Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 czerwca 2023r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Agnieszka Stachurska

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 30 czerwca 2023r. w W.

sprawy M. Z.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o emeryturę pomostową

na skutek odwołania M. Z.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W.

z dnia 11 marca 2022 roku, znak: (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje M. Z. emeryturę pomostową od dnia 1 grudnia 2021 roku.

UZASADNIENIE

M. Z. w dniu 13 kwietnia 2022r. złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 11 marca 2022r., znak: (...)odmawiającej przyznania emerytury pomostowej, wnosząc o zmianę decyzji i przyznanie prawa do wskazanego świadczenia, ewentualnie o uchylenie decyzji ZUS i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania organowi rentowemu.

W uzasadnieniu odwołania ubezpieczona wskazała, że jest dla niej niezrozumiałe stanowisko organu rentowego, który podważa wskazania zakładu pracy i w sposób wybiórczy i dowolny traktuje fakt wykonywania pracy w warunkach szczególnych. Organ rentowy dokonał interpretacji i kwalifikacji stanowisk, na jakich była zatrudniona, bez analizy faktycznych warunków pracy, a jedynie kierując się własną oceną literalnego brzmienia stanowiska. Ubezpieczona zwróciła uwagę, że pracodawca prostował świadectwa pracy w sposób, który jak najlepiej miał uwidaczniać wykonywaną pracę i jej warunki. ZUS natomiast nie ma pojęcia o charakterze pracy w energetyce cieplnej, szczególnie w elektrociepłowni.

Dodatkowo M. Z. podkreśliła, że wielu jej kolegów i wiele koleżanek, pracujących na równorzędnych stanowiskach, nie spotkało się z kwestionowaniem ich zatrudnienia w szczególnych warunkach. Dla dokonania oceny w sprawie konieczne jest przeprowadzenie analizy dokumentów pracodawcy, zeznań świadków oraz dokonanie oceny przez właściwego biegłego ( odwołanie z dnia 7 kwietnia 2022r. k. 3-5 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., a uzasadniając odpowiedź na odwołanie, zacytował art. 4, 49 i 50 ustawy z dnia 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych. Dalej wskazał, że M. Z. nie spełnia warunku, o którym mowa w art. 49 pkt 3 ww. ustawy. Ubezpieczona w dniu 1 stycznia 2009r. nie miała wymaganego w przepisach okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3, tj. wskazanych w załączniku nr 1 i 2 do ustawy. Organ rentowy uwzględnił do tego stażu okres pracy w wymiarze 9 lat, 1 miesiąca i 15 dni. Nie zostały natomiast uwzględnione okresy zatrudnienia w (...) S.A. w okresach:

• 10 października 1983r. – 8 sierpnia1985r. (praca laborantki ruchowej),

• 1 stycznia 1989r. – 30 września 1992r. (praca operatora nastawni ciepłownictwa),

• 1 października 1992r. – 24 kwietnia 1996r. (praca operatora nastawni cieplnej),

• 1 kwietnia 2001r. – 28 lutego 2002r. (praca operatora NC),

ponieważ w sprostowanym świadectwie pracy w szczególnych warunkach z 18 sierpnia 2021r. pracodawca wskazał, że te stanowiska są równoznaczne ze stanowiskiem operator nastawni obsługi rozdzielni wysokiego napięcia, które to stanowisko nie jest wymienione w obowiązującym wykazie stanowisk pracy, na których wykonywana jest praca o szczególnym charakterze w (...) S.A. według ustawy o emeryturach pomostowych (odpowiedź na odwołanie z dnia 11 maja 2022r., k. 90-91 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

