Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 października 2023 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i (...)

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Małgorzata Jarząbek

Protokolant: st. sekr. sądowy Dominika Kołpa

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 3 października 2023 r. w W.

sprawy (...) Sp. z o.o. w W. oraz M. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o ustalenie podlegania ubezpieczeniom społecznym

na skutek odwołania (...) Sp. z o.o. w W. oraz M. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W.

z dnia 20 września 2022 r. znak (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdza, iż M. M. jako pracownik u płatnika składek (...) Sp. z o.o. w W. podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu w okresie od dnia 1 marca 2022r. do dnia 31 maja 2022r.,

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. na rzecz (...) Sp. z o.o. w W. kwotę 180 zł (sto osiemdziesiąt) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego za czas od daty uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

Sygn. akt VII U 1196/22

UZASADNIENIE

M. M. w dniu 21 października 2022 r. złożył odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. z dnia 20 września 2022 r. znak (...) dotyczącej stwierdzenia, że jako pracownik u płatnika składek (...) Sp. z o.o. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od dnia 1 marca 2022 r. do dnia 31 maja 2022 r., zaskarżając tę decyzję w całości.

Ubezpieczony zarzucił powyższej decyzji naruszenie art. 6 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 11 ust. 1 i art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez błędne przyjęcie, że nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym jako pracownik, podczas gdy w sposób formalny i faktyczny pozostawał w stosunku pracy, świadczył obowiązki na rzecz pracodawcy otrzymując wynagrodzenie za wykonaną pracę, stanowisko oraz wymiar wynagrodzenia były dostosowane do jego wykształcenia, doświadczenia i wiedzy oraz potrzeb pracodawcy, a fakt rzeczywistego świadczenia pracy wynika m.in. z dokumentów, które były wytworzone z jego danymi w czasie zatrudnienia, zeznań świadków, którzy wspólnie z ubezpieczonym świadczyli pracę na rzecz tego samego pracodawcy, a także zeznań samego pracodawcy, czy klientów, z którymi współpracował ubezpieczony.

W uzasadnieniu swojego stanowiska ubezpieczony podniósł, że jego zatrudnienie było uzasadnione pod względem ekonomicznych interesów pracodawcy w związku z dynamicznym rozwojem firmy oraz rozpoczęciem nowych projektów. Zarówno zakres obowiązków, stanowisko pracy jak i wynagrodzenie były dostosowane do poziomu posiadanych przez ubezpieczonego kwalifikacji, wiedzy i doświadczenia. M. M. przeszedł proces rekrutacji składający się z kilku etapów. W trakcie zatrudnienia w głównej mierze wykonywał pracę zdalnie, nie miał żadnych powiązań osobowych z organami zarządzającymi ani pracownikami spółki, a także nigdy wcześniej nie współpracował ze spółką. Praca świadczona przez ubezpieczonego na rzecz płatnika składek miała charakter rzeczywisty, a nie pozorny (odwołanie M. M., k. 3 – 6 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania w całości oraz zasądzenie na rzecz organu rentowego kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu swojego stanowiska organ rentowy podniósł, że z uwagi na wątpliwości co do prawidłowości zgłoszenia M. M. do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych z tytułu zatrudnienia u płatnika składek przeprowadził postępowanie wyjaśniające, w wyniku którego ustalił, że pomiędzy stronami nie doszło do nawiązania stosunku pracy w konsekwencji wydając zaskarżoną decyzję, na podstawie której stwierdził, że ubezpieczony M. M. od 1 marca 2022 r. do 31 maja 2022 r. nie podlegał obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym. Organ rentowy wskazał, że okoliczności niniejszej sprawy nie potwierdzają faktu świadczenia pracy przez ubezpieczonego. Ubezpieczony w toku postępowania nie przedstawił żadnych dowodów świadczących o wykonywaniu obowiązków pracowniczych, a samo zawarcie umowy, czy wypłata wynagrodzenia nie przesądza o rzeczywistym wykonywaniu czynności pracowniczych. W ocenie organu rentowego umowa o pracę nie miała na celu świadczenia pracy ale uzyskanie przez ubezpieczonego tytułu do świadczeń z ubezpieczeń społecznych (odpowiedź na odwołanie, k. 30-31 a.s.).

W dniu 10 listopada 2022 r. odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W. z dnia 20 września 2022 r. znak (...) złożył także płatnik składek (...) Sp. z o.o.

