Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 czerwca 2023 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 14 czerwca 2023 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z odwołania (...) Spółdzielni (...)z siedzibą w G.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

o cofnięcie koncesji

na skutek odwołania od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z 26 września 2022 r. znak (...)

1.  oddala odwołanie;

2.  zasądza od (...) Spółdzielni (...) z siedzibą w G. na rzecz Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki kwotę 720,00 zł (siedemset dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sędzia SO Małgorzata Wiliński

Sygn. akt XVII AmE 209/22

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 14 czerwca 2023 r.

Decyzją z 26 września 2022 r. nr (...).WKoPrezes Urzędu Regulacji Energetyki, na podstawie art. 41 ust. 2 pkt 4, w związku z art, 33 ust. 3 pkt 3 oraz 33 ust. 3a ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz. U. z 2022 r., poz. 1385 ze zm.) oraz na podstawie art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2021 r., poz. 735 ze zm.) w związku z art. 30 ust. 1 ustawy - Prawo energetyczne , cofnął przedsiębiorcy Spółdzielni (...) z urzędu koncesję na obrót paliwami ciekłymi udzieloną decyzją Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 20 lipca 2015 r. Nr (...) na okres od dnia 1 października 2015 r. do dnia 31 grudnia 2030 r.

Odwołanie od powyższej decyzji w całości złożyła Spółdzielnia (...), wnosząc o uchylenie przez organ zaskarżonej decyzji w całości.

Decyzji zarzucono:

1. naruszenie art. 41 ust. 2 pkt 4 w zw. z art. 33 ust. 3 pkt 3 oraz art. 33 ust. 3a ustawy Prawo energetyczne poprzez ich nieuzasadnione zastosowanie, będące konsekwencją błędnego ustalenia, że Spółdzielnia (...) w G. nie spełnia warunków do uzyskania koncesji na obrót paliwami ciekłymi ze względu na fakt skazania Prezesa Zarządu Spółdzielni Z. N. w dniu 30 grudnia 2020r. przez Sąd Rejonowy w Kołobrzegu za przestępstwo skarbowe popełnione w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, podczas gdy w dniu wydania przez organ zaskarżonej decyzji, tj. 26 września 2022r. Z. N. nie był już uprawniony do reprezentowania Spółdzielni, a osoba powołana w dniu 1 czerwca 2022r. na stanowisko Prezesa Zarządu Spółdzielni, tj. D. N. spełnia wszelkie wymogi prawne do uzyskania koncesji, w tym w szczególności nie był skazany prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe mające związek z prowadzoną działalnością gospodarczą, a co za tym idzie powołane przepisy w niniejszej sprawie nie mogą mieć zastosowania,

2. art. 7 oraz art. 77 § 1 k.p.a. poprzez ich nieuzasadnione niezastosowanie i wydanie decyzji administracyjnej według nieaktualnego stanu faktycznego, tj. stanu który ustał kilka miesięcy przed wydaniem zaskarżonej decyzji, podczas gdy organy administracji publicznej mają obowiązek orzekać według stanu fatycznego i prawnego istniejącego w dacie wydania przez nie decyzji, co w konsekwencji doprowadziło do uchybienia przez organ jednej z podstawowych zasad postępowania administracyjnego, tj. zasadzie prawdy obiektywnej.

Prezes Urzędu Regulacji Energetyki złożył odpowiedź na odwołanie, w której wniósł o jego oddalenie oraz zasądzenie od Powoda na rzecz Pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych (k. 72-77).

W toku postępowania Spółdzielnia (...) zmieniła nazwę, pod którą działa, na (...) Spółdzielnia (...).

Sąd Okręgowy– Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

Decyzją Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 20 lipca 2015 r. nr (...), udzielono Spółdzielni (...) koncesji na obrót paliwami ciekłymi na okres od dnia 1 października 2015 r. do dnia 31 grudnia 2030 r.

