Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

29 stycznia 2024 r.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Małgorzata Kosicka

Protokolant: st. sekr. sądowy Maria Nalewczyńska

po rozpoznaniu na rozprawie 29 stycznia 2024 r. w Warszawie

sprawy z odwołania K. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

przy udziale zainteresowanej Okręgowej Izby Lekarskiej w W. (...)

o wysokość podstawy wymiaru składek

z 28 kwietnia 2022 r. nr (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdza, że K. S. prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu, dla której podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi zadeklarowana kwota nie niższa niż 30 % kwoty minimalnego wynagrodzenia w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej.

Sygn. akt VII U 729/22

UZASADNIENIE

K. S. 6 czerwca 2022 r. złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z 28 kwietnia 2022 r. nr (...) w przedmiocie ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w kwocie nie niższej niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek.

Zaskarżonej decyzji zarzuciła naruszenie:

- art. 18a ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, poprzez błędne jego zastosowanie i stwierdzenie że odwołującej nie przysługuje prawo do preferencyjnych składek ZUS,

- art. 18a ust. 2 pkt 2 u.s.u.s., poprzez brak zbadania czy stosunek pracy w rozumieniu art. 22 § 1 k.p., jest tożsamy ze stosunkiem prawnym zawartym w formie umowy o pracę w celu realizacji stażu podyplomowego, co skutkowało nierozpoznaniem istoty sprawy,

- art. 18a ust. 2 pkt 2 u.s.u.s., poprzez błędną jego wykładnię i uznanie, że czynności wykonywane przez odwołującą w ramach stosunku pracy są tożsame z czynnościami wykonywanymi w ramach działalności gospodarczej na rzecz byłego pracodawcy i tym samym uznanie, że charakter tych czynności pozbawia Odwołującą ustalenia podstawy wymiaru składek w okresie pierwszych 24 miesięcy w wysokości zadeklarowanej kwoty nie niższej niż 30% minimalnego wynagrodzenia, w sytuacje gdzie czynności te nie są tożsame,

- art. 18a ust. 2 pkt 2 u.s.u.s., poprzez błędną jego wykładnię i uznanie, że przepis ten ma zastosowanie do stosunku prawnego wynikającego z zawartej umowy o pracę w celu odbycia stażu podyplomowego podczas gdy stosunek wynikający z 15a ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty, tj. umowy o pracę w realizacji stażu podyplomowego nie jest stosunkiem pracy w rozumieniu art. 22 § 1 k.p.

Ponadto odwołująca zarzuciła organowi rentowemu sprzeczność istotnych ustaleń z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, poprzez przyjęcie, że wykonywane przez odwołującą się czynności w charakterze lekarza stażysty w ramach umowy o pracę w ramach stażu podyplomowego wchodziły w zakres wykonywanej przez odwołującą się działalności gospodarczej w formie indywidualnej praktyki lekarskiej.

W oparciu o powyższe zarzuty odwołująca wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez ustalenie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w zadeklarowanej kwocie nie niższej, niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej oraz zasądzenie od organu rentowego na rzecz odwołującej się kosztów postępowania sądowego.