Odwołująca spółka zarzuciła organowi rentowemu m.in. naruszenie art. 22 k.p. poprzez jego niezastosowanie i stwierdzenie, że w wyniku zawarcia umowy o pracę z 20 lutego 2022r. nie doszło do nawiązania stosunku pracy, art. 83 k.c. w zw. z art. 300 k.p. przez ich błędne zastosowanie i uznanie, że zamiarem stron było zawarcie umowy o pracę dla pozoru, art. 6 ust. 1 pkt 1 i art. 8 ust. 1 w zw. z art. 11 ust. 1, art. 12 ust. 1 oraz art. 13 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez jego niezastosowanie i w konsekwencji uznanie, że w rzeczonej sprawie ubezpieczony nie spełnia kryterium, od którego uzależnione jest uzyskanie prawa do objęcia go obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi. W oparciu o powyższe odwołująca wniosła o zmianę decyzji poprzez przyjęcie, że ubezpieczony podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu w okresie od 1 marca 2022 r. do 31 maja 2022 r. oraz zasądzenie na rzecz płatnika składek kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych.

W uzasadnieniu swojego stanowiska odwołująca wskazała, że jest firmą w fazie ciągłego rozwoju, dynamiczne zmiany na rynku usług świadczonych przez spółkę wymagają szybkiej reakcji i ciągłego profilowania oferty. W związku z otwarciem nowego Zespołu zajmującego się działaniami naprawczymi w celu poprawy stanu bezpieczeństwa cyfrowego (...) ( (...)), konieczne stało się zabezpieczenie obsługi infrastruktury w zespole ds. bezpieczeństwa cyfrowego poprzez utworzenie nowego stanowiska i zatrudnienie pracownika. W tym celu płatnik rozpoczął rekrutację na stanowisko (...). Oferty pracy opublikowano w Internecie wraz z opisem i strukturą działania zespołu. W postępowaniu wzięło udział 3 kandydatów. W postępowaniu rekrutacyjnym ostatecznie wybrano M. M., który w ocenie płatnika spełniał wszystkie wymagania i przyjął ofertę S.. Podpisano umowę na okres próbny od 1 marca 2022r. do 31 maja 2022r. z wynagrodzeniem w wysokości stanowiącej przeciętne wynagrodzenie specjalisty tej branży. Z racji zakresu i rodzaju przekazanych zadań ubezpieczony nie miał obowiązku realizowania zadań w siedzibie płatnika składek, co stanowi obecnie standard w branży IT oraz w S. i zostało uregulowane przez spółkę w Regulaminie pracy zdalnej. Ubezpieczony realizował obowiązki w większości samodzielnie oraz we współpracy z innymi pracownikami płatnika i pod nadzorem swojego przełożonego. Z racji specyfiki pracy w środowisku IT podstawowym dowodem potwierdzającym wykonywanie obowiązków polegających w większości naprawy w systemie są protokoły logowań ubezpieczonego w systemie S. (odwołanie, k. 3-8 akt VII U 1219/22).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania płatnika składek i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych (odpowiedź na odwołanie, k. 37 -37v. akt VII U 1219/22).

Zarządzeniem z dnia 9 grudnia 2022 r. sprawa VII U 1219/22 została połączona celem łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia ze sprawą VII U 1196/22 (zarządzenie, k. 40 akt VII U 1219/22).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

M. M. ukończył Politechnikę (...) na Wydziale Elektrycznym / Elektrotechnicznym, uzyskał tytuł magistra inżyniera w zakresie automatyki i inżynierii komputerowej. Prowadzi własną działalność gospodarczą, w przerwach prowadzenia działalności gospodarczej, pracował na podstawie umów o pracę w branży IT na stanowiskach: inżyniera sieciowego od 1 grudnia 2008 r. do 30 czerwca 2009 r., programisty mikrokontrolerów od 1 lipca 2009 r. do 30 listopada 2010 r., starszy specjalista ds. informatyki od 1 grudnia 2010 r. do 30 kwietnia 2014 r., specjalista w dziale IT od 5 maja 2014 r. do 410 października 2015 r. W okresie od 1 listopada 2017 r. do 31 lipca 2018 r. pracował jako kierownik działu IT w (...) Sp. z o.o. w W.. Następnie podejmował współprace B2B w ramach prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej (dyplom z 14 grudnia 2007 r., świadectwo pracy z 30 czerwca 2009 r., świadectwo pracy z 30 kwietnia 2014 r., świadectwo pracy z 4 sierpnia 2014 r., świadectwo pracy z 12 października 2015 r., świadectwo pracy z 31 lipca 2018 r. – a/o, zeznania M. M., k. 94-95 a.s.).

