Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

VI Ka115/24

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

0.11.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Zgorzelcu z dnia 16 listopada 2023r. w sprawie II K 1150/22

0.11.2. Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☒ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

0.11.3. Granice zaskarżenia

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☒ w części

☒

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

0.12.1. Ustalenie faktów

0.12.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

0.12.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

0.12.2. Ocena dowodów

0.12.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

0.12.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

Apelacja pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego

I. obraza przepisów prawa materialnego - art. 156 § 3 k.k. w zw. z art. 156 § 1 k.k. poprzez ustalenie, iż oskarżony swoim zachowaniem, w postaci uderzenia pięścią w twarz M. B. spowodował jego upadek, wskutek czego doznał on obrażeń głowy skutkujących jego śmiercią, wyczerpał znamiona art. 155 k.k. tj. nieumyślnego spowodowania śmierci, w sytuacji gdy czyn ten wyczerpuje znamiona przestępstwa opisanego w art. 156 § 3 k.k. w zw. z art. 156 § I k.k.,

II. błąd w ustaleniach faktycznych przyjęty za podstawę orzeczenia poprzez przyjęcie przez Sąd I instancji, iż oskarżony działając w granicach obrony koniecznej, dopuścił się do przekroczenia jej granic, w sytuacji gdy z materiału dowodowego tj. opinii biegłego z zakresu medycyny sądowej, zeznań świadka T. M. wynika jednoznacznie, iż M. B. w żaden bezpośredni sposób nie zaatakował oskarżonego, poza podejściem w jego kierunku.

Apelacja oskarżyciela publicznego

rażąca niewspółmierność wymierzonej oskarżonemu P. C. nawiązki za czyn żart. 155 kk poprzez wymierzenie nawiązki w wysokości 5000 tysięcy złotych na rzecz W. B. oraz nawiązki w wysokości 10 000 złotych na rzecz J. B. pomimo, że za krzywdę doznaną po stracie osoby najbliższej należało orzec nawiązkę w znacząco wyższej kwocie.