M. Z., ur. (...), była zatrudniona w Elektrociepłowniach (...) S.A. (obecna nazwa (...) S.A.) od 10 października 1983r. do 31 grudnia 2005r. w pełnym wymiarze czasu pracy. Początkowo od 10 października 1983r. do 8 sierpnia 1985r. pracowała na stanowisku laborantki ruchowej w Laboratorium (...), a potem w Oddziale Maszynowym: od 9 sierpnia 1985r. do 31 grudnia 1988r. na stanowisku maszynisty urządzeń ciepłowniczych, od 1 stycznia 1989r. do 30 września 1992r. na stanowisku operatora nastawni ciepłownictwa, od 1 października 1992r. do 24 kwietnia 1996r. na stanowisku operatora nastawni cieplnej, od 25 kwietnia 1996r. do 31 marca 2001r. na stanowisku operatora nastawni, od 1 kwietnia 2001r. do 28 lutego 2002r. na stanowisku operatora NC i od 1 marca 2002r. do 31 stycznia 2003r. na stanowisku maszynisty urządzeń ciepłowniczych elektrociepłowni. Od 1 lutego 2003r. do 31 grudnia 2005r. była trenerem wewnętrznym (świadectwo pracy z 30 grudnia 2005r., k. 136 a.s.; zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, k. 151-152 a.s.; świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach z 28 września 2020r., k. 113 a.s.; sprostowanie świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach z 15 grudnia 2021r.; k. 121 a.s.; umowa o pracę z 10 października 1983r., k. 233 a.s.; karta obiegowa zmiany, k. 221 a.s.; pismo z 9 sierpnia 1985r., k. 220 a.s.; pismo w sprawie zmiany warunków pracy i płacy, k. 213 a.s.; przeszeregowanie, k. 209 a.s.; pismo z 25 kwietnia 1996r., k. 200 a.s.).

Laboratorium, w którym rozpoczęła pracę ubezpieczona, obsługiwało całą elektrownię i zajmowało się wykonywaniem analiz i badaniami różnych środowisk, w zależności od tego, co było potrzebne do bezpiecznego funkcjonowania zakładu. Podejmując zatrudnienie na stanowisku laborantki ruchowej, ubezpieczona pod nadzorem innej osoby przeprowadzała analizy planowe gazów w generatorach wód, a także dwa razy dziennie dokonywała obchodu urządzeń. Nosiła ze sobą zestaw naczyń, służących do pobierania próbek. Raz w ciągu trwającej zmiany była ponadto obowiązana robić analizy z kondensatorów, a także zdarzały się nieplanowane analizy. Próbki pobierała samodzielnie w różnych miejscach, często tam, gdzie warunki były niebezpieczne i szkodliwe.

Z laboratorium ubezpieczona przeszła do pracy w Oddziale Maszynowni - do nastawni, gdzie pracowała od 1985r. do stycznia 2003r. Początkowo nastawania miała formę szafy. Ubezpieczona część czynności wykonywała tam sama, część zaś zlecała innym pracownikom. Około 1999r. do nastawni wprowadzono komputery i wówczas na monitorach trzeba było prowadzić obserwacje. Praca M. Z. przez cały czas polegała na wykonywaniu planów dostarczania wody, pary technologicznej, wody sieciowej. Rolą ubezpieczonej było zawiadywanie ogrzewaniem miasta. Do jej obowiązków należało uruchamianie systemów grzewczych, prowadzenie pompowni, decydowanie o układach, które nie nadawały się do ruchu, sygnalizowanie spraw naprawczych i remontowych. Ubezpieczona pilnowała także uzupełnień sieci cieplnej, ubytków temperatur i ubytków ciśnienia, kontrolowała parametry wody i jej uzdatnianie. Dokonywała nadzoru i ciągłego monitorowania parametrów podstawowego produktu, np. żeby woda miała prawidłowe parametry, czyli ciśnienie i natlenienie. Każda zmiana ciśnienia wiązała się z przeregulowaniem urządzeń, za co odpowiadał operator nastawni w porozumieniu z innymi pracownikami elektrowni. Do zadań operatora nastawni należało zapewnienie sprawności ruchowej i eksploatacyjnej urządzeń podstawowych i urządzeń pomocniczych wydziału oraz zapewnienie ciągłości pracy urządzeń dla pełnej realizacji zadań wytwórczych zakładu. Aby zostać operatorem nastawni, trzeba było mieć uprawnienia niższego rzędu. Nastawnia była miejscem, gdzie produkt finalny wychodził na zewnątrz. Praca maszynisty od operatora nastawni różniła się, ponieważ maszynista urządzeń ciepłowniczych zajmował się obsługą urządzeń, które przetwarzały, miał mniejszy zakres obowiązków. Miejscem pracy maszynisty była również nastawnia, jeżeli maszynista posiadał uprawnienia. Jeśli ich nie miał, to zajmował się pracą niższego rzędu. M. Z. dokonywała nadzoru i ciągłego monitorowania parametrów podstawowego produktu. Podczas jej zatrudnienia zmieniały się urządzenia, organizacja pracy, kierownictwo, jednak praca, którą wykonywała była przez cały okres taka sama, polegała na tych samych czynnościach. Zmiany nazw stanowisk związane były ze zmianą właściciela elektrociepłowni oraz wewnętrznych regulacji i dostosowaniem zmieniającego się prawa, jednak zakres obowiązków nie zmieniał się (zakres odpowiedzialności i uprawnień, k. 191 a.s.; zeznania świadka Z. P., k. 263-264 a.s.; zeznania świadka Z. B., k. 264 -265 a.s.; zeznania M. Z., k. 265 verte - 266 a.s.).