Dowód: decyzja z dnia 20 lipca 2015 r. nr (...) k.8-11

W dniu 16 lutego 2022 r. Spółdzielnia (...) wystąpiła z wnioskiem o zmianę koncesji.

Dowód: okoliczność bezsporna wynikająca z uzasadnienia decyzji z dnia 26 września 2022 r. k. 6-7

W okresie od 24 maja 2002 r. do 07 listopada 2022 r. jako prezes zarządu Spółdzielni (...) w Krajowym Rejestrze Sądowym ujawniony był Z. N..

Uchwała o odwołaniu w/w z funkcji członka zarządu została podjęta w dniu 01 czerwca 2022 r. W protokole z posiedzenia Rady Nadzorczej Spółdzielni (...) w G. jako przyczynę odwołania wskazano przejście Z. N. na emeryturę.

Dowód: odpis z Krajowego Rejestru Sądowego k. 95-96

uchwała nr 3/2022 o odwołaniu z funkcji prezesa zarządu k. 106

protokół z posiedzenia Rady Nadzorczej Spółdzielni (...) w G. z dnia 01 czerwca

2022 r k. 104

Sąd Rejonowy w Kołobrzegu - II Wydział Karny po rozpoznaniu w dniu 30 grudnia 2020 r. na posiedzeniu niejawnym sprawy Z. N., oskarżonego o to, że:

I. w dniu 29.03.2013 r: w K., pełniąc funkcję prezesa zarządu Spółdzielni (...) w G., podatnika podatku dochodowego od osób prawnych, podał nieprawdę w złożonym Naczelnikowi Urzędu Skarbowego w K. zeznaniu o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) CIT-8 za 2012 r., w ten sposób, że zaniżył przychody ze zbycia 30 działek gruntu na rzecz członków Spółdzielni (...)sprzedanych za cenę z 99 % bonifikatą o kwotę (...) zł, poprzez wykazanie przychodu Spółdzielni w wysokości 1 % wartości zbytych nieruchomości, zamiast ich całkowitej wartości rynkowej, a nadto zaniżył przychody o (...) zł poprzez nie zaliczenie do przychodów w roku 2012 r. sprzedaży nieruchomości gruntowych, na które w roku 2011 były pobierane zaliczki na poczet przyszłej dostawy, zawyżył przychody o (...) zł poprzez uznanie za przychody podatkowe przychody z działalności rolniczej, do których nie stosuje się przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz zawyżył koszty uzyskania przychodów o (...) zł poprzez niewyłączenie z kosztów uzyskania przychodów wydatków poniesionych na działalność rolniczą, sfinansowanych dotacjami bezpośrednimi i zwrotem podatku akcyzowego, czym naruszył przepis art. 7, art. 12, art. 14, art. 15, art. 16, art, 18 i art. 19 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych narażając w ten sposób na uszczuplenie w podatku dochodowym od osób prawnych w kwocie (...) zł, tj. o przestępstwo skarbowe z art. 56 § 2 kks w zw. z art 9 § 3 kks,

II. w dniu 31.03.2014 r. w K., pełniąc funkcję prezesa zarządu Spółdzielni (...), podatnika podatku dochodowego od osób prawnych, podał nieprawdę w złożonym Naczelnikowi Urzędu Skarbowego w K. zeznaniu o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) CIT-8 za 2013 r., w ten sposób że zaniżył przychody na łączną kwotę (...) zł, w wyniku nie zaliczenia do przychodów roku 2013 sprzedaży nieruchomości gruntowych, na które w latach 2011 i 2012 były pobierane zaliczki oraz „kompensaty" dokonanej w 2016 r., zawyżył przychody o (...) zł wyniku uznania za przychody podatkowe przychodów z działalności rolniczej, do których nie stosuje się przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz w wyniku zaliczenia do przychodów podatku od towarów i usług zawartego w sprzedanych w 2013 r. nieruchomościach a nadto zawyżył koszty uzyskania przychodów o (...) zł poprzez niewyłączenie z kosztów uzyskania przychodów wydatków poniesionych na działalność rolniczą, sfinansowanych dotacjami bezpośrednimi i zwrotem podatku akcyzowego, czym naruszył przepis art. 7.art. 12, art. 14, art. 15, art. 16, art. 18 i art. 19 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych, narażając w ten sposób na uszczuplenie w podatku dochodowym od osób prawnych kwocie (...) zł, tj. o przestępstwo skarbowe z art. 56 § 2 kks w zw. z art. 9 § 3 kks.

