Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 16 czerwca 2023 r. Sąd Rejonowy w Bydgoszczy uwzględniając w części powództwo R. K. przeciwko M. P. zasądził od pozwanego na rzecz powoda łącznie kwotę 3 497,29 zł wraz z odsetkami oraz orzekł o kosztach procesu.

Sąd pierwszej instancji ustalił, że powód, prowadzący działalność gospodarczą pod firmą (...) w Z., sprzedał pozwanemu, prowadzącemu działalność gospodarczą pod firmą (...) w B., towar w postaci dwóch opon „(...)”. Pozwany odebrał towar, a w dniu 18 sierpnia 2020 r. powód wystawił fakturę VAT nr (...) na kwotę 3 321 zł z terminem płatności do 25 sierpnia 2020 r. Pozwany nie zapłacił za przedmiotową fakturę.

Pismem datowanym na 11 grudnia 2020 r. powód wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 3 414 zł, wynikającej z ww. faktury oraz odsetek od tej należności, w terminie do 11 grudnia 2020 r. Wezwanie doręczono pozwanemu 17 grudnia 2020 r. Pozwany nie odpowiedział na doręczone wezwanie.

Ustalenia w sprawie Sąd pierwszej instancji poczynił na podstawie uznanych za wiarygodne dokumentów, zeznań świadka M. N., a także powoda.

Sąd Rejonowy zważył, że powód domagał się od pozwanego zapłaty za zakupiony towar, wskazany w wystawionej fakturze VAT, a także równowartości kwoty 40 euro, stanowiącej rekompensatę za koszty odzyskiwania należności. Dla obrony przeciwko dochodzonym roszczeniom strona pozwana, reprezentowana przez kuratora dla nieznanego z miejsca pobytu podniosła, że powód nie udowodnił swojego roszczenia, w szczególności nie wykazał faktu zawarcia umowy sprzedaży i wydania towaru. Kurator podnosił nadto, że przedmiotowa faktura nie zawiera podpisu pozwanego, a więc powód nie udowodnił, iż pozwany nie zgłaszał do jej treści zastrzeżeń.

Sąd Rejonowy nie ma wątpliwości co do faktu, iż powód sprzedał i wydał pozwanemu zakupione przez niego towary, szczegółowo wymienione w wystawionej fakturze VAT. Strony łączył zatem zobowiązaniowy stosunek sprzedaży (art. 535 k.c.), co potwierdziła sama faktura oraz zeznania świadka M. N., jak również powoda. Powództwo w części dotyczącej zapłaty ceny za sprzedany towar zasługiwało na uwzględnienie.

W ocenie tego Sądu udowodniony został zarówno sam fakt zawarcia umowy sprzedaży, jak i wydania kupującemu (pozwanemu) zamówionego przez niego towaru. Świadek M. N. potwierdził, że w dacie sprzedaży opon wykonywał dla pozwanego usługę ich założenia. Świadek ten potwierdził również fakt, że powód zajmuje się zawodowo sprzedażą opon. Z zeznaniami świadka korespondowało przesłuchanie powoda, który treść Sąd Rejonowy ocenił jako jasną i logiczną, nie mając wątpliwości co do prawdomówności tej strony. Powód twierdził, że pozwany niejednokrotnie osobiście stawiał się w siedzibie firmy powoda i towar był mu wydawany do rąk własnych, a zwyczajowo jego odbiór następuje w dniu wystawienia faktury. Powód kategorycznie zeznał, że sprzedał pozwanemu opony, co potwierdza fakt wystawienia faktury VAT zaksięgowanej przez pozwanego (pomimo zobowiązania kurator nie przedstawił rejestru VAT, co podlegało ocenie zgodnie z art. 233 § 2 k.p.c.), a później skierowanie do pozwanego wezwania do zapłaty, na które nie było żadnej odpowiedzi.

Sąd Rejonowy podkreślił, że pozwany nie kwestionował faktu doręczenia mu wezwania do zapłaty. Zgodnie z zasadami doświadczenia życiowego, gdyby pozwany nie zawarł takiej umowy bądź nie otrzymał dokumentu sprzedaży lub towaru wskazanego na fakturze, to po takim odpowiedziałby na takie pismo. Jeśli nie nabył towar z faktury, dlaczego nie zwrócił się w tej sprawie do powoda, wzywając go do skorygowania faktury. W związku z tym należało przyjąć, że pozwany akceptował i przyjął przedmiotową fakturę, a także wydany mu został towar. Ciążył na nim więc obowiązek zapłaty ceny.

Bez znaczenia dla rozstrzygnięcia pozostawało to, że pozwany w dniu 21 lutego 2021 r. zaprzestał wykonywania działalności gospodarczej, a następnie wykreślono go z rejestru, skoro w dacie zawarcia umowy sprzedaży z powodem, tj. w sierpniu 2020 r., pozwany działalność taką prowadził.

