podstawie § 2 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie), łącznie 3 617 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty na podstawie art. 98 §1 ¹ k.p.c.

Zarządzenie:
(...)