orzekł, iż

I. uznaje oskarżonego Z. N. za winnego popełnienia zarzucanych mu czynów z art. 56§ 2 kks w zw. z art. 9§ 3 kks, opisanych w pkt. I i II aktu oskarżenia, uznając że zostały popełnione w warunkach określonych przepisem art. 37 § 1 pkt 3 kks i za to na podstawie art. 56 § 2 kks w zw. z art. 38 § 1 pkt 2 kks i art. 26 § 4 kks w zw. z art. 34 § 1, la pkt.l, 2 kk i art. 35 § 1 kk skazuje go na karę 6 (sześciu ) miesięcy ograniczenia wolności z obowiązkiem wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 20 (dwudziestu) godzin w stosunku miesięcznym;

II. zwalnia oskarżonego z obowiązku uiszczania na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych i nie wymierza opłaty.

Wyrok ten uprawomocnił się w dniu 15 stycznia 2021 r.

Dowód: wyrok nakazowy Sądu Rejonowego w Kołobrzegu k. 7 akt adm.

pismo z dnia 23 maja 2022 r. k. 6 akt adm.,

karta karna k. 4 akt adm.

W dniu 01 czerwca 2022 r. na stanowisko prezesa zarządu Spółdzielni (...) powołany został D. N.. Informacja ta została ujawniona w Krajowym Rejestrze Sądowym w dniu 07 listopada 2022 r.

Dowód: odpis z Krajowego Rejestru Sądowego k. 95-96

uchwała nr 4/2022 o odwołaniu z funkcji prezesa zarządu k. 107

protokół z posiedzenia Rady Nadzorczej Spółdzielni (...) w G. z dnia 01 czerwca

2022 r k. 104

W dniu 31 stycznia 2023 r. ujawniono w Krajowym Rejestrze Sądowym zmianę nazwy pod jaką działania spółdzielnia na (...) Spółdzielnia (...).

Dowód: odpis z Krajowego Rejestru Sądowego k. 95-96

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dokumenty zgromadzone z aktach administracyjnych i sądowych. Prawdziwość tych dokumentów, oraz wynikających z nich ustaleń, nie była kwestionowana przez żadną ze stron procesu. W tej sytuacji zastosowanie znalazły art. 229 i 230 k.p.c.

Sąd Okręgowy – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył, co następuje:

W rozpoznawanej sprawie zarzuty odwołania koncentrowały się na wskazaniu, że organy administracji publicznej orzekają według stanu faktycznego i prawnego istniejącego w dacie wydawania przez nie decyzji. Natomiast w dacie wydania decyzji o cofnięciu koncesji Z. N. nie był już członkiem zarządu Spółdzielni. Tym samym doszło niejako do „uzdrowienia” wadliwej reprezentacji odwołującej, co stało na przeszkodzie wydaniu decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki.

Natomiast bezsporny był sam fakt skazania w/w wyrokiem karnym w okresie, kiedy pełnił funkcję prezesa zarządu spółdzielni.

Powyższe determinowało w pierwszej kolejności ustalenie mających zastosowanie przy cofnięciu koncesji norm prawa, a następnie odniesienie ich do ustalonego w sprawie stanu faktycznego.

