Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

20 października 2023 r.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w następującym składzie:

Przewodniczący SSO Małgorzata Kosicka

po rozpoznaniu 20 października 2023 r. na posiedzeniu niejawnym w Warszawie

odwołania D. C.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddziału w W.

z 14 września 2021 r., znak (...) (...)

o wysokość kapitału początkowego

zmienia zaskarżoną decyzję w części w ten sposób, że zalicza do wysokości kapitału początkowego D. C. jako okres składkowy okres zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy od 24.09.1984 r. do 15.04.1985 r. w Przedsiębiorstwie (...) w Polsce (...) w Z.;

oddala odwołanie w pozostałym zakresie;

koszty zastępstwa procesowego znosi wzajemnie miedzy stronami.

sygn. akt VII U 1597/21

UZASADNIENIE

D. C. złożył odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddziału w W. z 14 września 2021 r., znak (...) (...).

W uzasadnieniu stanowiska wskazał, że organ rentowy zakwestionował okres jego zatrudnienia od 24 września 1984 r. do 15 kwietnia 1985 r. w Przedsiębiorstwie (...) w Polsce (...) z siedzibą w Z. przy ul. (...). Odwołujący nie zgodził się ze stanowiskiem organu rentowego, gdyż u wskazanego pracodawcy wykonywał pracę na podstawie umowy o pracę z dnia 24 września 1984 r. zawartej na czas nieokreślony w podanym wyżej okresie w pełnym wymiarze czasu pracy jako pomocnik montera - kierowca, wskazaną także w wystawionym świadectwie pracy z dnia 15 kwietnia 1985 r. Odwołujący wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji w całości i uznanie okresu pracy od 24 września 1984 r. do 15 kwietnia 1985 r. i ponowne przeliczenie kapitału początkowego. Ponadto wniósł o przyjęcie do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy, wyższą niż przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne zgodnie z dokumentami potwierdzającymi wysokość zarobków, w okresie 3 maja 1985 r. do 30 września 1988 r., tj. 230 zł za godzinę (ponadto premia), od 2 maja 1989 r. do 31 października 1989 r. tj. 1.200 zł za godzinę (odwołanie, k. 3-4 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

Uzasadniając stanowisko organ rentowy wskazał, że do podstawy wymiaru kapitału początkowego za okres zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w Polsce ' (...)" od 3 maja 1985 r. do 30 września 1988 r. oraz na okres zatrudnienia w Przedsiębiorstwie Produkcyjno -Handlowym (...) od 1 października 1988 r. do 5 maja 1989 r. przyjął kwoty minimalnego wynagrodzenia, ponieważ wnioskodawca nie przedłożył zaświadczeń wydanych przez pracodawców potwierdzających wynagrodzenie za w/w okresy zatrudnienia. Zakład nie uwzględnił do podstawy wymiaru świadczenia wynagrodzenia ze świadectw pracy, ponieważ wynagrodzenie było określone stawką godzinową. Organ rentowy przyjął do ustalenia wskaźnika podstawy wymiaru kapitału początkowego, najkorzystniejszą podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 lat kolejnych od 1 stycznia 1980 r. do 31 grudnia 1989 r. z całego okresu ubezpieczenia. Za okres zatrudnienia u W. L. od 2 maja 1989 r. do 31 października 1989 r. organ przyjął podstawę wymiaru składek, na podstawie potwierdzenia, ponieważ pracodawca składał do ZUS deklaracje imienne. Za pozostałe okresy przyjęto wynagrodzenie minimalne, z powodu braku zaświadczeń o zatrudnieniu i wynagrodzeniu. Do ustalenia wartości kapitału początkowego Zakład nie uwzględnił okresu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) od 24 września 1984 r. do 15 kwietnia 1985 r., ponieważ podpis osoby wystawiającej świadectwo pracy lub upoważnionej do ich wystawiania, powinien być zgodny z danymi na pieczątce imiennej. Przedłożona do odwołania umowa o pracę, nie spełnia wymogów formalnych z uwagi na brak pieczątki nagłówkowej i imiennej (odpowiedź na odwołanie, k. 6-7 a.s.).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

D. C. w okresie od 24 września 1984 r. do 15 kwietnia 1985 r. był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) w Polsce (...) Z. na stanowisku pomocnika montera – kierowcy. Świadectwo pracy z dnia 15 kwietnia 1985 r. zostało opatrzone pieczęcią pełnomocnika Dyrektora Naczelnego oraz podpisem osoby, która podpisała się w zastępstwie ww. osoby upoważnionej (umowa o pracę z 24 września 1984 r., k. 5 a.s., świadectwo pracy z 15 kwietnia 1985 r., k. 17-18 a.r., zeznania świadka W. M., k. 38-38 v. a.s., zeznania D. C., k. 97 a.s.).