M. Z. w dniu 23 lutego 2021r. złożyła do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniosek o emeryturę pomostową, załączając świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych z dnia 28 września 2020r. Organ rentowy, po rozpoznaniu wniosku, wydał decyzję z 25 marca 2021r., znak: (...) w której odmówił ubezpieczonej prawa do emerytury pomostowej, ponieważ M. Z. na dzień 1 września 2009r. nie udowodniła okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych, wynoszącego co najmniej 15 lat. Do pracy wykonywanej w szczególnych warunkach nie został zaliczony okres zatrudnienia od 10 października 1983r. do 31 grudnia 2005r., ponieważ pracodawca nie potwierdził, że w powyższym okresie ubezpieczona wykonywała prace wymienione w załączniku 1 lub 2 do ustawy o emeryturach pomostowych (wniosek o emeryturę pomostową z 23 lutego 2021r., k. 1 – 3 akt ZUS; świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach, k. 4 akt ZUS; decyzja z ZUS dnia 25 marca 2021r., k. 8 akt ZUS).

W dniu 12 maja 2021r. M. Z. ponownie złożyła wniosek o przyznanie emerytury pomostowej, przedstawiając korektę świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia 28 września 2021r. Organ rentowy, po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego ze spółką (...) S.A., w dniu 2 lipca 2021r. wydał ponownie decyzję o odmowie przyznania M. Z. prawa do emerytury pomostowej. W uzasadnieniu decyzji wskazał, że na dzień 1 stycznia 2009r. ubezpieczona nie udowodniła okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych. Do pracy wykonywanej w warunkach szczególnych w rozumieniu art. 49 Zakład Ubezpieczeń Społecznych zaliczył okresy od 9 sierpnia 1985r. do 31 grudnia 1988r. oraz od 1 marca 2002r. do 31 stycznia 2003r., tj. łącznie 4 lata, 3 miesiące i 23 dni. Jako okresów pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 49 ww. ustawy Zakład nie uwzględnił: okresu od 10 października 1983r. do 8 sierpnia 1985r. oraz od 1 stycznia 1989r. do 28 lutego 2002r., ponieważ z przeprowadzonego postepowania wyjaśniającego z (...) S.A. wynika, że stanowiska, jakie zajmowała w ówczesnym czasie M. Z., nie znajdowały się w wykazie stanowisk pracy, na których wykonywana praca jest pracą o szczególnym charakterze w (...) S.A według załącznika nr 2 pkt 14 ustawy o emeryturach pomostowych (wniosek o emeryturę pomostową z dnia 12 maja 2021r., k. 10 - 13 akt ZUS; decyzja ZUS z dnia 2 lipca 2021r., k. 19 akt ZUS).

