Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 czerwca 2024 r.

Sąd Rejonowy Szczecin- Centrum w Szczecinie – Wydział III Cywilny

w składzie: Przewodniczący: Sędzia Małgorzata Janik-Białek

Protokolant: stażysta Maja Hamanowska

po rozpoznaniu w dniu 11 czerwca 2024 r. w Szczecinie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Finanse spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w T.

przeciwko P. J.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego P. J. na rzecz powoda (...) Finanse spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w T. kwotę 1.866,45 zł (tysiąc osiemset sześćdziesiąt sześć złotych czterdzieści pięć groszy) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 14 lutego 2023 r. do dnia zapłaty;

II.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1.117 zł (tysiąc sto siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu, z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnia się wyroku do dnia zapłaty, w tym kwotę 900 zł (dziewięćset złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sędzia Małgorzata Janik- Białek

Sygn. akt III C 722/23

UZASADNIENIE

(...) Finanse Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w T. wniosła o zasądzenie od P. J. kwoty 1 866,45 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 14 lutego 2023 r. do dnia zapłaty i kosztami procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu żądania pozwu powód podniósł, że pozwany nie wywiązał się z umowy pożyczki zawartej w dniu 30 sierpnia 2022 r. za pomocą środków porozumiewania się na odległość i z tego tytułu powstało zadłużenie w dochodzonej pozwem kwocie. Roszczenie stało się wymagalne w dniu 19 stycznia 2023 r. na skutek wypowiedzenia umowy. Na dochodzoną pozwem kwotę składają się należności z następujących tytułów: kapitał pożyczki w kwocie 1 778,26 zł, odsetki umowne w kwocie 37,57 zł oraz odsetki od zadłużenia przeterminowanego w kwocie 50,54 zł.

Dochodzone pozwem roszczenie było przedmiotem postępowania przed Sądem Rejonowym Lublin – Zachód w Lublinie w elektronicznym postępowaniu upominawczym w sprawie o sygn. akt VI Nc – e (...). Postępowanie zostało umorzone, co uzasadnia żądanie zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu poniesionych w tym postępowaniu.

W odpowiedzi na pozew P. J. wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie na jego rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

Pozwany zaprzeczył, aby zawarł umowę pożyczki, z której strona powodowa wywodzi roszczenie oraz podniósł, że strona powodowa nie udowodniła, aby doszło do złożenia przez obydwie strony oświadczeń woli skutkujących zawarciem umowy na warunkach wskazanych w wydruku zatytułowanym „Umowa pożyczki nr (...)”, a w szczególności, aby pozwany złożył wniosek o udzielenie pożyczki i otrzymał trwały nośnik zawierający treść umowy. W tej sytuacji zastosowanie mógłby znaleźć przepis art. 5 ustawy z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta, zgodnie z treścią którego spełnienie świadczenia niezamówionego przez konsumenta, o którym mowa w art. 9 pkt 6 ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym, następuje na ryzyko przedsiębiorcy i nie nakłada na konsumenta żadnych zobowiązań. Brak odpowiedzi konsumenta na niezamówione świadczenie nie stanowi zgody na zawarcie umowy. Pozwany podniósł również, że złożony wydruk umowy nie spełnia warunków co do formy, jaka została zastrzeżona dla skutecznego zawarcia umowy o kredyt konsumencki. Zgodnie z art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim umowa o kredyt konsumencki powinna być zawarta w formie pisemnej, chyba że odrębne przepisy przewidują inną szczególną formę.

Pozwany podniósł nadto, że będąca przedmiotem sporu umowa pożyczki zawiera niedozwolone klauzule umowne, które rażąco naruszają interes konsumenta i z tego powodu jest nieważna na podstawie art. 58 k.c. Strona powodowa nie wskazała sposobu wyliczenia prowizji ani też kosztów, które poniosła w związku z kreowanym stosunkiem prawnym. Jako niedopuszczalne ocenić należy przerzucenie na konsumenta bliżej niezidentyfikowanych i zryczałtowanych opłat, które są oderwane od faktycznych obciążeń pożyczkodawcy. W ocenie pozwanego zastrzeżona prowizja niewątpliwie stanowi element wynagrodzenia pożyczkodawcy. Zdaniem pozwanego strona powodowa nie wykazała również, aby dokonano oceny zdolności kredytowej pozwanego, zgodnie z ar.t 9 i art. 9 a ustawy o kredycie konsumenckim.

W piśmie z dnia 2 listopada 2023 r. strona powodowa podtrzymała żądanie pozwu. Podniosła, że oświadczenia woli w przedmiocie zawarcia umowy zostały złożone w formie elektronicznej w ramach systemu zawierania umów na odległość. W ramach serwisu internetowego www.feniko.pl pozwany założył tzw. panel klienta, następnie doszło do weryfikacji jego tożsamości i numeru rachunku bankowego oraz weryfikacji numeru telefonu i adresu e – mail. Po złożeniu wniosku o udzielenie pożyczki, pozwany otrzymał na zweryfikowany adres e – mail wzór dokumentów: formularza informacyjnego, umowy pożyczki oraz oświadczenia o odstąpieniu od umowy. Po zapoznaniu się z tymi dokumentami i kliknięciu przycisku w panelu, otrzymał jednorazowy kod na swój numer telefonu. W chwili przesłania kodu, który otrzymał, wyraził wolę zawarcia umowy pożyczki. Doszło wówczas do zawarcia umowy i przesłania umowy pożyczki, formularza informacyjnego oraz oświadczenia o odstąpieniu od zawartej umowy na adres e – mail. Dokumenty te umieszczono również w panelu klienta. Procedura ta była pozwanemu znana, ponieważ uprzednio dwukrotnie zawarł umowę pożyczki i uregulował zobowiązania z tego tytułu. Forma elektroniczna, w jakiej doszło do zawarcia umowy, nie jest sprzeczna z ustawą o kredycie konsumenckim. Trwały nośnik to między innymi e – mail. Pozwany podjął spłatę również pożyczki będącej przedmiotem sporu. Nie zachodzą również przesłanki do uznania, aby jakiekolwiek postanowienia umowy miały charakter niedozwolonych klauzul umownych. Pozwany otrzymał treść umowy pożyczki, co dało jemu możliwość zapoznania się z jej warunkami i ich akceptacji. Wysokość prowizji stanowiącej wynagrodzenie za ponoszone ryzyko działalności kredytowej nie wykracza poza maksymalną wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu konsumenckiego wyznaczonych art. 36 a ustawy o kredycie konsumenckim. Nie jest również rażąco zawyżona.

W dalszym toku procesu strony nie modyfikowały swoich zasadniczych stanowisk procesowych.

Ustalenia faktyczne:

(...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w T. prowadzi działalność gospodarczą w zakresie udzielania pożyczek konsumenckich za pośrednictwem środków porozumiewania się na odległość.

Udzielenie pożyczki wymaga rejestracji w serwisie www.feniko.pl i utworzenia panelu klienta. Wraz z utworzeniem panelu klienta następuje weryfikacja adresu e – mail oraz numeru telefonu komórkowego podanych w interaktywnym formularzu za pomocą jednorazowych kodów autoryzacyjnych. Weryfikacja numeru rachunku bankowego, na który przekazane zostaną środki pieniężne tytułem pożyczki, następuje poprzez dokonanie wpłaty weryfikacyjnej w kwocie 1 zł. Taka weryfikacja klienta ma miejsce tylko raz przy zakładaniu panelu klienta.

Złożenie wniosku o udzielenie pożyczki wymaga zalogowania na panel klienta i wypełnienia wniosku o udzielenie pożyczki. Po prawidłowym wypełnieniu wniosku następuje weryfikacja zdolności kredytowej wnioskodawcy. Po pozytywnej weryfikacji zdolności kredytowej, klientowi udostępnia się za pośrednictwem e – maila oraz w ramach panelu klienta wzór umowy pożyczki, formularza informacyjnego oraz wzór oświadczenia o odstąpieniu od umowy pożyczki. Po zapoznaniu się z tymi dokumentami, klient klika przycisk w panelu klienta, a następnie otrzymuje jednorazowy kod na swój numer telefonu. Po pomyślnym zweryfikowaniu kodu przez pożyczkodawcę, klient otrzymuje informację o zawarciu umowy na odległość i uruchomieniu wypłaty całkowitej kwoty pożyczki oraz za pośrednictwem e – maila i w ramach panelu klienta następujące dokumenty na trwałym nośniku: zawartą umowę pożyczki, formularz informacyjny do umowy pożyczki oraz wzór oświadczenia o odstąpieniu od zawartej umowy pożyczki.

Niesporne.

Pozwany zarejestrował na stronie www.feniko.pl panel klienta. Jego adres e – mail, numer telefonu oraz numer rachunku bankowego zostały pozytywnie zweryfikowane.

Niesporne, a nadto dowód:

- potwierdzenie wykonania transakcji płatniczej k. 26.

30 sierpnia 2022 r. pozwany złożył wniosek o udzielenie pożyczki na następujących warunkach:

- kwota pożyczki: 2 000 zł,

- okres spłaty: 6 miesięcy,

- kwota do spłaty 2 732,27 zł,

- sposób wypłaty: przelew na konto bankowe o numerze PL (...).

W treści wniosku zostały wskazane następujące dane wnioskującego o pożyczkę: imię, nazwisko, numer PESEL, seria i numer dowodu osobistego, imiona rodziców oraz adres zamieszkania, a także numer telefonu i adres poczty e – mail: patrykjakubowski77@gmail.com.

Dowód:

- wydruk wniosku o udzielenie pożyczki k. 23 - 24.

Po zarejestrowaniu wniosku o udzielenie pożyczki powód dokonał weryfikacji zdolności kredytowej pozwanego w Biurze (...) SA, Krajowym Biurze (...) SA oraz w Krajowym Rejestrze Długów Biura (...) SA w W.. Na dzień dokonania sprawdzenia pozwany nie zalegał ze spłatą zobowiązań.

