Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Przedmiot i przebieg postępowania

1.  Pozwem z dnia 11 grudnia 2023 r. (data prezentaty) powód, Z..pl (...) z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W., wniósł o zasądzenie od pozwanego (...) Banku (...) S.A. kwoty 11 566,26 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 15 listopada 2023 r. do dnia zapłaty, a także o zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Powód wywodził swoje roszczenie z treści art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim, podnosząc jako podstawy swojego żądania naruszenie przez pozwanego przepisów ustawy art. 30 ww. ustawy i złożenia przez kredytodawcę pisemnego oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego. Wskazał, że roszczenie to nabył od konsumenta w ramach zawartej między nimi umowy cesji powierniczej ( pozew, k. 1-21).

2.  W sprzeciwie od nakazu zapłaty z dnia 29 stycznia 2024 r. pozwany, (...) Bank (...) S.A, zaskarżył nakaz w całości oraz wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie. Pozwany zakwestionował roszczenie powoda wskazując na brak podstaw do zastosowania wobec niego sankcji kredytu darmowego . Nie zaistniały bowiem żadne przesłanki, w tym naruszenia art. 30 ustawy o kredycie konsumenckim, aby z takim żądaniem powód mógł wystąpić. Nawet gdyby jednak uznać, że takie uprawnienie po stronie powoda istnieje to zdaniem pozwanego uległoby ono prekluzji, z uwagi na upływ terminu, o którym mowa w art. 45 ust. 5 ustawy o kredycie konsumenckim ( sprzeciw, k. 96-104).

Ustalenia faktyczne

3.  Dnia 19 maja 2017 r. Bank (...) S.A. z siedzibą we W. (obecnie: (...) Bank (...) S.A z siedzibą w W.), zawarł umowę kredytu gotówkowego z M. P. (obecnie: G.) na kwotę 30 853,68 zł do dnia 27 maja 2027 r., z przeznaczeniem na finansowanie bieżących potrzeb konsumpcyjnych lub na inny dowolny zadeklarowany cel, w tym na spłatę zobowiązań kredytowych w Banku lub innych bankach, finansowanie prowizji z tytułu udzielenia kredytu oraz na sfinansowanie składki z tytułu ubezpieczenia na życie „(...)” i składki z tytułu ubezpieczenia „(...)” (§ 1).

4.  W § 2 zastrzeżono, że kwota kredytu zostanie niezwłocznie udostępniona kredytobiorcy przez Bank zgodnie z warunkami umowy, po ustanowieniu zabezpieczeń jeśli umowa przewidziała ich ustanowienia w następujący sposób: 1) kwota 24 753,93 zł przelewem na rachunek bankowy nr : (...) (kwota ta zostanie przekazana na rachunek nr (...) tytułem całkowitej spłaty kredytu, 2) kwota 617,07 zł stanowiąca prowizję z tytułu udzielenia kredytu w formie przelewu na rachunek Banku, 3) kwota 2 425,47 zł stanowiąca składkę z tytułu ubezpieczenia na życie (...) w formie przelewu na rachunek Banku, działającego jako agent (...) na (...) S.A., 4) kwota 3 057,21 zł stanowiąca składkę z tytułu ubezpieczenia (...) w formie przelewu na rachunek Banku, działającego jako agent (...) na (...) S.A.

5.  W § 3 ust. 1 przewidziano, że od udzielonego kredytu w kwocie wskazanej w § 1, Bank pobierał odsetki według zmiennej stopy procentowej, ustalonej jako suma wartości stopy referencyjnej NBP i marży Banku w wysokości 6,49 p.p. w stosunku rocznym. Na dzień zawarcia umowy oprocentowanie kredytu wynosiło 7,99 % w stosunku rocznym. Zmiana stopy referencyjnej NBP skutkowała zmianą wysokości oprocentowania kredytu. Informacje o aktualnej wysokości stopy referencyjnej NBP dostępna jest na stronie internetowej NBP. O zmianie oprocentowania Bank miał powiadomić Kredytobiorcę w ciągu 21 dni od zmiany przekazując nowy harmonogram spłat. W przypadku gdy kredyt był spłacany w ratach równych i dzień zmiany oprocentowania przypadał w innym dniu niż dzień płatności raty wynikający z harmonogramu, Bank zastrzegał sobie prawo ustalenia pierwszej raty w nowym harmonogramie, w wysokości niezmienionej w stosunku do rat określonych w poprzednim harmonogramie. Odsetki według nowej stopy procentowej miały być naliczane od dnia zmiany oprocentowania kredytu (ust. 3).

6.  Zgodnie z § 4 ust. 1 i 2 umowy opłaty związane z udzieleniem i obsługą kredytu pobierane były zgodnie z obowiązującą w dniu dokonywania czynności „Taryfą opłat i prowizji pobieranych przez Bank (...) S.A. za czynności bankowe dla ludności” (dalej: Taryfa). Bank zastrzegał sobie prawo dokonywania zmian Taryfy poprzez możliwość:

1)  podwyższenia wysokości określonej w Taryfie opłaty lub prowizji w okresie obowiązywania umowy, jeżeli podwyższeniu ulegnie jeden z czynników:

a)  stopa procentowa kredytu lombardzkiego NBP- o co najmniej 3% wartości tego czynnika od ostatniej jego zmiany;

b)  stopa procentowa redyskonta weksla NBP- o co najmniej 3% wartości tego czynnika od ostatniej jego zmiany;

c)  stopa procentowa referencyjna NBP- o co najmniej 3% wartości tego czynnika od ostatniej jego zmiany;

d)  wysokość przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłaty nagród z zysku ogłaszana przez GUS- o co najmniej 3% wartości tego czynnika w stosunku do analogicznego miesiąca poprzedniego roku lub jeżeli stopa inflacji (miesięczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych publikowany przez GUS, w ujęciu odnoszącym się do analogicznego miesiąca poprzedniego roku) wynosi co najmniej 0,5 p.p..

Jednocześnie podwyższenie ww. opłaty lub prowizji nie może przekroczyć trzykrotności w stosunku do dotychczasowej wysokości. W przypadku podwyższenia opłaty lub prowizji, których wysokość do tej pory wynosiła: 0 zł/ 0% - opłata lub prowizja w wyniku podwyższenia nie przekroczyć 200 zł/ nie może wynosić więcej niż 2%, lub

2)  adekwatnego podwyższenia wysokości określonej w Taryfie opłaty lub prowizji lub wprowadzenia do Taryfy nowej adekwatnej opłaty lub prowizji w okresie obowiązywania umowy, jeżeli podwyższeniu ulegnie jeden z czynników:

a)  wysokość kosztów operacji i usług ponoszonych przez Bank związanych z obsługą produktu lub usługi, której dotyczy nowa lub podwyższona opłata lub prowizja,

b)  wysokość kosztów związanych z wdrożeniem nowych przepisów prawa lub zmiany przepisów istniejących lub decyzji, zaleceń lub rekomendacji organów nadzorujących działalność Banku, mających wpływ na koszty ponoszone przez Bank związane z obsługą produktu lub usługi, której dotyczy nowa lub podwyższona opłata lub prowizja.

Jednocześnie podwyższenie ww. opłaty lub prowizji nie może przekroczyć trzykrotności w stosunku do dotychczasowej wysokości. W przypadku podwyższenia opłaty lub prowizji, których wysokość do tej pory wynosiła: 0 zł/ 0% - opłata lub prowizja w wyniku podwyższenia nie przekroczyć 200 zł/ nie może wynosić więcej niż 2%, lub

3)  obniżenia wysokości opłaty lub prowizji określonej w Taryfie w okresie obowiązywania umowy, ze względu na zmianę konkurencyjności na rynku usług finansowych, lub

4)  wprowadzenia do Taryfy w okresie obowiązywania umowy nowej opłaty lub prowizji dotyczącej nowej usługi lub produktu lub nowej funkcjonalności na rynku usług finansowych, lub

5)  dokonywanie zmian w Taryfie w okresie obowiązywania umowy w przypadku:

a)  konieczności dostosowania brzemienia Taryfy do wymogów wynikających z decyzji lub zaleceń organów nadzorczych, organów ochrony konsumentów lub z orzeczeń sądowych,

b)  wprowadzenia nowych przepisów prawa lub zmiany przepisów istniejących, wpływających na zasady świadczenia usług przez Bank, lub

6)  dokonywanie zmian w Taryfie w okresie obowiązywania umowy innych niż wskazane w pkt 1)-5), jeżeli podwyższeniu ulegnie jeden z czynników wymienionych w pkt 1).