Przedmiotem działalności (...) Sp. z o.o. są szeroko pojęte usługi (...), w szczególności działalność związana z oprogramowaniem, doradztwo w zakresie informatyki, zarządzanie urządzeniami informatycznymi, działalność usługowa w zakresie technologii informatycznych i komputerowych, działalność agencji informacyjnych i portali internetowych, pozostała działalność usługowa w zakresie informacji, pozostała działalność profesjonalna, naukowa i techniczna. (...) Sp. z o.o. na dzień 23 sierpnia 2022 r. zatrudniała 62 osoby na podstawie umowy o pracę oraz 2 osoby na umowę zlecenia. Wynagrodzenia pracowników w spółce kształtują się następująco: suport agent 9.000 – 10.050 zł, agent service desk 9.800-11.800 zł, operations expert 12.000 – 19.400 zł, service expert 19.500-25.500 zł, global CERT security analyst 15.000 – 21.500 zł, IT infrastructure S. 19.000, (...) 18.000, starszy manager ds. proces excellence 27.216 zł, office coordinator 8.000 zł, global delivery center digital security 27.0000 zł, analityk biznesowy 10.450 zł, kierownik ds. finansów operacyjnych 22.925 zł, server administrator 17.000 zł, IT systems administrator 20.500 zł, training and knowledge manager 19.000 zł, kontroler finansowy 11.740 z, global proces manager service catalog 19.500 zł, license manager 11.500 zł, identity & privilege acc.manag.engineer 22.000 zł, release manager 16.400 zł, head of (...) infrastructure and network 37.000 zł, specjalista ds. operacji 12.960 zł, kontroler finansowy 14.690 zł, operations accounting & controllership 12.000 zł, head of global suppoer and proces excellence 32.000 zł, vunerability analyst 6.000 zł, zastępca kierownika księgowości 12.000 zł, operations lead 17.000 zł, program manager 36.960 zł, kierownik ds. planowania finansów i analizy UK 22.820 zł, dyrektor zarządzający (...) 46.990 zł (wyjaśnienia płatnika składek z 25 sierpnia 2022 r. – akta rentowe).

W związku z otwarciem nowego Zespołu zajmującego się działaniami naprawczymi w celu poprawy stanu bezpieczeństwa cyfrowego (...) ( (...)), konieczne stało się zabezpieczenie obsługi infrastruktury w zespole ds. bezpieczeństwa cyfrowego poprzez utworzenie nowego stanowiska i zatrudnienie pracownika. W tym celu płatnik rozpoczął rekrutację na stanowisko (...). Oferty pracy opublikowano w Internecie na stronach L., pracuj.pl wraz z opisem i strukturą działania zespołu (wiadomość e-mail z 14 września 2021 r., k. 22-23 akt VII U 1219/22, zeznania świadka G. W., k. 92 -94 a.s.).

W ofercie pracy wskazano, że celem eksperta w dziedzinie infrastruktury i bezpieczeństwa będzie poprawa odporności cybernetycznej w (...) poprzez projektowanie nowych i ulepszanie istniejących kontroli bezpieczeństwa aplikacji i infrastruktury w ścisłej współpracy z innymi członkami zespołu, oddziałowymi i krajowymi ekspertami (...) i bezpieczeństwa cyfrowego. Jako wymagania wobec kandydata na to stanowisko wskazano: doświadczenia z architekturą korporacyjną, doświadczenie w opracowywaniu wytycznych dotyczących najlepszych praktyk dla środowiska IT o znaczeniu krytycznym 24/7, doświadczenia z systemami operacyjnymi, bazami danych, środowiskami i sieciami wirtualnymi i chmurowymi takimi jak (...) lub A., tytuł licencjata w dziedzinie inżynierii, informatyki lub innej pokrewnej dyscypliny analitycznej, naukowej lub technicznej (umiejętności i wymagania wskazane w ofercie). (oferta pracy, k. 18-19 akt VII U 1219/22, wyjaśnienia M. M., k. 69-70 a.s., zeznania świadka G. W., k. 92 -94 a.s.).

Ofertę pracy opublikowano wraz z opisem i strukturą działania zespołu. W postępowaniu wzięło udział 3 kandydatów. Przeprowadzono trzy rozmowy kwalifikacyjnie w dniach 11 stycznia 2022r., 13 stycznia.2022r. oraz 14 stycznia 2022r. W postępowaniu rekrutacyjnym ostatecznie wybrano M. M., który w ocenie płatnika spełniał wszystkie wymagania i przyjął ofertę S. (wiadomość e-mail z dnia 18 stycznia 2022 r., list intencyjny, k. 19-20 a.s., oferta pracy, k. 18-19 akt VII U 1219/22, wyjaśnienia M. M., k. 69-70 a.s., zeznania świadka U. P., k. 70 – 71 a.s., zeznania świadka G. W., k. 92 -94 a.s.).

W dniu 10 lutego 2022 r. pomiędzy (...) Sp. z o.o. a M. M. została zawarta umowa o pracę na okres próbny od dnia 1 marca 2022 r. do 30 maja 2022 r. w wymiarze pełnego etatu na stanowisku I. I. E. za wynagrodzeniem w wysokości 22.000 brutto miesięcznie. Jako miejsce wykonywania pracy ustalono terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, a także pracę w domu lub z innym miejscu wskazanym przez pracodawcę (umowa o pracę z dnia 10 lutego 2022 r., świadectwo pracy – a/o).