W uzasadnieniu stanowiska odwołująca wskazała, że jest lekarzem dentystą, która w okresie od 1 października 2020 r. do 30 września 2021 r., na podstawie umowy o pracę w ramach stażu podyplomowego, pozostawała w stosunku pracy odbywając szkolenie jako lekarz stażysta. Umowa ta wygasła 30 września 2021 r. - przy czym umowa nie została rozwiązana przez żadną ze stron w celu zmiany formy prawnej stosunku i ani odwołująca, ani podmiot szkolący (pracodawca) nie wpływa na czas i termin jej wygaśnięcia. 6 października 2021 r. odwołująca uzyskała prawo wykonywania zawodu lekarza dentysty. Następnie, w tym samym dniu po raz pierwszy założyła jednoosobową działalność gospodarczą, której przedmiotem jest świadczenie usług z zakresu praktyki lekarsko dentystycznej. W jej ramach na podstawie umowy podejmuje współpracę z podmiotem, z którym łączył ją stosunek pracy w ramach stażu podyplomowego. Czynności które są wykonywane przez lekarza na rzecz „byłego pracodawcy”, cechują się odmiennością stosunku prawnego, który wówczas był wykonywany w ramach stażu podyplomowego, który miał na celu przeszkolenie lekarza stażysty i przygotowanie go do wykonywania tego zawodu i nie są tożsame. Odwołująca poinformowała, że w ciągu ostatnich 60 miesięcy przed dniem rozpoczęcia jednoosobowej działalności gospodarczej nie prowadziła innej pozarolniczej działalności. Dalej podniosła, że w relacji lekarz stażysta, a podmiot szkolący nie występuje ścisły związek wykonywania pracy na rzecz pracodawcy. Lekarz stażysta odbywa staż podyplomowy (szkolenie) w podmiocie uprawnionym do odbywania stażu podyplomowego, przy czym w ramach swojego czasu pracy realizuje on stricte ramowy program stażu. Tym samym to nie pracodawca decyduje jakie czynności będą wykonywane przez lekarza stażystę, a ustawodawca, który zakres ten określił w aktach prawnych. Ponadto niektóre elementy stażu cząstkowego są realizowanie poza placówką stażową tzw., staże zewnętrzne, a na datę i czas ich przebiegu nie ma wpływu placówka stażowa (terminy wyznacza Okręgowa Izba Lekarska w porozumieniu z organami prowadzącymi staże zewnętrzne). Wynagrodzenie otrzymywane przez lekarza stażystę tytułem wynagrodzenia nie pochodzą bezpośrednio od pracodawcy, a są to środki wyasygnowane z budżetu Państwa. Czynności wykonywane przez lekarza stażystę są w większości przypadków dokonywane po konsultacji z opiekunem, i nie można mówić o samodzielnym charakterze ich wykonywania. To również stoi w sprzeczności z podstawowym elementem stosunku pracy jakim jest samodzielność w udzielaniu świadczeń, a która w opisanym przypadku nie występuję. Przykładem mogą być następujące czynności wymienione w art. 15 ust. 3b ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty:

1) przedmiotowe i podmiotowe badanie pacjenta oraz udzielania porad lekarskich po konsultacji z opiekunem,

2) wydawanie, po konsultacji z opiekunem, zleceń lekarskich,

3) wydawanie skierowań na badania laboratoryjne oraz inne badania diagnostyczne, a po uzgodnieniu z lekarzem posiadającym prawo wykonywania zawodu na czas nieokreślony na badania wymagające metod diagnostycznych i leczniczych stwarzających podwyższone ryzyko dla pacjenta,

4) prowadzenie we współpracy z opiekunem historii choroby i innej dokumentacji medycznej,

5) wystawianie recept oraz wydawania opinii i orzeczeń lekarskich po uzgodnieniu z opiekunem treści zawartych w nich informacji.

Żadna z przytoczonych powyżej czynności nie cechuje się samodzielnością chociaż wchodzi w podstawowy zakres udzielania świadczenia zdrowotnego. Ministerstwo Zdrowia wprost stwierdziło w piśmie z 30 listopada 2020 r., że czynności wykonywane w ramach odbywania stażu podyplomowego nie są tożsame z wykonywaniem ich przez lekarza który posiada „pełne prawo wykonywania zawodu”. Odwołująca podkreśliła, że rozwiązanie umowy o prace zawartej miedzy odwołująca, a byłym pracodawcą na czas determinowany okresem trwania stażu podyplomowego, nie było motywowane chęcią zmiany formy świadczenia tych samych usług na rzecz pracodawcy, lecz wynikało z upływu czasu trwania obowiązkowego stażu podyplomowego. Odwołująca zwróciła uwagę na istotę odbywania stażu podyplomowego, która ma przygotować do wykonywania zawodu lekarza oraz fakt, iż lekarz stażysta podejmuje jedynie czynności określone w ramowym programie stażu podyplomowego, oczywista jest różnica między czynnościami wykonywanymi przez lekarza, a czynnościami wykonywanymi przez lekarza stażystę w trakcie odbywania przez niego stażu podyplomowego. Staż jest jedynie obowiązkowym etapem w karierze zawodowej lekarza, a także ma na celu naukę zawodu i przygotowanie do niego, a nie wykonywania pracy w celu zarobkowym. Powołując się na treść wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 8 lutego 2018 r. w sprawie o sygn.. akt: III AUa 1468/17 odwołująca podniosła, że wykonywanie przez lekarza specjalistę, prowadzącego samodzielną praktykę lekarską w ramach nowo otwartej działalności gospodarczej, usług medycznych na rzecz tego pracodawcy, u którego pracował on na podstawie umowy o pracę jako lekarz rezydent, nie jest wykonywaniem czynności wchodzących w zakres działalności gospodarczej w rozumieniu art 18a ust 2 w związku z art 8 ust. 6 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