7.  W kolejnych ustępach zastrzeżono, że Bank miał informować o proponowanej zmianie Taryfy nie później niż 2 miesiące przez proponowaną datą jej wejścia w życie. Brak wypowiedzenia przez Kredytobiorcę umowy przed tą proponowaną datą oznaczało akceptację zmiany. Termin wypowiedzenia umowy wynosił: trzy miesiące – gdy termin spłaty kredytu był dłuższy niż rok, jeden miesiąc – w pozostałych przypadkach (ust. 3). Bank mógł też uzgodnić indywidualnie z Kredytobiorcą zmianę wysokości opłaty lub prowizji lub wprowadzenia nowej opłaty lub prowizji w okresie obowiązywania umowy z pominięciem zasad określonych w ust. 2 i 3 (ust. 4).

8.  W ust. 5 § 4 wskazano, że całkowita kwota do zapłaty wynosiła 45 208,42 zł, na którą składały się: 1) całkowita kwota kredytu 24 753,93 zł, 2) całkowity koszt kredytu 20 454,94 zł, w tym: a) prowizja z tytułu udzielenia kredytu w kwocie 617,07 zł, b) odsetki od kredytu w kwocie 14 354,74 zł, koszty ustanowienia zabezpieczeń w kwocie 0 zł oraz d) koszty usług dodatkowych: składka z tytułu ubezpieczenia na życie „(...)w kwocie 2 425,47 zł oraz składka z tytułu ubezpieczenia „Spokojny kredyt” w kwocie 3 057,21 zł. Rzeczywista roczna stopa oprocentowania na dzień zawarcia umowy wynosiła 14,27 % i została wyliczona jako całkowity koszt kredytu, wyrażony jako wartość procentowa całkowitej kwoty kredytu w stosunku rocznym (ust. 6). Całkowita kwota do zapłaty oraz RRSO zostały obliczone z uwzględnieniem całkowitej kwoty kredytu, kwoty i terminu pobrania prowizji za udzielenie kredytu, kosztów zabezpieczeń, kosztów usług dodatkowych, terminów i kwot spłat wskazanych w harmonogramie stanowiącym integralną część umowy, przy założeniu, że prowizja za udzielenie kredytu oraz składki za oba ubezpieczenia są kredytowane oraz że uruchomienie kredytu nastąpi w dniu zawarcia umowy (ust. 7). W przypadku gdyby uruchomienie kredytu nastąpiło w terminie późniejszym, całkowita kwota do zapłaty ulegała zmniejszeniu, a Bank przekazywał Kredytobiorcy nowy harmonogram spłat w formie papierowej lub na innym trwałym nośniku lub w inny sposób uzgodniony z Kredytobiorcą (ust. 8). W przypadku zakończenia ochrony ubezpieczeniowej świadczonej w ramach umów ubezpieczeń przed całkowitą spłatą kredytu z inicjatywy Kredytobiorcy, prowizja ulegała podwyższeniu o 7,99% udzielonego kredytu, jeżeli w dniu uruchomienia kredytu została pobrana w kwocie niższej niż to przewidywała obowiązująca w dniu złożenia wniosku o kredyt, Taryf (ust. 9). Podwyższona prowizja była pobierana z rachunku obsługi spłaty kredytu w terminie płatności: 1) raty przypadającej bezpośrednio po złożeniu dyspozycji skutkującej zakończeniem ochrony ubezpieczeniowej, jeżeli złożenie dyspozycji nastąpi nie później niż 5 dni przed terminem płatności raty, albo 2) następnej raty przypadającej bezpośrednio po złożeniu dyspozycji skutkującej zakończeniem ochrony ubezpieczeniowej, jeżeli złożenie dyspozycji nastąpi w okresie do 4 dnia przed terminem płatności, o której mowa w pkt 1).

9.  Zgodnie z § 6 ust. 1-2, 4 pożyczkobiorca był zobowiązany do spłaty pożyczki wraz z odsetkami w 120 miesięcznych równych ratach, zgodnie z umową i harmonogramem spłat stanowiącym jej integralną część, na konto osobiste o nr (...). Stosownie do treści § 7 ust. 1 w przypadku, gdy rachunek nie jest kontem osobistym, środki wpłacane na ten rachunek nie podlegają oprocentowaniu, w przeciwnym wypadku- zasady jego oprocentowania określają odpowiednie odrębne regulacji odnoszące się do danego typu konta osobistego. Za datę spłaty należności przyjmuje się datę uznania rachunku kredytowego kwotą należności (ust. 2 zdanie 1). Niespłacona przez Kredytobiorcę w terminie należność Banku z tytułu kredytu (należność przeterminowana) od dnia następnego była oprocentowana według stopy dla odsetek od należności przeterminowanych (ust. 4). O powstaniu zaległości w spłacie kredytu lub odsetek Bank zawiadamiał pisemnie Kredytobiorcę i osoby będące dłużnikami Banku z tytułu zabezpieczenia kredytu, wyznaczając w zawiadomieniu termin do dobrowolnej spłaty zadłużenia (§ 8 ust. 2).

10.  W § 9 umowy przewidziano uprawnienie do pobierania przez (...) Bank (...) S.A. odsetek od zadłużenia przeterminowanego w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP. Na dzień zawarcia umowy powyższe oprocentowanie wynosiło 10 % w stosunku rocznym (ust. 1-2).

11.  W § 10 wskazano na możliwość wypowiedzenia przez Bank umowy o kredyt z zachowaniem 30-dniowego terminu wypowiedzenia i zażądania spłaty całej należności Banku z tytułu umowy lub dodatkowego zabezpieczenia w przypadku: 1) ujawnienia, iż złożone Bankowi informacje nie odpowiadają stanowi faktycznemu, 2) naruszenia warunków umowy.

12.  W § 11 ust. 1-3 umowy wskazano, że pożyczkobiorca miał prawo do spłaty całości albo części pożyczki, z tytułu której Bank nie pobierał prowizji. Wpłaty miały być dokonywane na rachunek o nr (...). Wówczas wpłacona kwota, bez odrębnej dyspozycji Kredytobiorcy, była zaliczana na poczet spłaty kapitału przeznaczonego do spłaty w ramach ostatniej (ostatnich) rat kredytu, z uwzględnieniem w pierwszej kolejności należności wymienionych w § 8 ust. 3, których termin płatności minął przed dokonaniem wpłaty. Wcześniejsza spłata części kredytu powodowała sporządzonego nowego harmonogramu spłat uwzględniającego skrócenie łącznego okresu kredytowania w formie papierowej lub na innym trwałym nośniku, elektronicznej lub w inny sposób uzgodniony z Kredytobiorcą. W przypadku dokonania wcześniejszej spłaty części kredytu, Kredytobiorca może wnioskować o zmniejszenie wysokości rat spłaty kredytu (ust. 4 zdanie 1). Wcześniejsza spłata całości kredytu skutkowała rozliczeniem kredytu za okres jego wykorzystania na warunkach określonych w § 13 ust. 2. Kredytobiorca płacił wówczas oprocentowanie za okres spłaty kredytu (ust. 5). W ciągu 14 dni od dokonania spłaty całości zadłużenia Bank dokonywał ostatecznego rozliczenia, uwzględniając powstałe nadpłat, po tym okresie umowa wygasała (§ 13).

13.  W myśl § 14 umowy pożyczkobiorca miał możliwość odstąpienia od umowy w terminie 14 dni od dnia zawarcia umowy poprzez złożenie stosownego oświadczenia na trwałym nośniku, na podstawie wzorca umownego dołączonego do umowy (ust. 1-2). Wskazano przy tym, że w razie odstąpienia od umowy pożyczkobiorca był zobowiązany zwrócić całkowitą kwotę kredytu wraz z odsetkami naliczonymi od dnia udostępnienia kredytu do dnia spłaty kredytu, nie później niż w terminie 30 dni od dnia złożenia oświadczenia, przy czym dzienna kwota odsetek od całkowitej kwoty kredytu wynosiła 5,49 zł (ust. 4). W przypadku odstąpienia od umowy Bankowi nie przysługiwały żadne inne opłaty, z wyjątkiem bezzwrotnych kosztów poniesionych przez niego na rzez organów administracji publicznej oraz opłat notarialnych (ust. 7).