W dniu 18 sierpnia 2021r. (...) S.A wystawiła sprostowanie świadectwa pracy w szczególnych warunkach dla M. Z., jednak ZUS decyzją z dnia 25 listopada 2021r. ponownie odmówił ubezpieczonej przyznania prawa do emerytury pomostowej, ponieważ na dzień 1 stycznia 2009r. nie udowodniła okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że do pracy wykonywanej w szczególnych warunkach zaliczył okresy: od 9 sierpnia 1985r. do 31 grudnia 1988r., od 25 kwietnia 1996r. do 31 marca 2001r. oraz od 1 marca 2002r. do 31 stycznia 2003r., tj. łącznie 9 lat, 1 miesiąc i 15 dni. Zakład nie uwzględnił natomiast okresów: od 10 października 1983r. do 8 sierpnia 1985r. oraz od 1 stycznia 1989r. do 24 kwietnia 1996r. oraz od 1 kwietnia 2001r. do 28 lutego 2002r., gdyż pracodawca w sprostowanym świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach z 18 sierpnia 2021r. wyjaśnił, że wówczas zajmowane przez ubezpieczoną stanowiska pracy nie są stanowiskami wymienionymi w obowiązującym w (...) S.A. wykazie stanowisk pracy, na których wykonywana jest praca o szczególnym charakterze według załącznika nr 2 pkt 16 i pkt 14 do ustawy o emeryturach pomostowych (sprostowanie świadectwa pracy w szczególnych warunkach, k. 21 akt ZUS; decyzja ZUS z dnia 25 listopada 2021r., k. 34 akt ZUS).

W dniu 15 grudnia 2021r. M. Z. zgłosiła się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w związku z zastrzeżeniem do świadectwa pracy z dnia 18 sierpnia 2021r. i złożyła sprostowane świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach z 15 grudnia 2021r. Po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego organ rentowy wydał w dniu 11 marca 2022r. decyzję odmowną znak: (...)wskazując w uzasadnieniu, że na dzień 1 stycznia 2009r. M. Z. nie udowodniła okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszącego co najmniej 15 lat. Do pracy wykonywanej w warunkach szczególnych w rozumieniu art. 49 ustawy o emeryturach pomostowych ZUS zaliczył okresy pracy od 9 sierpnia 1985r. do 31 grudnia 1988r., od 25 kwietnia 1996r. do 31 marca 2001r. oraz od 1 marca 2002r. do 31 stycznia 2003r., tj. łącznie 9 lat, 1 miesiąc i 15 dni, ponieważ pracodawca w sprostowanym świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach z 18 sierpnia 2021r. wyjaśnił, że zajmowane przez ubezpieczoną stanowiska pracy w tym okresie nie są stanowiskami wymienionymi w obowiązującym wykazie stanowisk pracy, na których wykonywana jest praca o szczególnym charakterze według załącznika nr 2 pkt 16 i pkt 14 do ustawy o emeryturach pomostowych. Organ wskazał także, że świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach z 15 grudnia 2021r. nie powoduje zmiany w treści wcześniej wydanej decyzji odmownej (protokół z dnia 15 grudnia 2021r., k. 1 akt ZUS; świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia 15 grudnia 2021r., k. 2 akt ZUS; decyzja ZUS z dnia 11 marca 2022r., k. 10 akt ZUS).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, w tym w aktach ZUS i w aktach osobowych nadesłanych przez (...) S.A., które zostały ocenione jako wiarygodne, szczególnie że strony procesu ich nie kwestionowały.