Zdaniem odwołującej wykonywanie przez lekarza stażystę, prowadzącego samodzielną praktykę lekarską w ramach nowo otwartej działalności gospodarczej na rzecz tego pracodawcy, u którego pracował na podstawie umowy o pracę w ramach stażu (jako lekarz stażysta), nie jest wykonywaniem czynności wchodzących w zakres działalności gospodarczej, w rozumieniu art. 18a ust. 2 u.s.u.s., a nadto zawierany stosunek prawny nie jest sensu stricto stosunkiem pracy w rozumieniu art. 22 § 1 k.p,, a jego zmodyfikowaną formą (odwołanie, k. 3-13 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o jego oddalenie oraz o zasądzenie od odwołującej na rzecz Oddziału zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu stanowiska organ rentowy podniósł, że z analizy posiadanej dokumentacji wynika, że od 6 października 2021r. K. S. zgłosiła fakt prowadzenia działalności gospodarczej. Z tego tytułu ww. zgłosiła się do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego z kodem tytułu ubezpieczenia 0540 (tzw. ulga na start). Z informacji dostępnej w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej jako przeważającą działalność gospodarczą ubezpieczona zgłosiła działalność o kodzie PKD - 86.23.Z. Ze złożonych przez ubezpieczoną wyjaśnień wynika, iż w okresie od 1 października 2020r. do 30 września 202lr. ww. odbywała staż podyplomowy lekarza dentysty w Przychodni (...) (...) - (...). Jak wynika z dalszych wyjaśnień, w ramach rozpoczętej działalności gospodarczej, odwołująca podpisała od 21 października 2021r. umowę z (...) (...) od 12 października 2021r. z (...) (...) I. K. oraz od 1 grudnia 2021r. z byłym pracodawcą - Przychodnią (...). Wobec powyższego, zaskarżoną decyzją organ rentowy stwierdził, że K. S. podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, dla której podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa niż 60 prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek. Powołując się na brzmienie art. 18a ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych organ rentowy wskazał, że podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych, o których mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1, w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia. Jak wynika z dyspozycji art. 18 a ust. 2 ww. ustawy przepisy ust. 1 nie mają zastosowania do osób, które:

1) prowadzą lub w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej prowadziły pozarolniczą działalność;,

2) wykonują działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywały w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej.

Zdaniem organu rentowego w niniejszej sprawie zaistniała przesłanka wskazana w art. 18 a ust. 2 pkt 2 ustawy, mianowicie ubezpieczona wykonywała działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy (odpowiedź na odwołanie, k. 14-15 a.s.).

13 stycznia 2023 r. Okręgowa Izba Lekarska w W. (...) złożyła wniosek o dopuszczenie do postępowania sądowego w celu ochrony interesu lekarza. W uzasadnieniu wniosku wskazano, że w przedmiotowym zakresie zaskarżona decyzja organu rentowego narusza interesy lekarza, który w celu potwierdzenia tego faktu wnioskował o wydanie interpretacji na podstawie przepisów, które uprawniają go do opłacania składek na ubezpieczenie społeczne w mniejszym wymiarze (pismo Rzecznika Praw Lekarza Okręgowej Izby Lekarskiej w W., k. 51-52 a.s.).