Dowód:

- informacje o pozwanym k. 68 – 73.

Po pozytywnej weryfikacji zdolności kredytowej poinformowano pozwanego e – mailowo, że jego wniosek został zweryfikowany pozytywnie. Wraz z informacją o pozytywnej weryfikacji wniosku, doręczono pozwanemu wzór umowy pożyczki numer (...), formularz informacyjny do umowy pożyczki i wzór oświadczenia o odstąpieniu od umowy pożyczki.

Poinformowano, że jeżeli akceptuje warunki pożyczki, powinien zalogować się na panelu klienta i kliknąć w odpowiedni przycisk.

Powód zaproponował zawarcie umowy pożyczki na następujących warunkach:

- całkowita kwota pożyczki – 2 000 zł,

- całkowita kwota do zapłaty – 2 732,27 zł.

Uruchomienie pożyczki nastąpi w dniu 30 sierpnia 2022 r. w formie przelewu kwoty 2 000 zł na rachunek bankowy wskazany we wniosku o udzielenie pożyczki, tj. PL (...).

Od kapitału pożyczki pożyczkodawca pobierze prowizję za udzielenie pożyczki w wysokości 637,86 zł. Rzeczywista roczna stopa oprocentowania wynosi 204,20% w stosunku rocznym.

Pożyczkobiorca zobowiązany jest do zwrotu całkowitej kwoty pożyczki, tj. kwoty 2 732,27 zł, w ratach miesięcznych, w terminach i kwotach określonych w harmonogramie spłat, który stanowi integralną część umowy (załącznik nr 1). Zgodnie z harmonogramem pożyczkobiorca zobowiązany był do spłaty pożyczki w 6 ratach miesięcznych, począwszy od 30 września 2022 r. w kwocie po 455,37 zł – 5 pierwszych rat i 6 rata w kwocie 455,42 zł.

Całkowita kwota pożyczki jest oprocentowana według zmiennej stopy procentowej, stanowiącej w stosunku rocznym dwukrotność wysokości odsetek ustawowych uregulowanych w art. 359 par. 2 k.c., tj. sumy stopy referencyjnej NBP i 3,5 punktów procentowych. Oprocentowanie pożyczki w dniu podpisania umowy wynosi 16% w stosunku rocznym. Szacunkowa kwota odsetek za cały okres obowiązywania umowy wynosi 94,41 zł.

Niespłacenie raty pożyczki w całości lub w części w ustalonym terminie powoduje uznanie niespłaconej kwoty za zadłużenie przeterminowane. Od kwoty niespłaconego w terminie kapitału, pożyczkodawca nalicza odsetki za opóźnienie według zmiennej stopy procentowej, stanowiącej w stosunku rocznym dwukrotność wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie uregulowanych w art. 481 par. 2 k.c., tj. sumy stopy referencyjnej NBP i 5,5 punktów procentowych. W dniu zawarcia umowy odsetki od zadłużenia przeterminowanego wynoszą 24% w stosunku rocznym.

Pożyczkodawca ma prawo wypowiedzieć umowę w formie pisemnej z zachowaniem 7 – dniowego okresu wypowiedzenia w przypadku niespłacenia przez pożyczkobiorcę jednej pełnej raty pożyczki przez okres co najmniej 30 dni.

Dowód:

- wydruk wiadomości e – mailowej k. 25,

- wzór umowy pożyczki k. 18 – 19,

- harmonogram – załącznik nr 1 do umowy k. 20,

- formularz informacyjny dotyczący kredytu konsumenckiego z dnia 30.08.2022 r. k. 22,

- oświadczenie o odstąpieniu od umowy pożyczki k. 21 v.

Pozwany zaakceptował warunki pożyczki przedstawione we wzorze umowy pożyczki i formularzu informacyjnym do umowy pożyczki i tym samym doszło do zawarcia umowy pożyczki numer (...).

Pozwany został poinformowany, że spłata pożyczki winna nastąpić do dnia 28 lutego 2023 r. przelewem na rachunek o numerze: (...); nazwa odbiorcy: (...) Finanse spółka z o.o., adres: (...)-(...) T., ul. (...); tytuł: spłata pożyczki (...).

W wykonaniu zawartej umowy pożyczki, na rachunek wskazany we wniosku o udzielenie pożyczki, tj. PL (...), 30 sierpnia 2022 r. wpłynęła kwota 2 000 zł tytułem „wypłata pożyczki numer (...)”.

Dowód:

- wiadomość e - mailowa k. 25,

- potwierdzenie wykonania transakcji płatniczej k. 27.

Pozwany spłacił dwie raty pożyczki w kwocie po 455,37 zł każda: wpłaty odnotowane zostały 7 października 2022 r. i 30 października 2022 r.

Dokonane wpłaty zostały zaliczone w następujący sposób: 859,60 zł na poczet kapitału, 49,10 zł na poczet odsetek umownych i kwota 2,04 zł na poczet odsetek od zadłużenia przeterminowanego.

Dowód:

- wydruki z rachunku bankowego k. 54 – 55.

W piśmie z dnia 19 grudnia 2022 r. (...) Finanse Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w T. złożyła oświadczenie o wypowiedzeniu umowy pożyczki numer (...) z powodu uchybienia terminowi spłaty wymagalnych rat.

Pismo to zostało doręczone pozwanemu 28 grudnia 2022 r.

Dowód:

- pismo z dnia 19.12.2022 r. k. 28,

- zpo k. 29.

Rozważania prawne:

Powództwo okazało się uzasadnione.

Powód wywodzi roszczenie z umowy pożyczki numer (...) zawartej 30 sierpnia 2022 r. przy wykorzystaniu środków porozumiewania się na odległość, na podstawie której pożyczono pozwanemu kwotę 2 000 zł i domaga się zwrotu pożyczonej kwoty wraz z prowizją i naliczonymi odsetkami.

Zgodnie z treścią przepisu art. 720 k.c. przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Przepis art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim (tekst jednolity: Dz. U. z 2023 roku, poz. 1028) stanowi, że przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę o kredyt w wysokości nie większej niż 255 550 złotych albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi. Zgodnie z przepisem ust. 2 za umowę o kredyt konsumencki uważa się w szczególności umowę pożyczki.

Zgodnie natomiast z art. 5 ust. 13 ustawy o kredycie konsumenckim umowa o kredyt konsumencki zawierana na odległość to umowa o kredyt konsumencki zawierana z konsumentem bez jednoczesnej obecności obu stron, przy wykorzystaniu środków porozumiewania się na odległość, o której mowa w ustawie z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (Dz. U. z 2012 r. poz. 1225).

Stan faktyczny sprawy Sąd ustalił na podstawie dokumentów i wydruków, co do wiarygodności i prawdziwości których nie powziął zastrzeżeń w zakresie wskazanym w dalszej części rozważań.

Na wstępie wskazać należy, że stosownie do treści art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Uregulowanie przepisu art. 6 k.c. stanowi o ciężarze dowodu w sensie materialnoprawnym i wskazuje kogo obciążają skutki nieudowodnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. Reguła dotycząca ciężaru dowodu nie może być rozumiana w ten sposób, że zawsze, bez względu na okoliczności sprawy, spoczywa on na stronie powodowej. Zgodnie z rozkładem ciężaru dowodu, wynikającym z przywołanego przepisu, powód jest zobowiązany do wykazania wszystkich okoliczności uzasadniających jego roszczenie tak co do zasady jak i wysokości. Pozwany zaś, który odmawia uczynienia zadość żądaniu powoda, obowiązany jest udowodnić fakty wskazujące na to, że uprawnienie żądającemu nie przysługuje. Spoczywający na pozwanym obowiązek dowiedzenia okoliczności wskazujących na wygaśnięcie zobowiązania nie może wyprzedzać ciążącego na powodzie obowiązku udowodnienia powództwa. Podkreślić jednakże należy, że art. 6 k.c. rozumiany być musi przede wszystkim w ten sposób, że strona, która nie przytoczyła wystarczających dowodów na poparcie swych twierdzeń ponosi ryzyko niekorzystnego dla siebie rozstrzygnięcia, o ile ciężar dowodu, co do tych okoliczności na niej spoczywał. (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 grudnia 2006 r., IV CSK 299/06). Obowiązek przedstawienia dowodów, zgodnie z przepisem art. 3 k.p.c. spoczywa na stronach, zaś ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.) spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne

(art. 6 k.c.). Nie wymagają jednak dowodu – stosownie do przepisu art. 229 k.p.c. – fakty przyznane w toku postępowania przez stronę przeciwną, jeżeli przyznanie nie budzi wątpliwości co do swej zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy. Nadto zgodnie z zasadą kontradyktoryjności, rządzącą procesem cywilnym, rzeczą sądu nie jest zarządzenie dochodzeń w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie, ani też sąd nie jest zobowiązany do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 232 k.p.c.). To strona powodowa, która domaga się zapłaty pewnej należności na drodze sądowej, winna co do zasady wykazać, iż należność ta – oznaczona co do wysokości, tytułu i daty płatności – nie została przez jej przeciwnika procesowego uiszczona.

Z uwagi na fakt, że pozwany zaprzeczył faktowi skutecznego zawarcia będącej przedmiotem sporu umowy pożyczki, na stronie powodowej – zgodnie z ogólną zasadą rozkładu ciężaru dowodu wyrażoną w art. 6 k.c. – spoczywał obowiązek wykazania, że pomiędzy stronami doszło do skutecznego zawarcia umowy pożyczki i że na jej podstawie na własność pozwanego została przeniesiona wskazana w umowie kwota pożyczki, tj. 2 000 zł, a także że pozwany nie wywiązał się z obowiązku zwrotu pożyczki i z tego tytułu powstało zadłużenie w dochodzonej pozwem kwocie.