Podstawę ustaleń faktycznych stanowiły również zeznania ubezpieczonej oraz świadków: Z. P. i Z. B.. Ubezpieczona i świadkowie spójnie i zgodnie z tym, na co wskazują dokumenty, opisali rodzaj i charakter pracy wykonywanej przez M. Z., Sąd nie miał więc podstaw, aby zeznaniom ubezpieczonej i świadków odmówić wiarygodności. W sposób logiczny i jasny przedstawili oni czynności wykonywane przez ubezpieczoną, dlatego na podstawie ich zeznań zostały poczynione ustalenia faktyczne w sprawie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Ustawa z dnia 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych ( tekst jedn. Dz.U. z 2022r. poz. 1340, dalej jako u.e.p.) określa w art. 4 i art. 49 warunki nabycia prawa do emerytury pomostowej. W myśl pierwszego z nich, w brzmieniu obowiązującym w dacie wydania zaskarżonej decyzji, prawo do emerytury pomostowej, z uwzględnieniem art. 5-12, przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

urodził się po dniu 31 grudnia 1948r.;

ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;

osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;

ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;

przed dniem 1 stycznia 1999r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS;

po dniu 31 grudnia 2008r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy.

Zgodnie zaś z art. 49 u.e.p., prawo do emerytury pomostowej przysługuje również osobie, która:

po dniu 31 grudnia 2008r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1-5 i 7 i art. 5-12;

w dniu wejścia w życie ustawy miała wymagany w przepisach, o których mowa w pkt 2, okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Przesłanki wymienione w przepisach art. 4 i art. 49 ustawy pomostowej, bez względu na to, na podstawie którego z przepisów rozważana jest możliwość przyznania prawa do emerytury pomostowej, muszą być spełnione łącznie. Oznacza to, że niespełnienie choćby jednego z tych warunków powoduje niemożność nabycia uprawnień emerytalnych, na co zwrócił uwagę m.in. Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w wyroku z 26 kwietnia 2012r. ( sygn. akt III AUa 252/12) oraz Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z 18 lipca 2013r. ( sygn. akt III AUa 1664/12).

Art. 49 ustawy o emeryturach pomostowych w miejsce warunku z art. 4 pkt 6, wprowadza wymaganie, aby zainteresowany spełniał w dniu wejścia w życie ustawy (1 stycznia 2009r.) warunek posiadania co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych (wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 13 marca 2012r., II UK 164/11 , OSNP 2013 nr 5-6, poz. 62 i z dnia 4 września 2012r., I UK 164/12 , LEX nr 1284720).

Prace w szczególnych warunkach określone w art. 3 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych to prace związane z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku; wykaz prac w szczególnych warunkach określa załącznik nr 1 do ustawy. Z kolei prace o szczególnym charakterze w myśl art. 3 ust. 3 ustawy o emeryturach pomostowych, to prace wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej, związanego z procesem starzenia się; wykaz prac o szczególnym charakterze określa załącznik nr 2 do ustawy.

W rozpatrywanej sprawie bezsporne było, że M. Z. po 31 grudnia 2008r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3, zatem nie mogła uzyskać prawa do emerytury pomostowej w oparciu o art. 4 u.e.p. W jej przypadku możliwe było jednak uzyskanie prawa do tego świadczenia na podstawie art. 49 u.e.p. Ubezpieczona wymogi z tego przepisu wynikające w większości spełniła, gdyż urodziła się po 31 grudnia 1948r., osiągnęła wiek 55 lat, ma okres składkowy i nieskładkowy w wymiarze 27 lat, 4 miesięcy i 17 dni, a także przed dniem 1 stycznia 1999r. wykonywała prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy (ZUS zaliczył ubezpieczonej jako okres pracy w warunkach szczególnych m.in. okres od 9 sierpnia 1985r. do 31 grudnia 1988r. oraz od 25 kwietnia 1996r. do 31 grudnia 1998r.). Przedmiotem sporu w toczącym się postępowaniu było zatem to tylko, czy M. Z. spełniła wymóg z art. 49 pkt 3 u.e.p., a więc, czy w dniu wejścia w życie ustawy miała wymagany w przepisach, o których mowa w pkt 2, okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3. Okres ten powinien wynosić 15 lat, tymczasem ZUS ostatecznie, wydając zaskarżoną decyzję, uwzględnił ubezpieczonej okresy: od 9 sierpnia 1985r. do 31 grudnia 1988r., od 25 kwietnia 1996r. do 31 marca 2001r. oraz od 1 marca 2002r. do 31 stycznia 2003r., tj. łącznie 9 lat, 1 miesiąc i 15 dni. Zakład nie uwzględnił natomiast okresów: od 10 października 1983r. do 8 sierpnia 1985r. oraz od 1 stycznia 1989r. do 24 kwietnia 1996r. oraz od 1 kwietnia 2001r. do 28 lutego 2002r., podczas gdy wedle ubezpieczonej i jej byłego pracodawcy (...) S.A. ubezpieczona także i w tych okresach wykonywała prace o szczególnym charakterze.