W okresie od 3 maja 1985 r. do 30 września 1988 r. D. C. pracował w Przedsiębiorstwie (...) w Polsce (...) na stanowiskach ładowacza, a następnie od 1 lipca 1988 r. na stanowisku robotnika budowlanego, na stanowisku robotnika budowlanego otrzymywał wynagrodzenie w stawce 230 zł za godzinę pracy oraz premię uznaniową w wysokości do 60 % (świadectwo pracy z 30 września 1988 r., k. 19-20 a.r.).

W okresie od 1 października 1988 r. do 5 maja 1989 r. ubezpieczony był zatrudniony w Przedsiębiorstwie Produkcyjno Usługowo Handlowym (...) S.A. W. na stanowisku robotnika budowlanego, a ostatnio robotnika magazynowego, na stanowisku robotnika magazynowego otrzymywał wynagrodzenie 280 zł za godzinę pracy oraz premię uznaniową w wysokości do 60 % (świadectwo pracy z 5 maja 1989 r., k. 21-22 a.r.).

W okresie od 2 maja 1989 r. do 31 października 1989 r. D. C. był zatrudniony w Ślusarstwo Produkcyjne W. L. na stanowisku ślusarza, jego wynagrodzenie zostało określone w stawce 1.200 zł za godzinę. Pracodawca D. C. za ww. okres zatrudnienia złożył w ZUS imienną deklarację, w której wskazał podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne oraz ubezpieczenie emerytalne i rentowe w wysokości 1 136 220 zł (świadectwo pracy z 31 października 1989 r., k. 23-24 a.r., potwierdzenie ubezpieczenia przez (...) Oddział ZUS w W. z 5 lipca 2021 r., k. 33-34 a.r.).

D. C. w dniu 18 czerwca 2021 r. złożył do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddziału w W. wniosek o ustalenie kapitału początkowego (wniosek z 18 czerwca 2021 r., k. 1-7 a.r.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W., decyzją z 14 września 2021 r., znak (...) (...) ustalił dla wnioskodawcy D. C. kapitał początkowy na dzień 1 stycznia 1999 r., powołując w podstawie prawnej ogólnie przepisy ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2016 r., poz. 887). Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 33,16 % Podstawę wymiaru kapitału początkowego organ rentowy ustalił w wyniku pomnożenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru, wynoszącego 33,16 % przez kwotę bazową, tj. 1.220,89 zł określoną w ustawie powołanej w części I decyzji. Do ustalenia wartości kapitału początkowego Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyjął okresy składkowe wynoszące 11 lata, 4 miesiące i 25 dni. Kapitał początkowy ustalony na dzień 1 stycznia 1999 r. wyniósł 40 173,98 zł. Organ rentowy zaznaczył, że nie uwzględnił do ustalenia wartości kapitału początkowego okresów od 12-04-1983 r. do 10-05-1983 r. ponieważ okres niewykonywania pracy od dnia zwolnienia z czynnej służby wojskowej do dnia podjęcia pracy w ustawie z dnia 17.12.1998r. nie jest wymieniony jako okres składkowy lub nieskładkowy, od 24.09.1984 r. do 15.04.1985 r. gdyż nie został wystarczająco udowodniony, a świadectwo pracy zostało podpisane przez osobę w zastępstwie, od 5.09.1989 r. do 10.09.1989 r. z uwagi na przerwę w świadczeniu pracy. Za okresy pracy w Przedsiębiorstwie (...) w Polsce (...) i Przedsiębiorstwie Produkcyjno Usługowo Handlowym (...) S.A. W. organ rentowy przyjął kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę (decyzja z dnia 1 marca 2017 r., k. 91 – 92 tom I akt kapitałowych).

D. C. złożył odwołanie od ww. decyzji (odwołanie, k. 3-4 a.s.).

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny w oparciu o dowody z dokumentów dołączonych do akt sprawy i akt rentowych oraz na podstawie zeznań świadka W. M. i zeznań odwołującego się D. C..

Dowody z dokumentów obejmowały dokumenty urzędowe organu rentowego oraz dokumenty dotyczące zatrudnienia ubezpieczonego w Przedsiębiorstwie (...) oraz zatrudnienia i wynagrodzenia ubezpieczonego w Przedsiębiorstwie (...) w Polsce (...), Przedsiębiorstwie Produkcyjno Usługowo Handlowym (...) S.A. W. i u W. L.. Sąd uwzględnił powyższe dokumenty w zakresie wskazanym powyżej, dając im wiarę w całości. W przeważającym zakresie dokumenty nie były kwestionowane przez strony sporu z jednym wyjątkiem dotyczącym świadectwa pracy z 15 kwietnia 1985 r., którego organ rentowy nie uwzględnił. Sąd, z przyczyn wskazanych w dalszej części uzasadnienia, takiego stanowiska Zakładu nie podzielił, ustalając na podstawie wskazanego świadectwa i umowy o pracę, że D. C. był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) w Polsce (...) Z. w okresie od 24 września 1984 r. do 15 kwietnia 1985 r. Okoliczność zatrudnienia ubezpieczonego w ww. okresie potwierdził również świadek W. M. i odwołujący D. C., których zeznania były spójne oraz zbieżne z tym, co wynikało z świadectwa i umowy o pracę, dlatego też ich zeznania w powyższym zakresie zostały przez sąd ocenione jako wiarygodne.