Apelacja obrońcy oskarżonego

naruszenie prawa materialnego poprzez błędne zastosowanie i interpretacje art. 25 § 2 kk, w zakresie obrony koniecznej poprzez przyjęcie, że zachowanie oskarżonego, w ramach uznanej przez Sąd I instancji obrony koniecznej wynikającej z art. 25 kk nastąpiło z przekroczeniem jej ram, przejawiającym się zastosowaniem „obrony niewspółmiernej” w postaci jednokrotnego uderzenia pięścią oraz „nie podjęcia przez oskarżonego próby odstraszenie atakującego lub uderzenia go w inną część ciała np. rękę, korpus”.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Nie jest pozbawiony słuszności zarzut, sformułowany w punkcie I apelacji pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego. Częściowa jego zasadność skutkuje jednak ziszczeniem się okoliczności, opisanej w art. 438 § 1 pkt 4 kpk i obligującej do uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd Okręgowy w Jeleniej Górze. Podnieść w tym zakresie należy, że zaproponowana przez oskarżyciela publicznego kwalifikacja prawna zarzuconego P. C. przestępstwa istotnie pozostaje w kognicji sądu rejonowego. Zasadnie zauważa się jednak w orzecznictwie, że użyte w art. 25 § 1 określenie „w sprawach o przestępstwa” nie może być rozumiane jako oznaczające czyny, których opis i kwalifikacja prawna zostały zaproponowane w akcie oskarżenia, gdyż wtedy o właściwości sądu decydowałby prokurator, lecz musi być rozumiane jako sprawy, które według zebranych dowodów i okoliczności obiektywnie wskazują na określoną kwalifikację prawną tych czynów (wyrok SN z 4.02.2014 r., II KK 262/13, OSNKW 2014/9, poz. 68; wyrok SN z 17.04.2013 r., IV KK 351/12, OSNKW 2013/8, poz. 69; uchwała SN z 27.02.2013 r., I KZP 25/12, OSNKW 2013/5, poz. 37). Innymi słowy rzecz ujmując to nie kwalifikacja prawna i opis czynu, podane w akcie oskarżenia, lecz zdarzenie faktyczne będące przedmiotem analizy przez organ prowadzący postępowanie przesądza o właściwości sądu. W realiach przedmiotowej sprawy zdarzeniem tym jest zadanie pokrzywdzonemu ciosu pięścią w twarz, w następstwie czego doznał on opisanych w zarzucie obrażeń ciała, skutkujących jego śmiercią. Tego rodzaju zdarzenie było niejednokrotnie przedmiotem analiz, dokonanych przez judykaturę, zaś przedstawiane w tej materii stanowiska nie są ze sobą zbieżne. Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 12 stycznia 2024 r.(II AKa 157/22, LEX nr 3693917) stwierdził, że nie jest czymś zaskakującym dla każdego, normalnie wykształconego i doświadczonego życiowo człowieka, iż uderzenie z pięści w twarz, zwłaszcza nagłe, szybkie i silne powoduje utratę przez uderzonego równowagi i właśnie niekontrolowany (bo tego przecież pokrzywdzony się nie spodziewał) upadek na podłoże, zaś, co oczywiste, takiemu upadkowi towarzyszy uderzenie głową o podłoże. Również nie może nikogo zaskakiwać fakt, iż uderzenie głową w wyniku takiego upadku o twarde podłoże spowodować może ciężkie skutki czaszkowo-mózgowe. Podobne stanowisko zajął Sąd Apelacyjny w Gdańsku podnosząc, że uderzając pokrzywdzonego z dużą siłą w głowę, która znajdowała się w bezpośredniej bliskości ściany, oskarżony przewidując możliwość spowodowania u pokrzywdzonego ciężkich obrażeń ciała, godził się na to. Działał zatem z zamiarem ewentualnym popełnienia przestępstwa z art. 156 § 1 pkt 2 k.k.( wyrok z dnia 20 grudnia 2022 r. II AKa 207/22, LEX nr 3554312). Z kolei z wyroku Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 13 lipca 2023 r. w sprawie II AKa 200/23, LEX nr 3652573 wskazuje, że oskarżony nie posługiwał się żadnym narzędziem, zadał pokrzywdzonemu jeden cios pięścią w twarz i po tym jak tamten upadł ze schodów na twarde betonowe podłoże, nie kontynuował ataku choć mógł tak czynić jeśliby jego zamiarem było wyrządzenie ofierze większych dolegliwości niż te które widział. Siła tego pojedynczego ciosu nie była duża. Oskarżony nie znał pokrzywdzonego, podczas imprezy urodzinowej nie doszło między nimi do żadnej sytuacji konfliktowej. Powodem uderzenia pokrzywdzonego było przekonanie oskarżonego, że wypowiedział się negatywnie o jego żonie. Spotykaną reakcją na takie zachowanie naruszające godność jest uderzenie w twarz, w tym wypadku pięścią. Taki powód nie wskazuje jednak by skarżony godził się na spowodowanie u pokrzywdzonego skutku o jakim mowa w art. 156 § 1 k.k. Słusznie jednak stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 17 listopada 2021 r. (IV KK 55/20, LEX nr 3276051), że konieczne jest w takim przypadku rozstrzygnięcie odnośnie do istnienia in concreto obiektywnej przewidywalności nastąpienia przewidzianego w art. 156 kk skutku i poczynienie w tym celu szczegółowej analizy najdrobniejszych nawet okoliczności faktycznych, przy czym postać ciężkiego uszczerbku na ciele wymieniona w art. 156 § 1 k.k. nie musi być sprecyzowana w świadomości sprawcy, bo w tym zakresie zastosowanie ma konstrukcja tzw. zamiaru ogólnego. W realiach przedmiotowej sprawy bezsporne, bo przez nikogo niekwestionowane jest to, że skutek w postaci śmierci pokrzywdzonego spowodowany został przez sprawcę nieumyślnie. Uszło jednak uwadze Sądu Rejonowego, że oskarżony uderzył ofiarę pięścią w twarz z dużą siłą (co wynika z uzupełniającej opinii biegłego patomorfologa- k.134) i uderzeniem tym spowodował uszczerbek na zdrowiu umyślnie. Nie zostało jednak jednoznacznie i precyzyjnie ustalone, które z doznanych przez M. B. obrażenia powstały w wyniku uderzenia a które w wyniku upadku a co za tym idzie jaka powinna być kwalifikacja prawna zarzuconego czynu. Co więcej, zadanie ciosu z dużą siłą i spowodowanie w ten sposób upadku na twarde podłoże powinno być w ocenianych realiach równoznaczne z wyczerpaniem ustawowych znamion przestępstwa z art. 156 § 3 kk. Wszak oskarżony siły ciosu nie miarkował, uderzenie ukierunkował na głowę pokrzywdzonego i miał on negatywne nastawienie do M. B., gdyż ten pomawiał go o słowna zaczepkę i demonstrował agresywne zachowanie. W ocenie Sądu było ono spotęgowane nietrzeźwością sprawcy, gdyż jak powszechnie wiadomo alkohol jest czynnikiem, osłabiającym naturalne bariery psychiczne i intelektualną kontrolę emocji. Bez wątpienia analizie poddać należy właściwości fizyczne obu uczestników zdarzenia by ustalić, czy nie występowała istotna dysproporcja sił na niekorzyść któregokolwiek z nich. Z zebranego w sprawie materiału dowodowego nie wynika jednak, by pokrzywdzony dysponował nad oskarżonym widoczną przewagą fizyczną. W ocenie Sądu elementy te wskazują na to, że P. C. chciał spowodować u ofiary uszczerbek na zdrowiu, stypizowany w art. 157 § 1 kk a godził się na wyrządzenie mu dalej idącej krzywdy fizycznej w postaci ciężkiego uszczerbku na zdrowiu w ramach tzw. zamiaru ogólnego. W tej sytuacji, pomimo odmiennego opisu zdarzenia w akcie oskarżenia i zaproponowanej przez oskarżyciela publicznego kwalifikacji prawnej właściwym sądem do rozpoznania sprawy jest Sąd Okręgowy w Jeleniej Górze. Podnieść także należy, że w chwili zdarzenia P. C. był w towarzystwie R. S. i K. K.. Jako że pokrzywdzonemu towarzyszył jedynie T. M., to zasadnym jest wniosek o znajdującej się po stronie trzech mężczyzn przewadze liczebnej. W ocenie Sądu P. C. działał pod wpływem wzburzenia emocjonalnego, spowodowanego możliwym atakiem ze strony M. B.. Do takiego ataku jednak nie doszło, zaś działania oskarżonego mogły bez przeszkód przybrać postać odepchnięcia lub nawet uderzenia, lecz z miarkowaniem jego siły i kierunkowanego na inne, niż głowa części ciała pokrzywdzonego. Nie sposób zatem w tych realiach skutecznie wywodzić o zaistnieniu kontratypu obrony koniecznej, zaś nawet przy przyjęciu, że nie była to tzw. urojona obrona konieczna (bo przecież nie miał miejsca bezpośredni zamach na zdrowie oskarżonego), to jej przekroczenie polegało na przedwczesności i zastosowaniu niewspółmiernych środków. O tym jednak, czy oskarżony działał w warunkach rzeczywistej obrony koniecznej i czy przekroczył jej granice decydować może, po przeprowadzeniu kompletnego postepowania dowodowego sąd okręgowy, jako właściwy do rozpoznania sprawy o przestępstwo z art. 156 § 3 kk i to nawet w przypadku, gdy finalnie w ramach samodzielności jurysdykcyjnej czyn oskarżonego zakwalifikuje z innego przepisu. Skoro tak, to rozpoznanie zarzutów, podnoszonych w apelacji prokuratora i obrońcy oskarżonego jest zgodnie z art. 436 kpk bezprzedmiotowe.