W związku z odwołaniem złożonym przez M. Z. Sąd przeprowadził postępowanie dowodowe w celu ustalenia, jakie prace wykonywała ubezpieczona w okresach, których organ rentowy nie uznał za okresy pracy o szczególnym charakterze. Zostały pozyskane akta osobowe ubezpieczonej oraz został przeprowadzony dowód z przesłuchania ubezpieczonej, a także dowód z zeznań świadków Z. P. i Z. B.. Na podstawie wskazanych dowodów Sąd ustalił, czym zajmowała się M. Z. jako laborantka ruchowa w Laboratorium (...), a potem w Oddziale Maszynowym na stanowisku maszynisty urządzeń ciepłowniczych, jako operator nastawni ciepłownictwa, jako operator nastawni cieplnej, jako zatrudniona na stanowisku operatora nastawni, operatora NC oraz maszynista urządzeń ciepłowniczych elektrociepłowni. Ponadto postanowieniem z dnia 19 października 2022r. został dopuszczony dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu BHP na okoliczność, czy prace realizowane przez M. Z. w okresach od 10 października 1983r. do 8 sierpnia 1985r., od 1 stycznia 1989r. do 24 kwietnia 1996r. oraz od 1 kwietnia 2001r. do 28 lutego 2002r. mogą być kwalifikowane jako prace w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach pomostowych (postanowienie z 19 października 2022r., k. 266 a.s.).

W opinii z dnia 1 marca 2023r. biegły sądowy z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy mgr inż. K. T. - po przeprowadzonej analizie dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy (w tym w aktach osobowych), aktach rentowych, jak również przy uwzględnieniu zeznań złożonych przez świadków i ubezpieczoną - ocenił, że prace realizowane przez M. Z. na stanowisku laborantki ruchowej (obecnie laborant ds. procesów technologicznych) w okresie od 10 października 1983r. do 8 sierpnia 1985r. nie mogą być kwalifikowane jako prace w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach pomostowych, gdyż w udostępnionym materiale dowodowym brak jest pełnego określenia realizowanych czynności i wobec tego nie można w jedno­znaczny sposób określić ich bezpośredniego wpływu na sterowanie procesami technicznymi. Natomiast prace realizowane przez M. Z. na stanowisku operatora nastawni ciepłownictwa oraz operatora nastawni cieplnej (obecnie operator nastawni) w okresie od 1 stycznia 1989r. do 24 kwietnia 1996r., jak również na stanowisku operatora NC (obecnie operatora nastawni) od 1 kwietnia 2001r. do 28 lutego 2002r. mogą zostać zakwalifikowane jako prace w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych. Biegły wyjaśnił, że realizowane przez ubezpieczoną w ww. okresach prace przedstawione w zeznaniach świadków i ubezpieczonej, zakres czynności oraz uprawnienia kwalifikacyjne, potwierdzają, że M. Z. swoimi predyspozycjami, między innymi wiedzą i skupieniem przy wykonywanej pracy była w stanie zapewnić kontrolę parametrów pracy turbozespołów wraz urządzeniami pomocniczymi, przynależnymi instalacjami, siecią cieplną, ujęciem i zrzutem wody oraz właściwe reagowanie na sytuacje kryzysowe (opinia biegłego sądowego K. T. z 1 marca 2023r., k. 270-281 a.s.).