Zarządzeniem z 23 stycznia 2023 r. Okręgowa Izba Lekarska w W. (...) została dopuszczona do udziału w sprawie (k. 51 a.s.).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

K. S. w okresie od 1 października 2020 r. do 30 września 202l r. W ramach odbywania stażu podyplomowego lekarza dentysty – pozostawała w stosunku pracy z Przychodnią (...) (...) - (...) w O., umowa została zawarta na czas określony od 1 października 2020 r. do 30 września 202lr . i nie została przedłużona (umowa o pracę z 30 września 2020 r., k. 113 a.s.).

Staż był finansowany przez Ministerstwo Zdrowia ze środków budżetu państwa zgodnie z art. 15 ust. 5 ustawy z 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty. Do odbywania stażu K. S. została skierowana przez Okręgową Izbę Lekarską w W. (bezsporne).

Jako stażysta K. S. uczyła się zawodu od lekarzy specjalistów m.in. A. S., nie podejmowała żadnych decyzji samodzielnie, wykonywała badania przedmiotowe i podmiotowe pacjenta oraz udzielała porad lekarskich po konsultacji z lekarzem opiekunem, wydawała zlecenia lekarskie po konsultacji z lekarzem opiekunem, samodzielnie stosowała metody diagnostyczne i lecznicze zlecone przez lekarza, prowadziła we współpracy z opiekunem historię choroby i inną dokumentację medyczną, udzielała informacji o stanie zdrowia pacjenta, zlecała czynności pielęgnacyjne, wystawiała recepty oraz wydawała opinie i orzeczenia lekarskie po uzgodnieniu ich treści z lekarzem opiekunem. Co do zasady K. S. przyglądała się pracy lekarza (...), który tłumaczył jakie czynności wykonuje i jak należy je wykonywać, pomagała mu w wykonywaniu czynności. Program stażu obejmował część pracy w przychodni i wykonywanie leczenia zachowawczego, pracę w dziale chirurgii, a także część obejmującą naukę teorii oraz szkolenia, które odbywała na zewnątrz poza Przychodnią. Program stażowy obejmował ponadto naukę zdalną z bioetyki prawa, staż z leczenia bólu i pierwszej pomocy w innych jednostkach (zeznania K. S., k. 121 a.s.).

6 października 202l r. K. S. po ukończeniu stażu podyplomowego otrzymała prawo do wykonywania zawodu lekarza dentysty (bezsporne).

Od 6 października 202l r. K. S. rozpoczęła po raz pierwszy prowadzenie działalności gospodarczej pod firmą (...) z siedzibą w O. NIP (...), REGON (...), o numerze PKD 86.23.Z – (...) (wydruk CEiDG - nienumerowane karty a.r.).

1 grudnia 2021 r. K. S. prowadząca działalność gospodarczą pod firmą (...) z siedzibą w O. nawiązała współpracę na zasadzie umowy oświadczenie usług medycznych na czas nieokreślony od 1 grudnia 2021 r. z Przychodnią (...) (...) - (...) w O., której przedmiotem było udzielanie świadczeń medycznych w zakresie: profilaktyki stomatologicznej, stomatologii zachowawczej i endodoncji, protetyki, stomatologii dziecięcej, chirurgii. W ramach tej umowy ubezpieczona samodzielnie wykonuje zabiegi stomatologiczne (umowa o świadczenie usług medycznych z 1 grudnia 2021 r., k. 114 a.s.).

Ponadto K. S. prowadząca działalność gospodarczą pod firmą (...) z siedzibą w O. od 21 października 2021 r. współpracuje z (...). M. J. z siedzibą w S. oraz z (...) (...) I. K. z siedzibą w W. (odwołanie z 23 marca 2022 r. – nienumerowane karty a.r.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wszczął postępowanie w sprawie weryfikacji prawidłowości zgłoszenia K. S. do ubezpieczeń z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalność gospodarczej. Po zakończeniu postępowania wyjaśniającego Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. 28 kwietnia 2022 r. wydał decyzję nr: (...) na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 1 i 3, art. 68 ust. l pkt 1 lit. a i c, art. 6 ust. 1 pkt 5, art. 11 ust. 2, art. 12 ust. 1, art. 13 pkt 4, art. 18 ust.8, art. 18 a ust. 1 i 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz art. 18 ust. l ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo Przedsiębiorców. Organ rentowy stwierdził, że K. S. od 1 grudnia 2021 r. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, dla której podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi zadeklarowana kwota nie niższa niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek. (decyzja ZUS z 28 kwietnia 2022 r. – nienumerowane karty a.r.).