Strona powodowa wywiązała się ze spoczywającego na niej obowiązku wykazania faktów, z których wywodzi skutki prawne, a to związania stron umową pożyczki oraz jej wykonania – przeniesienia na pozwanego własności kwoty 2 000 zł.

Do skutecznego zawarcia umowy pożyczki konieczne jest ustalenie, że doszło do złożenia skutecznych oświadczeń woli dwóch stron: pożyczkodawcy i pożyczkobiorcy.

Zgodnie z treścią przepisu art. 60 k.c. z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny, w tym również przez ujawnienie tej woli w postaci elektronicznej (oświadczenie woli). Zgodnie zaś z art. 61 par. 1 i par. 2 k.c. oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią. Odwołanie takiego oświadczenia jest skuteczne, jeżeli doszło jednocześnie z tym oświadczeniem lub wcześniej (par. 1). Oświadczenie woli wyrażone w postaci elektronicznej jest złożone innej osobie z chwilą, gdy wprowadzono je do środka komunikacji elektronicznej w taki sposób, żeby osoba ta mogła zapoznać się z jego treścią (par. 2). Przepis ten wyraża zasadę swobody formy, wedle której wola osoby skierowana na wywołanie zamierzonego skutku prawnego związanego z dokonywaną czynnością prawną, może być uzewnętrzniona w każdy dowolny sposób, ujawniający ją tak, że staje się dostatecznie zrozumiała dla adresata. W konsekwencji ujawnienie woli osoby dokonującej czynności prawnej może nastąpić także w sposób dorozumiany, przez jakiekolwiek zachowanie się, uzewnętrzniające tę wolę w sposób obiektywnie zrozumiały, które wyraża wolę wywołania skutków prawnych, objętych treścią czynności prawnej. Złożenie oświadczenia może być zarówno jednostkową czynnością, jak i całym procesem zachowań podmiotu składającego to oświadczenie, o ile w oparciu o całokształt okoliczności można podmiotowi składającemu oświadczenie przypisać zamiar wywołania określonych skutków prawnych, czyli gdy zachowanie to niesie za sobą określony komunikat mający wywołać skutki prawne ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 lutego 2017r., sygn. akt IV CSK 179/16, Legalis 1587604). Przepis ten umożliwia zatem składanie oświadczeń woli skutkujących np. zawarciem umowy w formie elektronicznej. Aby jednak mówić, że doszło do czynności prawnej polegającej na zawarciu umowy konieczne jest w pierwszej kolejności ustalenie, że doszło do złożenia dwóch zgodnych oświadczeń woli, a następnie, że oświadczenia te były skuteczne. Czym innym jest bowiem ustalenie, że doszło do faktu złożenia oświadczenia woli, a czym innym ustalenie, że oświadczenie to było skuteczne. O fakcie złożenia oświadczenia woli decydują w szczególności okoliczności, czy składający oświadczenie w ogóle wyraził swoją wolę – w zasadzie w dowolnej formie, o ile forma ta w wystarczający sposób wolę tę ujawniła oraz czy oświadczenie to doszło do adresata w rozumieniu art. 61 par. 2 k.c. Natomiast o skuteczności złożonego oświadczenia decydują w szczególności takie okoliczności, jak zdolność do czynności prawnych, forma czy należyte umocowanie.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy wskazać należy, że zaoferowany przez stronę powodową materiał dowodowy sprawy dał podstawy do przyjęcia, że strony złożyły skuteczne oświadczenia woli w formie elektronicznej, skutkujące zawarciem umowy pożyczki, z której powód wywodził swoje roszczenie oraz że na własność strony pozwanej została przeniesiona wskazana w umowie kwota.

Strona powodowa wyjaśniła, że udzielenie pożyczki wymaga rejestracji w serwisie www.feniko.pl i utworzenia panelu klienta. Wraz z utworzeniem panelu klienta następuje weryfikacja adresu e – mail oraz numeru telefonu komórkowego podanych w interaktywnym formularzu za pomocą jednorazowych kodów autoryzacyjnych. Weryfikacja numeru rachunku bankowego, na który przekazane zostaną środki pieniężne tytułem pożyczki następuje poprzez dokonanie wpłaty weryfikacyjnej w kwocie 1 zł. Taka weryfikacja klienta ma miejsce tylko raz przy zakładaniu panelu klienta. Złożenie wniosku o udzielenie pożyczki wymaga zalogowania na panel klienta i wypełnienia wniosku o udzielenie pożyczki. Po prawidłowym wypełnieniu wniosku następuje weryfikacja zdolności kredytowej wnioskodawcy. Po pozytywnej weryfikacji zdolności kredytowej, klientowi udostępnia się za pośrednictwem e – maila oraz w ramach panelu klienta wzór umowy pożyczki, formularz informacyjny oraz wzór oświadczenia o odstąpieniu od umowy pożyczki. Po zapoznaniu się z tymi dokumentami, klient klika przycisk w panelu klienta, a następnie otrzymuje jednorazowy kod na swój numer telefonu. Po pomyślnym zweryfikowaniu kodu przez pożyczkodawcę, klient otrzymuje informację o zawarciu umowy na odległość i uruchomieniu wypłaty całkowitej kwoty pożyczki oraz za pośrednictwem e – maila i w ramach panelu następujące dokumenty na trwałym nośniku: zawartą umowę pożyczki, formularz informacyjny do umowy pożyczki oraz wzór oświadczenia o odstąpieniu od zawartej umowy pożyczki. Pozwany nie wypowiedział się co do tych faktów, a zatem Sąd uznał jej za przyznane, stosownie do treści art. 230 k.p.c.

W celu wykazania faktu zawarcia umowy pożyczki w opisany powyżej sposób, powódka złożyła wydruk z systemu C. – wniosek o udzielenie pożyczki, w którym jako wnioskodawca widnieje pozwany, wiadomości e – mailowe informujące o zarejestrowaniu wniosku, pozytywnej weryfikacji zdolności kredytowej i zawarciu umowy, treść umowy pożyczki, formularza informacyjnego oraz oświadczenia o odstąpieniu od umowy oraz potwierdzenie przelewu pożyczonej kwoty 2 000 zł na rachunek bankowy wskazany we wniosku. Nadto powódka wniosła o zobowiązanie strony pozwanej do złożenia wyciągu z rachunku bankowego, na który dokonano wypłaty kwoty 2 000 zł za okres od dnia 29 sierpnia 2022 r. do dnia 31 sierpnia 2022 r. oraz zaświadczenia z (...) Spółki Akcyjnej w W., że pozwany nie jest posiadaczem tego rachunku bankowego. Zarządzeniem z dnia 7 lutego 2024 r. zobowiązano pozwanego do złożenia ww. dokumentów, w terminie 14 dni, pod rygorem skutków określonych w art. 233 § 2 k.p.c. Pozwany zobowiązania tego nie wykonał.