W dniu 10 lutego 2022 r. M. M. otrzymał skierowanie na badania medycyny pracy. Orzeczeniem lekarskim z dnia 24 lutego 2022 r. wobec braku przeciwwskazań zdrowotnych został uznany za zdolnego do podjęcia pracy na stanowisku I. I. E. (skierowanie na badania lekarskie z 10 lutego 2022 r., orzeczenie lekarskie z 24 lutego 2022 r.– a/o).

W dniu 1 marca 2022 r. płatnik składek przekazał M. M. narzędzia do wykonywania pracy: komputer, myszkę, słuchawki oraz telefon. W dniu 1 marca 2022 r. odbył wstępne szkolenie w dziedzinie bhp (protokół przekazania sprzętu z 1 marca 2022 r., karta szkolenia wstępnego bhp – a/o, zeznania świadka I. B., k. 71 a.s.).

Do obowiązków M. M. należało:

• opracowywanie i tworzenie dokumentacji zawierającej wytyczne dotyczące najlepszych praktyk w zakresie zabezpieczania operacji infrastruktury (...) (S. O. C.) IT;

• doradztwo w zakresie operacji infrastruktury (...), jak najlepiej zarządzać bezpiecznym środowiskiem (...);

• testowanie integralności systemu, wdrożonych projektów, procesów produkcyjnych i rozwojowych związanych z infrastrukturą, wprowadzając ulepszenia w razie potrzeby;

• bycie punktem kontaktowym dla wszystkich działań związanych z infrastrukturą naprawczą (...);

• obsługa sieciowych systemów operacyjnych, aplikacji i oprogramowania narzędziowego;

• administrowanie normami, zasadami i procedurami w celu poprawy dostępności, niezawodności, możliwości odtwarzania lub zarządzania systemem;

• projektowanie, konstruowanie i wdrażanie defensywnych mechanizmów bezpieczeństwa w punktach końcowych (MacOS, W.), serwerach (L.) i aplikacjach (...)/samohostowanych;

• przeprowadzanie oceny bezpieczeństwa i badań dotyczących nowych platform, produktów, architektur, dostawców i usług w celu ochrony danych P.;

• zapewnienie specjalistycznej wiedzy w dziedzinie zabezpieczeń w zakresie mechanizmów ochronnych, w tym usług systemowych, sieciowych, szyfrowania i uwierzytelniania;

• konfiguracja uprawnień użytkownika do dostępu do Internetu;

• konfiguracja uprawnień użytkownika w sieci;

• instalowanie, konfigurowanie, zarządzanie i wzmacnianie systemów operacyjnych (zakres obowiązków, k. 18-19 akt VII U 1219/22, zeznania świadka M. Z., k. 72 -73 a.s., zeznania świadka G. W., k. 92 -94 a.s.).

M. M. wykonywał pracę zdalnie, ponieważ z uwagi na pandemię (...)19 biuro pracowało głównie zdalnie, spotkania odbywały się online w aplikacji M. T.. Sporadycznie w zależności od potrzeb pracownicy mogli przyjeżdżać do siedziby spółki. Wykonywana przez niego praca była monitorowana przez logowania do systemu oraz programów komputerowych na sprzęcie firmowym. Przełożonym M. M. był manager funkcjonalny z Norwegii – K. E. O.. Ubezpieczony miał z nim regularne spotkania w aplikacji M. T., podczas których otrzymywał zadania do wykonania. Przełożony był zadowolony z wykonywanej przez niego pracy, przekazał taką informację dyrektorowi, który zaproponował ubezpieczonemu kontynuację zatrudnienia po zakończeniu umowy na okres próbny (wiadomości e-mail z 18 stycznia 2022 r. - 21 lutego 2022 r., k. 23-25 a.s., rejestracja logowań i aktywności za okres od 1 marca do 30 maja 2022 r, k. 25-31 akt VII U 1219/22, korespondencja e-mail M. M., k. 32 – 34, wykaz spotkań w aplikacji M. T. k. 35-35 v. akt VII U 1219/22, zeznania świadka I. B., k. 71 a.s., zeznania świadka K. B., k. 72 a.s., zeznania świadka M. Z., k. 72 -73 a.s., zeznania świadka G. W., k. 92 -94 a.s.).

W dniu 2 maja 2022 r. M. M. wystąpił do płatnika składek z wnioskiem o udzielenie urlopu rodzicielskiego z uwagi na konieczność sprawowania opieki nad dwójką dzieci. Od dnia 18 maja 2022 r. ubezpieczony przebywał na urlopie rodzicielskim (wiadomość e-mail z 2 maja 2022 r., k. 18 a.s., zeznania M. M., k. 94-95 a.s.).