Sąd nie oparł się na zeznaniach odwołującego się D. C. w zakresie jakim wskazywał na uzyskiwanie przez cały okres zatrudnienia wynagrodzeń wskazanych wświadectwach pracy, odwołujący nie był bowiem w stanie sprecyzować jakie wynagrodzenie faktycznie było mu wypłacane w spornych okresach. Poza wskazaniem stawki wynagrodzenia za godzinę, brak było odniesienia tych stawek do ilości przepracowanych godzin w każdym miesiącu. Nie zachowały się bowiem takie dokumenty jak ewidencja czasu pracy, karty pracy, czy listy płac. Stawki wynagrodzenia wynikające z świadectw pracy nie zostały więc poparte żadnymi innymi dowodami.

W tych okolicznościach sąd uznał zebrany materiał dowodowy za kompletny i wystarczający do wydania rozstrzygnięcia w sprawie.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie D. C. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z 14 września 2021 r., znak (...) (...) zasługiwało na częściowe uwzględnienie.

Przed przystąpieniem do zasadniczych rozważań prawnych nad istotą niniejszego rozstrzygnięcia, należy odwołać się do przepisów stanowiących jego podstawę materialnoprawną. O wysokości podstawy wymiaru, jako jednego z elementów mających niewątpliwy wpływ na obliczenie kapitału początkowego decyduje wysokość uzyskiwanego przez ubezpieczonego wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne w okresie wskazanym do ustalenia tej podstawy. Zgodnie bowiem z treścią art. 173 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2023 r., poz. 1251) dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenia społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy. Kapitał początkowy stanowi równowartość kwoty obliczonej według zasad określonych w przepisie art. 174, pomnożonej przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia ustalone zgodnie z przepisem art. 26 ust. 3. Wartość kapitału początkowego ustala się na dzień wejścia w życie ustawy, czyli na dzień 1 stycznia 1999 r. W myśl art. 174 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w przepisie art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12. Zgodnie z ust. 2 przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy okresy składkowe, o których mowa w art. 6, okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt. 5, okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt. 1-3 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2, czyli w wymiarze nieprzekraczającym jednej trzeciej udowodnionych okresów składkowych.

Ponadto, zgodnie z art. 174 ust. 3 cytowanej ustawy, podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu od dnia 1 stycznia 1980 r. do dnia 31 grudnia 1998 r. Odesłanie do wymienionych przepisów oznacza, że zasady ustalania podstawy wymiaru kapitału początkowego są takie same, jak zasady ustalania podstawy wymiaru emerytur i rent.

Spór w rozpatrywanej sprawie koncentrował się wokół dokonanego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyliczenia wartości kapitału początkowego D. C.. Na podstawie skarżonej decyzji organ rentowy ustalił wysokość kapitału początkowego ubezpieczonego z pominięciem okresu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w Polsce (...) Z. w okresie od 24 września 1984 r. do 15 kwietnia 1985 r., a za okres zatrudnienia ubezpieczonego w Przedsiębiorstwie (...) w Polsce (...) organ rentowy przyjął kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę, zaś za okres zatrudnienia u W. L. od 2 maja 1989 r. do 31 października 1989 r. organ rentowy przyjął podstawę wymiaru składek, na podstawie potwierdzenia okresu składkowego, ponieważ pracodawca składał do ZUS deklaracje imienne.

W treści odwołania ubezpieczony zakwestionował dokonane przez organ rentowy wyliczenie kapitału początkowego, domagając się uwzględnienia do wyliczenia kapitału początkowego okresu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w Polsce (...) Z., a także wyższe niż minimalne wynagrodzenie za okresy pracy w Przedsiębiorstwie (...) w Polsce (...) i u W. L..

Mając na względzie powyższe w pierwszej kolejności przedmiotem rozważań sądu była kwestia możliwości uwzględnienia wskazanego przez ubezpieczonego okresu zatrudnienia od 24 września 1984 r. do 15 kwietnia 1985 r. w Przedsiębiorstwie (...) w Polsce (...) Z., przy wyliczeniu wysokości kapitału początkowego.

W rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno - rentowe (Dz. U. z 2011 r. Nr 237, poz. 1412) w § 22 ust. 1 wskazano, że jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania oraz spółdzielczej umowy o pracę jest świadectwo pracy, zaświadczenie płatnika składek lub innego właściwego organu, wydane na podstawie posiadanych dokumentów lub inny dokument, w tym w szczególności:

1) legitymacja ubezpieczeniowa;

2) legitymacja służbowa, legitymacja związku zawodowego, umowa o pracę, wpis w dowodzie osobistym oraz pisma kierowane przez pracodawcę do pracownika w czasie trwania zatrudnienia.

W rozpatrywanej sprawie ubezpieczony spełnił wymogi, które określa zacytowany przepis, by dany okres mógł zostać uwzględniony jako składkowy. Przedstawił organowi rentowemu świadectwo pracy z 15 kwietnia 1985 r. W ocenie sądu podpisany dokument świadectwa pracy w sposób dostateczny i formalnie prawidłowy potwierdza zatrudnienie D. C. w Przedsiębiorstwie (...) w Polsce (...) Z.. Ponadto w toku postępowania odwołujący przedłożył umowę o pracę z 24 września 1984 r., w której został również potwierdzony okres zatrudnienia w ww. zakładzie pracy, informacje wynikające z umowy o pracę są zgodne dokumentacją zgromadzoną w aktach rentowych, w tym ze świadectwem pracy z 15 kwietnia 1985 r. Co więcej okoliczność pracy ubezpieczonego w www. okresie w Przedsiębiorstwie (...) w Polsce (...) Z., potwierdził świadek W. M., który pracował w tym samym zakładzie pracy co odwołujący w tym samym okresie, ponadto jego zeznania były zgodne z tym, co wynikało z dowodów z dokumentów w postaci umowy o pracę i świadectwa pracy. W związku powyższym zdaniem sądu nie było podstaw do poważania wiarygodności świadectwa pracy z 15 kwietnia 1985 r., tylko z tej przyczyny, że brak jest imiennej pieczątki osoby podpisującej się w zastępstwie pracodawcy. Jeśli chodzi o świadectwo pracy z 15 kwietnia 1985 r., to według organu rentowego nie zawiera ono czytelnego podpisu osoby, która je wystawiła w zastępstwie pracodawcy. Organ rentowy nie wskazał przy tym, z jakich przepisów prawa wywodzi obowiązek, by na świadectwie pracy znajdowało się imię, nazwisko i stanowisko osoby je podpisującej. Z uwagi na fakt, że świadectwo pracy zostało wystawione w kwietniu 1985r., a więc wówczas, gdy obowiązywał kodeks pracy z 26 czerwca 1974 r., sąd odwołał się do przepisów, które odnoszą się do świadectw pracy. Art. 97 k.p., który określał w owym czasie obowiązek pracodawcy wydania pracownikowi świadectwa pracy nie określał wymogów i danych, które ten dokument ma zawierać. Określało je obowiązujące od 1 stycznia 1975 r. rozporządzenie Rady Ministrów z 20 listopada 1974 r. w sprawie świadectw pracy i opinii (Dz. U. z 1974 r. poz. 45, poz. 269), które w § 7 wskazywało, że w świadectwie pracy, oprócz danych określonych w art. 97 § 2 Kodeksu pracy, powinny być zamieszczone następujące informacje niezbędne do ustalenia uprawnień pracownika w nowym zakładzie pracy:

1) okres korzystania z urlopu bezpłatnego i podstawa prawna jego udzielenia,

2) okres korzystania z urlopu wychowawczego, a w wypadku likwidacji zakładu pracy - okres tego urlopu przypadający po likwidacji zakładu,

3) wykorzystanie zwolnienia od pracy przewidzianego w art. 188 Kodeksu pracy,

4) okres odbywania służby wojskowej oraz zasadniczej służby w obronie cywilnej lub służby zastępczej, przypadający w czasie zatrudnienia w zakładzie pracy, który wydaje pracownikowi świadectwo pracy,

5) okres, za który przyznano pracownikowi odszkodowanie w związku ze skróceniem okresu wypowiedzenia umowy o pracę (art. 361 k.p.),

6) termin zdarzenia uzasadniającego, na podstawie odrębnych przepisów, obniżenie pracownikowi zasiłku z ubezpieczenia społecznego.