Przepis art. 231 k.p.c. stanowi, że sąd może uznać za ustalone fakty mające istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, jeżeli wniosek taki można wyprowadzić z innych ustalonych faktów (domniemanie faktyczne). Domniemanie faktyczne przewidziane w art. 231 k.p.c. jest środkiem pozwalającym ustalić określony element stanu faktycznego, konstruowany z uwzględnieniem reguł art. 233 par. 1 k.p.c., a tym samym należy do kręgu czynności dotyczących ustaleń faktycznych i oceny dowodów. Może mieć więc zastosowanie, gdy faktu istotnego dla rozstrzygnięcia sprawy nie można udowodnić wprost za pomocą dostępnych środków dowodowych lub przeprowadzenie dowodów na taką okoliczność byłoby istotnie utrudnione - w takiej sytuacji, na podstawie całokształtu materiału dowodowego, opierając się na innych, udowodnionych faktach, sąd może wyprowadzić logiczny wniosek co do zaistnienia tego innego faktu ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 grudnia 2020 roku, I CSK 34/19). Zgodnie natomiast z treścią przepisu art. 233 par. 1 k.c. sąd ocenia wiarogodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Zgodnie natomiast z przepisem art. 233 par. 2 k.p.c. sąd oceni na tej samej podstawie, jakie znaczenie nadać odmowie przedstawienia przez stronę dowodu lub przeszkodom stawianym przez nią w jego przeprowadzeniu wbrew postanowieniu sądu. Stanowisko, że „nikt nie może być zobowiązany do dowodzenia przeciwko sobie" nie tylko jest niezgodne z zasadą prawdy materialnej, wysłowionej w art. 3 k.p.c., ale i pomija obowiązek procesowy stron wynikający z art. 248 k.p.c. Zgodnie z tym przepisem każdy zobowiązany jest przedstawić na zarządzenie sądu dokument znajdujący się w jego posiadaniu i stanowiący dowód istotny dla rozstrzygnięcia sprawy, chyba że dokument zawiera informacje niejawne. Strona nie może ponadto odmówić przedstawienia dokumentu, jeżeli szkoda, na którą byłaby przez to narażona, polega na przegraniu sprawy ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 maja 2015 roku, III CSK 483/16). Konsekwencją prawną wobec sytuacji niedostarczenia dowodu do sądu przez powoda czy pozwanego, czy też wobec wszelkich przeszkód stawianych przez stronę podczas przeprowadzania postępowania dowodowego, jest ocena takich zachowań przez sąd na podstawie zasady swobodnej oceny, czyli według doświadczenia życiowego sądu oraz reguł logiki. To sąd zatem ma ocenić, jakie znaczenie nadać zachowaniu strony polegającym na niedostarczeniu dowodu do sądu, czy też innym przeszkodom stawianym przez stronę podczas przeprowadzania dowodów. Biorąc pod uwagę ogólną regułę, na podstawie której strony obowiązane są przedstawiać sądowi dowody potrzebne do rozstrzygnięcia sprawy oraz dawać wyjaśnienia zgodnie z prawdą i bez zatajania czegokolwiek (art. 3 k.p.c. i 232 k.p.c.), należy stwierdzić, że nieuzasadniona odmowa strony, stanowiąca przeszkodę w przeprowadzeniu dopuszczalnego dowodu, może być przez sąd oceniona negatywnie dla strony odmawiającej, przy analizie ostatecznego wyniku postępowania dowodowego w sprawie - art. 233 par. 2 k.p.c. ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 lutego 1996 roku, II CRN 197/95). Sąd, kierując się doświadczeniem życiowym oraz logiką, może przyjąć twierdzenia strony za udowodnione, mimo że nie przeprowadzono dowodów, które miały wykazać, że twierdzenia tej strony są prawdziwe. Jednakże nie przeprowadzenie tych dowodów wynikało z faktu, że dowody nie zostały dostarczone do sądu przez przeciwnika procesowego, który był w ich posiadaniu ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 lutego 1975 roku, III CR 844/74).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt rozpoznawanej sprawy wskazać należy, że w świetle materiału dowodowego zaoferowanego przez stronę powodową niezłożenie przez stronę pozwaną wyciągu z rachunku bankowego, na który wpłynęła kwota 2 000 zł ani zaświadczenia banku, że pozwany nie jest posiadaczem tego rachunku bankowego, należało ocenić jako okoliczność przemawiającą na korzyść strony powodowej. Uzyskanie informacji o posiadaczu tego rachunku oraz o wpływie środków na rachunek bankowy wymagało współdziałania strony pozwanej, ponieważ informacje te objęte są tajemnicą bankową. Niezłożenie przez pozwanego ww. dokumentów (lub wydruków w odniesieniu do wyciągu z rachunku bankowego) uniemożliwiło stronie powodowej wywiązanie się ze spoczywającego na niej obowiązku wykazania, że doszło do wykonania umowy pożyczki i przeniesienia na własność pozwanego wskazanej w umowie kwoty. Nieprzeprowadzenie dowodu na okoliczność przeniesienia na pozwanego wskazanej w umowie pożyczki kwoty środków pieniężnych wynika tylko i wyłącznie z faktu, że strona pozwana nie złożyła żądanych dokumentów. Wskazać przy tym należy, że wyjaśnienie przez pozwanego, że nie wywiązał się z nałożonego obowiązku, ponieważ powód nie przedstawił wystarczających dowodów na fakt zawarcia umowy, nie przemawia na jego korzyść. To właśnie brak informacji o posiadaczu rachunku i zaksięgowaniu na nim wpłaty pożyczonej kwoty uniemożliwia stronie powodowej udowodnienie twierdzeń uzasadniających żądanie pozwu. Sąd uznał zatem twierdzenia strony powodowej, że pomiędzy nią a pozwanym doszło do zawarcia umowy pożyczki i w jej wykonaniu do przeniesienia na pozwanego własności kwoty 2 000 złotych za prawdziwe i udowodnione. Za uznaniem powyższych faktów za udowodnione przemawia również fakt wygenerowania wydruków wniosku, umowy pożyczki, harmonogramu spłaty, formularza informacyjnego do umowy pożyczki i potwierdzenia przelewu pożyczonej kwoty. Fakt ich wygenerowania świadczy bowiem o tym, że doszło do skutecznego złożenia przez strony umowy oświadczeń woli o zawarciu umowy. Gdyby bowiem pozwany nie posiadał aktywnego konta na stronie internetowej pożyczkodawcy i nie złożył za pośrednictwem tego konta wniosku o udzielenie pożyczki i gdyby wniosek ten nie został uwzględniony, nie doszłoby do wygenerowania powyższych wydruków. Pozwany nie podniósł ani nie udowodnił, aby ujęte we wniosku, a następnie w umowie pożyczki dane osobowe (imię i nazwisko, seria i numer dowodu osobistego, numer PESEL i adres zamieszkania) pożyczkodawca mógł uzyskać od innej osoby niż pozwany. Sam fakt natomiast, że przybierający postać pisemną wydruk nie spełnia warunków dokumentu urzędowego ani dokumentu prywatnego, nie oznacza, że nie może on stanowić dowodu w sprawie. Kodeks postępowania cywilnego nie zawiera zamkniętego katalogu środków dowodowych i dopuszczalne jest skorzystanie z każdego źródła informacji o faktach istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, jeśli tylko nie jest to sprzeczne z przepisami prawa. W orzecznictwie Sądu Najwyższego nie budzi wątpliwości, że przepis art. 309 k.p.c. może mieć zastosowanie także do niepodpisanych wydruków komputerowych ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 2008 r. I CSK 138/08 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 września 2016 roku, V CSK 13/16). Wydruk komputerowy niepodpisanego listu, czy wydruk zestawienia (przekazanych środków) sporządzonego w programie E. co do zasady stanowią dowód w postępowaniu cywilnym jako tzw. „inny środek dowodowy", o którym mowa w art. 308 k.p.c. i art. 309 k.p.c., gdyż wymieniony tam katalog ma charakter otwarty. Jakkolwiek nie można przyjąć, że oświadczenie zawarte w wydruku komputerowym jest zgodne z rzeczywistym stanem rzeczy, to należy przyjąć, że przedmiotowy środek dowodowy świadczy o istnieniu zapisu komputerowego określonej treści w chwili dokonywania wydruku. Oczywiście każdy "inny środek dowodowy" wymieniony w art. 308 k.p.c. może ulec modyfikacjom, co przecież nie pozbawia go mocy dowodowej ( por. wyrok SA w Warszawie z dnia 22 marca 2022 r., V ACa 756/21). Niepoświadczone za zgodność z oryginałem kserokopie stanowią inny środek dowodowy, o którym mowa w art. 309 k.p.c. Przepis art. 243 ¹ k.c. stanowi, że przepisy tego Oddziału (Dokumenty) stosuje się do dokumentów zawierających tekst, umożliwiających ustalenie ich wystawców. Kserokopie zatem dokumentów sporządzonych w formie pisemnej lub dokumentowej mogą być przedmiotem dowodu w oparciu o przepisy tego Oddziału. Dokumenty przedłożone przez strony w formie niepoświadczonych za zgodność z oryginałem kserokopii nie są bowiem pozbawione mocy dowodowej, a jedynie winny być ocenione przez Sąd zgodnie z regułami art. 232 k.p.c. Gdyby zaś przyjąć, że kserokopie dokumentów sporządzonych w formie pisemnej lub dokumentowej nie są dokumentami, to zastosowanie znajdzie przepis art. 308 i 309 k.p.c. Dopóki zatem strona przeciwna ich nie zakwestionuje i nie zażąda złożenia oryginałów dokumentów stanowią one jeden z dopuszczalnych środków dowodowych przy pomocy, których strona może udowadniać fakty ( por. wyrok SA we Wrocławiu z dnia 25 maja 2021 r., I AGa 75/21).

Strona powodowa wykazała, że wywiązała się z obowiązku oceny zdolności kredytowej pozwanego.

Przepis art. 9 ust. 1 – 3 ustawy o kredycie konsumenckim stanowi, że kredytodawca przed zawarciem umowy o kredyt konsumencki jest zobowiązany do dokonania oceny zdolności kredytowej konsumenta (ust. 1). Ocena zdolności kredytowej dokonywana jest na podstawie informacji uzyskanych od konsumenta lub na podstawie informacji pozyskanych z odpowiednich baz danych lub zbiorów danych kredytodawcy (ust. 2). Konsument jest zobowiązany do przedstawienia, na żądanie kredytodawcy, dokumentów i informacji niezbędnych do dokonania oceny zdolności kredytowej (ust. 3).

Zgodnie natomiast z art. 9 a ust. 1 i 2 ustawy o kredycie konsumenckim instytucja pożyczkowa uzależnia udzielenie kredytu konsumenckiego od pozytywnej oceny zdolności kredytowej kredytobiorcy. Oceny zdolności kredytowej dokonuje się na podstawie analizy danych udostępnianych przez zaufanych dostawców gromadzących i przetwarzających dane niezbędne do takiej oceny, w szczególności przez:

1) instytucje, o których mowa w art. 105 ust. 4 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe, lub

2) biura informacji gospodarczej, o których mowa w ustawie z dnia 9 kwietnia 2010 r. o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych.

Przepis art. 9 a ust. 5 stanowi natomiast, że jeżeli instytucja pożyczkowa udzieliła konsumentowi kredytu konsumenckiego z naruszeniem przepisów ust. 1 i 2 lub gdy z treści oświadczenia konsumenta i uzyskanych przez instytucję pożyczkową informacji wynikało, że na dzień zawarcia umowy kredytu konsumenckiego konsument miał zaległości w spłacie innego zobowiązania pieniężnego wynoszące powyżej 6 miesięcy, a kredyt konsumencki nie był przeznaczony na spłatę tej zaległości, to:

1 ) zbycie wierzytelności z tej umowy w drodze przelewu lub w inny sposób jest nieważne;

2) dochodzenie wierzytelności jest dopuszczalne dopiero po dniu całkowitej spłaty wcześniejszego zobowiązania, jego wygaśnięcia lub po prawomocnym stwierdzeniu przez sąd nieistnienia tego zobowiązania - przy czym zakaz zbywania wierzytelności i jej dochodzenia nie wstrzymuje biegu przedawnienia, a za okres zakazu zbywania wierzytelności i jej dochodzenia nie można doliczać odsetek lub pozaodsetkowych kosztów kredytu, a także innych opłat związanych z tą wierzytelnością.