14.  W § 15 umowy zastrzeżono, że wszelkie zmiany umowy wymagały formy pisemnej – pod rygorem nieważności lub w formie przewidzianej w art. 7 Prawa bankowego zrównanej co do skutków z formą pisemną – w formie aneksu podpisanego przez obie strony.

15.  W § 16 zawarto oświadczenia Kredytobiorcy o tym, że przed zawarciem umowy otrzymał pełną treść Regulaminu wraz z odpowiednim wyciągiem z Taryfy, Formularz informacyjny dotyczący kredytu konsumenckiego i zapoznał się z ich treścią, przed zawarciem umowy. Oświadczył także, że Bank poinformował go o istnieniu ryzyka zmiany stóp procentowych oraz że zmiana stopy oprocentowania ma wpływ na wysokość należności Banku z tytułu umowy oraz na wysokość rat kapitałowo – odsetkowych.

( umowa pożyczki, k. 60-62)

16.  M. G. (wówczas: P.) podpisała umowę w siedzibie banku w O., po akceptacji przedstawionej jej oferty.

( zeznania świadka M. G., k. 220v)

17.  Wraz z umową pożyczkobiorczyni potwierdziła otrzymanie formularza informacyjnego zawierającego istotne informacje odnośnie uzyskanego kredytu konsumenckiego nr (...). Integralną częścią umowy były również załączniki w postaci Taryfy opłat i prowizji oraz harmonogramu spłat kredytu.

( formularz informacyjny, k. 108-109v, taryfa opłat i prowizji, k. 110-157, harmonogram spłat kredytu, k. 159-160)

18.  W czasie zawierania umowy strony obowiązywał także Regulamin kredytowania klientów indywidualnych w Banku zachodnim (...) S.A. W § 5 ust. 1-2 regulaminu wskazano, że kredyty dla klientów indywidualnych są oprocentowane według stopy stałej lub zmiennej, zaś odsetki Bank pobierał w okresach o kwotach określonych w umowie. W przypadku zastosowania stopy zmiennej dla kredytu udzielanego w PLN oprocentowanie kredytu równe jest stopie referencyjnej NBP powiększonej o odpowiednią ilość punktów procentowych zgodnie z umową. Zmiana wartość stopy referencyjnej (...) powodowała zmianę wysokości oprocentowania kredytu (ust. 4). Ponadto w ust. 6 wskazano, że Bank pobiera prowizje i opłaty zgodnie z zawartą umową oraz obowiązującą Taryfą opłat i prowizji.

( regulamin, k. 158-v)

19.  W dniu 8 sierpnia 2023 r. pożyczkobiorczyni M. G. (Cedent) oraz Z..pl (...) z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. (Cesjonariusz) zawarli umowę cesji powierniczej, na podstawie której Cedent w celu dochodzenia roszczeń przeniósł na rzecz Cesjonariusza wszelkie wierzytelności pieniężne, w szczególności w zakresie zwrotu odsetek umownych, prowizji i innych kosztów kredytu naliczonych przez kredytodawcę, wraz z przynależnymi do tej wierzytelności prawami (m.in. odsetkami umownymi za opóźnienie od należności głównej) przysługujące mu w stosunku do (...) Banku (...) S.A,. z siedzibą w W. i jego następców prawnych z tytułu wszelkich roszczeń wynikających z zastosowania sankcji kredytu darmowego, określonej w art. 45 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim w stosunku do umowy nr (...) z dnia 19 maja 2017 r., skutków abuzywności lub nieważności postanowień w/w umowy, istniejących lub przyszłych. Wierzytelność miała obejmować w szczególności wszelkie odsetki i pozaodsetkowe koszty udzielenia kredytu, w tym w szczególności opłaty administracyjne, prowizje, prowizje pośredników, składki ubezpieczeniowe, które strona udzielająca kredytu naliczyła w związku z zawarciem umowy kredytu konsumenckiego i które powinny być rozliczone wskutek złożenia oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego, stwierdzenia abuzywności lub nieważności danego postanowienia umownego rodzącego odpowiedzialność pieniężną Dłużnika. Jednocześnie, Cedent oświadczył m.in., że nie złożył oświadczenia o skorzystaniu z tzw. sankcji kredytu darmowego, określonej w art. 45 Ustawy ani nie udzielał pełnomocnictwa do złożenia w/w oświadczenia, w jego imieniu, jak również nie zlecił żadnemu podmiotowi dochodzenie roszczeń z tzw. sankcji kredytu darmowego, określonej w art. 45 Ustawy. W ust. 5 Umowy cesji powierniczej wskazano, że strony zgodnie oświadczają, że przelew ma charakter powiernictwa i odbywa się w celu dochodzenia przez Cesjonariusza roszczeń majątkowych określonych w Umowie wobec Dłużników, w związku z czym przeniesienie wierzytelności ma charakter czasowy i trwa do czasu odzyskania roszczeń od wszystkich Dłużników Konsumenta, nie dłużej niż 8 (ośmiu) lat od chwili zawarcia Umowy albo wyegzekwowania od Dłużnika roszczeń objętych Umową. Cedentowi przysługiwało 50% wartości wierzytelności. Przeniesienie wierzytelności, wraz ze wszystkimi związanymi z nią prawami, następowało z chwilą zawarcia umowy (ust. 10 umowy). Umowa została zawarta w formie elektronicznej. Kwalifikowane podpisy elektroniczne złożyli pod nią cedent M. G. i Prezes Zarządu spółki O. W..

( umowa cesji powierniczej, k. 63-v, elektroniczne poświadczenie weryfikacji ( (...)), k. 64-66)

20.  Tego samego dnia, 8 sierpnia 2023 r., M. G. i O. W. podpisali kwalifikowanym podpisem elektronicznym oświadczenie, adresowane do (...) Bank (...) S.A., o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego odnośnie umowy kredytu nr (...) z dnia 19 maja 2017 r. oraz poprosili o przesłanie zaświadczenia o spłacie kredytu z podziałem na część kapitałową i odsetkową w terminie 14 dni od otrzymania niniejszego pisma. M. G. udzieliła ponadto spółce pełnomocnictwa do uzyskania od Banku wszelkich informacji związanych z przedmiotową umową kredytu oraz do złożenia oświadczenia skutkującego sankcją kredytu darmowego. M. G. podpisała też zawiadomienie o przelewie wierzytelności.

( oświadczenie, k. 71; pełnomocnictwo, k. 75; zawiadomienie, k. 71v, elektroniczne poświadczenie weryfikacji ( (...)), k. 72-74, 76-77v)

21.  Pismem z dnia 7 listopada 2023 r. spółka (...).pl złożyła pisemne oświadczenie o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego względem umowy kredytu nr (...) z dnia 19 maja 2017 r. na podstawie pełnomocnictwa udzielonego przez M. G.. Wraz ze złożeniem oświadczenia zawiadomiono S. Bank o zawarciu umowy cesji oraz wezwano do zapłaty kwoty 11 685,70 zł w terminie 7 dni od otrzymania pisma. Pisma podpisano kwalifikowanym podpisem elektronicznym i przesłano bankowi wiadomością mailową.

( oświadczenie, k. 67-68v, elektroniczne poświadczenie weryfikacji (EPW), k. 69-70v, wiadomość mailowa, k. 78)

22.  Bank odmówił udzielenia spółce informacji o umowie kredytu nr (...) z dnia 19 maja 2017 r., powołując się na tajemnicę bankową

( pismo z 07.11.2023 r., k. 79-v)

Omówienie dowodów

23.  Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie złożonych przez strony dokumentów, których autentyczność, wiarygodność i moc dowodowa nie były przez strony kwestionowane, a Sąd nie znalazł podstaw, by czynić to z urzędu.