We wskazanym przepisie, ani żadnym innym zawartym w ww. akcie prawnym nie zostało oznaczone, jakie pieczątki mają znajdować się na świadectwie pracy ani jak ma wyglądać podpis pracodawcy. Nie wskazano również, by konieczne było podanie stanowiska osoby podpisującej ten dokument. Jeśli chodzi o podpis, to w piśmiennictwie prezentowane jest zgodne stanowisko, że nie musi być on sporządzony czytelnie, powinien być jednak złożony w sposób charakterystyczny dla osoby, która go składa (por. J. Strzebińczyk (w:) E. Gniewek (red.) Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa 2006, s. 211). Stanowisko to niewątpliwie nawiązuje do wyrażonego wcześniej przez Sąd Najwyższy w uchwale z 30 grudnia 1993r. (III CZP 146/93) poglądu, zgodnie z którym podpis nieczytelny stanowi wyraz woli napisania nazwiska wówczas, gdy podpisujący w taki właśnie sposób pisze swoje nazwisko, składając podpisy na dokumentach. Podzielając przedstawione stanowisko, nie można nie zwrócić uwagi na to, że podpisanie się w sposób nieczytelny, niemniej jednak typowy i charakterystyczny dla danej osoby, w dostateczny sposób indywidualizuje podpisującego. Wobec tego niezłożenie podpisu w sposób czytelny nie może jeszcze oznaczać, że funkcja identyfikująca osobę składającą oświadczenie woli została naruszona. Zasadniczo podpis powinien wyrażać co najmniej nazwisko. Nie jest konieczne, aby było to nazwisko w pełnym brzmieniu, gdyż dopuszczalne jest jego skrócenie, nie musi ono być także w pełni czytelne. Podpis powinien jednak składać się z liter i umożliwiać identyfikację autora, a także stwarzać możliwość porównania oraz ustalenia, czy został złożony w formie zwykle przezeń używanej; podpis więc powinien wykazywać cechy indywidualne i powtarzalne (por.m.in. orzeczenie Sądu Najwyższego z 23 marca 1932r., III 1 Rw 515/32, Zb.Urz. z 1932 r., poz. 67 i uchwała z 30 grudnia 1993r., III CZP 146/93, postanowienie Sądu Najwyższego z 17 czerwca 2009r., IV CSK 78/09).

W rozpatrywanej sprawie i świadectwo pracy zostało zaopatrzone w pieczęcie zakładu pracy i podpisane przez upoważnione osoby w zastępstwie pracodawcy. Wprawdzie przy podpisie znajdującym się na świadectwie pracy nie zostało podane stanowisko osoby składającej podpis, to zdaniem sądu, tego rodzaju obowiązek nie wynika z żadnego z przepisów ówcześnie obowiązujących. Osoba podpisująca się działała z upoważnienia dyrektora zakładu pracy, gdyż nad podpisem widnieje adnotacja/pieczątka „w.z.”. Można uznać, że jest to swego rodzaju oznaczenie stanowiska, czyli to czego brak zarzucał organ rentowy. Ponadto, podpis, który został złożony w świadectwie pracy obok pieczęci pracodawcy, choć nie zawiera pełnego imienia i nazwiska osoby go składającej, to jednak ma takie cechy, które pozwalają na jej identyfikację. Zaznaczyć również należy, że U. W., która podpisała świadectwo pracy, w samej umowie o pracę, którą zawarto z odwołującym się - wskazana została jako pełnomocnik dyrektora naczelnego. Była zatem osobą uprawnioną przez pracodawcę zarówno do zawarcia umowy o pracę, jak i do wydania świadectwa pracy. Sąd miał przy tym na uwadze, że w orzecznictwie Sądów Apelacyjnych wyrażany jest jednoznaczny i spójny pogląd, że brak pieczątki imiennej, przy uwzględnieniu, że świadectwo zakładu pracy opatrzone zostało w pieczęcie zakładowe oraz podpis upoważnionej osoby, nie pozbawia dokumentu waloru wiarygodności. Inaczej mówiąc brak imiennej pieczątki osoby upoważnionej do sporządzenia i podpisania świadectwa pracy nie może stanowić przeszkody formalnej do uznania takiego wpisu jako środka dowodowego przy ustalaniu podstawy wymiaru emerytury, renty lub kapitału początkowego, jeśli oczywiście nie ma innych, uzasadnionych wątpliwości . (wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 21 sierpnia 2013r., sygn. akt III AUa 1770/12, wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 29 sierpnia 2013r., sygn. akt III AUa 11/13, wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 14 października 2014r., sygn. akt III AUa 90/14).

Dodatkowo sąd miał na względzie, że świadectwo zakładu pracy podlega ocenie sądu, jak każdy inny środek dowodowy, stosownie do dyspozycji art. 233 k.p.c. W tym miejscu podkreślić należy, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego. Ograniczenia dowodowe zawarte w § 22 rozporządzenia sprawie postępowania o świadczenia emerytalno - rentowe dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami (wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 21 sierpnia 2013r., III A Ua 1770/12).

W rozpatrywanej sprawie świadectwo pracy nie budzi wątpliwości w sensie formalnym z przyczyn, które zostały wskazane, ale także w połączeniu z umową o pracę, daje podstawy do uznania, że ubezpieczony faktycznie w okresie od 24 września 1984 r. do 15 kwietnia 1985 r., pracował w Przedsiębiorstwie (...) w Polsce (...) Z.. W związku z tym nie było podstaw, by odmówić mu uwzględnienia spornego okresu przy wyliczaniu kapitału początkowego.