Ponieważ po zakończeniu trwania umowy o pracę na okres próbny ubezpieczony zrezygnował z kontynuowania współpracy z płatnikiem składek i nie podpisał umowy o pracę na czas nieokreślony, od dnia 1 czerwca 2022 r. na miejsce M. M. płatnik składek zatrudnił P. G. na zasadzie współpracy B2B (wyjaśnienia płatnika składek z 25 sierpnia 2022r. – akta rentowe, zeznania świadka U. P., k. 70 – 71 a.s., zeznania świadka K. B., k. 72 a.s.).

M. M. otrzymywał wynagrodzenie za pracę przelewem na rachunek bankowy. Za marzec 2022 r. - 14.706,35 zł, za kwiecień 2022 r. - 14.514,77 zł, za maj 2022 r. - 12.370,51 zł (informacje o wynagrodzeniach, k. 7-9 a.s., potwierdzenia przelewów – akta rentowe).

Z uwagi na wątpliwości co do prawidłowości zgłoszenia M. M. do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych z tytułu zatrudnienia u płatnika składek organ rentowy wszczął z urzędu i przeprowadził postępowanie wyjaśniające, o którym poinformował ubezpieczonego i płatnika składek zawiadomieniem z dnia 3 sierpnia 2022 r. Po zakończeniu postępowania wyjaśniającego Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. w dniu 20 września 2022 r. wydał decyzję znak:(...) w której stwierdził, że M. M. jako pracownik u płatnika składek (...) Sp. z o.o. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od dnia 1 marca 2022 r. do dnia 31 maja 2022 r. (zawiadomienie z dnia 3 sierpnia 2022 r., decyzja ZUS z 20 września 2022 r. – akta rentowe).

Wskazany stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie powołanych dowodów z dokumentów, a także w oparciu o zeznania złożone przez świadków: U. P., I. B., K. B., M. Z., G. W., a także ubezpieczonego M. M..

Powołane dowody z dokumentów zostały ocenione jako wiarygodne, gdyż korespondują ze sobą oraz z osobowymi źródłami dowodowymi i tworzą spójny stan faktyczny.

Zeznaniom świadków i odwołującego w zakresie, jakim obejmują ustalony stan faktyczny, Sąd dał wiarę. Świadkowie zbieżnie wskazali, że M. M. pracował w (...) Sp. z o.o. w spornym okresie – a praca była wykonywana przez niego przeważnie zdalnie, mimo tego większość pracowników miała z nim kontakt osobisty w czasie, kiedy przebywał w biurze, natomiast kiedy ubezpieczony pracował zdalnie, kontaktowano się z nim poprzez wiadomości e-mail. Świadkowie zgodnie potwierdzili, że spotkania z przełożonym ubezpieczony odbywał w aplikacji M. T., wówczas otrzymywał polecenia i zadania do wykonania. Polecenia służbowe otrzymywał także e-mailowo. Powyższe okoliczności, na które zeznawali świadkowie znajdowały swoje potwierdzenie w dowodach z dokumentów, które zostały dołączone do akt sprawy przez płatnika składek i ubezpieczonego. Czas pracy ubezpieczonego był rejestrowany poprzez rejestrację aktywności oraz logowania do systemów, których wydruki również zostały dołączone do akt sprawy. Wszyscy zeznający w sprawie świadkowie zgodnie potwierdzili fakt wykonywania pracy przez ubezpieczonego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

(...) Sp. z o.o. jako zasadne, zasługiwało na uwzględnienie.

Sporne w prowadzonym postępowaniu było to, czy M. M. podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu jako pracownik u płatnika składek (...) Sp. z o.o. od dnia 1 marca 2022 r. do dnia 31 maja 2022 r.

Aby tę kwestię rozstrzygnąć na wstępie należy dokonać szczegółowej wykładni przepisów ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2021r., poz. 423), zwanej dalej ustawą systemową. Art. 6 ust. 1 pkt 1 tejże ustawy stanowi, że obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami, z wyłączeniem prokuratorów. W myśl art. 13 pkt 1 ustawy następuje to od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania. O tym jednak, czy dany stosunek prawny łączący dwa podmioty może być uznany za stosunek pracy, rozstrzygają przepisy prawa pracy. W myśl definicji zawartej w art. 2 k.p. pracownikiem jest osoba zatrudniona między innymi na podstawie umowy o pracę. Użyty w powyższym przepisie zwrot „zatrudniona” oznacza istnienie między pracownikiem a pracodawcą szczególnej więzi prawnej o charakterze zobowiązaniowym, tj. stosunku pracy. Istotą tegoż stosunku jest – w świetle art. 22 § 1 k.p. – uzewnętrznienie woli umawiających się stron, z których jedna deklaruje chęć wykonywania pracy określonego rodzaju w warunkach podporządkowania pracodawcy, natomiast druga – stworzenia stanowiska pracy i zapewnienia świadczenia pracy za wynagrodzeniem. Celem i zamiarem stron umowy o pracę winna być każdorazowo faktyczna realizacja treści stosunku pracy, przy czym oba te elementy wyznaczają: ze strony pracodawcy – realna potrzeba ekonomiczna i umiejętności pracownika, zaś ze strony pracownika – ekwiwalentność wynagrodzenia uzyskanego za pracę.

