Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 27 kwietnia 2023 r. wydanym w sprawie o sygn. akt XIII GC 111/23 z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. przeciwko Ł. C. o zapłatę, Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi orzekł w następujący sposób:

1.  oddalił powództwo;

2.  zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 3 617,00 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów procesu.

(wyrok k. 233, uzasadnienie k. 234-237)

Apelację od powyższego wyroku wniósł powód zaskarżając go w całości.

Zaskarżonemu orzeczeniu skarżący zarzucił:

1. naruszenie przepisów prawa procesowego, a to art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 299 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. poprzez uznanie za wiarygodne w całości zeznań pozwanego, odmawiając jednocześnie tego przymiotu zeznaniom strony powodowej, w zakresie w jakim odnoszą się do uzgodnień, co do charakteru świadczenia pieniężnego uiszczonego przez stronę powodową, w sytuacji gdy twierdzenia strony pozwanej są niewiarygodne, gdyż stoją w sprzeczności z dokumentami finansowymi wystawionymi przez stronę pozwaną, tj. fakturami zaliczkowymi oraz okolicznością, że pozwany o fakcie, iż według jego oceny świadczenie strony powodowej stanowi zadatek, poinformował dopiero na etapie postępowania sądowego (sprzeciwu od nakazu zapłaty), pomimo że otrzymał od strony powodowej oświadczenie o odstąpieniu od zawarcia umowy sprzedaży oraz wezwanie do zwrotu zaliczki;

2. naruszenie przepisów prawa procesowego, a to art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. poprzez błędną, sprzeczną z zasadami doświadczenia życiowego i logiką ocenę materiału dowodowego polegającą na pominięciu okoliczności, że pozwany sam wskazał w treści faktur zaliczkowych, że poszczególne kwoty stanowią zaliczkę na poczet pojazdów, które mają zostać zakupione w przyszłości przez powoda, a w konsekwencji uznaniu, że kwota 20 000,00 zł uiszczona przez stronę powodową na rzecz pozwanego stanowi zadatek;

3. naruszenie przepisów prawa procesowego, a to art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 299 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. poprzez uznanie za niewiarygodne zeznań powódki w zakresie, w jakim twierdziła, że ustalone między stronami świadczenie pieniężne miało wynosić zaledwie 20 000,00 zł oraz że stanowiło on zaliczkę, jako sprzeczne z zeznaniami świadka A. A. oraz zasadami doświadczenia życiowego, gdyż nie w sposób przyjąć, że transakcja przekraczająca wartość jednego miliona złotych miałaby być zabezpieczona zaliczką na niewielką kwotę, w sytuacji gdy świadek A. A. nie była bezpośrednim świadkiem rozmów stron, zaś w zakresie sprzeczności z zasadami doświadczenia życiowego powód wskazuje, iż zaliczka w wysokości 20 000,00 zł mieściła się w ww. granicach, w szczególności, że przedmiot przyszłej umowy sprzedaży miał być finansowany w ramach umowy leasingu, zaś to od negocjacji stron umowy zależy sposób zabezpieczenia wykonania umowy i jego wysokość;

4. naruszenia art. 458 ^{( 5)} § 4 k.p.c. w zw. z art. 458 ^{( 10)} k.p.c. poprzez pominięcie dowodu z przesłuchania świadka P. S., pomimo że powód wykazał, że jego wcześniejsze powołanie nie było możliwe, zaś z uwagi na okoliczność, iż zeznania stron były ze sobą sprzeczne, po ich przeprowadzeniu pozostały niewyjaśnione fakty istotne dla rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie, w szczególności że świadek P. S. jako jedyny z powoływanych świadków był obecny przy zwieraniu umowy przez strony;

5. naruszenie przepisów prawa materialnego, a to art. 394 § 1 k.c. w zw. z art. 65 k.c. poprzez jego błędne zastosowanie i uznanie, że świadczenie pieniężne uiszczone przez stronę powodową zostało uiszczone tytułem zadatku, a tym samym, że z uwagi na niedojście do zawarcia umowy przyrzeczonej pozwany ma prawo świadczenie zachować, podczas gdy zgodnym zamiarem stron powodowych była jedynie rezerwacja wybranych rzeczy ruchomych i zabezpieczenie zawarcia tej umowy zaliczką;

6. naruszenie przepisów prawa materialnego, a to art. 19a ust. 8 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (zwana dalej u.p.t.u.) w zw. z art. 106b ust. 1 pkt 4, w zw. z art. 106 ust. 1 pkt 7 u.p.t.u. poprzez ich niezastosowanie i uznanie, że pozwany nie miał możliwości wystawienia faktur zadatkowych, w sytuacji gdy obowiązek podatkowy oraz obowiązek wystawienia faktury powstaje, jeżeli przed dokonaniem dostawy towaru lub wykonaniem usługi otrzymano całość lub część zapłaty, w szczególności przedpłatę, zaliczkę, zadatek, ratę.

W konkluzji do tak sformułowanych zarzutów powód wniósł o zmianę wyroku Sądu I instancji poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 20 000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 5 sierpnia 2022 r., ewentualnie o uchylenie wyroku Sądu I Instancji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje według norm prawem przepisanych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

Na podstawie art. 380 k.p.c. skarżący wniósł o zmianę postanowienia Sądu I Instancji z dnia 27 kwietnia 2023 r. w przedmiocie pominięcia wniosku dowodowego strony powodowej o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadka P. S. poprzez dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z zeznań świadka na fakty powołane w treści pisma strony powodowej z dnia 24 kwietnia 2023 r.

(apelacja k. 245-250)

Pozwany w odpowiedzi na apelację wniósł o jej oddalenie i zasądzenie od powoda na jego rzecz zwrotu kosztów postepowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

(odpowiedź na apelację k. 267-275)

Na rozprawie apelacyjnej w dniu 25 marca 2024 r. pełnomocnicy stron podtrzymali dotychczas wyrażone stanowiska.

(e-protokół z dnia 25 marca 2024 r. płyta CD k. 285)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Rejonowy w sposób prawidłowy i wyczerpujący przeprowadził postępowanie dowodowe oraz dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych, które Sąd Okręgowy przyjmuje za własne. Sąd Okręgowy podziela także w całości rozważania prawne zawarte w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku.

Odnosząc się do wniosku powoda, zawartego w apelacji, a dotyczącego rozpoznania na podstawie art. 380 k.p.c. przez Sąd Okręgowy postanowienia Sądu I instancji z dnia 27 kwietnia 2023 r. w tym miejscu zastrzec należy, że Sąd Odwoławczy nie wydaje, co do zasady, odrębnych postanowień, chyba że, np.: dopuszcza dowody bezzasadnie pominięte przez Sąd I instancji. W innych przypadkach swoje stanowisko w przedmiocie poddanych kontroli postanowień Sądu I instancji zawiera w uzasadnieniu orzeczenia wydanego na skutek rozpoznania apelacji (I Biedroń [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz., red. E. Marszałkowska-Krześ, I. Gil 2023, wyd.31, art. 380.).

Dlatego też Sąd Okręgowy - dokonując kontroli postanowienia z dnia 27 kwietnia 2023 r. (k. 228v.) w oparciu o przepis art. 380 k.p.c. - w dalszej części uzasadnienia wskaże przyczyny dla których nie dostrzegł uchybień Sądu I instancji, które dawałyby podstawę do jego zmiany.

Istota problemu w sprawie sprowadzała się do zagadnienia czy kwota pieniężna wręczona przez powódkę pozwanemu przy zawarciu umowy z dnia 15 kwietnia 2022 r. stanowiła zaliczkę, czy zadatek, podlegający zwrotowi w podwójnej wysokości na zasadzie art. 394 § 1 KC, w związku z niewykonaniem przez pozwanego tejże umowy i odstąpieniu od niej przez powodów.

Apelujący odwołał się zarówno do zarzutów prawa materialnego, jak i prawa procesowego. Należyte rozpoznanie apelacji wymaga odniesienia się w pierwszej kolejności do zarzutów wywodzonych z przepisów prawa procesowego. Jest bowiem zrozumiałe, że oceny zasadności zarzutów naruszenia prawa materialnego można dokonać dopiero wówczas, gdy stan faktyczny sprawy stanowiący podstawę rozstrzygnięcia, został prawidłowo ustalony ( tak np. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z 18.04.2007 r. V CSK 55/07, OSNC-ZD 2008, z. 1, poz. 24; teza z uzasadnienia wyroku Sądu Najwyższego z 20.04.2004 r. V CK 92/04, Lex 194083).

W ocenie Sądu Okręgowego zarzuty apelacyjne naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c. zawarte w punkcie 1., 2., 3. petitum apelacji, nie zasługują na uwzględnienie. W zarzutach tych strona powodowa podnosi m.in., iż Sąd I instancji nie rozważył w pełni dowodów zgromadzonych w aktach sprawy, co w konsekwencji doprowadziło do błędu w ustaleniach faktycznych w zakresie dotyczącym charakteru świadczenia strony powodowej.

W myśl art. 233 § 1 k.p.c. sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Zarzut naruszenia tego przepisu może być uwzględniony jedynie wówczas, gdyby wykazano, że dowody zostały ocenione w sposób rażąco wadliwy, sprzeczny z zasadami logiki bądź doświadczenia życiowego (tak, np.: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 stycznia 2006 r., II CK 335/05, MP 2006/3 /115).

Z kolei sprzeczność ustaleń Sądu z treścią zebranego materiału dowodowego ma miejsce wówczas, gdy rozstrzygnięcie sądu I instancji jest sprzeczne z tymi istotnymi dla rozstrzygnięcia okolicznościami, które sąd ustalił w toku postępowania albo, gdy wyprowadził logicznie błędny wniosek z ustalonych przez siebie okoliczności, albo wreszcie, gdy sąd przyjął fakty za ustalone bez dostatecznej podstawy. Przez okoliczności w powyższym rozumieniu należy rozumieć okoliczności faktyczne. Chodzi tu, bowiem jedynie o błędy dotyczące elementu faktycznego orzeczenia. Sąd II instancji bada czy w stanie faktycznym sprawy nie zachodzą sprzeczności między poszczególnymi ustaleniami oraz czy stan faktyczny stanowi harmonijną całość. Zakres kontroli apelacyjnej nie obejmuje całej sfery faktycznej sprawy, ale tylko zebrany materiał procesowy. Zawsze jednak zarzut taki znajdzie uzasadnienie, gdy ustalenia sądu sprzeczne będą z materiałem, który uznał on za wiarygodny, albo też gdy dowody prowadzące do odmiennych wniosków nie będą przez sąd ocenione negatywnie. Z tą ostatnią sytuacją mamy do czynienia także, gdy sąd nie oceni wszystkich dowodów zebranych w sprawie bądź w uzasadnieniu stwierdzi, że daje wiarę wszystkim dowodom, mimo że pozostają one ze sobą w takim stosunku, że prowadzą do sprzecznych ze sobą wniosków.

Żadna z wyżej wymienionych sytuacji nie występuje w rozpoznawanej sprawie.

Nie znajduje oparcia w zebranych dowodach twierdzenie powoda, że ustalone między stronami świadczenie pieniężne stanowiło zaliczkę. Jednocześnie brak jest podstaw, aby odmówić wiarygodności zeznaniom pozwanego Ł. C. i świadka A. A., którzy jednoznacznie wskazali, że świadczenie ustalone między stronami stanowiło zadatek. Zauważyć przy tym należy, że wbrew twierdzeniom skarżącego, świadek A. A. była obecna przy rozmowie A. R. i jeszcze jednej osoby z pozwanym, bowiem jak wskazała, jej biurko znajduje się w biurze, gdzie siadają klienci.

W świetle zgormadzonego w sprawie materiału nie sposób przyjąć, aby zeznania pozwanego stały w sprzeczności z dokumentami finansowymi wystawionymi przez stronę pozwaną, tj. fakturami zaliczkowymi. Powód formułując takie twierdzenie nie uzasadnia zresztą, na czym sprzeczność ta miałaby polegać. Tym bardziej, że pozwany jasno i klarownie wyjaśnił, że nie miał możliwości wystawienia faktury zadatkowej, a jedynie fakturę zaliczkową, gdyż tylko taka jest przewidziana przez program księgowy, a jednocześnie dopuszczalna w świetle prawa podatkowego i zasad księgowości. Wystawienie faktur przez pozwanego jako tzw. „faktur zaliczkowych” nie mogło zatem mieć decydującego znaczenia dla oceny ich charakteru. Pozwany określił je w ten sposób dla własnych celów księgowych, co nie mogło wpłynąć na inne rozumienie charakteru wpłaconej przez powódkę kwoty, gdyż decydujące w zakresie przyznania wpłacie określonego znaczenia i przyjęcia do wiadomości skutków prawnych jej zastosowania, miała treść umowy z 15 kwietnia 2022 r.