Cytowany przepis art. 9 a został dodany przez art. 7 pkt 2 ustawy z dnia 6 października 2022 r. o zmianie ustaw w celu przeciwdziałania lichwie (Dz.U z 2022 r. , poz. 2339) i obowiązuje od dnia 18 maja 2023 r. Zgodnie z art. 10 tej ustawy przepisów ustaw zmienianych w art. 1, art. 4, art. 6 i art. 7 pkt 3-7 w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą nie stosuje się do umów zawartych przed dniem wejścia w życie tych przepisów. Brzmienie tego przepisu nie daje podstaw do wnioskowania, by ustawodawca nadał przepisowi art. 9 a ustawy o kredycie konsumenckim moc wsteczną. Odnosi się on wprost jedynie do przepisów ustawy o kredycie konsumenckim zmienianych w art. 7 pkt 3 – 7. Nie zawiera natomiast żadnych postanowień odnoszących do przepisów dodanych do tej ustawy na podstawie art. 7 pkt 1 i 2. Brak tych postanowień – z uwagi na obowiązującą zasadę nie retroaktywności (art. 3 k.c.) – nie może być poczytany za wyrażenie przez ustawodawcę woli stosowania tego przepisu do oceny czynności prawnych – umów pożyczek, do których zastosowania mają przepisy ustawy o kredycie konsumenckim, zawartych przed dniem 18 maja 2023 r. W ocenie Sądu również i cel dodania przepisu art. 9 a - ochrona interesu ogółu konsumentów - nie uzasadnia wstecznego zastosowania tego przepisu. Przepis ten nakłada na instytucje pożyczkowe obowiązki w zakresie oceny zdolności kredytowej pożyczkobiorcy w szerszym zakresie niż wynika to z art. 9 (wskazuje wprost instytucje, do których instytucja pożyczkowa powinna wystąpić o udzielenie informacji o kredytobiorcy) oraz wprost uzależnia udzielenie kredytu konsumenckiego od pozytywnej oceny zdolności kredytowej, a także sankcjonuje uchybienie powyższym obowiązkom. Przed dodaniem tego przepisu ustawodawca wprawdzie nakazywał dokonanie oceny zdolności kredytowej konsumenta, jednakże nie określał w jaki sposób należy to uczynić (nie wskazywał do jakich instytucji w szczególności należy się zwrócić) ani też nie zawierał sankcji w postaci nieważności umowy przelewu wierzytelności. Nie sposób zatem uznać, w świetle zasady zaufania do państwa i ochrony porządku prawnego, aby ochrona konsumentów uzasadniała zastosowanie sankcji za uchybienie obowiązkom, które zgodnie z prawem obowiązującym w dacie nawiązania stosunku prawnego i jego wykonania, nie ciążyły na instytucji pożyczkowej ( por. także B. W., N. regulacje w zakresie oceny zdolności kredytowej konsumentów, Monitor Prawa Bankowego nr (...)-101).

Nawet gdyby przyjąć, że przepis art. 9 a ust. 5 ma zastosowanie do będącej przedmiotem sporu umowy pożyczki, to nie znajdzie on zastosowania w realiach faktycznych sprawy. Strona powodowa złożyła bowiem wydruki dotyczące historii kredytowej pozwanego pochodzące od Biura (...), z których wynika, że na dzień zawarcia umowy nie zalegał on ze spłatą zobowiązań. W ocenie Sądu nie zachodzą przesłanki do pominięcia dowodu z tych dokumentów na podstawie art. 458 ¹⁵ par. 4 k.p.c. Zgodnie z art. 458 ¹⁵ par. 1 k.p.c. przedsiębiorca będący powodem jest obowiązany powołać wszystkie twierdzenia i dowody w pozwie, a będący pozwanym - w odpowiedzi na pozew. Zgodnie natomiast z par. 4 tego przepisu twierdzenia i dowody powołane z naruszeniem par. 1 i 3 podlegają pominięciu, chyba że strona będąca przedsiębiorcą uprawdopodobni, że ich powołanie nie było możliwe albo że potrzeba ich powołania wynikła później. W takim przypadku dalsze twierdzenia i dowody na ich poparcie powinny być powołane w terminie dwóch tygodni od dnia, w którym ich powołanie stało się możliwe lub wynikła potrzeba ich powołania. Przepis ten został dodany ustawą z dnia 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw. Ustawa ta, w zakresie przepisów Działu II B „Postępowanie z udziałem konsumentów”, weszła w życie w dniu 1 lipca 2023 r. Zgodnie z art. 19 ust. 1 tej ustawy do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się przepisy ustawy zmienianej w art. 1 (Kodeks postępowania cywilnego), w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą. Zgodnie natomiast z ust. 2 w sprawach wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy nie stosuje się:

1) przepisu art. 17 pkt 4 ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, z wyjątkiem spraw rozpoznawanych przed sądem rejonowym, w których po dniu wejścia w życie niniejszej ustawy doszło do rozszerzenia powództwa lub wytoczenia przez pozwanego powództwa wzajemnego;

2) przepisów art. 458 ¹⁴-458 ¹⁶ , art. 505 ¹⁸ , art. 505 ¹⁹ oraz art. 569 § 1 ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą.

Sprawa niniejsza została wszczęta na skutek złożenia w dniu 14 lutego 2023 r. pozwu w elektronicznym postępowaniu upominawczym, a następnie złożenia pozwu w niniejszym Sądzie w terminie trzech miesięcy od dnia wydania postanowienia o umorzeniu postępowania w elektronicznym postępowaniu upominawczym. Prekluzja dowodowa przewidziana art. 458 ¹⁵ par. 4 k.p.c. nie ma zatem zastosowania w niniejszej sprawie.

Strona powodowa wykazała również, że wywiązała się z obowiązków nałożonych na pożyczkodawcę w art. 13 i art. 14 ustawy o kredycie konsumenckim i tym samym pozwanemu znane były warunki zawarcia umowy przed ich akceptacją i nawiązaniem stosunku umownego.

Przepis art. 13 ust. 1 tej ustawy stanowi, że kredytodawca lub pośrednik kredytowy przed zawarciem umowy o kredyt konsumencki jest zobowiązany podać konsumentowi, na trwałym nośniku, w czasie umożliwiającym zapoznanie się z tymi informacjami:

1) imię, nazwisko (nazwę) i adres (siedzibę) oraz adres do doręczeń elektronicznych, o którym mowa w art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 18 listopada 2020 r. o doręczeniach elektronicznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 285), zwany dalej "adresem do doręczeń elektronicznych", wpisany do bazy adresów elektronicznych, o której mowa w art. 25 tej ustawy, zwanej dalej "bazą adresów elektronicznych", kredytodawcy i pośrednika kredytowego;

2) rodzaj kredytu;

3) czas obowiązywania umowy;

4) stopę oprocentowania kredytu, warunki stosowania tej stopy oprocentowania oraz, jeżeli są dostępne, wszelkie indeksy lub stopy referencyjne mające zastosowanie do pierwotnej stopy oprocentowania kredytu, a także okresy, warunki i procedury zmian stopy oprocentowania kredytu; jeżeli umowa o kredyt konsumencki przewiduje różne stopy oprocentowania, informacje te podaje się dla wszystkich stosowanych stóp procentowych w danym okresie obowiązywania umowy;

5) całkowitą kwotę kredytu;

6) terminy i sposób wypłaty kredytu;

7) całkowitą kwotę do zapłaty przez konsumenta;

7a) rzeczywistą roczną stopę oprocentowania przedstawioną za pomocą reprezentatywnego przykładu, który obejmuje wszystkie założenia przyjęte do obliczenia tej stopy; w przypadku gdy konsument poinformował kredytodawcę o co najmniej jednym ze składników preferowanego przez siebie kredytu, takim jak okres obowiązywania umowy o kredyt lub całkowita kwota kredytu, składniki te powinny być uwzględnione w reprezentatywnym przykładzie;

7b) informację, że inne mechanizmy dokonywania wypłat mogą spowodować zastosowanie wyższej rocznej stopy oprocentowania - jeżeli umowa o kredyt przewiduje różne sposoby dokonywania wypłat, w odniesieniu do których obowiązują różne opłaty i stopy oprocentowania, a kredytodawca korzysta z założenia, o którym mowa w ust. 4 pkt 2 załącznika nr 4 do ustawy;

8) zasady i terminy spłaty kredytu oraz, w odpowiednich przypadkach, kolejność zaliczania rat kredytu konsumenckiego na poczet należności kredytodawcy; jeżeli w ramach kredytu stosuje się różne stopy oprocentowania dla różnych należności kredytodawcy, należy także podać kolejność zaliczania rat kredytu konsumenckiego na poczet różnych należnych sald, dla których stosuje się różne stopy oprocentowania;

9) informację dotyczącą obowiązku zawarcia umowy dodatkowej, w szczególności umowy ubezpieczenia, w przypadku gdy zawarcie takiej umowy jest niezbędne do uzyskania kredytu lub do uzyskania go na oferowanych warunkach;

10) w odpowiednich przypadkach, informację o innych kosztach, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt konsumencki, w szczególności o odsetkach, prowizjach, marżach, opłatach, w tym opłatach za prowadzenie jednego lub kilku rachunków, na których są zapisywane zarówno transakcje płatności, jak i wypłaty, łącznie z opłatami za korzystanie z instrumentów płatniczych zarówno dla transakcji płatności, jak i dla wypłat, oraz kosztach usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń, jeżeli są znane kredytodawcy, oraz warunki, na jakich koszty te mogą ulec zmianie;

11) informację o konieczności poniesienia opłat notarialnych, o ile wystąpią;

12) informację o stopie oprocentowania zadłużenia przeterminowanego, warunki jej zmiany oraz ewentualne inne opłaty z tytułu zaległości w spłacie kredytu;

13) informację o skutkach braku płatności;

14) w odpowiednich przypadkach informację o wymaganych zabezpieczeniach kredytu konsumenckiego;

15) informację o prawie konsumenta do odstąpienia od umowy;

16) informację o prawie konsumenta do spłaty kredytu przed terminem;

17) informację o prawie kredytodawcy do zastrzeżenia w umowie prowizji za spłatę kredytu przed terminem oraz zasady jej ustalania;

18) informację o prawie konsumenta do niezwłocznego otrzymania bezpłatnej informacji na temat wyników przeprowadzonej w celu oceny zdolności kredytowej weryfikacji w bazie danych;

19) informację o prawie konsumenta do otrzymania bezpłatnego projektu umowy, na warunkach określonych w art. 12;

20) w odpowiednich przypadkach informację o terminie, w którym kredytodawca lub pośrednik kredytowy jest związany informacjami, które przekazał konsumentowi.