24.  Zeznania świadka M. G. Sąd uznał za wiarygodne w przeważającej części. Świadek potwierdziła fakt zawarcia umowy pożyczki z pozwanym bankiem (jeszcze pod panieńskim nazwiskiem: P.) oraz okoliczności jej podpisania w banku. Z uwagi na rosnące raty kredytu i opłaty związane z dodatkowymi ubezpieczeniami, zdecydowała się na kontakt z powodową spółką i zawarła z nią umowę cesji. Wskazała także, iż przedmiotowy kredyt spłaciła już w listopadzie 2023 r. Nieprzekonujące jednak pozostały twierdzenia, iż nie miała wiedzy na czym polega zmienne oprocentowanie kredytu i że nie została o tym przez bank w żaden sposób poinformowana. Z lektury krótkiego dokumentu jakim jest formularz informacyjny mogła wywieść, iż rata kredytu może ulec zmianie w zależności od czynników takich jak wzrost stopy referencyjnej NBP, a zatem niezależnego od samego kredytodawcy.

25.  Spór pomiędzy stronami w niniejszej sprawie miał zasadniczo charakter prawny i dotyczył kwestii możliwości zastosowania w sprawie sankcji kredytu darmowego, o którym mowa w art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim jak i możliwych naruszeń ze strony pozwanego w związku z zawarciem przez niego z konsumentem umowy pożyczki gotówkowej. Z uwagi na przyjęte rozstrzygnięcie dowody z zaświadczeń Banku czy kalkulacji kredytowych mających wykazać dochodzone roszczenie co do wysokości, nie miały znaczenia dla sprawy. Załączona przez powoda opinia prawna autorstwa r.pr. W. S. została przez sąd potraktowana jako wsparcie argumentacji zawartej w pismach procesowych powoda. Z kolei wyroki sądowe dotyczące tożsamych zagadnień prawnych mogły być dowodem tego, że w orzecznictwie sądów powszechnych istnieje rozbieżność poglądów na tematy istotne dla niniejszej sprawy.

26.  Sąd doszedł do przekonania, że nie zaistniały przesłanki do zawieszenia postępowania na podstawie art. 177 § 1 pkt 3 ¹ k.p.c. Wystąpienie przez Sąd do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej jest bowiem uprawnieniem a niego obowiązkiem Sądu pierwszej instancji, zatem do jego uznania pozostaje to, czy z takim pytaniem do organu UE się zwróci. W tej sprawie zdaniem Sądu, była możliwość wydania rozstrzygnięcia jak i ustosunkowania się argumentów obu stron, bez posiłkowania się orzeczeniem organu unijnego. Dlatego też wniosek też został oddalony.

Ocena prawna

27.  Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie z uwagi na to, że Sąd nie podzielił zarzutów powoda co do wystąpienia przyczyn uzasadniających skorzystania przez pożyczkobiorcę z tzw. sankcji kredytu darmowego.

28.  Powód oparł swoje żądanie na twierdzeniu, że pozwany naruszył szereg przepisów, jakimi winien kierować się przy konstruowaniu umowy pożyczki z konsumentem, o których mowa w art. 30 ustawy o kredycie konsumenckim.

29.  Jak stanowi art. 45 ust. 1 u.k.k. w przypadku naruszenia przez kredytodawcę art. 29 ust. 1, art. 30 ust. 1 pkt 1-8, 10, 11, 14-17, art. 31-33, art. 33a i art. 36a-36c konsument, po złożeniu kredytodawcy pisemnego oświadczenia, zwraca kredyt bez odsetek i innych kosztów kredytu należnych kredytodawcy w terminie i w sposób ustalony w umowie. W języku prawniczym skutek tego oświadczenia nazywa się „sankcją kredytu darmowego”, a skorzystanie z uprawienia „skorzystaniem z sankcji kredytu darmowego”. Nie są to wyrażenia ustawowe, ale z racji powszechnego posługiwania się takimi zwrotami w pismach procesowych również i Sąd będzie z niego korzystał w swoich rozważaniach. Do skorzystania z sankcji kredytu darmowego wystarczające jest uchybienie przez kredytodawcę chociażby jednemu obowiązkowi, o którym mowa w art. 45 ust. 1 u.k.k.

30.  Z treści tego przepisu wynika, że sankcja kredytu darmowego stanowi co do zasady narządzie prawne umożliwiające konsumentowi spłatę kredytu bez odsetek i innych kosztów kredytu, które w przypadku, gdy umowa zostałaby skonstruowana poprawnie, byłyby należne kredytodawcy. Zatem celem sankcji kredytu darmowego jest pozbawienie kredytodawcy prawa do pobierania odsetek i innych opłat określonych w umowie z tytułu udzielonego kredytu za naruszenie obowiązków informacyjnych. Ustawa wskazuje wyraźnie, że sankcja kredytu darmowego odnosi się oprócz odsetek jedynie do kosztów należnych kredytodawcy. Opłatami należnymi za udzielony kredyt są koszty wchodzące w skład całkowitego kosztu kredytu. Sankcja ta w daleko idący sposób modyfikuje zatem treść stosunku prawnego łączącego kredytodawcę z konsumentem na niekorzyść tego pierwszego. Co do zasady zatem przepisy sankcjonujące dane postępowanie powinny być możliwie ściśle interpretowane nie pozwalając na pojawienie się obszarów niepewności prawnej. Sankcja kredytu darmowego sprowadza się do pozbawienia kredytodawcy przychodów z tytułu określonego kredytu konsumenckiego, czyli utraty zarobku planowanego w ramach danej transakcji. Jeżeli zastosowano taką sankcję, kredytobiorca pozostaje zobowiązany jedynie - z pewnymi wyjątkami - do zwrotu kredytodawcy kapitału wykorzystanego kredytu (zob. wyrok Sądu Rejonowego w Nowym Sączu z dnia 29 czerwca 2018 r., sygn. akt I C 111/18, LEX nr 2544976). Z powyższego wywodu wynika zatem, że w przypadku kiedy zastosowanie znajdzie sankcja kredytu darmowego, bank w istocie traci wszelki zysk jaki z tej transakcji chciał osiągnąć, bowiem „odzyskuje” od kredytobiorcy jedynie to, co sam mu dał, a zatem kapitał. Dlatego przypadki kiedy taka sankcja miałaby zostać przez Sąd uwzględniona winna być interpretowana bardzo ściśle, z uwagi właśnie na daleko idące konsekwencje takiego procederu.

31.  W niniejszej sprawie nie było sporu pomiędzy stronami, że M. G. (P.) łączyła z (...) Bank (...) S.A. ( Bank (...)) umowa kredytu z 19 maja 2017 r. W umowie tej przewidziano prowizję w wysokości 617,07 zł, a nadto wyliczono całkowity koszt kredytu na kwotę 20 454,49 zł i całkowitą kwotę do zapłaty w wysokości 45 208,42 zł. Umowa obowiązywała do dnia 27 maja 2027 roku tj. do daty spłaty ostatniej raty.

32.  Powód ponadto opierał swoją legitymację materialną do wystąpienia z przedmiotowym roszczeniem na podstawie zawartej z kredytobiorcą umowy przelewu wierzytelności.

Możliwość dokonania przelewu uprawnień do skorzystania z sankcji kredytu darmowego oraz wierzytelności przyszłych

33.  Zgodnie z art. 509 § 1 i 2 k.c., wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania, a wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki.

34.  W pierwszej kolejności należy wskazać, że wierzytelność powstała w wyniku skorzystania z sankcji kredytu darmowego ma charakter majątkowy. Zatem prawo do złożenia oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego służy ochronie właśnie majątkowych interesów konsumenta, nie jest to natomiast uprawnienie ściśle związane z jego osobą (jak np. zadośćuczynienie za krzywdę na osobie albo za naruszenie dóbr osobistych). Nie ma więc podstaw do tego, by ograniczać możliwości konsumenta w przenoszeniu uprawnień o charakterze majątkowym względem możliwości, które przysługują w obrocie innym niż konsumencki. Nie przyczyniłoby się to wzmocnienia praw konsumenta, ale wręcz mogłoby pogorszyć jego ochronę, skoro każdorazowo konsument musiałby przysługujących mu uprawnień dochodzić osobiście i swoim imieniu (co mogłoby, zwłaszcza w przypadku roszczeń na niewielkie kwoty, zniechęcać do dochodzenia obrony swoich praw). Nie ma przeciwwskazań do pozostawienia konsumentowi decyzji, czy woli swoich uprawnień dochodzić osobiście i samodzielnie, czy też woli scedować trudności związane z ich dochodzeniem i egzekucją na inny podmiot, w tym wyspecjalizowanego w dochodzeniu roszczeń przedsiębiorcę, za wynagrodzeniem. W przypadku zawarcia takiej umowy konsument jest wszak nadal chroniony przez niedozwolonymi postanowieniami umownymi na podstawie art. 385 ¹ k.c.