Wniosek

uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do Sądu Okręgowego w Jeleniej Górze.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Powody zasadności sformułowanego przez pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego wniosku przedstawione są wyżej.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

0.15.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

0.11.

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

0.15.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

0.0.11.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

0.15.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

0.15.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

☒ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

W przedmiotowej sprawie sąd rejonowy orzekł w sprawie należącej do właściwości sądu okręgowego.

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

0.15.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

Rozpoznając sprawę Sąd Okręgowy w Jeleniej Górze przeprowadzi postepowanie dowodowe w całości. W oparciu o uzupełnioną w toku przewodu sądowego opinię biegłego z zakresu medycyny ustali, jakie obrażenia ciała pokrzywdzonego powstały w wyniku uderzenia pięścią w twarz a jakie w wyniku upadku i w sposób poprawny zakwalifikuje inkryminowane zachowanie oskarżonego. Rozważy również, czy P. C. działał w warunkach urojonej, czy rzeczywistej obrony koniecznej i czy nie nastąpiło jej przekroczenie, to jest eksces ekstensywny lub intensywny. W zależności od tych ustaleń Sąd Okręgowy w Jeleniej Górze rozważy kwestie wymiaru kary i środków kompensacyjnych a także kosztów procesu.

0.15.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

7.  PODPIS

0.11.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Oskarżyciel publiczny, pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego i obrońca

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☒ w części

☒

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana