Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 23 lutego 2023 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. po rozpatrzeniu wniosku z dnia 1 lutego 2023 roku na podstawie ustawy z dnia
17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2022 roku, poz. 504) odmówił S. Ł. prawa do ponownego przeliczenia emerytury, wskazując, że organ nie jest instytucją uprawnioną do występowania i ponoszenia kosztów związanych z wydaniem dokumentów potwierdzających zatrudnienie i wysokość osiągniętych zarobków ubezpieczonego. Zgodnie z art. 129 ustawy emerytalnej świadczenia są wypłacane od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca w którym zgłoszono wniosek.

(decyzja – k. 2 akta ZUS ENP/10/021199121 P- (...))

W dniu 20 marca 2023 roku wnioskodawca złożył odwołanie od powyższej decyzji, wnosząc o przeliczenia emerytury od dnia 5 sierpnia 2019 roku do lutego 2022 roku. W uzasadnieniu podniósł, że organ rentowy nie wziął pod uwagę dokumentów, które posiadał w aktach dotyczących renty z tytułu niezdolności do pracy, tym samym nie dopełnił wszelkich starań przy wyliczeniu wysokości emerytury odwołującego.

(odwołanie – k. 3)

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 12 kwietnia 2023 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. wniósł o oddalenie odwołania, wskazując, iż stosownie do treści art. 129 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu. W dniu 1 lutego 2023 roku S. Ł. zgłosił wniosek o ponowne ustalenie wysokości świadczenia od daty ustalenia prawa do emerytury, nie przedkładając nowych dowodów i nie ujawniając nowych okoliczności, a tak naprawdę domagając się wyrównania emerytury za okres od dnia 5 sierpnia 2019 roku do lutego 2022 roku.

(odpowiedź na odwołanie – k. 4-5)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca S. Ł. urodził się w dniu (...).

(bezsporne)

Ubezpieczony decyzjami z dnia 27 kwietnia 1982 roku, które zostały wydane na skutek wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 25 stycznia 1982 roku, miał przyznaną rentę chorobową i rentę z tytułu wypadku przy pracy, zgodnie z art. 17 ust. 1 ustawy o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin z dnia 23 stycznia 1968 roku (Dz.U. nr 3 poz. 6).

(bezsporne)

W dniu 12 sierpnia 2019 roku wnioskodawca złożył wniosek o emeryturę.

(wniosek – k.1-3 akta (...))

Decyzją z dnia 5 września 2019 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. po rozpatrzeniu wniosku na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, przyznał S. Ł. emeryturę od dnia 4 sierpnia 2019 roku, tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego w wysokości 1208, 82 złotych.

(decyzja – k. 17 akta (...))

W dniu 24 listopada 2021 roku S. Ł. złożył w organie rentowym wniosek o ponowne ustalenie wysokości świadczenia emerytalno–rentowego. Do wniosku wnioskodawca nie załączył żadnych dokumentów, wniósł tylko o przeliczenie emerytury według najkorzystniejszego dla niego wariantu według obowiązujących przepisów.

(wniosek – karta nieponumerowana akta (...))

Decyzją z dnia 14 grudnia 2021 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. po rozpatrzeniu wniosku z dnia 24 listopada 2021 roku na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych odmówił S. Ł. prawa do przeliczenia emerytury, wskazując, że wnioskodawca nie złożył żadnych nowych dokumentów, nie ujawnił także nowych okoliczności mających wpływ na wysokość przysługującego mu świadczenia.

(decyzja – karta nieponumerowana akta (...))

W dniu 11 lutego 2022 roku S. Ł. złożył w organie rentowym wniosek o ponowne obliczenie świadczenia emerytalno–rentowego. Do wniosku wnioskodawca załączył dwa zaświadczenia o zatrudnieniu z Zakładu (...) w O. za lata 1977-1981, zaświadczenie o odbyciu zasadniczej służby wojskowej w okresie od dnia 28 października 1974 roku do dnia 5 października 1976 roku oraz legitymację ubezpieczeniową.