35.  W orzecznictwie sądowym nie budzi także wątpliwości, że dopuszczalny i prawnie skuteczny jest przelew wierzytelności przyszłej. Jak wskazał chociażby Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 19 września 1997 r., sygn. III CZP 45/97, sam charakter wierzytelności przyszłych nie wyklucza ich przelewu, a mają do nich zastosowanie ogólne reguły dotyczące przelewu wierzytelności. Ze względu na to, że wierzytelność przyszła może przejść na nabywcę dopiero z chwilą powstania, wymaganie to będzie spełnione, jeżeli umowa dotycząca przelewu wierzytelności przyszłej, będzie zawierała dane pozwalające ustalić w chwili zaistnienia określonej wierzytelności, że to właśnie ona była objęta zawartą wcześniej umową. Umowa cesji zawarta pomiędzy stronami opisuje jej przedmiot wystarczająco dokładnie i nie budzi co do niego żadnych wątpliwości.

36.  Z powyższych powodów umowę cesji powierniczej zawartą między powodem a pożyczkobiorcą Sąd ocenia jako ważną i mogącą wywołać prawne skutki (o ile po stronie pożyczkobiorcy powstałaby wierzytelność, co jednak – jak zostanie niżej wytłumaczone – nie miało miejsca).

Upływ terminu na złożenie oświadczenia

37.  Pozwany powoływał się na to, że brak jest w ogóle podstaw do oceny umowy pożyczki pod kątem wad aktualizujących po stronie pożyczkobiorcy uprawnienia do skorzystania z sankcji kredytu darmowego, gdyż upłynął prekluzyjny termin na złożenie oświadczenia w jego przedmiocie. Jak bowiem stanowi ust. 5 art. 45 u.k.k. uprawnienie to wygasa po upływie roku od dnia wykonania umowy, przy czym pojęcie „wykonania umowy” nie zostało ustawowo zdefiniowane i bywa w orzecznictwie sądowym rozumiane trojako – jako chwila wypłaty kwoty pożyczki przez pożyczkodawcę, albo chwila spłaty pożyczki przez pożyczkobiorcę, albo chwila końcowego rozliczenia kredytu (52 u.k.k.).

38.  Zdaniem Sądu w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę wykonanie umowy następuje w momencie, gdy każda ze stron umowy wykona swoje zobowiązania względem drugiej. Podstawowymi zobowiązaniami stron są – po stronie pożyczkodawcy – wypłata pożyczki i jej końcowe rozliczenie, a pożyczkobiorcy – spłata pożyczki. Dopiero wywiązanie się z wszystkich z nich pozwala na uznanie, że umowa kredytu jako całość została wykonana. Sąd opowiada się zatem za interpretacją, wedle której roczny termin prekluzyjny na złożenie oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego upływa rok po końcowym rozliczeniu kredytu przez pożyczkodawcę (art. 52 u.k.k.) Z zeznań świadka M. G. wynika, że spłaciła ona kredyt w listopadzie 2023 r. i od tego czasu należy liczyć termin roczny na złożenie oświadczenia. Oświadczenie o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego zostało złożone również w listopadzie 2023 r., a zatem termin, o którym mowa 5 art. 45 u.k.k. został zachowany.

Brak naruszenia art. 30 ustawy o kredycie konsumenckim

39.  Spór pomiędzy stronami dotyczył przede wszystkim tego, czy ze strony pozwanego doszło do naruszenia przepisów ustawy o kredycie konsumenckim skutkujących uprawnieniem do powoływania się na sankcję kredytu darmowego. Sąd przeanalizował twierdzenia powoda w tym przedmiocie. Jako podstawę skorzystania z sankcji kredytu darmowego strona powodowa w swoim oświadczeniu wskazała naruszenie art. 30 ust. 1 pkt 6, 7, 8, 10, 15, 16 u.k.k. na szereg różnych sposobów.

40.  Pozwany argumentował naruszenie art. 30 ust. 1 pkt 6 u.k.k. m.in. poprzez sformułowanie klauzuli o zmiennej stopie oprocentowania kredytu w sposób nieokreślony, nieprecyzyjny i stwarzający dzięki temu szerokie możliwości wykorzystywania zastrzeżonego uprawienia dla kredytodawcy w sposób dla siebie korzystny, co zdaniem Sądu nie miało w tej sprawie miejsca. W § 3 ust. 1-3 umowy wystarczająco precyzyjnie uregulowano kwestie dotyczące sposobu ustalania oprocentowania, a także warunków, w jakich następować będzie zmiana oprocentowania. Zgodnie z wymogami ustawy bank wskazał stopę referencyjną, którą uwzględniać miał przy zmianie oprocentowania umowy, nie był natomiast obowiązany do szczegółowego opisywania jakie czynniki oddziałują na zmianę tej stopy, kto tego dokonuje i jak często. Stopa referencyjna NBP jest publikowana przez NBP i stanowi daną powszechnie dostępną. Również w formularzu informacyjnym (pkt 3 koszty kredytu) jak i regulaminie wskazano warunki oprocentowania kredytu jak i jego zmiany. Ponadto w § 9 umowy oraz formularzu informacyjnym (pkt 3 koszty kredytu) wskazano wysokość odsetek od zadłużenia przeterminowanego. Wskazano też, że w jednym i drugim przypadku odsetki nie będą przekraczały maksymalnej wysokości dopuszczonej ustawą. Nie sposób ustawowego wymogu oznaczenia wskaźnika referencyjnego (który został przez pozwanego spełniony) interpretować jako obowiązku udostępniania kompletnego regulaminu czy innych dokumentów stanowiących podstawę do określania wysokości tego wskaźnika przez uprawniony przez ustawę podmiot (którym, co ważne, nie jest sam pożyczkodawca). Co ważne, istotne informacje w tym zakresie zostały przedstawione przez pozwanego we wspomnianym już formularzu informacyjnym w sposób przejrzysty i czytelny.

41.  Nie doszło również do zatajenia faktu, że od kredytowanych kosztów pożyczki również będą pobierane odsetki. Jak wynika bowiem wprost z § 4 ust. 7 oraz z treści formularza informacyjnego prowizja za udzielenie kredytu i składki z tytułu ubezpieczeń są kredytowane.

42.  Nie zasługuje również na uwzględnienie zarzut (w pewnym sensie pierwotny, bo niektóre z kolejnych zarzutów są wobec niego wtórne) niedozwolonego pobierania odsetek umownych od kredytowanych kosztów pożyczki. Nie ma żadnego przepisu ustawy, który zabraniałby pożyczkodawcy pobierania pozaodsetkowych kosztów pożyczki w taki sposób ani który nakazywałby mu naliczanie odsetek wyłącznie od całkowitej kwoty kredytu (por. wyrok SO w Warszawie z dnia 31 marca 2023 r., V Ca 3217/22, wyrok SO w Warszawie z dnia 31 lipca 2023 r., V Ca 2068/23). U.k.k. nie wyłącza możliwości ani kredytowania pozaodsetkowych kosztów kredytu (domagania się spłaty ich równowartości), ani pobierania od tych skredytowanych kosztów odsetek. Kredytobiorca korzysta w takiej sytuacji z kapitału kredytodawcy, który jednoznacznie uzależnił udzielenie pożyczki od pokrycia dodatkowych kosztów, a skoro kredytobiorca ich nie poniósł od razu, to dzięki ich skredytowaniu mógł w ogóle zawrzeć umowę pożyczki. Jeśli kredytobiorca wolał pokryć pozaodsetkowe koszty kredytu od razu, bez obowiązku zapłaty odsetek na rzecz kredytodawcy, miał zresztą taką możliwość. Umowa wyraźnie przewidywała możliwość jej wcześniejszej spłaty (§ 11) i wskazywała wysokość prowizji (§ 4 ust. 5 pkt 2) lit. a) umowy), zatem pożyczkobiorczyni mogła dokonać wcześniejszej spłaty spłacając równowartość pozaodsetkowych kosztów w dniu otrzymania środków z kredytu, w ten sposób unikając odsetek od tych kosztów.