Reasumując, wbrew zarzutom apelacji, Sąd Rejonowy wyjątkowo skrupulatnie ocenił wszystkie dowody, które zostały przeprowadzone w sprawie - zarówno dowody z dokumentów, jak i z osobowych źródeł dowodowych - i tak samo skrupulatnie przedstawił wyniki tej oceny w uzasadnieniu wyroku, zresztą każda cześć uzasadnienia jest bardzo szczegółowa. Ocena Sądu I instancji jest logiczna i zgodna z doświadczeniem życiowym. Sąd Rejonowy wskazuje w motywach rozstrzygnięcia z czego wynikają jego poszczególne wnioski, które znalazły swój wyraz w ustaleniach faktycznych, bądź w rozważaniach prawnych. Z całą pewnością pozwany nie zdołał tej oceny podważyć w apelacji. Wobec tego, Sąd Okręgowy nie podzielił podniesionego przez skarżącego zarzutu obrazy art. 233 § 1 k.p.c. uznając, że polega on wyłącznie na polemice z zajętym przez Sąd Rejonowy stanowiskiem w sprawie.

Pobawiony racji jest także zarzut naruszenia art. 458 ^{( 5)} § 4 k.p.c. w zw. z art. 458 ^{( 10)} k.p.c. poprzez pominięcie dowodu z przesłuchania świadka P. S. pomimo, że powód wykazał, że jego wcześniejsze powołanie nie było możliwe, zaś z uwagi na okoliczność, iż zeznania stron były ze sobą sprzeczne, po ich przeprowadzeniu pozostały niewyjaśnione fakty istotne dla rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie w szczególności, że świadek P. S. jako jedyny z powoływanych świadków był obecny przy zwieraniu umowy przez strony.

Zarzut ten jest ściśle powiązany z wnioskiem skarżącego o poddanie kontroli instancyjnej w trybie art. 380 k.p.c. niezaskarżalnego postanowienia Sądu I instancji pomijającego nowe twierdzenia i dowody zgłoszone w piśmie procesowym strony powodowej z dnia 24 kwietnia 2023 r.

Skarżący podnosząc, że dowód z przesłuchania świadka P. S. był konieczny z uwagi na okoliczność, iż zeznania stron były ze sobą sprzeczne, a po ich przeprowadzeniu pozostały niewyjaśnione fakty istotne dla rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie, zdaje się nie zauważać, że przedmiotowy wniosek dowodowy został złożony przed dopuszczeniem dowodu z zeznań stron. Abstrahując jednak od powyższego, w ocenie Sądu Okręgowego, Sąd I instancji prawidłowo pominął wniosek dowodowy powoda, jako spóźniony. Powód nie uprawdopodobnił, aby zachował termin dwóch tygodni od dnia, w którym powołanie nowych twierdzeń i dowodów stało się możliwe lub wynikła potrzeba ich powołania. Ponadto słusznie zauważył Sąd Rejonowy wskazując na bezzasadność tłumaczeń pełnomocnika powoda co do przeszkód w ustaleniu adresu świadka oraz pozyskania jego zgody na przesłuchanie, które to okoliczności de facto nie stanowiły przeszkody dla powołania tego dowodu w odpowiednim do tego terminie. Zauważyć przy tym trzeba, że strona postępowania cywilnego może powoływać nowe twierdzenia i dowody, ale nie takie, które mają zastępować dotychczasowe, gdy te nie wytrzymują konfrontacji z argumentami strony przeciwnej.

Przechodząc do analizy zarzutów naruszenia prawa materialnego wskazać należy, że także one nie zasługują na uwzględnienie. W szczególności pozbawiony racji jest zarzut naruszenia art. 394 § 1 k.c. w zw. z art. 65 k.c.

Wbrew twierdzeniom autora apelacji, Sąd I instancji prawidłowo przyjął, że wpłacona przez stronę powodową kwota 20 000,00 zł stanowiła zadatek, a nie zaliczkę. Jednocześnie w realiach niniejszej sprawy trudno uznać, aby zgodnym zamiarem stron była jedynie rezerwacja wybranych rzeczy ruchomych i zabezpieczenie zawarcia tej umowy zaliczką.