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie powołanych dowodów z dokumentów oraz w oparciu o zeznania odwołującej się K. S.. Dokumenty, wymienione w części obejmującej ustalenia faktyczne, sąd uwzględnił jako wiarygodne. Zeznaniom odwołującej K. S. sąd także dał wiarę w całości, ponieważ były spójne z tym co wynikało z materiału dowodowego w postaci dokumentów.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie K. S. było uzasadnione.

Istota sporu w niniejszej sprawie sprowadzała się do rozstrzygnięcia, czy K. S. ma prawo do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej od podstawy wymiaru w wysokości zadeklarowanej nie niższej, niż 30% minimalnego wynagrodzenia za pracę w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej.

Zgodnie z treścią art. 18a ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1230), podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych, o których mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1 w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej, stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak, niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia.

Z kolei zgodnie z art. 18a ust. 2 powyższej ustawy, przepisy ust. 1 nie mają zastosowania do osób, które:

1) prowadzą lub w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej prowadziły pozarolniczą działalność;

2) wykonują działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywały w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej.

Z powyższego wynika, że prawo do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne od postawy wymiaru składek nie niższej niż 30% minimalnego wynagrodzenia ma osoba rozpoczynająca działalność gospodarczą, która nie prowadzi i nie prowadziła pozarolniczej działalności w ciągu ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem jej rozpoczęcia oraz nie wykonywała działalności gospodarczej na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym, wykonywała w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej.

Oznacza to, że dopiero w sytuacji ustalenia, że świadczone usługi na rzecz byłego pracodawcy, nie odpowiadają czynnościom wykonywanym w ramach stosunku pracy (odbycia stażu), możliwe jest skorzystanie z preferencyjnych składek na ubezpieczenie społeczne.

Odnosząc powyższe do realiów niniejszej sprawy, trzeba wskazać, że kluczowe było w niej dokonanie prawidłowej interpretacji powołanego zwrotu „czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej", mając na uwadze specyfikę wykonywania pracy przez lekarzy stażystów. W ocenie sądu za prawidłowe należało uznać stanowisko zaprezentowane w tym zakresie przez ubezpieczoną.

W związku z powyższym koniecznym okazało się odwołanie się do treści przepisów regulujących status lekarza odbywającego staż, tj. przepisów ustawy z 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1516, dalej jako: ustawa o zawodzie lekarza).

Jak wynika z treści przepisu art. 15 ust. 1 przywołanej ustawy, staż podyplomowy obejmuje doskonalenie umiejętności praktycznych oraz pogłębienie wiedzy teoretycznej w dziedzinach medycyny wskazanych w ust. 3 albo 4, a także pogłębienie wiedzy z zakresu, o którym mowa w ust. 5. W ustępie 4 wskazano przy tym, że lekarz dentysta odbywa staż podyplomowy, realizując jego program w zakresie:

1) chirurgii stomatologicznej, stomatologii dziecięcej, ortodoncji, periodontologii i chorób błony śluzowej, protetyki stomatologicznej oraz stomatologii zachowawczej z endodoncją,

2) szkolenia z zakresu bezpieczeństwa pacjenta, w tym profilaktyki zakażeń, w szczególności HIV, (...), (...), w przypadku odbywania stażu podyplomowego w dziedzinie periodontologii,

3) szkolenia z profilaktyki onkologicznej,

4) szkolenia z leczenia bólu,

5) kursu z medycyny ratunkowej - których czas trwania oraz sposób realizacji określa ramowy program stażu podyplomowego lekarza dentysty.