43.  Powoływanie się na orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 2019 r., sygn. I NSK 9/18, jest nietrafne, skoro (jak przyznał powód) dotyczyło ono sytuacji po odstąpieniu od umowy kredytu konsumenckiego, kiedy to umowę traktuje się jako niezawartą i nie ma umownej lub ustawowej podstawy do pobierania pozaodsetkowych opłat.

44.  Również powoływanie się na dosłowne brzmienie art. 5 pkt 10 u.k.k. i art. 3 lit. j) dyrektywy 2008/48/WE (w tłumaczeniu na język polski) i użyty w nich zwrot „wypłaconej kwoty kredytu” nie stanowi argumentu za tezą, jakoby niezgodne z ustawą było pobieranie odsetek od kredytowanych pozaodsetkowych kosztów kredytu. Przepisy u.k.k. należy interpretować w świetle przepisów dyrektywy 2008/48/WE, która przepisami u.k.k. została zaimplementowana do krajowego systemu prawnego. Interpretacja językowa przepisów dyrektywy nie może się z kolei ograniczać do jej brzmienia w tłumaczeniu na jeden z oficjalnych języków Unii Europejskiej, skoro tekst dyrektywy jest tekstem autentycznym w każdym z tych tłumaczeń, a (przynajmniej docelowo) prawo europejskie powinno być w każdym z krajów członkowskich tak samo. Należy zatem uwzględnić także brzmienie dyrektywy w innych wersjach językowych niż polska. I tak art. 3 lit. j) dyrektywy w innych językach UE brzmi przykładowo (po prawej tłumaczenie przy użyciu translatora translate.google.com):

45.  Pomijając pewne oczywiste niedoskonałości zautomatyzowanych tłumaczeń widać jednak tendencję do posługiwania się w innych językach niż polski pojęciami bliższymi znaczeniem „zaciągnięcia”, „wykorzystania” kredytu, a niekoniecznie jego wypłacie. Gdyby faktycznie celem dyrektywy było wyłączenie możliwości naliczania odsetek od skredytowanych pozaodsetkowych kosztów kredytu, to w art. 3 lit. j) dyrektywy zapewne posłużono by się zwrotem jednoznacznie odwołującym się do rzeczywiście otrzymanej albo rozdysponowanej lub wypłaconej kwoty i byłoby to widoczne w wielu różnych wersjach językowych dyrektywy – a tymczasem tak nie jest. Zestawienie powyżej przedstawionych wersji językowych nie wskazuje, aby celem definicji stopy procentowej było ograniczenie możliwości naliczania odsetek wyłącznie do całkowitej kwoty kredytu, bez pozaodsetkowych kosztów kredytu.

46.  Powód zarzucił pozwanemu naruszenie art. 30 ust. 1 pkt 7 u.k.k. poprzez wskazanie nieprawidłowej rocznej rzeczywistej stopy oprocentowania i całkowitej kwoty do zapłaty przez konsumenta, niepełne określenie założeń do obliczenia RRSO poprzez pominięcie wzmianki o tym, że uwzględniono w nim również odsetki od kredytowanych kosztów pożyczki, a także wskutek niewyjaśnienia sposobu wykorzystania założeń jako przyjętych do ustalenia RRSO.

47.  Zarzut ten także nie zasługiwał na podzielenie. Bank w umowie pożyczki wskazał zarówno RRSO, jak i całkowitą kwotę kredytu i całkowitą kwotę do zapłaty. W § 2 ust. 1 umowy wyraźnie oddzielno mieszczące się w kwocie kredytu całkowitą kwotę kredytu (24 753,93 zł) i kredytowane pozaodsetkowe koszty kredytu (prowizję – 617,07 zł). Odsetki od kredytowanych pozaodsetkowych kosztów kredytu zostały następnie uwzględnione w całkowitym koszcie kredytu. Podobne informacje Bank zawarł w formularzu informacyjnym. Pozostaje to na tyle istotne dla sprawy, że wliczanie kredytowanej prowizji do całkowitej kwoty kredytu byłoby niedopuszczalne, co słusznie podkreślił sam pozwany. W orzecznictwie Prezesa UOKiK jednoznacznie przyjęto, że całkowita kwota kredytu (w rozumieniu art. 5 pkt 7 u.k.k.) nie obejmuje kosztów, które mają być pokryte z kapitału kredytu. Wniosek taki wynika z porównania art. 5 pkt 6 oraz art. 5 pkt 7. Pozwala to na uniknięcie dwukrotnego uwzględniania kosztów w całkowitej kwocie do zapłaty przez konsumenta (decyzja Prezesa UOKiK nr (...) z 10.05.2013 r.; decyzja Prezesa UOKiK nr (...) z 21.06.2013 r.; decyzja Prezesa UOKiK nr (...) z 9.10.2013 r.; decyzja Prezesa UOKiK nr (...) z 30.12.2015 r.; decyzja Prezesa UOKiK nr (...) z 8.08.2016 r.; wyrok (...) z 6.05.2015 r., XVII AmA 5/14, LEX nr 2155798; wyrok (...) z 3.12.2015 r., XVII AmA 124/14, LEX nr 2155537; wyrok (...) z 11.12.2015 r., XVII AmA 125/14, LEX nr 1973757; wyrok (...) z 26.01.2016 r., XVII AmA 165/13, LEX nr 1997815; wyrok (...) z 20.12.2016 r., XVII AmA 53/16, LEX nr 2206139). Do tego poglądu przychylił się także Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, który orzekł, że: „Artykuł 3 lit. l) i art. 10 ust. 2 dyrektywy (...), a także pkt I załącznika I do rzeczonej dyrektywy należy interpretować w ten sposób, że całkowita kwota kredytu i kwota wypłat określają całość kwot udostępnianych konsumentowi, co wyklucza kwoty powiązane przez kredytodawcę z pokryciem kosztów związanych przez kredytodawcę z udzieleniem odnośnego kredytu, które to kwoty nie są w rzeczywistości wypłacane konsumentowi”(wyrok TSUE z 21.04.2016 r., C-377/14, R., pkt 91).

48.  Z uwagi na powyższe nie zasługuje na uwzględnienie także zarzut polegający na wadliwym określeniu RRSO. Jak wynika z § 4 ust. 6 umowy do wyliczeń kwot oraz RRSO przyjęto podane w nim dane, a zatem – skoro w całkowitym koszcie pożyczki uwzględniono odsetki od pozaodsetkowych kosztów kredytu – to zostały one uwzględnione także na potrzeby podania RRSO. Nie można również zgodzić się z tym, że bank naruszył art. 30 ust. 1 pkt 7 u.k.k. poprzez niewskazanie wszystkich założeń wykorzystanych do obliczenia RRSO. Takie założenie w § 4 ust. 6 umowy podano, wskazano bowiem wprost jak jest ono wyliczano. Podobny zapis znalazł się również w formularzu informacyjnym. Ustawa nie nakłada natomiast obowiązku powielania treści wzoru matematycznego stanowiącego załącznik do ustawy albo jego opisu – są one określone w akcie prawnym prawa powszechnie obowiązującego, więc dostęp do nich ma każdy pożyczkobiorca bez potrzeby udzielania informacji przez bank. Dodać należy, że wspomniana w pozwie decyzja Prezesa UOKiK nr (...) dotyczyła sytuacji, w której bank (...) jako element całkowitej kwoty kredytu wskazywał kwotę która była przeznaczana na obowiązkowe ubezpieczenie, a zatem nie było to środki wypłacone ,,do ręki’’ konsumenta.

49.  Powód zarzucił także naruszenie art. 30 ust. 1 pkt 8 u.k.k. poprzez niepoinformowanie o ujęciu w racie odsetkowo-kapitałowej kredytowanych kosztów kredytu i naliczonych odsetek, a także jaki jest stosunek spłat całkowitej kwoty kredytu, kredytowanych kosztów kredytu i odsetek w ratach kredytu.