Zgodnie z treścią art. 41 ust. 2 pkt 4 u stawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz.U. z 2019 r., poz. 755 ze zm.) Prezes Urzędu cofa koncesję w przypadkach niespełniania któregokolwiek z warunków, o których mowa w art. 33 ust. 1, lub w przypadku wystąpienia okoliczności, których mowa w art. 33 ust. 3 pkt 2-7 lub ust. 3a. Zgodnie z art. 33 ust. 3 pkt 3 ustawy koncesja nie może być wydana wnioskodawcy skazanemu prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe mające związek z prowadzoną działalnością gospodarczą. Z kolei na mocy ust. 3a tegoż przepisu, w przypadku wnioskodawcy będącego osobą prawną lub jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej albo przedsiębiorcą zagranicznym lub przedsiębiorcą zagranicznym prowadzącym działalność na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w ramach oddziału z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej utworzonego na warunkach i zasadach określonych w ustawie z dnia 6 marca 2018 r. o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i innych osób zagranicznych w obrocie gospodarczym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, warunek, o którym mowa w ust. 3 pkt 3, dotyczy również osób uprawnionych do ich reprezentowania, a także członków rad nadzorczych.

Wykładnia przytoczonych przepisów prowadzi do wniosku, że jeżeli osoba uprawniona do reprezentacji podmiotu, któremu udzielono koncesji na obrót paliwem, została skazana prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe mające związek z prowadzoną działalnością gospodarczą, Prezes Urzędu Regulacji Energetyki obligowany jest cofnąć tę koncesję. Przywołane przepisy wprost regulują bowiem, że Prezes cofa koncesję w przypadku niespełniania któregokolwiek z warunków, o których mowa m.in. w art. 33 ust. 3 pkt 3 lub ust. 3a.

Inaczej ujmując, w przypadku spełnienia przynajmniej jednej z ustawowych przesłanek, Prezes Urzędu jest zobowiązany do cofnięcia koncesji. Tym samym decyzja wydana w oparciu o przepis art. 41 ust. 3 ustawy ma charakter decyzji związanej ( zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 22 lutego 2008 r., sygn. akt VI ACa 1023/07, opubl. Legalis nr 2586240). Organ koncesyjny zatem musi cofnąć koncesję, jeżeli koncesjonariusz swoim zachowaniem (działaniem bądź zaniechaniem) wyczerpie choćby jedną z wymienionych w tym przepisie przesłanek. A w przypadku zaistnienia takiej przesłanki, Prezes URE nie ma możliwości dokonania swobodnej oceny.

Uregulowanie to jest konsekwencją uniemożliwienia uzyskania (lub utrzymania) koncesji przez podmiot, który w przeszłości został skazany za nieprawidłowości związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Wynika to z faktu, iż przedsiębiorca taki nie daje rękojmi właściwego wykonywania działalności koncesjonowanej. Skazanie przedsiębiorcy za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe stanowi zawsze negatywną przesłankę udzielenia (lub utrzymania) koncesji ( zob. Z. Muras (w:) Z. Muras, M. Swora (red.), Prawo energetyczne, Tom II, s. 501).

Taka sytuacja miała miejsce w niniejszej sprawie z racji tego, że Z. N. został wyrokiem Sądu Rejonowego w Kołobrzegu - II Wydział Karny skazany w dniu 30 grudnia 2020 r. za przestępstwa skarbowe mające związek z przedmiotem działalności gospodarczej ustawą. Wyrok ten uprawomocnił się w dniu 15 stycznia 2021 r. Wyżej wymieniony nadal sprawował jednak funkcję prezesa zarządu, z której został odwołany dopiero uchwałą z dnia 01 czerwca 2022 r. Okoliczność skazania prezesa zarządu została ujawniona przy rozpoznawaniu wniosku o zmianę koncesji, co stanowiło asumpt do podjęcia z urzędu działań zmierzających do jej cofnięcia. Jak to już wyjaśnił Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w uzasadnieniu wyroku z dnia 29 marca 2022 r. sygn. akt XVII AmE 18/21 ( opubl. Legalis nr 2903901) skazanie przedsiębiorcy za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe stanowi zawsze negatywną przesłankę udzielenia koncesji. Niekaralność przedsiębiorcy jest jednym z warunków udzielenia koncesji i podjęcia przez niego działalności koncesjonowanej, to jest również jednym z warunków kontynuowania takiej działalności. Rozpatrywanie zaś wniosków o zmianę koncesji jest tożsame z weryfikacją warunków udzielenia koncesji. Prezes URE jest zatem uprawniony do zbadania możliwości formalnoprawnych, finansowych, organizacyjnych i technicznych podmiotu, w zakresie konkretnie wskazanych rodzajów paliw ciekłych.