Dla stwierdzenia, czy zaistniały podstawy do objęcia wnioskodawcy ubezpieczeniem społecznym, w świetle powołanych przepisów, wymagane jest ustalenie, czy zatrudnienie miało charakter rzeczywisty i polegało na wykonywaniu pracy określonego rodzaju, na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem, czyli w warunkach określonych w art. 22 § 1 k.p.

W rozpoznawanej sprawie organ rentowy wskazywał, że umowa o pracę z dnia 10 lutego 2022 r. jest nieważna, gdyż została zawarta dla pozoru lub obejścia ustawy. Z takim twierdzeniem organu rentowego Sąd nie zgodził się. Jako podstawę nieważności zawartej przez odwołujących umowy o pracę organ rentowy w zaskarżonej decyzji art. 83 § 1 k.c. Jak wynika z art. 83 § 1 k.c. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Pozorność umowy wyraża się w braku zamiaru wywołania skutków prawnych przy jednoczesnym zamiarze stworzenia okoliczności mających na celu zmylenie osób trzecich. Należy odróżnić przy tym nieważność spowodowaną pozornością czynności prawnej od nieważności czynności prawnej mającej na celu obejście ustawy (art. 58 § 1 k.c.). Czynność prawna mająca na celu obejście ustawy polega na takim ukształtowaniu jej treści, które z formalnego punktu widzenia nie sprzeciwia się ustawie, ale w rzeczywistości zmierza do zrealizowania celu, którego osiągnięcie jest przez ustawę zakazane. Pojęcie obejścia prawa i pozorności są sobie znaczeniowo bliskie i niejednokrotnie pokrywają się. Ustalenie, czy umowa zmierza do obejścia prawa, czy jest pozorna wymaga poczynienia konkretnych ustaleń faktycznych dotyczących okoliczności jej zawarcia, celu jaki strony zamierzały osiągnąć, charakteru wykonywanej pracy i zachowania koniecznego elementu stosunku pracy, jakim jest wykonywanie pracy podporządkowanej (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 8 marca 1995r., I PZP 7/95, OSNAPiUS 18/95, poz. 227, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 września 1997r., I PKN 276/97, OSNAPiUS13/98, poz. 397). Czynność prawna może być również sprzeczna z zasadami współżycia społecznego, przez które rozumie się na ogół obowiązujące w stosunkach między ludźmi reguły postępowania, które za podstawę mają uzasadnienie ocenne, a nie prawne. Odwołują się one do powszechnie uznawanych w całym społeczeństwie lub w danej grupie społecznej wartości i ocen właściwego, przyzwoitego, rzetelnego, lojalnego czy uczciwego zachowania. Zasady te obejmują nie tylko reguły moralne, lecz także obyczajowe (por. np. Z. Radwański (w:) System prawa prywatnego, t. 2, 2002, s. 240 i n.; M. Safjan (w:) K. Pietrzykowski, Komentarz, t. I, 2008, s. 327).

W rozważanym przypadku organ rentowy stanął na stanowisku, że o nieważności zawartej przez strony umowy o pracę świadczyć może kilka okoliczności takich, jak brak dowodów potwierdzających wykonywanie pracy przez pracownika, brak zapotrzebowania po stronie płatnika składek do zatrudnienia ubezpieczonego, krótki okres od zgłoszenia do ubezpieczeń do złożenia wniosku o wypłatę zasiłku macierzyńskiego. Brak zgłoszenia do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą w okresie od 16 czerwca 2015 r. do 31 stycznia 2018 r. oraz od 1 sierpnia 2018 r. Reasumując, zdaniem organu rentowego, zgłoszenie M. M. do ubezpieczeń jako pracownika miało jedynie na celu uzyskanie świadczeń z tego tytułu.

Na wstępie – przed dokonaniem szczegółowej analizy okoliczności, na których oparł swe stanowisko Zakład Ubezpieczeń Społecznych - podkreślić należy, że M. M. faktycznie wykonywał pracę na stanowisku I. I. E.. Miało to miejsce od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia 18 maja 2022 r. Okoliczność wykonywania pracy przez odwołującego potwierdzili zeznający w sprawie świadkowie. U. P., I. B., K. B., M. Z., G. W. potwierdzili, że w spornym okresie w siedzibie płatnika składek widywali M. M. i mieli z nim nie tylko osobisty kontakt, ale także e-mailowy. Ponadto U. P. prowadziła jego rekrutację, przy której obecny był także ówczesny dyrektor G. W., potwierdzili oni wysokie kwalifikacje oraz doświadczenie spełniające oczekiwania pracodawcy, które doprowadziły do zatrudnienia go u płatnika składek. Świadkowie potwierdzili, że widywali go w biurze, a w pozostałym czasie, kiedy pracował zdalnie jego praca była monitorowana w systemach pracodawcy. Świadkowie orientowali się, jaki był jego zakres obowiązków i wiedzieli, że zajmuje się systemami bezpieczeństwa. Świadkowie potwierdzili powyższe okoliczności zeznaniami, które były wiarygodne i spójne z tym co wynikało z umowy o pracę oraz akt osobowych ubezpieczonego. Z kolei pozostałe dowody w postaci wydruków z systemów i aplikacji, dokumentacji rekrutacyjnej, akta osobowe, wydruki wiadomości e-mail potwierdzały okoliczność wykonywania przez niego czynności polegających na pracy nad aplikacjami, cyberbezpieczeństwem, programami IT, które służą zabezpieczeniu i funkcjonowaniu bezpieczeństwa informatycznego w celu ochrony przed atakami.