Wobec powyższego sąd na postawie art. 477 ¹⁴§ 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję jak w pkt I sentencji wyroku.

W odniesieniu do okresów zatrudnienia ubezpieczonego w Przedsiębiorstwie (...) w Polsce (...), organ rentowy przyjął kwoty minimalnego wynagrodzenia pracowników, zgodnie z art. 15 ust. 2a ustawy o emeryturach, ponieważ nie posiadał dokumentacji potwierdzającej rzeczywiste wynagrodzenie ubezpieczonego w ww. zakładzie pracy. Z powyższym nie zgodził się ubezpieczony. W odniesieniu do zatrudnienia u W. L. organ rentowy przyjął podstawę wymiaru składek, na podstawie potwierdzenia ubezpieczenia pracownika wystawionego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W., ponieważ pracodawca składał do ZUS deklaracje imienne. W ocenie odwołującego, organ rentowy błędnie przyjął wysokość wynagrodzenia otrzymywanego przez ubezpieczonego w spornych okresach zatrudnienia. Zdaniem ubezpieczonego do obliczenia wysokości kapitału początkowego, należało przyjąć wyższą niż przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne zgodnie z dokumentami potwierdzającymi wysokość zarobków w okresie 3 maja 1985 r. do 30 września 1988 r., tj. 230 zł za godzinę (ponadto premia), od 2 maja 1989 r. do 31 października 1989 r., tj. 1.200 zł za godzinę.

Sąd przeanalizował znajdujące się w aktach kapitałowych dokumenty poświadczające zatrudnienie i wynagrodzenie D. C., na podstawie których doszedł do tożsamych wniosków co organ rentowy. Wbrew twierdzeniom ubezpieczonego z dokumentacji potwierdzającej okresy zatrudnienia, tj. świadectwa pracy, nie sposób wywnioskować aby wskazane w nich kwoty były oznaczeniem średniego miesięcznego wynagrodzenia za cały okres zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w Polsce (...), ponieważ jego wynagrodzenie w poszczególnych okresach na różnych stanowiskach mogło się różnić, bowiem w okresie od 3 maja 1985 r. pracował jako ładowacz, a dopiero od 1 lipca 1988 r. jako robotnik budowlany. Natomiast, jak wynika ze świadectwa pracy dopiero na stanowisku ostatnio zajmowanym jego wynagrodzenie wynosiło 230 zł za godzinę pracy. Co więcej, brak jest list płac oraz innych dowodów mogących potwierdzić wysokość faktycznie otrzymywanego wynagrodzenia w tym okresie.

Szczegółowy tryb postępowania w sprawach ustalania prawa do świadczeń pieniężnych przewidzianych w ustawie emerytalnej został określony w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. z 2011 r. nr 237, poz. 1412). Stosownie do przepisu § 10 ust. 1 powyższego rozporządzenia, osoba ubiegająca się o emeryturę powinna przedstawić dokumenty stwierdzające okresy zatrudnienia uzasadniające prawo do świadczeń oraz ich wysokość. Z kolei zgodnie z § 21 ust. 1 rozporządzenia, środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia. Aby potwierdzić wysokość wynagrodzenia otrzymywanego w danym okresie zatrudnienia wymagane jest przedłożenie dokumentów wymienionych w § 21 cytowanego wyżej rozporządzenia. W odniesieniu do podstawy wymiaru składki ubezpieczeniowej w postaci wynagrodzenia z tytułu stosunku pracy, brak odpowiedniej dokumentacji płacowej i innych dokumentów, takich jak wpisy w książeczce ubezpieczeniowej, przeważnie uniemożliwia prawidłowe ustalenie wysokości takiego wynagrodzenia za pomocą innych środków dowodowych. Jest to bowiem trudne z uwagi na szczegółowość takich danych przy znacznej najczęściej odległości czasowej. Zaliczenie zaś nieudokumentowanych okresów składkowych do uprawnień oraz wzrostu świadczeń emerytalno-rentowych wymaga dowodów nie budzących wątpliwości, spójnych i precyzyjnych (zob. wyrok Sądu Najwyższych z 9 stycznia 1998r. II UKN 440/97). Jednocześnie w orzecznictwie podkreśla się, że w postępowaniu odwoławczym od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych nie ma ograniczeń co do środków dowodowych stwierdzających wysokość zarobków i w myśl art. 473 k.p.c. wysokość wynagrodzenia może być dowodzona wszelkimi dostępnymi dowodami przewidzianym w Kodeksie postępowania cywilnego. Rzeczą sądu jest natomiast ocena wiarygodności przedstawionych w toku postępowania dowodów. Pomimo braku ograniczeń dowodowych w postępowaniu przed sądami ubezpieczeń społecznych nie można jednak zapominać, że wysokość zarobków stanowiących podstawę wyliczenia składki na ubezpieczenia społeczne nie może być ustalana w sposób hipotetyczny, przybliżony, oparty jedynie na domniemaniu, czy uprawdopodobnieniu. Zadaniem sądu w sprawach o wysokość emerytury czy kapitału początkowego jest więc dokładne ustalenie wysokości wynagrodzenia otrzymywanego przez ubezpieczonego w danym okresie czasu. Zarobki za poszczególne miesiące i wybrane lata kalendarzowe muszą być wykazane w sposób niebudzący wątpliwości, w ściśle określonej kwotowo wysokości w odniesieniu do poszczególnych miesięcy (por. wyrok Sądu Najwyższego z 25 lipca 1997r. II UKN 186/97, wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 4 marca 1997r. III AUa 105/97).