Organ rentowy w piśmie procesowym z dnia 21 kwietnia 2023r. wskazał, że nie wnosi zastrzeżeń do opinii biegłego sądowego z zakresu BHP (pismo ZUS z dnia 21 kwietnia 2023r., k. 295 a.s.). Natomiast ubezpieczona w piśmie z dnia 26 kwietnia 2023r. wyjaśniła, że choć nie wnosi uwag do opinii biegłego w punkcie dotyczącym jej pracy wykonywanej na stanowisku operatora nastawni cieplnej, to nie zgadza się z biegłym w zakresie oceny okresu jej pracy na stanowisku laborantki ruchomej, gdyż brak dokumentacji nie może stanowić przesłanki do uznania, że praca w tym okresie nie była pracą wykonywaną w warunkach szczególnych. Równocześnie ubezpieczona opisała czym zajmowała się na tym stanowisku pracy ( pismo M. Z. z dnia 26 kwietnia 2023r., k. 296 a.s.).

Opinia biegłego sądowego z zakresu bhp została oceniona jako rzetelna, gdyż została wydana w oparciu o zgromadzone dokumenty, jak również przy uwzględnieniu zeznań świadków i ubezpieczonej. Ponadto treść tej opinii jest jasna i logiczna, a także wyczerpująco i przekonująco uzasadniona. Biegły w opinii dokładnie opisał wykonywane przez M. Z. czynności i odniósł się do odpowiednich przepisów, formułując logiczne i zrozumiałe wnioski. Wobec tego wniosków opinii nie było podstaw podważać, mimo zarzutów, jakie sformułowała ubezpieczona.

W ocenie Sądu – choć biegły wprost tego nie wyartykułował – prace M. Z. realizowane w okresach od 1 stycznia 1989r. do 24 kwietnia 1996r. oraz od 1 kwietnia 2001r. do 28 lutego 2002r. należy zakwalifikować jako prace, o których mowa w punktach 14 i 16 załącznika nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych. W punkcie 14 ustawodawca wskazał na prace przy bezpośrednim sterowaniu procesami technicznymi mogącymi spowodować awarię techniczną z poważnymi skutkami dla bezpieczeństwa publicznego, zaś w punkcie 16 na prace bezpośrednio przy sterowaniu blokami energetycznymi wytwarzającymi energię elektryczną lub cieplną. M. Z. wskazany rodzaj prac realizowała, co potwierdził biegły sądowy. W związku z tym – choć stanowiska, jakie w tych okresach zajmowała, nie zostały u jej pracodawcy uwzględnione w wykazach prac o szczególnym charakterze – to w rzeczywistości takimi są, gdyż ubezpieczona pracując w nastawni bezpośrednio sterowała blokami energetycznymi wytwarzającymi energię, a zarazem procesami technicznymi, które mogły spowodować awarię techniczną z poważnymi skutkami dla bezpieczeństwa publicznego.

Powyższe oznacza, że do okresu pracy ubezpieczonej o szczególnym charakterze, który ZUS już uwzględnił (9 lat, 1 miesiąc i 15 dni), należy doliczyć okresy od 1 stycznia 1989r. do 24 kwietnia 1996r. oraz od 1 kwietnia 2001r. do 28 lutego 2002r. – po wyłączeniu okresów nieskładkowych. Po zsumowaniu wynoszą one ponad 15 lat, co z kolei oznacza, że ubezpieczona powinna uzyskać prawo do emerytury pomostowej.

W konsekwencji, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., Sąd zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał M. Z. prawo do ww. świadczenia od dnia 1 grudnia 2021r., tj. od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, w którym został złożony wniosek, który ZUS rozpatrzył, wydając decyzję z 11 marca 2022r., od której M. Z. wniosła odwołanie.