Zgodnie natomiast z art. 14 ust. 1 kredytodawca lub pośrednik kredytowy przekazuje konsumentowi dane, o których mowa w art. 13 ust. 1 i 2, na formularzu informacyjnym dotyczącym kredytu konsumenckiego, którego wzór określa załącznik nr 1 do ustawy. Zgodnie z ust. 2 tego przepisu termin ważności formularza wynosi co najmniej 1 dzień roboczy.

Przepis art. 15 ust. ustawy o kredycie konsumenckim stanowi natomiast, że w przypadku umowy o kredyt konsumencki zawieranej na wniosek konsumenta na odległość, jeżeli środek porozumiewania się na odległość nie pozwala na przekazanie danych zgodnie z art. 13 ust. 1 i 2, kredytodawca lub pośrednik kredytowy przekazuje konsumentowi te dane niezwłocznie po zawarciu umowy o kredyt konsumencki na formularzu informacyjnym dotyczącym kredytu konsumenckiego.

Ze złożonych wiadomości e – mailowych kierowanych na adres poczty e – mail wskazany we wniosku o udzielenie kredytu wynika jednoznacznie, że pozwany otrzymał zarówno informacje wymagane przepisem art. 13 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim na trwałym nośniku – w panelu klienta i na pocztę e – mail, jak i po zawarciu umowy pożyczki – formularz informacyjny. Zgodnie z art. 5 pkt 17 ustawy o kredycie konsumenckim trwały nośnik to materiał lub urządzenie służące do przechowywania i odczytywania informacji przekazywanych konsumentowi w związku z umową o kredyt, przez czas odpowiedni do celów jakim informacje te służą oraz pozwalające na odtworzenie tych informacji w niezmienionej postaci. Niewątpliwie trwałym nośnikiem jest papier, pamięć USB, płyty CD i DVD, karty pamięci, dysk komputerowy, sms. Chodzi tu zatem o wszelkie nośniki danych, na których możliwe jest trwałe zapisanie i odtwarzanie utrwalonych treści i w stosunku do których niemożliwa jest późniejsza nieuprawniona ingerencja osób trzecich. Warunki te spełnia również wiadomość wysłana za pośrednictwem poczty elektronicznej. Wiadomość taką można bowiem przechowywać w stanie niezmienionym, gdyż jej nadawca nie ma możliwości późniejszej ingerencji w jej treść. Pozwany nie zaprzeczył, że adres poczty, na który wysłano wiadomość wraz z powyższymi informacjami nie należy do niego, nie zaoferował również żadnego dowodu, który podważyłby prawdziwość i wiarygodność treści wiadomości e – mailowej.

Brak również podstaw do zwolnienia się przez pozwanego z obowiązku zwrotu pożyczonej kwoty z tego powodu, że umowa nie została zawarta w formie pisemnej.

Przepis art. 29 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim stanowi, że
umowa o kredyt konsumencki powinna być zawarta w formie pisemnej, chyba że odrębne przepisy przewidują inną szczególną formę. Do zachowania pisemnej formy czynności prawnej wystarcza złożenie własnoręcznego podpisu na dokumencie obejmującym treść oświadczenia woli. Do zawarcia umowy wystarcza wymiana dokumentów obejmujących treść oświadczeń woli, z których każdy jest podpisany przez jedną ze stron, lub dokumentów, z których każdy obejmuje treść oświadczenia woli jednej ze stron i jest przez nią podpisany, o czym stanowi przepis art. 78 k.c. W cytowanym przepisie art. 29 ust. 1 nie określono skutków prawnych niedochowania formy pisemnej przy zawieraniu umowy o kredyt konsumencki, zatem przyjąć należy, że zastrzeżona ona została jedynie dla celów dowodowych. Zgodnie bowiem z dnia 73 par. 1 k.c. jeżeli ustawa zastrzega dla czynności prawnej formę pisemną, dokumentową albo elektroniczną, czynność dokonana bez zachowania zastrzeżonej formy jest nieważna tylko wtedy, gdy ustawa przewiduje rygor nieważności. Przepis art. 74 par. 1 k.c. zastrzeżenie formy pisemnej, dokumentowej albo elektronicznej bez rygoru nieważności ma ten skutek, że w razie niezachowania zastrzeżonej formy nie jest w sporze dopuszczalny dowód z zeznań świadków lub z przesłuchania stron na fakt dokonania czynności. Przepisu tego nie stosuje się, gdy zachowanie formy pisemnej, dokumentowej albo elektronicznej jest zastrzeżone jedynie dla wywołania określonych skutków czynności prawnej. Niedochowanie tej formy przez strony nie skutkuje nieważnością umowy. Tylko zastrzeżenie wymogu zachowania określonej formy oświadczenia (pisemnej) ad solemnitatem wykluczałoby możliwość skutecznego złożenia oświadczenia w jakiejkolwiek innej formie prawnej.

Analiza postanowień łączącej strony umowy nie daje podstaw do ustalenia, aby zawierała ona postanowienia skutkujące uznaniem je za nieważną w rozumieniu art. 58 par. 1 i 2 k.c.

Na wstępie wskazać należy, że celem przewidzianego w art. 36 a ust. 1 i 2 ustawy o kredycie konsumenckim ustawowego limitu kosztów kredytu nie jest wyłączenie kontroli abuzywności, lecz uniemożliwienie kredytodawcom stosowania kosztów przekraczających ten limit, chociażby postanowienia umowy przewidujące takie koszty nie stanowiły postanowień niedozwolonych. Sam fakt, że suma opłat nie przekracza ustawowego limitu nie oznacza tym samym, że każda z opłat pobierana jest w sposób uzasadniony, a przewidujące ją postanowienie odzwierciedla przepisy ustawowe. Przepis ten stanowi zabezpieczenie przed nakładaniem na konsumentów nadmiernych obowiązków finansowych. Jego wprowadzenie do systemu prawa nie oznacza automatycznego przyznania przedsiębiorcom uprawnienia do naliczania pozaodsetkowych kosztów kredytu konsumenckiego do wysokości określonej tym przepisem. Brak zatem podstaw do przyjęcia, że unormowania art. 36a - 36c ustawy o kredycie konsumenckim mają charakter szczególny wobec art. 58 k.c. i art. 385 ¹ k.c. wyłączając ich zastosowanie.

Przepis art. 58 par. 1 k.c. stanowi, że czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. Zgodnie z par. 2 tego przepisu nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Zgodnie natomiast z par. 3 jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana.

Strona pozwana upatruje nieważności będącej przedmiotem sporu umowy w ukształtowaniu postanowień odnoszących się do pozaodsetkowych kosztów pożyczki (prowizji), które w jej ocenie, zmierzają do obejścia bezwzględnie obowiązujących przepisów oraz kształtują stosunek prawny w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego.

W ocenie Sądu okoliczności faktyczne sprawy nie wskazują, aby żądanie zapłaty prowizji zmierzało do obejścia przepisów kształtujących stosunek pożyczki z konsumentem ani też nie narusza zasad współżycia społecznego.

Czynność prawna mająca na celu obejście ustawy w ujęciu art. 58 par. 1 k.c. polega na takim ukształtowaniu jego treści, która z punktu widzenia formalnego (pozornie) nie sprzeciwia się ustawie, ale w rzeczywistości (w znaczeniu materialnym) zmierza do zrealizowania celu, którego osiągnięcie jest ustawowo zakazane. Sprzeczna z zasadami współżycia społecznego jest natomiast czynność prawna dokonana w sytuacji nacisku na kontrahenta przy wykorzystaniu swoich wpływów albo pozycji związanej z zajmowanym stanowiskiem, z którym wiąże się decydowanie w takim czy innym sensie o sytuacji prawnej kontrahenta. Nadto podkreślenia wymaga, że nie każda obiektywna dysproporcja między świadczeniami uzasadnia sprzeczność z zasadami współżycia społecznego, lecz jedynie taka, która jest rażąca i pozwala na przyjęcie, że naruszane są przez zawarcie takiej umowy zasady lojalności i uczciwości w obrocie. Uznanie umowy za zawartą z przekroczeniem granic swobody z powodu naruszenia zasad współżycia społecznego, polegającego na nieprawidłowym (niesprawiedliwym) ukształtowaniu praw i obowiązków stron jest uzasadnione tylko w wypadkach wyjątkowej, szczególnej intensywności naruszenia oraz związanego z tym pokrzywdzenia jednej ze stron ( por. wyrok SN z dnia 22 czerwca 2023 r., (...) 969/22).

Ustawa o kredycie konsumenckim nie zakazuje obciążana konsumenta obowiązkiem zapłaty zarówno odsetek umownych – za korzystanie z kapitału, jak i odsetek za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego. Nie zakazuje również pobierania od konsumenta – obok odsetek - świadczeń definiowanych jako „pozaodsetkowe koszty kredytu”. Zgodnie bowiem z art. 6 ust. 5 tej ustawy całkowity koszt kredytu to wszelkie koszty, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt, w szczególności:

a) odsetki, opłaty, prowizje, podatki i marże jeżeli są znane kredytodawcy oraz

b) koszty usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń, w przypadku gdy ich poniesienie jest niezbędne do uzyskania kredytu lub do uzyskania go na oferowanych warunkach,

- z wyjątkiem kosztów opłat notarialnych ponoszonych przez konsumenta.

P. koszty kredytu natomiast to wszystkie koszty, które konsument ponosi w związku z umową o kredyt konsumencki, z wyłączeniem odsetek (art. 5 ust. 6 a ww. ustawy).