50.  Takie zarzuty sformułowane przez powoda są bezpodstawne. Postulowany przez powoda wymóg wyróżnienia w kwocie raty części przeznaczonej na spłatę pozaodsetkowych kosztów kredytu i odsetek od tych kosztów nie wynika z żadnego przepisu ustawy ani dyrektywy. W umowie wyjaśniono także, w jaki sposób będą rozliczane poszczególne wpłaty na rachunek spłaty pożyczki. Umowa zawierała informację, że zaliczane są one w następującej kolejności: opłaty i prowizje, odsetki, w tym odsetki od należności przeterminowanych, raty kredytu (§ 8 ust. 3 umowy). Umowa została napisana w sposób precyzyjny i na tyle przejrzysty, na ile pozwalał na to wymóg precyzyjności i inne wymogi ustawowe. Powoływanie się na wyrok SO w Poznaniu z dnia 31 stycznia 2022 r., sygn. XII C 2191/21 jest o tyle nietrafne, że w tymże samym uzasadnieniu Sąd wskazał, że „ Co do zarzutu pozwanego, iż nie zostało w umowie wskazane, w jaki sposób prowizja jest wliczana w ratę kredytu i jak płatna, brak szczegółowego wskazania, jaka część raty kapitałowo-odsetkowej stanowi spłatę prowizji nie jest objęta obowiązkiem informacyjnym w samej umowie. (…) Oczywistym jest, że nie musi być to zawarte w treści umowy o kredyt konsumencki - może wynikać z harmonogramu stanowiącego załącznik do umowy lub z innego dołączonego do umowy dokumentu. Dopuszczalne w ocenie sądu byłoby również wykazanie tych okoliczności w odpowiedzi na zarzut kredytobiorcy, jeśli nie żądał on dotąd - w czasie trwania umowy - harmonogramu spłat”. Sąd nie potraktował więc braku wyróżnienia części raty na spłatę pozaodsetkowych kosztów kredytu i odsetek od tych kosztów jako uzasadniające w każdym przypadku skorzystanie z sankcji kredytu darmowego.

51.  Wskazywane przez powoda naruszenia art. 30 ust. 1 pkt 10 u.k.k. również nie miały miejsca. Sformułowane przez powoda zarzuty są wtórne względem już omówionej kwestii dopuszczalności pobierania odsetek od kredytowanych kosztów kredytu oraz sposobu ujęcia tych kosztów w § 4 ust. 5 i n. umowy. Dodać należy, że odsetki od kredytowanych kosztów kredytu nie stanowią opłat albo prowizji, stąd też w umowie odrębnie uregulowano przesłanki zmiany opłat związanych z umową (§ 4 ust. 1-4 umowy). Wskazywane w tym postanowieniu czynniki były obiektywne. Ich zmiana nie polegała na swobodnym uznaniu banku. Brak zmiany tych czynników w rzeczywistości pociągał za sobą niemożliwość zmiany opłat i prowizji przez pozwany bank. Należy też zgodzić się z pozwanym, że ustalona w umowie wysokość prowizji nie jest kwotą, która ściśle rzecz biorąc na skutek wcześniejszej spłaty kredytu ulega zmianie – została ona w umowie ważnie zastrzeżona i była świadczeniem należnym pożyczkodawcy.

52.  Sąd podkreśla przy tym, że jego zdaniem sankcja kredytu darmowego nie odnosi się do sytuacji, w której elementy umowy zostaną sformułowane w sposób niejednoznaczny lub niezrozumiały, gdyż art. 45 ust. 1 nie wymienia naruszenia wymogów wskazanych w art. 29 ust. 3 ustawy, który to przepis wymaga sformułowania umowy o kredyt w sposób jednoznaczny i zrozumiały. Co prawda za brak informacji w umowie może być uznane podanie informacji niewystarczających, czy nieprecyzyjnych, ale w tej sytuacji chodzi o podanie informacji nieprawdziwych, wprowadzających konsumenta w błąd, a nie informacji, które mogą budzić pewne wątpliwości interpretacyjne. Z uwagi na fakt, iż zastosowanie sankcji darmowego kredytu pociąga za sobą daleko idące skutki, interpretacja przepisów ustawy musi być ścisła i nie może prowadzić do wykładni rozszerzającej, tym bardziej że gdyby strona powodowa rzeczywiście miała wątpliwości co do jasności i precyzyjności podstaw do zmiany oprocentowania bądź podstaw do zmiany opłat, to zgodnie z zawartą umową, istniała możliwość jej wypowiedzenia, a także możliwość ewentualnego roszczenia wynikającego z art. 385 ¹ k.c., czy art. 385 § 2 k.c. (por. wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 8 maja 2019 r., XXVII Ca 1306/18, Legalis nr 2252775).

53.  Powiązany z powyższym jest zarzut naruszenia art. 30 ust. 1 pkt 16 u.k.k. poprzez niewskazanie dokładnej procedury spłaty pożyczki przed terminem oraz uzależnienie wcześniejszej spłaty od dyspozycji pożyczkobiorcy. W umowie tej, jak słusznie wskazał pozwany, znajdują się postanowienia określające prawo konsumenta do przedterminowej spłaty pożyczki oraz procedurę przedterminowej spłaty (§ 11 umowy). Podobne informacje zawarto także w formularzu informacyjnym. Tym samym w umowie nie wprowadzono ograniczeń co do wcześniejszej spłaty pożyczki. Uprawnienie to przysługuje pożyczkobiorcy w całym okresie wykonywania umowy pożyczki i może on ją spłacić wcześniej w całości bądź w części. Przepisy ustawy nie narzucają w jaki sposób w przypadku wcześniejszej częściowej spłaty ma dojść do rozliczenia z konsumentem, w umowie zastrzeżono jedynie, że skutkiem tej wpłaty może być zmniejszenie wysokości rat kredytu, jeśli uprzednio kredytobiorca złoży taki wniosek (§ 11 ust. 4 umowy).

54.  Przewidziany w ustawie obowiązek określenia procedury spłaty wiąże się z możliwością zastrzeżenia przez pożyczkodawcę prowizji od przedterminowej spłaty kredytu (art. 50 u.k.k.). Kredytodawca powinien wyraźnie przewidzieć pobranie takiej prowizji w umowie. Zastrzeżenie takiej prowizji w innym dokumencie, np. we wzorcu umownym (regulaminie udzielania kredytów, wyłącznie w tabeli opłat, itd.), nie powoduje bezskuteczności takiego postanowienia (ani z art. 50-51, ani z pozostałych przepisów u.k.k. taki skutek nie wynika). W sytuacji takiej występuje natomiast naruszenie art. 30 ust. 1 pkt 16 u.k.k., co pozwala na skorzystanie z sankcji kredytu darmowego i uchylenie się od zapłaty prowizji (i nie tylko) nieprzewidzianej w umowie. Jeżeli natomiast prowizja na wypadek wcześniejszej spłaty kredytu nie została zastrzeżona, to dla wypełnienia obowiązku z art. 30 ust. 1 pkt 16 u.k.k. wystarczy poinformowanie o możliwości wcześniejszej spłaty. Nie jest konieczne umieszczanie w umowie pożyczki cytatu albo opracowania art. 49 ust. 1 u.k.k., gdyż uprawnienie do zwrotu kosztów dotyczących okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy, jest uprawnieniem ustawowym, które przysługuje niezależnie od zawartych w umowie postanowień w tym zakresie i kredytobiorca może go dochodzić na drodze sądowej bez składania dodatkowych oświadczeń. W takim stanie rzeczy art. 49 ust. 1 u.k.k. i jego rozumienie w orzecznictwie sądowym zapewniają kredytobiorcy wystarczającą ochronę dla jego interesu majątkowego w uzyskaniu zwrotu części pozaodsetkowych kosztów kredytu. Dopuszczenie możliwości, aby w razie niezawarcia w umowie odwołania lub cytatu z art. 49 ust. 1 u.k.k. stanowiło podstawę złożenia oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego, powodowałoby dość nielogiczną konkurencję roszczeń – pożyczkobiorca mógłby domagać się zwrotu proporcjonalnej części pozaodsetkowych kosztów kredytu (jeśli już spłacił kredyt przed terminem) albo zwrotu wszystkich kosztów związanych z kredytem (niezależnie od tego, czy w ogóle dokonał jakiejś przedterminowej spłaty i czy miał zamiar takiej dokonać), przy czym łatwiejsze byłoby skorzystanie z tego dalej idącego roszczenia (bo wystarczyłoby, że bank nie zacytował lub nie wyjaśnił w umowie art. 49 ust. 1 u.k.k. a pożyczkobiorca złożył oświadczenie). Wykładnia prawa nie powinna prowadzić do skutków, które sprzeczne są z rozsądnym rozumowaniem, toteż zdaniem Sądu zamieszczenie w umowie pożyczki informacji o proporcjonalnym zwrocie pozaodsetkowych kosztów kredytu w razie wcześniejszej spłaty kredytu ani nie narusza obowiązku z art. 30 ust. 1 pkt 16 u.k.k., ani nie mógłby (gdyby taki obowiązek jednak istniał) uzasadniać skorzystania z sankcji kredytu darmowego.

55.  Powód zarzucił również, że umowa pożyczki zawarta przez pożyczkobiorcę i pozwanego naruszała art. 30 ust. 1 pkt 15 u.k.k. Powód wskazywał m.in., że kredytodawca formułując termin i przesłanki do odstąpienia od umowy nie poinformował kredytobiorcy o prawie do odstąpienia od umowy kredytu w sytuacji opisanej w art. 53 ust. 2 u.k.k. Wskazać należy, że na podstawie art. 30 ust. 1 pkt 15 na kredytodawcy nie ciąży obowiązek, aby informować konsumenta o uprawnieniu do odstąpienia na innej podstawie prawnej niż art. 53 ust. 1. Obowiązek taki może powstawać stosownie do przepisów szczególnych (T. Czech [w:] Kredyt konsumencki. Komentarz, wyd. II, Warszawa 2018, art. 30). Ponadto zgodnie z postanowieniem art. 14 ust. 1 i 2 umowy łączącej strony kredytobiorczyni została poinformowana o prawie do odstąpienia umowy w terminie 14 dni od zawarcia umowy. Tym samym bank wywiązał się z ciążącego na nim obowiązku wynikającego z art. 53 ust. 1 u.k.k. Zdaniem Sądu brak wskazania w treści umowy informacji o możliwości odstąpienia umowy w przypadku wskazanym w art. 53 ust. 2 u.k.k. albo jakimkolwiek innym przewidzianym np. w k.c. nie pozwala na skorzystanie z sankcji darmowego kredytu. Ewidentnie bowiem w u.k.k. sformułowano szczególną podstawę i tryb odstąpienia (art. 53 ust. 1 oraz ust. 3-5 u.k.k.) w przypadku umowy o kredyt konsumencki, stąd też logiczne jest, że obowiązek informacyjny z art. 30 ust. 1 pkt 15 dotyczy właśnie tego uprawnienia, a nie każdej możliwej podstawy odstąpienia. Gdyby było inaczej, a intencją ustawy byłoby udzielanie pożyczkobiorcom przewodnika po wszystkich kodeksowych i pozakodeksowych podstawach do odstąpienia od umowy, to przepis ten byłby sformułowany odmiennie. Znów powód na poparcie swojego stanowiska przywołuje cytat z orzeczenia sądu (Sądu Okręgowego – Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 5 lipca 2018 r., sygn. XVII AmA 1/16) nieadekwatnego do przedmiotu tej sprawy, albowiem kwestionowane przez (...) postanowienie umowne zastrzegało formę pisemną pod rygorem nieważności, czyli nie znajdującej poparcia w przepisach k.c. lub u.k.k.

56.  Nie stanowiło też naruszenia przepisów ustawy niezawarcie w umowie zdania, że skutkiem złożenia oświadczenia odstąpieniu będzie traktowanie umowy jakby nie została zawarta. W § 14 ust. 4 umowy opisano skutki oświadczenia o odstąpieniu z perspektywy świadczeń, jakie strony będą zobowiązane sobie zwrócić w takiej sytuacji. Te postanowienia udzielają więc konsumentowi wszystkich istotnych (i praktycznych) informacji, które powinien posiadać przed skorzystaniem z oświadczenia o odstąpieniu od umowy. To, czy umowę traktuje się wówczas jako niezawartą czy nie, w żaden sposób nie oddziałuje na obowiązki konsumenta, stąd też brak dosłownej informacji o tym skutku odstąpienia nie może uzasadniać skorzystania z sankcji kredytu darmowego.

57.  Podsumowując – wskazywane przez powoda naruszenia obowiązków informacyjnych nie znajdują podstawy w ustawie i obiektywnej interpretacji jej przepisów, a wyłącznie w narracji powoda, ukierunkowanej na znalezienie podstaw do skorzystania z sankcji kredytu darmowego. Powód nie dostrzega jawnej sprzeczności w swoim stanowisku jednocześnie odwołując się do wymogu, aby umowa była zrozumiała (art. 29 ust. 3 u.k.k.), i wskazując na rzekome braki lub niedostateczną szczegółowość umowy, postulując, aby zawierała ona np. omówienie procedury i sposobu ustalania wysokości referencyjnej przez NBP lub kodeksowych i pozakodeksowych podstaw do odstąpienia od umowy. Wykładnia proponowana przez powoda nakładałaby na kredytodawców obowiązki niemożliwe jednocześnie do spełnienia – udzielenia informacji o warunkach umowy w sposób zrozumiały oraz udzielenia dokładnych, obszernych informacji o tych warunkach, choćby zależały one od decyzji podmiotów innych niż pożyczkodawca lub stanowiły informacje publicznie dostępne. Z łatwością można sobie wyobrazić, że umowa zawierająca wszystkie wymagane (według twierdzeń powoda) elementy byłaby podważana z powodu jej obszerności i nieczytelności. Umowa zawarta przez cedenta i pozwanego natomiast zawiera wszystkie elementy wymagane przez ustawę i przedstawia rozsądny kompromis pomiędzy wyczerpującym a zrozumiałym udzielaniem informacji i formułowaniem postanowień umownych.

58.  W konsekwencji należało uznać, iż nie zaktualizowała się żadna z podstaw uzasadniających stwierdzenie, że umowa zawarta przez pożyczkobiorczynię i pozwanego narusza art. 30 u.k.k. i przez to uzasadnia skorzystanie z sankcji kredytu darmowego, co z kolei musiało skutkować oddaleniem powództwa w całości.

59.  Dodać należy, że powództwo nie mogło zostać uwzględnione także w oparciu o przepisy o niedozwolonych postanowieniach umownych. Zgodnie z art. 385 ¹ k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. W myśl § 3 tego artykułu nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta. Postanowienia umowne, z którymi wiązało się zobowiązanie do zapłaty (wysokość prowizji, odsetek od kwoty pożyczki lub odsetek za opóźnienie), nie naruszały rażąco interesów pożyczkobiorczyni. Nie można rażącego naruszenia interesów utożsamiać z tym tylko, że umowa została (jak to zwykle w przypadku umów kredytu konsumenckiego) ukształtowana jako odpłatna, a pozwany zastrzegł dla siebie, obok odsetek, opłaty stanowiące pozaodsetkowe koszty kredytu (prowizja wynosiła przy tym ok. 2,5% całkowitej kwoty kredytu). Postanowienia umowne dotyczące zmiany opłat czy wysokości oprocentowania z kolei odwoływały się do okoliczności obiektywnych i nie pozwalały na jednostronne, całkowicie dowolne kształtowanie obowiązków pożyczkobiorczyni przez pożyczkodawcę.

Koszty postępowania

60.  O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. Powód przegrał sprawę w całości, zatem to jego Sąd obciążył obowiązkiem zwrotu pozwanemu poniesionych przez niego kosztów procesu, na które złożyły się: opłata od pełnomocnictwa (17 zł) oraz koszty zastępstwa procesowego w wysokości 3 600 zł (na podstawie § 2 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie), łącznie 3 617 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty na podstawie art. 98 §1 ¹ k.p.c.

Zarządzenie:
(...)