Powołane okoliczności, zdaniem sądu, skutecznie ograniczały możliwość ustalenia rzeczywistej wysokości pobieranego przez D. C. wynagrodzenia w okresie od 3 maja 1985 r. do 30 września 1988 r. z tytułu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w Polsce (...). Jak już zostało wskazane, zarobki za poszczególne miesiące i wybrane lata kalendarzowe muszą być wykazane w sposób niebudzący wątpliwości, w ściśle określonej kwotowo wysokości z ich przyporządkowaniem do konkretnego okresu czasu. W świetle ustaleń faktycznych sądu, nie może zatem budzić wątpliwości, że wnioskodawca nie przedstawił środków dowodowych tak na gruncie postępowania przed organem rentowym, jak i w niniejszym postepowaniu, mogących skutkować uznaniem, że w ww. okresie uzyskiwał zarobki na wskazywanym przez siebie poziomie.

Ponadto, odwołujący się w żaden sposób nie wykazał wysokości faktycznie otrzymywanego w tym czasie wynagrodzenia w związku z czym brak było podstaw do dokonania zmiany zaskarżonej decyzji w tym zakresie. Odwołujący poza świadectwem pracy nie dysponował bowiem żadnym innym dowodem, w szczególności ani zaświadczeniem Rp-7 za sporny okres, ani wpisem w legitymacji ubezpieczeniowej, potwierdzającym wysokość osiąganych w spornym okresie dochodów z tytułu powyższego zatrudnienia. W takiej sytuacji zasadne było zastosowanie art. 15 ust. 2a ustawy emerytalnej. Wskazany przepis stanowi bowiem, że jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru składek w okresie pozostawania w stosunku pracy wskazanym do ustalenia podstawy wymiaru emerytury i renty, za podstawę wymiaru składek przyjmuje się kwotę obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników, proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy (art. 15 ust. 2a ustawy emerytalnej). Sąd miał przy tym na uwadze, że obowiązujące przed latami 80-tymi przepisy w zakresie przechowywania dokumentacji zatrudnienia, nie kładły nacisku na przechowywanie akt przez wiele lat, natomiast przewidywały krótkie terminy archiwizacji akt dokumentacji płacowej wynosiły 12 lat, na podstawie przepisów Zarządzenia Ministra Finansów z 20 stycznia 1951 r. w sprawie przechowywania dokumentów oraz ksiąg rachunkowych w przedsiębiorstwach państwowych, centralach spółdzielczo – państwowych oraz spółdzielniach oraz Zarządzeniach Ministra Finansów z 4 sierpnia 1954 r. w sprawie dokumentacji płac i rozliczeń za płace z pracownikami w Przedsiębiorstwach uspołecznionych.

Regułą postępowania cywilnego jest okoliczność, że ciężar udowodnienia faktu (w tym przypadku wady decyzji ZUS co do wyliczenia wysokości emerytury) - zgodnie z art. 6 k.c. - spoczywał na wnioskodawczyni - jako osobie wywodzącej z tego faktu skutki prawne. Wspomniany wyżej art. 6 k.c. wyraża dwie ogólne reguły: pierwszą - generalnie wymagającą udowodnienia powołanego przez stronę faktu, powodującego powstanie określonych skutków prawnych, oraz drugą regułę, która sytuuje ciężar dowodu danego faktu po stronie osoby, która z tego faktu wywodzi skutki prawne. Pierwsza „zasada obowiązku udowodnienia powoływanego faktu” jest w istocie nieunikniona ze względów racjonalnych, ponieważ odmienna regulacja powodowałaby powstanie niedopuszczalnej łatwości wywodzenia skutków prawnych z prostego powołania się na fakt bez potrzeby jego udowodnienia. Natomiast druga stanowi „ogólną zasadę rozkładu ciężaru dowodu”, od której wyjątki wskazywać mogą niektóre przepisy szczególne. Z pierwszej reguły, wyrażonej w art. 6 k.c., wynika, że samo przyznanie faktu przez drugą stronę ewentualnego sporu nie może stanowić wystarczającego dowodu istnienia danego faktu, który musi być zawsze ponadto potwierdzony całokształtem materiału dowodowego lub innymi poznanymi już okolicznościami. Wyrazem tego jest regulacja art. 229 k.p.c. wymagającego, aby przyznanie faktu przez drugą stronę nie budziło wątpliwości, co wymaga właśnie uwzględnienia innych okoliczności. Druga, wskazana w art. 6 k.c. „ogólna zasada rozkładu ciężaru dowodu”, jest regułą w znaczeniu materialnym, wskazującą, kto poniesie skutki nieudowodnienia faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, natomiast przepis art. 232 k.p.c. wskazuje, kto ponosi ciężar dowodu w znaczeniu formalnym: „kto powinien przedstawiać dowody” (wyrok Sądu Najwyższego z 17 lutego 2006 roku, V CSK 129/05, Lex nr 200947; oraz wyrok Sądu Najwyższego z 8 marca 2010 roku, II PK 260/09, OSNP 201 1, nr 17-18, poz. 226).