Pożyczkodawca uprawniony był zatem zarówno do zastrzeżenia dla siebie uprawnienia do naliczenia odsetek za korzystanie z kapitału (odsetek umownych) jak i prowizji. Uprawniony był również – z mocy art. 481 par. 1 k.c. – do żądania zapłaty odsetek za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, a zatem sam fakt, że pożyczkodawca zastrzegł sobie prawo do żądania należności z powyższych tytułów, nie zmierza do obejścia prawa ani nie narusza zasad współżycia społecznego.

Odnosząc się natomiast do postanowienia przewidującego zastrzeżenie prowizji, wskazać należy, że w świetle przepisów ustawy o kredycie konsumenckim obciążenie konsumenta obowiązkiem zapłaty świadczenia z tego tytułu jest prawnie dopuszczalne w granicach wyznaczonych zasadą swobody umów. Prowizja stanowi pozaodsetkowy koszt kredytu. Prowizja pobierana przez bank lub instytucję pożyczkową zwyczajowo jest wynagrodzeniem za ponoszone ryzyko działalności kredytowej. Maksymalną zaś wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu wskazuje przepis art. 36 a ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim. Zgodnie z jego treścią maksymalna wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu obliczana jest wg wzoru:

w którym poszczególne symbole oznaczają:

(...) maksymalną wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu,

K - całkowitą kwotę kredytu,

n - okres spłaty wyrażony w dniach,

R - liczbę dni w roku.

Zgodnie z ust. 2 tego przepisu w brzmieniu obowiązującym w dniu zawarcia umowy pozaodsetkowe koszty kredytu w całym okresie kredytowania nie mogą być wyższe od całkowitej kwoty kredytu. P. koszty kredytu wynikające z umowy o kredyt konsumencki nie należą się w części przekraczającej maksymalne pozaodsetkowe koszty kredytu obliczone w sposób określony w ust. 1 lub całkowitą kwotę kredytu, o czym stanowi art. 36 a ust. 3.

Przepisy art. 36a nie określają pozytywnie, w sposób bezwzględnie wiążący, liczby, charakteru i konkretnej wysokości kosztów składających się na pozaodsetkowe koszty kredytu, a jedynie wytyczają ramy, w których postanowienia umowy kredytu konsumenckiego, określające te koszty, muszą się mieścić. W przypadku natomiast, gdy postanowienia umowy o kredyt konsumencki naruszają przepisy określające maksymalną wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu, zostają one wyeliminowane z umowy, ale ich miejsce wypełnia dyspozycja normy prawnej ujętej w art. 36a ust. 3 ustawy o kredycie konsumenckim, ograniczająca wysokość tych kosztów do maksymalnej wysokości wynikającej z ust. 1 i 2 tego przepisu.

Zgodnie z treścią łączącej strony umowy prowizja wynosiła 637,86 zł, czyli 31,89% pożyczonej kwoty. Rzeczywista roczna stopa oprocentowania wynosiła 204,20%. Wysokość prowizji – jedynego pozaodsetkowego kosztu pożyczki – nie wykraczała poza granice wyznaczone przepisem art. 36 a ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim. P. koszty kredytu nie mogły bowiem przekraczać kwoty 800,60 zł ([2 000 zł x 0,25] + [2000 zł x 183/365x03]), czyli 40,03% pożyczonej kwoty. Pozwany, zgodnie z umową, zobowiązany był zwrócić w terminie do dnia 28 lutego 2023 r., tj. w terminie 6 miesięcy, kapitał pożyczki w kwocie 2 000 zł, odsetki za korzystanie z kapitału w kwocie 94,41 zł i prowizję w kwocie 637,86 zł. Pozwany zobowiązany zatem był do spłaty łącznie kwoty 2 732,27 zł. Wynagrodzenie pożyczkodawcy wynosiło 637,86 zł i nie sposób uznać, aby zważywszy na realia gospodarcze, w jakich pożyczka została udzielona i miała być spłacana oraz okres spłaty, wysokość obciążenia rażąco naruszała interesy konsumenta. Inflacja w tym okresie stale wzrastała. W tym stanie rzeczy żądanie wynagrodzenia w wysokości 31,89% pożyczonej kwoty nie sposób uznać za rażące. Świadczenie z tego tytuł miało bowiem wynagrodzić pożyczkodawcy nie tylko koszty prowadzonej działalności pożyczkowej ale również i ryzyko gospodarcze związane z udzieleniem pożyczki. Ryzyko to się ziściło – pożyczkobiorca nie zwrócił pożyczki w umówionym terminie. Istotnie, zważywszy na wysokość zastrzeżonych odsetek za opóźnienie (w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie), obciążenie pozwanego znacząco wzrasta. Wskazać jednakże należy, że powstanie obowiązku zapłaty odsetek za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego wiąże się z faktem niewykonania przez pozwanego obowiązku zwrotu pożyczki w umówionym terminie. O tym zatem, czy obowiązek zapłaty z tego tytułu w ogóle powstanie oraz w jakim rozmiarze (co do wysokości) decyduje tylko i wyłącznie konsument – tylko od jego woli zależy, czy wywiąże się z umowy w terminie, a jeżeli uchybi terminowi zapłaty, kiedy faktycznie zwróci pożyczoną kwotę. Nie sposób zatem uznać, aby powódka, zastrzegając odsetki za opóźnienie w wysokości odsetek maksymalnych zmierzała do uzyskania dodatkowych, nieusprawiedliwionych korzyści. Nie miał bowiem pewności, czy świadczenie z tego tytułu w ogóle powstanie, nie miał bowiem żadnego wpływu na decyzję konsumenta co do tego, czy zwróci pożyczkę w terminie, czy też terminowi temu uchybi. Nie bez znaczenia jest tutaj i fakt, że pozwany miała pełną wiedzę co do tego, jak kształtują się warunki umowy zarówno w przypadku, gdy spłaci pożyczkę w terminie jak i wtedy, gdy terminowi temu uchybi. Informacje w tym zakresie znajdują się bowiem w samej treści umowy.

Reasumując powyższe rozważania wskazać należy, że okoliczności faktyczne sprawy nie wskazują, aby zastrzeżenie obowiązku zapłaty prowizji w wysokości wynikającej z umowy, a także odsetek maksymalnych za opóźnienie zmierzało do obejścia prawa, czy też było sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Uznanie natomiast na podstawie art. 385 ¹ par. 1 k.c. danego postanowienia umownego za abuzywne nie oznacza, że jest ono nieważne, ani tym bardziej nie oznacza, że sankcją nieważności dotknięta jest cała umowa. W powołanym przepisie przewidziany został szczególny rodzaj sankcji, który należy odróżnić od nieważności, wzruszalności oraz bezskuteczności względnej i zawieszonej, a jest to sankcja bezskuteczności częściowej ex lege, która znajduje zastosowanie z mocy ustawy i działa ex tunc ( por. wyroki Sądu Najwyższego: z 30 czerwca 2021 r., I NSNc 191/21; z 1 września 2021 r., I NSNc 338/21; z 29 września 2021 r., I NSNc 333/21). Wyeliminowanie z umowy zawartej przez przedsiębiorcę z konsumentem postanowień niedozwolonych otwiera wprawdzie drogę do rozważań, czy umowa w pozostałym zakresie jest możliwa do utrzymania, jednak wynik tych rozważań nie poddaje się żadnemu automatyzmowi.

Materiał dowodowy sprawy nie dał również podstaw do ustalenia, aby omawiane powyżej postanowienie umowy miały charakter abuzywny.

Zgodnie z treścią przepisu art. 385 ¹ par. 1 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Jeżeli postanowienie umowy zgodnie z par. 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie (par. 2). Nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta (par. 3). Ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje (par. 4).

Klauzulą niedozwoloną w rozumieniu cytowanego przepisu art. 385 ¹ k.c. jest zatem takie postanowienie umowy zawartej z konsumentem, które spełnia łącznie wszystkie przesłanki określone w przepisie art. 385 ¹ k.c., tj.:

1)  nie jest postanowieniem uzgodnionym indywidualnie,

2)  nie jest postanowieniem w sposób jednoznaczny określającym główne świadczenia stron,

3)  kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy.

W rozpoznawanej sprawie między stronami nie było sporne, że będąca przedmiotem sporu umowa została zawarta pomiędzy przedsiębiorcą (poprzednik prawny strony powodowej) a konsumentem (pozwany). Nie zostało również udowodnione, aby postanowienia o wysokości prowizji były indywidualnie uzgodnione. Sporne postanowienia umowne niewątpliwie nie stanowiły świadczenia głównego z umowy pożyczki. Takiego charakteru nie ma bowiem prowizja stanowiąca wynagrodzenie instytucji pożyczkowej za ryzyko gospodarcze związane z udzielaniem pożyczek.

Okoliczności faktyczne sprawy nie wskazują, aby postanowienia te kształtowały prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy.