Zdaniem skarżącej, Sąd Rejonowy dokonał wykładni umowy w oderwaniu od okoliczności jej zawarcia i tego, jaki faktyczny zamiar przyświecał stronom. Wbrew oczekiwaniom strony powodowej, nie sposób uznać, że wolą stron było zawarcie umowy rezerwacyjnej, a uiszczona kwota stanowiła zaliczkę na poczet ceny przyszłych umów sprzedaży.

Przywołany przez apelującego art. 65 k.c. w § 1 stanowi, że oświadczenie woli należy tak tłumaczyć, jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których zostało złożone, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje. W umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu. W art. 65 k.c. zostały określone ogólne dyrektywy wykładni mające zastosowanie do wszelkich oświadczeń woli. Przepis ten stanowi o tym, jak „tłumaczyć” oświadczenia woli. Oznacza to, że kwestia interpretacji oświadczenia woli strony jest zakreślona zasadami ujętymi w tym przepisie. Oświadczenia woli wymagają wykładni w celu ustalenia właściwego ich znaczenia, a w rezultacie w celu rozpoznania skutków prawnych, jakie one wywołują. Należy pamiętać, że ustalenie treści oświadczenia woli stron należy do ustaleń faktycznych. Natomiast wykładnia oświadczenia woli to zagadnienie prawne. Odbywa się na podstawie art. 65 k.c. i podlega kontroli apelacyjnej z urzędu, gdyż błędy w tym zakresie stanowią naruszenie przepisów prawa materialnego. Interpretacja oświadczenia woli w oparciu o przepis art. 65 § 1 k.c. przebiega według ogólnych zasad kombinowanej metody wykładni.

W orzecznictwie za utrwalony można uznać pogląd przyjmujący za obowiązującą tzw. kombinowaną metodę wykładni oświadczeń woli, stanowiącą koncepcję pośrednią między metodą subiektywną i obiektywną (zob. uchwałę 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 29 czerwca 1995 r., sygn. akt III CZP 66/95, OSNC 1995, nr 12, poz. 168, a także np. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 29 stycznia 2002 r., sygn. akt V CKN 679/00, Lex nr 54342; z dnia 5 października 2005 r., sygn. akt II CK 122/05, Lex nr 311313; z dnia 7 marca 2007 r., sygn. akt II CSK 489/06, Lex nr 274245; z dnia 29 kwietnia 2009r., sygn. akt II CSK 614/08, OSNC 2010, nr 2, poz. 32; z dnia 10 czerwca 2011 r., sygn. akt II CSK 568/10, OSNC-ZD 2012, nr B, poz. 40; z dnia 13 czerwca 2012 r., sygn. akt II CSK 614/11, Lex nr 1231314; z dnia 27 czerwca 2014 r., sygn. akt V CSK 433/13, Lex nr 1514746). Metoda kombinowana zakłada interpretację oświadczeń woli uwzględniającą jednocześnie realizację dwóch wartości: konieczność respektowania woli podmiotu składającego oświadczenie i potrzebę zaufania osób trzecich do treści złożonego oświadczenia. Z uwagi na to, że pierwszorzędną regułę interpretacyjną oświadczeń woli złożonych w umowie stanowi rzeczywista wola (zamiar) stron umowy co do jej brzmienia (art. 65 § 2 k.c.), dopuszczalne jest sięganie do okoliczności towarzyszących złożeniu oświadczenia woli, które to mogą być stwierdzone za pomocą innych niż dokumenty środków dowodowych.

W niniejszej sprawie, gdzie strony prezentowały odmienne rozumienie zawartej umowy oraz prezentowały sprzeczne twierdzenia co do sposobu jej wykonania. Sąd Rejonowy dokonując wszechstronnej i obiektywnej wykładni zawartej umowy, uwzględnił okoliczności towarzyszące jej zawarciu. Sąd Rejonowy analizując zawartą umowę prawidłowo odczytał cel umowy, którym było nabycie przez powoda samochodów i przyczep kempingowych celem wynajmu. Nawet gdyby uznać, jak chce tego skarżący, że wpłacona kwota stanowiła zaliczkę na poczet umowy rezerwacyjnej, to skoro umowa została wykonana przez pozwanego – samochody i przyczepy zostały zarezerwowane, aż do rezygnacji z nich przez powodową spółkę, brak jest podstaw do zwrotu zaliczki wpłaconej na poczet zrealizowanej umowy.