Mając na względzie powyższe ustalenia pozwany dokonał subsumpcji stanu faktycznego pod normę art. 33 ust. 3 pkt 3 ustawy, a następnie art. 41 ust. 2 pkt 4, przyjmując, że zaszła przesłanka do cofnięcia spółdzielni koncesji.

Odwołująca obronę swą oparła na stanowisku, że Prezes Urzędu nie był uprawniony, w oparciu o powołane przepisy, do cofnięcia koncesji z uwagi na to, że Z. N. nie był już członkiem zarządu w dacie wydania decyzji.

Zdaniem Sądu literalna wykładnia przytoczonych na wstępie przepisów, poparta wykładnią celowościową i funkcjonalną, prowadzi do wniosku, że warunkiem posiadania koncesji wydanej przez Prezesa URE jest spełnienie wszystkich przesłanek do jej udzielenia, wymienionych w art. 33 ust. 1 ustawy oraz niezaistnienie żadnej z okoliczności, o których mowa w art. 33 ust. 3 pkt 2-6 lub 3a ustawy przez cały okres posiadania koncesji na obrót paliwami ciekłymi. Decydujące znaczenie ma w tym względzie konstrukcja art. 41 ust. 2 pkt 4 ustawy, który dzieli przesłanki determinujące cofnięcie koncesji na dwie odrębne grupy. W przypadku pierwszej grupy przesłanek chodzi o niespełnianie któregokolwiek z warunków, o których mowa w art. 33 ust. 1, w przypadku drugiej grupy przesłanek ma dojść tylko do wystąpienia okoliczności, o których mowa w art. 33 ust. 3 pkt 2-6 lub ust. 3a. Wystąpienie okoliczności oznacza zaś zaistnienie okoliczności choćby jednorazowo, bez konieczności ciągłości i aktualności tego stanu. Przepis art. 41 ust. 2 pkt 4 ustawy nie uzależnia więc nałożonego na Prezesa Urzędu obowiązku cofnięcia koncesji od konieczności istnienia powołanych przesłanek z art. 33 ust. 3 pkt 2-6 lub ust. 3a na dzień wydania decyzji cofającej uprawnienia nadane przedsiębiorstwu energetycznemu.

Niewątpliwie obowiązujące uregulowania mają swe źródło w założeniu, że udzielenie koncesji jest reglamentowane przez państwo, zatem stawiane wymogi muszą być przez podmiot koncesjonowany przestrzegane z należytą starannością, wymaganą przy prowadzeniu określonego rodzaju działalności. Koncesja na obrót paliwami ciekłymi stanowi swoistą gwarancję prowadzenia przez przedsiębiorcę koncesjonowanej działalności gospodarczej w sposób zgodny z obowiązującymi przepisami prawa. Dlatego też nie ulega wątpliwości, iż prawomocne skazanie podmiotu za przestępstwo skarbowe lub karnoskarbowe stanowi bezwzględną przeszkodę uniemożliwiającą posiadanie koncesji. To samo dotyczy skazania osoby wchodzącej w skład organu uprawnionego do reprezentacji. Cofnięcie koncesji uzasadnione jest wówczas tym, że ocena zachowania przedsiębiorcy prowadzi do wniosku, iż nie daje on rękojmi prawidłowego wykonywania w jej ramach koncesjonowanej działalności gospodarczej

Biorąc pod uwagę powyższą interpretację należy stwierdzić, że skoro ujawniono w sprawie okoliczność skazania prawomocnym wyrokiem Z. N., będącego prezesem zarządu spółdzielni, implikowało to odebranie spółdzielni koncesji w myśl art. 41 ust. 2 pkt 4 ustawy, niezależnie od faktu odwołania w/w z pełnionej funkcji przed wydaniem decyzji. Samo wystąpienie okoliczności z art. 33 ust. 3 pkt 6 prawa energetycznego jest podstawą do cofnięcia koncesji, a nie trwanie tej okoliczności.

W okolicznościach sprawy na szczególną uwagę zasługuje, że po prawomocnym skazaniu w/w, nie zostały niezwłocznie podjęte działania służące odwołania go z funkcji prezesa zarządu spółdzielni. Wręcz przeciwnie, Z. N. pełnił funkcję jeszcze przez ponad rok. Odwołany została dopiero uchwałą z dnia 01 czerwca 2022 r., a jak wynika z jej treści podstawę stanowiło przejście na emeryturę. Do końca pełnienia funkcji przez w/w spółdzielnia nie upatrywała zatem konieczności odwołania członka zarządu w fakcie skazania wyrokiem karnym.

Jeszcze raz podkreślić natomiast należy, że odebranie koncesji służy wykluczeniu z grona koncesjonariuszy podmiotu, który nie daje rękojmi prawidłowego wykonywania działalności koncesjonowanej. Koncesjonariusz powinien bowiem gwarantować poprawne jej prowadzenie, co uprawdopodabnia spełnianie warunków spoczywających na podmiocie koncesjonowanym, w tym dotyczących niekaralności, a skazanie taką gwarancję wyłącza. Ochrona interesów nabywców paliw ciekłych może być realna nie tylko wówczas gdy w momencie wydawania decyzji o udzieleniu koncesji koncesjonariusz nie jest reprezentowany przez osobę skazaną, ale gdy stan ten nie występuje także w okresie na jaki jej udzielono.

Reasumując, spółdzielnia chcąc uniknąć konsekwencji w postaci utraty koncesji, nie powinna dopuścić do sytuacji, aby w jakimkolwiek okresie reprezentowała ją osoba skazana za określone w ustawie przestępstwo lub przestępstwo skarbowe.

Zarzuty odwołania czyniły nadto koniecznym rozważanie, jakie znaczenie dla sprawy miało faktyczne odwołanie Z. N. z funkcji członka zarządu przed datą wydania decyzji przez Prezesa Urzędu, co nie znalazło swego odzwierciedlania w ustalonym przez organ stanie faktycznym.

Wobec ujawnionego zagadnienia wyjaśnić w pierwszej kolejności należy, że zgodnie z przepisem art. 316 § 1 k.p.c. sąd wydaje wyrok po zamknięciu rozprawy, biorąc za podstawę stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy, jednakże zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego stosowanie tego przepisu w sprawach z zakresu regulacji energetyki jest ograniczone z uwagi na specyfikę tego postępowania.