Lekarz stażysta nie ma przy tym swobody w zakresie odbywania stażu - do jego odbycia jest bowiem kierowany w drodze uchwały właściwej okręgowej rady lekarskiej (art. 15d ust. 1 wskazanej ustawy), a czas jego odbywania i nawet termin rozpoczęcia są narzucone odgórnie (staż nie może być krótszy niż 12 miesięcy, a termin jego rozpoczęcia musi przypadać albo na 1 marca, albo na 1 października - art. 15 ust. 7 i 8 ustawy). Ponadto, w art. 15b ustawy precyzyjnie określono szczegółowe zasady odbywania tego stażu, w tym zakres uprawnień lekarza stażysty - odbiegający znacznie od uprawnień lekarza, który staż już odbył. Koniecznym jest przy tym podkreślenie, iż prawo wykonywania zawodu lekarza ma taka osoba, która spełni przewidziane ustawą (art. 5) warunki - jednym z nich jest zaś właśnie odbycie wymaganego ustawą stażu.

Zdaniem sądu, przepisy dotyczące umowy o pracę na czas określony zawieranej z lekarzem w ramach odbywania stażu, są przepisami szczególnymi w stosunku do przepisów Kodeksu pracy, normujących ten typ umowy, a umowa z lekarzem stażystą jest szczególnym rodzajem umowy na czas określony (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z 6 września 2005 r., I PK 5/05). Przede wszystkim terminowa umowa o pracę jest istotnym składnikiem stażu, stanowiącym, jak wynika z art. 15a ust. 1 ustawy o zawodzie lekarza, jej element pojęciowy. Zawierana jest na podstawie skierowania okręgowej rady lekarskiej, co istotnie osłabia podstawową zasadę wolności stosunku pracy. Czas jej trwania został ściśle powiązany z czasem trwania szkolenia, narzuconego odgórnie, niezależnie od faktycznej wiedzy i predyspozycji danej osoby. Wynika stąd, że w zamiarze prawodawcy umowa o pracę na czas określony jest instrumentem służącym uzyskaniu prawa wykonywania zawodu przez stażystę i czynnikiem stabilizującym jego status, poprzez zagwarantowanie mu pewności zatrudnienia przez cały czas trwania stażu. Taki cel umowy o pracę ze stażystą - zasadniczo odmienny od celu ujętego w treści art. 22 § 1 k.p., pod postacią wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem, w miejscu i czasie oznaczonym przez pracodawcę - wynika również z całej konstrukcji tej formy stażu. Ponadto, tego rodzaju umowa nie jest wynagradzana przez pracodawcę (art. 22 § 1 k.p.), lecz finansowana ze środków publicznych na podstawie umowy między ministrem zdrowia, a marszałkiem województwa (art. 15i ustawy).

Wykładnia art. 18a ust. 2 ustawy systemowej proponowana przez organ rentowy, nie dostrzega opisanych wyżej zależności. Pomija również fakt, że lekarz, w tym również lekarz dentysta, który odbył staż i uzyskał prawo wykonywania zawodu, z uwagi na swoje kwalifikacje formalne, doświadczenie zawodowe i umiejętności (nabyte w trakcie stażu), świadczy na rzecz podmiotu leczniczego samodzielne usługi znacznie wykraczające poza zadania (zabiegi i procedury medyczne), których podejmuje się lekarz stażysta, niemający jeszcze prawa wykonywania zawodu i wymagający stałej kontroli ze strony opiekuna stażu.

W tym miejscu warto odwołać się do treści uchwały Sądu Najwyższego z 10 kwietnia 2013 r., sygn. akt II UZP 2/13 oraz wyroku Sądu Najwyższego z 12 lutego 2013 r., sygn. akt II UK 184/12. Chociaż wprost odnoszą się one do przedstawicieli innych wolnych zawodów (aplikantów adwokackich i radcowskich oraz adwokatów i radców prawnych), to biorąc pod uwagę podobieństwa w cyklu szkolenia zawodowego oraz w nabywaniu uprawnień do samodzielnego wykonywania zawodu, niewątpliwie znajdują analogiczne zastosowanie w niniejszej sprawie. Orzeczenia te zapadły później niż wyrok, na który powoływał się organ rentowy (tj. wyrok SN z 23 marca 2010 r., I UK 323/09), a argumenty w nich zawarte są przekonywujące. Nie sposób także zauważyć, że wyrok SN z 2010 r. został wydany na gruncie całkiem innego stanu prawnego niż obecnie obowiązujący. Odnosił się on bowiem do zatrudnienia lekarza dentysty stażysty w latach 2006-2008. W tym zaś czasie zasady odbywania stażu przez lekarza dentystę były odmienne i wynikały wyłącznie z treści przepisu art. 15 ustawy o zawodzie lekarza (nie istniały wówczas przepisy art. 15a-15o, a zatem cały rozdział ustawy szczegółowo regulujący zasady odbywania stażu), a zasadniczą różnicą w porównaniu ze stanem istniejącym obecnie była ta, że lekarz stażysta nie był lekarzem bez prawa wykonywania zawodu, a lekarzem o ograniczonym prawie wykonywania zawodu. Stopień jego samodzielności był zatem niewątpliwie znacznie większy niż ma to miejsce obecnie w przypadku współczesnego stażysty.