Niezależnie od powyższego wskazać należy, że przepis art. 6 k.c. wskazuje tylko podmiot zobowiązany do udowodnienia faktu, natomiast ocena, czy wywiązał się on w istocie z tego obowiązku, „nie należy już do materii objętej dyspozycją art. 6 k.c., a stanowi aspekt mieszczący się już w domenie przepisów procesowych" (tak wyrok Sądu Najwyższego z 8 listopada 2005 roku, I CK 178/05, 1.ex nr 220844). Ponadto w związku z późn. zm. Kodeksu postępowania cywilnego wprowadzonymi ustawą z 1 marca 1996 r. (Dz. U. Nr 43, poz. 189), polegającymi między innymi na skreśleniu art. 3 § 2, zmianie treści art. 316 § 1, art. 6 i art. 232 k.p.c., także w postępowaniu przed sądem ubezpieczeń społecznych obowiązuje zasada kontradyktoryjności, zgodnie z którą strony są zobowiązane do wskazywania dowodów dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne, stając się dysponentem postępowania, a sąd orzekający jest uwolniony od odpowiedzialności za rezultat postępowania dowodowego.

Zgodnie z wyżej wspomnianą zasadą kontradyktoryjności ciężar dowodu spoczywa na stronach postępowania cywilnego. To one, a nie sąd są wyłącznym dysponentem toczącego się postępowania i one wreszcie ponoszą odpowiedzialność za jego wynik. Rozkład ciężaru dowodu ma istotne znaczenie w toku całego postępowania, a nie tylko w fazie wyrokowania; nie jest on uzależniony od pozycji, jaką strona zajmuje w procesie cywilnym (wyrok Sądu Najwyższego z 3 października 1969 roku, II PR 313/69, OSNC 1970, Nr 9, poz. 147.).

Z powyższych przyczyn brak jest również podstaw, aby uwzględnić wskazywane przez ubezpieczonego zarobki z tytułu zatrudnienia u W. L.. Organ rentowy przyjął za okres od 2 maja 1989 r. do 31 października 1989 r. wynagrodzenie ubezpieczonego określone w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne wskazane w deklaracjach imiennych przekazanych przez pracodawcę do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. W ocenie sądu, organ rentowy zasadnie przyjął wynikającą z tych deklaracji wysokość podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne przedstawioną przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.. Sąd miał przy tym na uwadze, że ubezpieczony, ani jego pełnomocnik w toku sprawy nie kwestionowali wynikającej z tego dokumentu wysokości podstawy wymiaru składek. Odwołujący nie przedstawił również innych dokumentów takich jak listy płac, czy zaświadczenia o zarobkach potwierdzających wysokość wynagrodzenia otrzymywanego przez odwołującego w spornym okresie. W ocenie sądu odwołujący nie sprostał więc obowiązkowi określonemu w art. 6 k.c. oraz 232 k.p.c., albowiem podnoszone przez niego argumenty co do wadliwości decyzji ZUS w powyższym zakresie nie znalazły potwierdzenia w zgromadzonym materiale dowodowym.

Mając na uwadze powyższe sąd uznał, że ubezpieczony w powyższym zakresie nie wykazał, aby Zakład Ubezpieczeń Społecznych błędnie ustalił wysokość kapitału początkowego. Z tych też względów odwołanie D. C. od skarżonej decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. podlegało w tej części oddaleniu, o czym orzeczono w pkt II sentencji wyroku na podstawie art. 477 ^{( 14)} § 1 k.p.c.

O kosztach zastępstwa procesowego sąd orzekł w punkcie 3 wyroku na podstawie art. 100 k.p.c., znosząc je wzajemnie między stronami.