Jak obszernie to wyjaśnił Sąd Apelacyjny w Warszawie w uzasadnieniu wyroku z dnia z dnia 13 lipca 2016 r. sygn. akt VI ACa 774/15 ( opubl. OSA 2016 nr 10, poz. 32, str. 14) zainicjowany wniesieniem odwołania spór między przedsiębiorcą a regulatorem dotyczy legalności i celowości (zasadności) wydanej przez Prezesa Urzędu decyzji pod względem formalnym i materialnym. Zadaniem sądu orzekającego w sprawie z odwołania od decyzji Prezesa Urzędu jest udzielenie ochrony prawnej przedsiębiorcy wnoszącemu odwołanie przez weryfikację decyzji Prezesa Urzędu w zakresie wskazanym w odwołaniu ( zob. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 18 maja 2012 r., sygn. akt III SK 37/11, opubl. OSNAPiUS 2013 r. Nr 11-12, poz. 143 i z dnia 23 czerwca 2013 r., sygn. akt III SK 36/12). Podstawę decyzji stanowią zaś określone ustalenia faktyczne oraz stan prawny, przy czym istota postępowania sądowego z odwołania od decyzji Prezesa Urzędu powoduje, że ustalenia faktyczne leżące u podstaw wydania zaskarżonej decyzji mogą być uzupełniane w toku postępowania sądowego w zależności od inicjatywy dowodowej stron ( zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 lipca 2011 r., sygn. akt III SK 52/10). W konsekwencji, co do zasady, cezurę dla ustalenia stanu faktycznego sprawy stanowi data wydania decyzji. Analogicznie przedstawia się kwestia stanu prawnego, według którego oceniana jest legalność i celowość decyzji, chyba że z przepisów przejściowych wynikają odmienne unormowania w tym zakresie. Stosowanie art. 316 k.p.c. w sprawach regulacyjnych konieczne jest wówczas, gdy zmiana stanu faktycznego i prawnego po wydaniu decyzji Prezesa Urzędu jest tak istotna, że bez jej uwzględnienia nie byłoby możliwe wydanie właściwego wyroku (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 04 marca 2014 r., sygn. akt III SK 35/13). Pogląd ten podtrzymany został w kolejnych orzeczeniach Sądu Najwyższego ( zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 05 marca 2015 r., sygn. akt III SK 8/14, i postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 02 marca 2016 r., sygn. akt III SK 11/15).

W omawianej sprawie na chwilę wydawania decyzji Prezes Urzędu Regulacji Energetyki oparł się na informacjach wynikających z Krajowego Rejestru Sądowego, z których wynikało że Z. N. nadal jest prezesem zarządu spółdzielni. Zgodnie z art. 17 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym z dnia 20 sierpnia 1997 r. (Dz.U. Nr 121, poz. 769) domniemywa się, że dane wpisane do rejestru są prawdziwe. Jest to domniemanie prawne wzruszalne. Ciężar dowodu, wobec zastosowania przedmiotowego domniemania, spoczywa na osobach, które kwestionują prawdziwość danych umieszczonych w rejestrze. Osoby te muszą wykazać, że rzeczywisty stan rzeczy dotyczący podmiotu ujawnionego w Krajowym Rejestrze Sądowym jest odmienny od wywiedzionego poprzez odwołanie się do danych zawartych w rejestrze. Taka sytuacja wystąpiła na gruncie sprawy niniejszej, gdyż odwołująca spółka wykazała, że Z. N. został faktycznie odwołany uchwałą z dnia 01 czerwca 2022 r., a okoliczność ta ujawniona została w Rejestrze dopiero w dniu 11 listopada 2022 r. Wpisy dotyczące członków organu podmiotu nie mają charakteru konstytutywnego. Uwzględniając, że decyzja Prezesa Urzędu o cofnięciu decyzji jest z dnia 26 września 2022 r., w chwili jej wydawania organ działał w warunkach domniemania prawdziwości wpisów ujawnionych w rejestrze. Należało zatem rozważyć, jakie znaczenie dla wyniku sądowego może być ujawnienie niezgodności tegoż wpisu z rzeczywistym stanem prawnym.

Sąd uznał, że okoliczność ta nie mogła przełożyć się na uchylenie decyzji, przede wszystkim z uwagi na przytoczone już we wstępnej części uzasadnienia argumenty. Podstawę cofnięcia koncesji stanowi sam fakt, że w okresie na jaki ją udzielono, koncesjonariusza reprezentowała osoba skazana za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe. Nie ma tu znaczenia stan z chwili wydania decyzji. Badaniu podlega cały okres na jaki udzielono koncesji. Natomiast Prezes Urzędu prawidłowo ustalił, że w okresie koncesji spółdzielnię reprezentowała osoba skazana za takie przestępstwa. Już tylko ta okoliczność stanowiła podstawę cofnięcia koncesji, a nie to, czy osoba ta nadal pełniła funkcje w organach spółdzielni na chwilę wydawania decyzji.