Jako podstawę prawną zasądzenia należności głównej w kwocie 3 321 zł Sąd pierwszej instancji wskazał przepis art. 535 k.c., a gdy chodzi o odsetki art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 893), przy uwzględnieniu terminu wymagalności wynikającego z faktury VAT, tj. 26 sierpnia 2020 r. O zwrocie kosztów odzyskiwania należności w kwocie 176,29 zł Sąd ten orzekł zgodnie z normą art. 10 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy, a o kosztach procesu zgodnie z art. 100 zd. 2 i art. 98 § 1 ¹ k.p.c.

Apelację od tego wyroku wniósł pozwany reprezentowany przez kuratora procesowego. Zaskarżył go w części uwzględniającej powództwo, a także w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach.

Zaskarżonemu wyrokowi pozwany zarzucił naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez uznanie, że:

wezwanie do zapłaty doręczono pozwanemu w dniu 17 grudnia 2020 r., podczas gdy żaden z przeprowadzonych dowodów tego nie potwierdza,

zgodnie z doświadczeniem życiowym gdyby pozwany nie zawarł spornej umowy, bądź nie otrzymał dokumentu sprzedaży lub towaru wskazanego na fakturze, to po wezwaniu do zapłaty odpowiedziałby na takie pismo, podczas gdy żaden z przeprowadzonych dowodów nie wykazał, że pozwany odebrał ww. wezwanie do zapłaty (z dowodu nadania nie wynika czy przesyłka została doręczona – brak potwierdzenia odbioru),

świadek stwierdził, że w dacie wystawienia przez powoda faktury VAT wymieniał pozwanemu opony, podczas gdy nie potwierdził on tego faktu – zeznał jedynie że w sierpniu wymieniał opony pozwanego, co czyni ustalenia Sądu błędnymi w tym zakresie,

powód stwierdził jakoby w dacie sprzedaży opon wykonywał dla pozwanego usługę założenia opon, podczas gdy powód nie pamiętał szczegółowo okoliczności zawarcia tej konkretnej umowy (np. tego czy fakturę wystawiał w dniu wykonania usługi czy później) i nie potwierdził, że w dacie sprzedaży wskazanej na fakturze wykonał usługę,

kurator pozwanego nie przedstawił rejestru VAT, podczas gdy zobowiązanie Sądu dotyczyło przedłożenia dokumentacji księgowo-podatkowej za sierpień 2020 r. i zostało ono wykonane (na zapytanie kuratora (...) udzielił w tym zakresie odpowiedzi, jednak nie wynikało z niej czy sporna faktura została zaksięgowana; w interesie pozwanego nie było formułowanie prawidłowego zapytania, które powinno dotyczyć deklaracji JPK, bo tylko ona zawiera ewidencję VAT, tj. zestaw informacji o zakupach i sprzedaży – to powód nieprawidłowo sformułował ten wniosek dowodowy),

sporna faktura wraz z wezwaniem do zapłaty i potwierdzeniem odbioru, czy też zeznaniami świadka i powoda stanowią wystarczający dowód zawarcia umowy sprzedaży i spełnienia przez powoda świadczenia, podczas gdy żaden z dowodów nie potwierdza tego faktu.

Strona pozwana wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda kosztów procesu za pierwszą i drugą instancję, w tym wynagrodzenia dla kuratora pozwanego.

W uzasadnieniu apelacji podniesiono, że przy prawidłowo ustalonym stanie faktycznym należałoby uznać jedynie, że powód wystawił fakturę pozwanemu. Natomiast brak potwierdzenia, że usługa ze spornej faktury została wykonana (brak podpisu na fakturze, brak dowodu WZ). Powód nie pamiętał okoliczności zawarcia umowy, a zeznania świadka nic nie wniosły do sprawy.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o jej oddalenie oraz zasądzenie od pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja strony pozwanej nie zasługiwała na uwzględnienie.

Zaskarżony wyrok został wydany na podstawie prawidłowych ustaleń, które Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za własne (art. 387 § 2 ¹ pkt 1 k.p.c.). Stosownie do art. 505 ¹³ § 2 k.p.c. skoro w niniejszej sprawie – podlegającej rozpoznaniu w postępowaniu uproszczonym – Sąd drugiej instancji nie przeprowadził postępowania dowodowego, uzasadnienie niniejszego wyroku należało ograniczyć do wyjaśnienia jego podstawy prawnej z przytoczeniem przepisów prawa. Także i w tej kwestii oceny Sąd Rejonowy należało podzielić, co czyni zbędnym potrzebę ponownego ich powtarzania (art. 387 § 2 ¹ pkt 2 k.p.c.).