W ślad za Sądem Najwyższym (por. uzasadnienie uchwały w sprawie II UZP 2/13) trzeba zatem w tym miejscu przypomnieć, że ratio legis art. 18a ust. 2 pkt 2 ustawy systemowej było przeciwdziałanie rozwiązywaniu umów o pracę w celu podjęcia działalności pozarolniczej we „współpracy" z dotychczasowym pracodawcą, przy czym ustawodawca zastosował tu konstrukcję swego rodzaju domniemania, że tego typu „zmowa" była, jeżeli jednocześnie zachodziło powiązanie czasowe obu form działalności (na przestrzeni 2 lat) oraz powiązanie zakresu czynności obu tych form działalności. Biorąc zatem pod uwagę cel stażu lekarza i lekarza dentysty i różnice w statusie zawodowym lekarza stażysty bez prawa do wykonywania zawodu i lekarza po odbytym stażu, legitymującym się już prawem wykonywania zawodu, można ogólnie wskazać, że staż służy przygotowaniu zawodowemu osoby posiadającej wyższe wykształcenie medyczne do wykonywania samodzielnie zawodu lekarza. Gdy weźmie się pod uwagę, że przyczyną wprowadzenia przesłanki wyłączającej zastosowanie obniżonej składki określonej w art. 18a ust. 2 pkt 2 ustawy systemowej jest przeciwdziałanie wymuszonemu samozatrudnieniu w miejsce umowy o pracę, trzeba zatem przyjąć, że w odniesieniu do lekarzy po odbytym stażu, podejmujących działalność gospodarczą we współpracy z podmiotem, u którego odbywali staż (niefinansowany ze środków tego podmiotu), nie zachodzi przesłanka wyłączająca prawo do zastosowania obniżonej składki. „Czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej", które uniemożliwiają zastosowanie preferencyjnych składek ubezpieczeniowych dla osób podejmujących po raz pierwszy działalność gospodarczą to bowiem - jak wskazał Sąd Najwyższy - czynności odpowiadające tym, które były uprzednio wykonywane w ramach stosunku pracy na rzecz byłego pracodawcy. Gdy się weźmie pod uwagę cel stażu lekarskiego, obowiązki i uprawnienia lekarza stażysty, można skonstatować zasadniczą różnicę między czynnościami wykonywanymi przez lekarza mającego prawo wykonywania zawodu a czynnościami wykonywanymi przez lekarza stażysty w trakcie odbywania przez niego stażu. Przede wszystkim staż jest bowiem jedynie etapem w karierze zawodowej medyka, formą swego rodzaju „aplikacji" (jak w przypadku prawników), mającej na celu de facto naukę zawodu i przygotowanie zawodowe do samodzielnego wykonywania zawodu lekarza, a odbywania stażu nie sposób uznać za wykonywanie zawodu lekarza, skoro w myśl normy art. 2 ust. 1 i 2 ustawy o zawodzie lekarza, polega ono na udzielaniu przez osobę posiadającą wymagane kwalifikacje, potwierdzone odpowiednimi dokumentami, świadczeń zdrowotnych, w szczególności: badaniu stanu zdrowia, rozpoznawaniu chorób i zapobieganiu im, leczeniu i rehabilitacji chorych, udzielaniu porad lekarskich, a także wydawaniu opinii i orzeczeń lekarskich przy czym w przypadku lekarza dentysty są to świadczenia w zakresie chorób zębów, jamy ustnej, części twarzowej czaszki oraz okolic przyległych. Nie można pomijać również okoliczności, że w trakcie stażu K. S. przyglądała się pracy lekarza (...), który tłumaczył jakie czynności wykonuje i jak należy je wykonywać, pomagała mu w wykonywaniu tych czynności, które polegały na wykonywaniu leczenia zachowawczego. Ponadto w trakcie stażu była zobligowana także do uczestnictwa w licznych kursach, szkoleniach i stażach w innych jednostkach, co ściśle jest określone wprogramie specjalizacji regulowanym przez Ministerstwo Zdrowia. Co więcej umowa o pracę na czas określony zawarta z Przychodnią (...) (...) - (...) w O. w okresie poprzedzającym rozpoczęcie pierwszej działalności gospodarczej nie została rozwiązana w celu zmiany formy świadczenia na rzecz tego pracodawcy, tych samych usług na mocy innego stosunku prawnego, bowiem rozwiązana została z mocy prawa, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z 20 października 2005 r. w sprawie specjalizacji lekarzy i lekarzy dentystów.