Po drugie, co już zostało zasygnalizowane, jedynie w wyjątkowych sytuacjach Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów jest zobowiązany do uwzględnienia stanu z daty wydania wyroku. Dotyczy to li tylko sytuacji, gdy zmiana stanu faktycznego i prawnego po wydaniu decyzji Prezesa Urzędu jest tak istotna, że bez jej uwzględnienia nie byłoby możliwe wydanie właściwego wyroku. W omawianej sprawie ustalenie faktycznej daty, w której Z. N. przestał pełnić funkcję członka zarządu, nie miało przełożenia na stwierdzenie, że doszło do naruszenia regulacji art. 33 ust. 3 pkt 3 Prawa energetycznego . Nie można zatem przyjąć, że dowody przedstawione w toku postępowania sądowego, wskazujące na odmienny stan faktyczny od tego ustalonego przez Prezesa Urzędu, mogły skutkować uchyleniem tej decyzji. Na chwilę wydania decyzji tj. biorąc pod uwagę stan prawny, ustalenia faktyczne co do naruszenia przepisów warunkujących posiadanie koncesji od niekaralności członków organów uprawnionych do reprezentacji koncesjonariusza, były prawidłowe. Ujawniona po wydaniu decyzji okoliczność, że Z. N. przestał pełnić funkcje członka zarządu w innej dacie, nie mogła zaważyć na wyroku w niniejszej sprawie. Inaczej mówiąc zaskarżona decyzja na datę jej wydania była zgodna z prawem tj. przepisami art. 41 ust. 2 pkt 4 p.e. i art. 33 ust. 3 pkt 3 prawa energetycznego .

W kontekście zarzutów dotyczących naruszenia procedury administracyjnej należy zaś podnieść, iż postępowanie w sprawach z zakresu regulacji energetyki należy do tych postępowań, w których postępowanie administracyjne zakończone wydaniem decyzji, stanowi jedynie pierwszy etap, zaś drugim etapem jest kontradyktoryjne postępowanie przed sądem powszechnym, wszczęte na skutek odwołania strony od wydanej przez organ regulacyjny decyzji. Odwołanie składane do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, podobnie jak pozew, uruchamia postępowanie sądowe w I instancji, w trakcie którego badaniu podlega nie tyle formalna poprawność decyzji, ile merytoryczna zasadność twierdzeń i żądań zawartych w odwołaniu w świetle obowiązujących przepisów prawa materialnego ( zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 7 kwietnia 2010 r., sygn. akt VI ACa 1077/09, Legalis). Postępowanie sądowe w sprawach z zakresu regulacji energetyki nie ogranicza się do kontroli zaskarżonego aktu Prezesa URE, lecz zmierza także do merytorycznego rozpoznania sprawy ( zob. postanowienie Sądu Najwyższego z 7 października 1998 r., sygn. akt I CKN 265/98, Legalis i z 11 sierpnia 1999 r., sygn. akt I CKN 351/99, Legalis ).

Wobec zatem tego, że Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów rozpoznaje sprawę od nowa co do meritum, zarzuty dotyczące ewentualnych uchybień mających miejsce w toku postępowania administracyjnego poprzedzającego postepowanie sądowe co do zasady nie mogły odnieść skutku. Tak było również w przypadku zarzutów odwołującej dotyczących naruszenia art. 7 i 77 k.p.a.

Biorąc powyższe względy pod uwagę, Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów nie znajdując podstaw do jego uwzględnienia, oddalił wniesione odwołanie na podstawie art. 479 ⁵³ § 1 k.p.c.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Z uwagi na oddalenie odwołania, odwołującą spółdzielnię należało uznać za stronę, która przegrała proces i zasądzić od niego na rzecz pozwanego zwrot kosztów procesu, na które złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika w wysokości 720,00 zł ustalone w oparciu o § 14 ust. 2 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. 2018, poz. 265 j.t.).

SSO Małgorzata Wiliński

Sygn. akt XVII AmE 209/22

ZARZĄDZENIE

(...)

SSO Małgorzata Wiliński