Chybiony jest podniesiony w apelacji zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. Skuteczne postawienie zarzutu naruszenia tego przepisu wymagałoby wykazania przez skarżącego, że sąd pierwszej instancji uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, to bowiem jedynie może być przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Jeśli bowiem z materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena taka nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby – i to nawet w równym stopniu – na podstawie tego materiału dawały się wysnuć wnioski odmienne. Tylko wówczas, gdy brak jest logiki w wysnuwaniu wniosków ze zgromadzonego materiału dowodowego lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza reguły logiki formalnej albo wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo – skutkowych, to przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona (zob. m.in. wyrok SN z dnia 27 września 2002 r., II CKN 817/00, LEX nr 56906). W niniejszej sprawie skarżący poprzestał jednak wyłącznie na przedstawieniu własnej interpretacji poszczególnych dowodów, czego nie sposób uznać za wystarczające dla podważenia oceny Sądu pierwszej instancji (zob. wyrok SN z dnia 10 kwietnia 2000 r., V CKN 17/00, OSNC 2000, nr 10, poz. 189).

Zdaniem Sądu odwoławczego należy podzielić pogląd, że chociaż przedstawienie dowodu nadania przesyłki rejestrowanej nie zawsze wystarcza do udowodnienia jej doręczenia, jednak także samo zaprzeczenie faktowi doręczenia nie wystarcza do obalenia tego dowodu. Dowód nadania takiej przesyłki ( zob. k. 12 i 13 akt) uprawdopodabnia doręczenie jej adresatowi (pozwanemu), który mógłby to domniemanie obalić, wykazując, że nie miał możliwości zapoznania się z jej treścią. Potwierdzenie nadania przesyłki rejestrowanej ma bowiem moc dokumentu urzędowego (art. 17 ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. Prawo pocztowe; t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1640). Jeżeli nadawca przesyłki rejestrowanej otrzymał potwierdzenie nadania i nie zwrócono mu tej przesyłki, można domniemywać, że została ona doręczona adresatowi (por. wyrok Sądu Najwyższego z 17 marca 2010 r., II CSK 454/09, OSNC 2010, nr 10, poz. 142, a także postanowienie tego Sądu z 21 grudnia 2021 r., II CSK 501/21, LEX nr 3322213). W tym zakresie strona pozwana ograniczyła się do zaprzeczenia faktowi doręczenia i nie wykazała żadnej inicjatywy dowodowej w celu podważenia wiarygodności tego dowodu.

Co do pozostałych zarzutów apelacji wskazać trzeba, że w orzecznictwie słusznie podnosi się, że faktura jest powszechnie uznawana za jeden z dowodów, w oparciu o który sąd może samodzielnie lub z uwzględnieniem innych dowodów ustalić treść stosunku prawnego łączącego strony, a w konsekwencji ma ona znaczenie dla ustalenia istnienia i rozmiaru wierzytelności (zob. m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 marca 2015 r., V CSK 312/14, LEX nr 1712826). Jako dokument księgowy, rozliczeniowy, jest jednym z tzw. dowodów źródłowych, stwierdzających dokonanie danej operacji gospodarczej (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 24 października 2002 r., I ACa 219/02, OSA 2004, nr 2, poz. 6). Nawet jeśli na fakturze brak podpisu kupującego, można przyjąć, w kontekście innych ustalonych w sprawie faktów, że otrzymał on wymieniony w fakturze towar (zob. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z 7 listopada 2007 r., II CSK 356/07, LEX nr 368457).

Co do spornego w sprawie faktu zaksięgowania spornej faktury, który – zdaniem pozwanego – nie został wykazany, zaznaczyć należy, że chociaż stan księgowy może znacząco wzmacniać twierdzenia strony, nie przesądza on ani wyniku globalnej oceny dowodów, ani też ostatecznego wyniku samej sprawy (zob. uzasadnienie wyroku SN z dnia 16 lipca 2004 r., I CK 41/04, OSNC 2005, nr 7-8, poz. 136).

Mając powyższe na względzie, Sąd Okręgowy oddalił apelację na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 § 1,1 ¹ i 3 w zw. z art. 391 § 1 zd. 1 k.p.c. Wysokość kosztów zastępstwa procesowego powoda w postępowaniu apelacyjnym ustalona została na podstawie § 2 pkt 3 w zw. z § 10 ust. 1 pkt. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1964 ze zm.).

Rozstrzygnięcie dotyczące wydatku z tytułu wynagrodzenia kuratora ustanowionego dla strony pozwanej oparto o treść art. 5 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1144 ze zm.) w zw. z § 1 ust. 1 i 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 9 marca 2018 r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej (Dz. U. z 2018 r., poz. 536). Wynagrodzenie to podlegało podwyższeniu o kwotę podatku od towarów i usług we właściwej stawce (zob. uchwałę Sądu Najwyższego z 5 listopada 2021 r., III CZP 68/20, OSNC 2022, nr 6, poz. 58).

Na oryginale właściwy podpis