W ocenie Sądu, wobec treści zeznań świadków oraz odwołujących, nie ma podstaw do tego, by podzielić stanowisko organu rentowego, że umowa o pracę z dnia 10 lutego 2022 r. była pozorna. Skoro faktycznie była wykonywana, co potwierdził zgromadzony materiał dowodowy, to o pozorności nie może być mowy, tym bardziej, że zaistniały te elementy, na które wskazuje art. 22 § 1 k.p., a mianowicie praca była wykonywana odpłatnie, a także w miejscu i w czasie wskazanym przez pracodawcę i pod jego kierownictwem. Ubezpieczony w większości wykonywał pracę głównie zdalnie z domu, częściowo praca była przez niego wykonywana także w biurze płatnika składek. Praca ubezpieczonego była nadzorowana na bieżąco poprzez wiadomości e-mail oraz online w aplikacji M. T. przez bezpośredniego przełożonego, którym był Norweg - K. E. O.. Efekty pracy wykonywanej przez ubezpieczonego były widoczne, przełożony ubezpieczonego był zadowolony z jego pracy i przekazywał takie informacje dyrektorowi G. W., który chciał kontynuować współpracę z ubezpieczonym po zakończeniu okresu próbnego.

Tym samym - wbrew ocenie organu rentowego – istnieją dowody w postaci zeznań świadków, wydruków wiadomości e-mail, wydruków logowań i aktywności w systemach, które potwierdzają fakt świadczenia pracy przez ubezpieczonego na rzecz ww. płatnika składek, co prowadzi do ustalenia, że umowa o pracę z dnia 10 lutego 2022 r. została zawarta zgodnie z przepisami prawa pracy i była realizowana.

Okoliczności faktyczne niniejszej sprawy nie potwierdzają zatem, aby celem zawarcia umowy o pracę był brak woli rzeczywistego jej świadczenia z jednej strony i brak woli korzystania z tej pracy przez drugą stronę. O czynności prawnej mającej na celu obejście ustawy można mówić wówczas, gdy czynność taka pozwala na uniknięcie zakazów, nakazów lub obciążeń wynikających z przepisu ustawy i tylko z takim zamiarem została dokonana. Nie jest natomiast obejściem prawa dokonanie czynności prawnej w celu osiągnięcia skutków, jakie ustawa wiąże z tą czynnością prawną. Skoro z zawarciem umowy o pracę ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych wiąże obowiązek ubezpieczenia emerytalno-rentowego, chorobowego i wypadkowego, podjęcie zatrudnienia w celu objęcia ubezpieczeniem i ewentualnego korzystania ze świadczeń z tego ubezpieczenia nie może być kwalifikowana jako obejście prawa (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 lipca 2008 r. II UK 334/07).

Sąd oceniając, że umowa nie była pozorna, wziął pod uwagę, że za taką nie można uznać umowy, która w rzeczywistości była wykonywana, tj. takiej, w ramach której pracownik faktycznie świadczy na rzecz pracodawcy pracę podporządkowaną. Potwierdził to Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 28 lutego 2001 r. (sygn. akt UK 244/00) wskazując, że o fikcyjności umowy o pracę świadczy zamiar nawiązania stosunku ubezpieczenia społecznego bez rzeczywistego wykonywania tej umowy. Dodatkowo, jak wynika z poglądu wyrażonego przez Sąd Najwyższy w innym wyroku z dnia 13 czerwca 2006 r. (sygn. akt II UK 202/05), nie jest istotne, czy strony zawierające umowę o pracę miały realny zamiar wzajemnego zobowiązania się przez pracownika do świadczenia pracy, a przez pracodawcę do zapewnienia pracy i wynagrodzenia za nią, lecz to, czy taki zamiar stron został w rzeczywistości zrealizowany.