(wniosek – karta nieponumerowana akta (...), dokumentacja - karty nieponumerowane akta (...),)

Decyzją z dnia 14 marca 2022 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. po rozpatrzeniu wniosku z dnia 11 lutego 2022 roku, o zmianę stażu pracy i podstawy wymiaru, na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, przeliczył S. Ł. emeryturę od dnia 1 lutego 2022 roku, tj. od miesiąca w którym zgłoszono wniosek.

(decyzja – karta nieponumerowana akta (...))

W dniu 9 czerwca 2022 roku S. Ł. złożył w organie rentowym wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy w związku z wypadkiem w drodze do pracy – z pracy, który miał miejsce przed 1 stycznia 2003 roku.

(wniosek – karta nieponumerowana akta ZUS 210500/0080256/2022/SER)

Decyzją ostateczną z dnia 9 grudnia 2022 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. po rozpatrzeniu wniosku z dnia 9 czerwca 2022 roku, na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych z dnia 30 października 2002 r. (Dz.U. z 2022 r. poz. 2189) przyznał rentę z tytułu niezdolności do pracy w związku z wypadkiem w drodze z pracy do domu z dnia 1 września 1980 roku - od dnia 9 czerwca 2022 roku tj. od nabycia uprawnień do renty.

(decyzja – karta nieponumerowana akta ZUS 210500/0080256/2022/SER)

Decyzją z dnia 9 grudnia 2022 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych z dnia 30 października 2002 r. (Dz.U. z 2022 r. poz. 2189) ustalił wysokość świadczeń wypłacanych w zbiegu – rentę w wysokości 50%, czyli 841,05 złotych oraz emeryturę z FUS w wysokości 100 %, czyli 1991,69 złotych. Wysokość łączna do wypłaty po odjęciu składki na podatek do urzędu skarbowego i składki na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 2537,79 złotych.

(decyzja – karta nieponumerowane akta (...))

W dniu 1 lutego 2023 roku wnioskodawca złożył do organu rentowego pismo, w którym wskazał, że powinno być mu wypłacone wyrównanie za okres od uzyskania prawa do emerytury – od dnia 5 sierpnia 2019 roku do lutego 2022 roku.

(wniosek – k. 1 akta ZUS ENP/10/021199121 P- (...))

Zaskarżoną decyzją z dnia 23 lutego 2023 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. po rozpatrzeniu wniosku z dnia 1 lutego 2023 roku na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2022 roku, poz. 504) odmówił S. Ł. prawa do ponownego przeliczenia emerytury, wskazując, że decyzją z dnia 14 marca 2022 roku organ rentowy przeliczył świadczenie i wypłacił wyrównanie od 1 lutego 2022 roku, tj. od miesiąca złożenia wniosku. Podnosząc, że organ nie jest instytucją uprawnioną do występowania i ponoszenia kosztów związanych z wydaniem dokumentów potwierdzających zatrudnienie i wysokość osiągniętych zarobków ubezpieczonego. Zgodnie z art. 129 ustawy emerytalnej świadczenia są wypłacane od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca w którym zgłoszono wniosek.

(decyzja – k. 2 akta ZUS ENP/10/021199121 P- (...))

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy dokonał w oparciu o całokształt materiału dowodowego zgromadzonego w niniejszej sprawie, w szczególności o powołane dokumenty z akt Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Wiarygodność zgromadzonych dokumentów, jak również ich treść nie były kwestionowane przez żadną ze stron postępowania. Jednocześnie Sąd Okręgowy nie znalazł żadnych podstaw do negowania ich autentyczności.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie wnioskodawcy jest niezasadne.

Zgodnie z art. 129 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2023 r. poz. 1251) świadczenia z ubezpieczeń społecznych wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu. Sąd Najwyższy w wyroku z 22 listopada 2006 r. (sygn. akt III UK 95/06, L.) wskazał na konieczność odróżnienia nabycia prawa do świadczeń od uzyskania świadczeń wynikających z tego prawa. Podkreślił samodzielny charakter tych instytucji, jako regulowanych odrębnymi przepisami, mającymi różne znaczenie w obrocie prawnym. O nabyciu prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego stanowi art. 100 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, przewidujący powstanie prawa do świadczeń z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa, natomiast o wypłacie - art. 129 ust. 1 tej ustawy, nakazujący wypłacanie świadczenia od dnia powstania prawa, nie wcześniej niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu. Wynika stąd, że istnienia prawa do świadczeń, wiążące się ze spełnieniem warunków jego nabycia, nie można utożsamiać z przyznaniem świadczenia (G. Gudowska, K. Ślebzak (red.), Emerytury i renty z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Komentarz. Warszawa 2013, Legalis). Wszelkie wątpliwości w tym zakresie wyjaśnił Sąd Najwyższy, który stwierdził, że przyznaniem świadczenia jest ustalenie prawa do jego pobierania, a więc wypłaty (uchwała SN (7) z 27 listopada 1989 r., sygn. akt III UZP 11/89, OSNCP rok 1990, nr 6, poz. 72 i wcześniejszą uchwała z 10 sierpnia 1988 r., sygn. akt III UZP 22/88, OSNCP rok 1989, nr 12, poz. 194). Wskazany przepis art. 129 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wyraża zasadę, zgodnie z którą początkowa data wypłaty świadczenia uzależniona jest od daty złożenia wniosku o to świadczenie (wyrok SN z 10 lutego 2012 r., sygn. akt II UK 146/11, OSNP rok 2012, nr 1-2, poz. 17). W tym kontekście nie ma znaczenia fakt, że prawo do świadczeń z ubezpieczenia społecznego powstaje z mocy prawa, zaś decyzja organu rentowego ma charakter jedynie deklaratoryjny - zaistnienie przesłanek uzasadniających przyznanie prawa do świadczenia nie stanowi jeszcze podstawy do wypłaty świadczenia. Konsekwencją jest to, że dopiero złożenie wniosku o świadczenie powoduje obowiązek ustalenia prawa do świadczenia, a następnie jego wypłaty. O ile prawo do świadczenia z ubezpieczeń społecznych nie ulega przedawnieniu (w tym znaczeniu, że można o nie wystąpić w dowolnym terminie i zostaną wypłacone po ustaleniu prawa do nich), o tyle nie można skutecznie żądać wypłaty świadczenia za okres po nabyciu do niego prawa a przed wystąpieniem z wnioskiem (M. Bartnicki, w: K. Antonów (red.), Bartnicki, Suchacki, ustawa, s. 552). Należy również podkreślić, że ustawa rentowa nie przewiduje możliwości domagania się wypłaty świadczeń z wyrównaniem za czas od nabycia do nich prawa in abstracto do chwili złożenia wniosku, bez względu na to, czy niezłożenie wniosku spowodowane było brakiem staranności w prowadzeniu własnych spraw (wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 15 września 2016 r. III AUa 46/16).

Po rozpoznaniu wniosku z dnia 12 sierpnia 2019 roku organ rentowy decyzją z dnia
5 września 2019 roku przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury od 4 sierpnia 2019 roku, tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego. W dniu 11 lutego 2022 roku wnioskodawca złożył wniosek o przeliczenie emerytury, załączając nową dokumentację. Decyzją z dnia 14 marca 2022 roku przeliczono świadczenie i wypłacono przysługujące wnioskodawcy wyrównanie od 1 lutego 2022 roku, tj. od miesiąca złożenia wniosku. W dniu 1 lutego 2023 roku S. Ł. zgłosił wniosek o ponowne ustalenie wysokości świadczenia od daty ustalenia prawa do emerytury, nie przedkładając nowych dowodów i nie ujawniając nowych okoliczności.

W powyższym przypadku należy jasno wskazać, że organ rentowy nie ma możliwości działania wstecz, czego żąda wnioskodawca. To po stronie wnioskodawcy leżał obowiązek złożenia wszelkich dokumentów dotyczących jego zatrudnienia i wynagrodzenia, by organ mógł wyliczyć emeryturę, dysponując stosowną dokumentacją, potwierdzającą m.in. wysokość osiąganych zarobków. W dniu wydawania decyzji o prawie do emerytury organ rentowy nie dysponował dokumentami złożonymi przez wnioskodawcę w lutym 2022 roku.

Organ rentowy prawidłowo zatem odmówił S. Ł. prawa do ponownego przeliczenia świadczenia od daty przyznania świadczenia, tj. od 4 sierpnia 2019 roku.

Z tych wszystkich względów Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie.

D.J.