Wobec powyższego, ubezpieczona wykazała, że w związku z rozpoczęciem 6 października 2021 r. pierwszej w swojej karierze zawodowej działalności gospodarczej, przysługuje jej prawo do wpłaty obniżonych składek na ubezpieczenia społeczne przez pierwsze 24 miesiące prowadzenia tej działalności. Prawo do obniżonych składek nie przysługuje osobom, które wykonują działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia prowadzenia działalności gospodarczej w bieżącym lub poprzednim roku kalendarzowym wykonywały w ramach stosunku pracy lub w spółdzielni stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywania działalności gospodarczej. W tym przypadku, nie zachodzi powyższa okoliczność, ponieważ okres stażu i sposób zatrudnienia był regulowany stosownym rozporządzeniem Ministra Zdrowia i dotyczył zatrudnienia jako lekarza stażysty na z góry określonych przez Ministra zasadach i warunkach oraz określonym celu tj. kształcenia lekarza stażysty przez lekarzy specjalistów. Ubezpieczona wskazała, że aktualnie wykonywania przez nią praca różni się od okresu szkolenia specjalizacyjnego zarówno pod względem zakresu wykonywanych świadczeń, obowiązków i odpowiedzialności.

Reasumując przedstawione wywody, należy stwierdzić, iż wykonywanie przez lekarza specjalistę, prowadzącego samodzielną praktykę lekarską w ramach nowo otwartej działalności gospodarczej, usług medycznych na rzecz tego pracodawcy, u którego pracował na podstawie umowy o pracę w ramach stażu (jako lekarz stażysta), nie jest wykonywaniem czynności wchodzących w zakres działalności gospodarczej, w rozumieniu art. 18a ust. 2 w związku z art. 8 ust. 6 pkt 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 8 lutego 2018 r. III AUa 1468/17).

Mając zatem na uwadze wszystkie przedstawione wyżej argumenty, koniecznym okazało się uznanie, iż organ rentowy dokonał błędnej wykładni mającego zastosowanie przepisu art. 18a ust. 2 ustawy systemowej, nie dostrzegając, że wprowadza on szereg wymogów, by wyłączyć możliwość skorzystania z preferencyjnego ZUS, a uznając, że chodzi wyłącznie o tożsamość osoby (podmiotu), z którym osobę mającą opłacać składki łączyła umowa przed i po rozpoczęciu prowadzenia działalności gospodarczej. Jak jednak wykazano wyżej, wykonywanie przez lekarza mającego już prawo wykonywania zawodu, w ramach nowo otwartej działalności gospodarczej usług medycznych na rzecz tego podmiotu, u którego odbywał przewidziany prawem staż, nie jest wykonywaniem czynności wchodzących w zakres działalności gospodarczej, w rozumieniu art. 18a ust. 2 w związku z art. 8 ust. 6 pkt 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

W tej sytuacji na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. sąd zmienił zaskarżoną decyzję, orzekając jak w sentencji wyroku.