Zaakcentować przy tym należy, że przepisy z zakresu ubezpieczeń społecznych nie uzależniają także skuteczności nawiązania stosunku pracowniczego od czasookresu trwania konkretnej umowy, od długości wcześniej przysługującej ochrony ubezpieczeniowej, czy też od stanu zdrowia pracownika. Z tego wynika, że nagłe przerwanie relacji z pracodawcą bądź nieprzystąpienie do realizacji umowy o pracę w ustalonym czasie z powodu pogorszenia stanu zdrowia pracownika, nie może wpływać negatywnie na powstały stosunek ubezpieczenia społecznego i skutki z niego wynikające. Dla powstania wskazanych skutków konieczne jest bowiem skuteczne nawiązanie umowy o pracę. Skutku takiego nie rodzi zawarcie przez strony umowy o pracę bez woli jej realizacji, nawet jeżeli strony podejmują jakieś czynności, które mają na zewnątrz pozorować realizację umowy (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 15 maja 2014r., III AUa 826/13). W rozpatrywanej sprawie nie ulega wątpliwości, że M. M. był podporządkowany swojemu pracodawcy. Wykonywał pracę w miejscu i czasie wskazanym przez pracodawcę. Manager funkcjonalny Norweg - K. E. O. był jego bezpośrednim przełożonym i to on nadzorował jego pracę i wydawał polecenia służbowe.

Z tego też względu w stanie faktycznym rozpoznawanej sprawy uznać należy, że ziściły się przesłanki przewidziane w treści art. 22 § 1 k.p. Jeśli chodzi zaś o okoliczność braku zgłoszenia do ubezpieczenia chorobowego z tytułu prowadzonej przez ubezpieczonego pozarolniczej działalności gospodarczej w latach wcześniejszych tj. 2015r.-2018 r., a więc kilka lat przez spornym zatrudnieniem M. M. u płatnika składek, to Sąd zważył, że były to kwestie nieistotne z punktu widzenia przedmiotu sporu w niniejszej sprawie, która dotyczyła zatrudnienia ubezpieczonego w (...) Sp. z o.o. Sąd nie rozważał więc, czy i kiedy wystąpiły przerwy w zgłoszeniach do ubezpieczenia chorobowego. Niezależnie od tego Sąd miał na uwadze, że wbrew twierdzeniom organu rentowego M. M. od ukończenia studiów i uzyskania tytułu magistra inżyniera nie tylko prowadził pozarolniczą działalność gospodarczą, ale przez większość czasu był zatrudniony w oparciu o umowy o pracę, a więc posiadał tytuł do ubezpieczeń społecznych przez większość czasu. Organ rentowy powinien posiadać takie informacje z urzędu. W takiej sytuacji powoływanie się przez organ rentowy na okresy, kiedy ubezpieczony nie posiadał dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, bez porównania ich z okresami, kiedy takie ubezpieczenie posiadał, co miało miejsce przez większość czasu – kiedy pracował na podstawie umowy o pracę, nie ma w tej sprawie znaczenia.

Organ rentowy nie ma również racji co do tego, że po stronie pracodawcy nie istniała ekonomiczna potrzeba zatrudnienia ubezpieczonego. Z przedstawionych i przeprowadzonych dowodów z zeznań świadków U. P. i G. W. jasno wynikało, że spółka miała takie zapotrzebowanie. Okoliczność ta wynika również wprost z wiadomości e-mail z dnia 14 września 2021 r. przesłanej przez dyrektora (...) K. E. O. m.in. do G. W. i U. P.. W omawianej wiadomości e-mail dyrektor (...) K. E. O. potwierdza konieczność zatrudnienia pracownika do poprawy stanu bezpieczeństwa cyfrowego i zwraca się z poleceniem zatrudnienia takiej osoby. W tych okolicznościach nie sposób uznać, że zapotrzebowanie na pracę ubezpieczonego nie istniało, zwłaszcza, że potwierdza to również fakt, że płatnik składek od dnia 1 czerwca 2022 r. nawiązał współpracę z P. G., który przejął obowiązki ubezpieczonego. Mając na uwadze powyższe, Sąd doszedł do przekonania, że nie można uznać, aby zawarcie umowy o pracę było sprzeczne z ustawą, a czy zmierzało wyłącznie do uzyskania korzystnych świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Uwzględniając powołane okoliczności Sąd ocenił, że umowa o pracę łącząca (...) Sp. z o.o. nie była nieważną. Ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika, że zamiarem stron umowy o pracę było świadczenie pracy.

Mając na względzie poczynione ustalenia faktyczne i zaprezentowaną argumentację, Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdził, iż M. M. jako pracownik płatnika składek (...) Sp. z o.o. w W. podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu od 1 marca 2022 r. do 31 maja 2022r.

Sąd na podstawie art. 98 § 1 i § 1 ¹ k.p.c. zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W. na rzecz (...) Sp. z o.o. w W. kwotę 180,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Wskazana kwota stanowiąca stawkę minimalną została ustalona na podstawie § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2023., poz. 1935 ze zm).