Niemniej jednak okoliczności towarzyszące zawarciu umowy nie potwierdzają, że wpłacona kwota miała charakter zaliczki. Pozwany wyraźnie wskazał, że żąda wpłaty zadatku, zaś strona powodowa na to się zgodziła i uiściła część żądanej kwoty.

W końcu, bezzasadny pozostaje także zarzut sformułowany w punkcie 6. petitum apelacji, dotyczący naruszenia art. 19a ust. 8 ustawy o podatku od towarów i usług w zw. z art. 106b ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 106 ust. 1 pkt 7 ustawy o podatku od towarów i usług.

Na początku zauważyć należy, że art. 106 ustawy o podatku od towarów i usług został uchylony ustawą z dnia 7 grudnia 2012 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2013 r. Poz. 35). Artykuł ten przestał obowiązywać od 1 stycznia 2014 r. Zdaniem skarżącego pozwany miał możliwość wystawienia faktur zadatkowych, gdyż obowiązek podatkowy oraz obowiązek wystawienia faktury powstaje, jeżeli przed dokonaniem dostawy towaru lub wykonaniem usługi otrzymano całość lub cześć zapłaty, w szczególności przedpłatę, zaliczkę, zadatek, ratę. Tymczasem Sąd Rejonowy prawidłowo uznał, że dla ustalenia, czy strony zabezpieczyły umowę zadatkiem, czy tylko przewidywały zaliczkę, nie ma decydującego znaczenia wystawienie przez pozwanego faktury nazwanej zaliczkową. Nie ulega wątpliwości, że wystawienie faktury determinują przepisy podatkowe. Jednakże szczególną uwagę zwrócić należy na pojęcie faktury zaliczkowej.

Od dnia 1 stycznia 2014 r. reguła dotycząca powstania obowiązku podatkowego od zaliczek znajduje się w art. 19a ust. 8 ustawy o podatku od towarów i usług – dalej u.p.t.u. Zgodnie z nią, jeśli przed dokonaniem dostawy towaru lub wykonaniem usługi otrzymano całość lub część zapłaty, w szczególności: przedpłatę, zaliczkę, zadatek, ratę, wkład budowlany lub mieszkaniowy przed ustanowieniem spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego lub lokalu o innym przeznaczeniu, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania w odniesieniu do otrzymanej kwoty (z zastrzeżeniem art. 19a ust. 5 pkt 4 u.p.t.u.). W obecnym stanie prawnym przyjęcie w zasadzie każdej kwoty na poczet ceny w obrocie krajowym – niezależnie od jej wielkości – powoduje powstanie obowiązku podatkowego. Pamiętać należy, że otrzymanie tej kwoty nie jest samoistnym zdarzeniem, czy też czynnością opodatkowaną. Obowiązek podatkowy powstaje w tym przypadku nie od tej kwoty, tylko w związku z jej otrzymaniem. Jest to obowiązek podatkowy dotyczący czynności opodatkowanej, na poczet wykonania której przyjęta została całość lub część zapłaty, czyli jakakolwiek płatność (niezależnie od jej postaci). Nie ma przy tym znaczenia, czy otrzymano część, czy też całość płatności oraz jakim tytułem to nastąpiło. (zob. A. Bartosiewicz, Zaliczki w ustawie o podatku od towarów i usług, ABC, Lex).

Powyższe rozważania nie stoją w opozycji do wyjaśnień pozwanego, który wskazał, że programy do wystawiania faktur automatycznie generują nazwę „faktura zaliczkowa” dla wszystkich takich operacji. Stanowisko apelującego, który próbuje przeforsować tezę, że wystawienie takiej faktury dowodzi, że strony umówiły się na zaliczkę, jest nie do zaakceptowania. Pomimo posłużenia się określeniem „faktura zaliczkowa”, strony rozumiały przez to kwotę, która ulega przepadkowi w sytuacji niewywiązania się przez stronę powodową z umowy.

W aspekcie przedstawionych argumentów i rozważań, apelacja powoda jako bezzasadna podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c. Sąd Odwoławczy nie dostrzegł też żadnych uchybień kwestionowanego wyroku, które winny być uwzględnione w toku kontroli instancyjnej z urzędu.

O kosztach instancji odwoławczej Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 98 § 1 ¹ k.p.c. Na koszty te złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego ustalone odpowiednio do wartości przedmiotu zaskarżenia.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi powódki przez PI.

11.04.2024 r.