W rozumieniu art. 385 ¹ par. 1 k.c. „rażące naruszenie interesów konsumenta” oznacza nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków na jego niekorzyść w określonym stosunku obligacyjnym, natomiast „działanie wbrew dobrym obyczajom” w zakresie kształtowania treści stosunku obligacyjnego wyraża się w tworzeniu przez kontrahenta konsumenta takich klauzul umownych, które godzą w równowagę kontraktową tego stosunku. Pojęcia te mają charakter niedookreślony i ocenny; wymagają dokonania ich wykładni w każdej sprawie indywidualnie, z uwzględnieniem celu umowy, charakteru stosunku zobowiązaniowego, jak również zwyczajów i norm przyjętych w konkretnej dziedzinie aktywności gospodarczej (jest to szczególnie istotne w takich dziedzinach, które wytworzyły własne wzorce etyczne postępowania wobec konsumentów – takich jak bankowość, działalność ubezpieczeniowa itp.). Podstawowym elementem przyjętych w obrocie gospodarczym dobrych obyczajów jest zasada lojalności, uczciwości i szacunku wobec kontrahenta. Sprzeczne z dobrymi obyczajami będą więc takie działania, które zmierzają do niedoinformowania, dezinformacji, wykorzystania naiwności lub niewiedzy klienta, wprowadzenia go w błąd co do realnych obciążeń i ryzyka związanego z umową oraz co do tego, jakie świadczenia na swoją rzecz zastrzegł przedsiębiorca. Jeśli chodzi o pojęcie „interesu konsumenta”, to obejmuje ono elementy ekonomiczne (przede wszystkim związane z zachowaniem ekwiwalentności świadczeń stron oraz proporcjonalności obciążeń nałożonych na konsumenta do realnych kosztów związanych z umową i wartości świadczeń uzyskanych przez konsumenta), ale również pozaekonomiczne, takie jak pewność obrotu, zaufanie, czas poświęcony na realizację swoich uprawnień, przekonanie o rzetelnym potraktowaniu przez drugą stronę umowy. Ustawodawca wymaga, by naruszenie interesów konsumenta przez klauzulę niedozwoloną nastąpiło w stopniu „rażącym”, a zatem musi być to naruszenie znaczne, polegające na drastycznym odejściu od zasad uczciwego obrotu, lojalności, szacunku dla drugiej strony umowy. Działanie wbrew „dobrym obyczajom” w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c. w zakresie kształtowania treści stosunku obligacyjnego wyraża się w tworzeniu przez partnera konsumenta takich klauzul umownych, które godzą w równowagę kontraktową tego stosunku ( por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 13 września 2012 roku, sygn. VI ACa 461/12). Rażące naruszenie interesów konsumentów polega w tym kontekście na nieusprawiedliwionej dysproporcji praw i obowiązków na niekorzyść konsumenta ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 lipca 2005 roku, sygn. I CK 832/04).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt rozpoznawanej sprawy wskazać należy, że w okolicznościach faktycznych sprawy nie zachodzi dysproporcja praw i obowiązków stron spornej umowy pożyczki skutkująca rażącym naruszeniem praw konsumenta – pozwanego ani zakłóceniem równowagi kontraktowej stron. Pozwany, w wykonaniu umowy pożyczki otrzymał kwotę 2 000 zł na okres 6 miesięcy. Z umowy nie wynika, aby wykonanie umowy przez pozwanego, tj. zwrot pożyczonej kwoty był w jakikolwiek sposób zabezpieczony (np. weksel, poręczenie). Za korzystanie z tej kwoty przez okres 6 miesięcy zobowiązany był zapłacić odsetki w wysokości odsetek maksymalnych w kwocie 94,41 zł oraz prowizję – wynagrodzenie za ryzyko związane z udzieleniem pożyczki. Łączne obciążenie pozwanego w przypadku terminowej spłaty pożyczki wynosiło zatem 732,27 zł. Nałożenie na konsumenta obowiązku zwrotu poza kapitałem pożyczki kwoty 732,27 zł tytułem wynagrodzenia (bo taki charakter mają również zastrzeżone odsetki umowne) było uzasadnione faktem udzielenia pożyczki bez żadnego zabezpieczenia. Ryzyko braku wykonania umowy przez konsumenta było zatem znacznie wyższe niż w przypadku, gdyby zwrot pożyczki był w jakikolwiek sposób zabezpieczony. Zważywszy na wysokość udzielonej pożyczki (2 000 zł), obowiązek zwrotu pozaodsetkowych kosztów kredytu w wysokości 637,86 zł nie skutkuje rażącym naruszeniem praw konsumenta. Wzrost obciążenia konsumenta – obowiązek zapłaty odsetek za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego - wiązał się tylko i wyłącznie z niewykonaniem przez konsumenta wynikającego z umowy obowiązku zwrotu pożyczonej kwoty. Pozwany miał zwrócić pożyczoną kwotę do dnia 28 lutego 2023 r. Pożyczkodawca, udzielając pożyczki, miał pełne prawo oczekiwać nie tylko wynagrodzenia za czas, na jaki pożyczka została udzielona, ale również i terminowego jej zwrotu, tak aby od dnia 1 marca 2023 r., mógł korzystać ze zwróconej kwoty 2 000 zł. Tymczasem pozwany kwoty tej zwrócił i tym samym pozbawił powódkę możliwości korzystania z tej kwoty i osiągania korzyści, jaką mogłaby osiągnąć gdyby kwotę tą zainwestowała. Z tego tytułu powód może domagać się wynagrodzenia w postaci odsetek za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego. Wysokość zaś tego wynagrodzenia zależy nie tylko od zastrzeżonej w umowie wysokości odsetek ale również i od liczby dni opóźnienia w zapłacie. Od umówionego terminu zwrotu pożyczki do dnia wyrokowania w sprawie upłynęło prawie półtora roku. Pozwany w tym okresie zwrócił jedynie dwie raty w kwocie po 455,37 zł każda, tj. 910,74 zł.

Nie sposób również uznać, aby pożyczkodawca nie dochował obowiązku poinformowania pozwanego o warunkach spłaty pożyczki, czy też aby zataił jakiekolwiek informacje w tym zakresie. Umowa wskazuje zarówno kwotę udzielonej pożyczki, kwotę prowizji (kwotę pobieraną z tego tytułu) i wysokość oprocentowania umownego i oprocentowania tzw. „karnego” (stopę procentową na dzień zawarcia umowy, podstawę prawną, z której wynika wysokość oprocentowania, wysokość odsetek w stosunku dziennym).

Pozwany miał zatem pełną wiedzę co do tego, jak kształtują się warunki umowy, wiedział zatem jakie kwoty będzie zmuszony zapłacić i z jakiego tytułu.

Nadto wskazać należy, że przewidziany art. 36 a ustawy o kredycie konsumenckim mechanizm ograniczenia kosztów umowy pożyczki, jakie miałby ponosić konsument, miał na celu także przywrócenie owej równowagi kontraktowej. Jeżeli zatem wysokość kosztów danej umowy pożyczki, pomimo zastosowania mechanizmu ograniczającego ich wysokość, określonego w tym przepisie nadal miałaby świadczyć o naruszeniu interesów konsumenta (z uwagi na relację wysokości udzielonej pożyczki do tych zredukowanych kosztów), to z całą pewnością naruszenie to nie będzie już miało charakteru „rażącego”, jak tego wymaga art. 385 ¹ par. 1 k.c. (por. postanowienie SN z dnia 28 kwietnia 2022 r., I NSNc 275/21).

Odnosząc się natomiast do zarzutu niewykazania zasadności żądania pozwu wskazać należy, że zgodnie z umową pozwany miał zwrócić 2 732,27 zł, w tym: 2 000 zł tytułem kapitału, 637,86 zł tytułem prowizji i 94,41 zł tytułem szacunkowych odsetek umownych. Strona powodowa domaga się zapłaty kwoty 1866,45 zł, na którą składają się należności z następujących tytułów: kapitał pożyczki w kwocie 1 778,26 zł, odsetki umowne w kwocie 37,57 zł oraz odsetki od zadłużenia przeterminowanego w kwocie 50,54 zł. Pozwany dokonał bowiem spłaty 2 rat w kwocie po 455,37 zł każda, czyli 910,74 zł. Kwota ta została zaliczona w następujący sposób: 859,60 zł na poczet kapitału, 49,10 zł na poczet odsetek umownych i kwota 2,04 zł na poczet odsetek od zadłużenia przeterminowanego.

Wysokość należności z tytułu kapitału i prowizji wynika wprost z umowy. Z treści umowy wynika również i uprawnienie do naliczania odsetek za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego (odsetka karne od zadłużenia przeterminowanego). Odsetki zostały naliczone od kwoty kapitału (1 778,26 zł) w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od dnia wystąpienia zaległości do dnia poprzedzającego wniesienie pozwu do Sądu Rejonowego Lublin – Zachód w Lublinie.

Reasumując powyższe rozważania wskazać należy, że wobec twierdzeń powoda co do wysokości zadłużenia udokumentowanych przedstawionymi wydrukami, pozwany zobligowany był do podniesienia twierdzeń i zarzutów oraz naprowadzenia dowodów na okoliczności zwalniające go z obowiązku zapłaty. Pozwany obowiązkowi w tym zakresie nie sprostał. Jeżeli strona kwestionuje prawdziwość lub wiarygodność faktów zawartych w dokumentach lub wydrukach komputerowych, winna podnieść konkretne zarzuty co do ich treści oraz naprowadzić dowody, które pozwolą na poczynienie odmiennych od twierdzeń strony powodowej ustaleń faktycznych. Pozwany tymczasem, poza wskazaniem, że żądanie pozwu nie zostało udowodnione co do wysokości, nie podniósł żadnych konkretnych zarzutów, a w szczególności, aby dokonał wpłat na poczet spłaty pożyczki, które nie zostały zaksięgowane. Dlatego też Sąd uznał zaoferowane przez powódkę dowody za przydatne do poczynienia ustaleń faktycznych w sprawie co do wysokości zadłużenia. W postępowaniu cywilnym zadaniem sądu jest zbadanie, czy w ramach prawa materialnego, stanowiącego podstawę rozstrzygania o żądaniu powoda, strony udowodniły fakty, z których każda z nich wywodzi skutki prawne dla niej korzystne. Wymaga to przedstawienia przez każdą ze stron twierdzeń, co do istnienia bądź nieistnienia określonych faktów oraz udowodnienia tych twierdzeń. Wyrażenie wątpliwości co do prawdziwości twierdzeń strony przeciwnej, względnie, co do prawdopodobieństwa zaistnienia innych jeszcze okoliczności faktycznych niż wskazane przez stronę przeciwną, bez jednoczesnego ich wykazania przy pomocy powołanych przez siebie dowodów lub udowodnienia braku wiarygodności dowodów przeprowadzonych przez drugą stronę (art. 6 k.c., art. 232 k.p.c., nie spełnia wymogu udowodnienia własnych twierdzeń.

Mając powyższe na uwadze, Sąd uwzględnił powództwo i zasądził od pozwanego na rzecz powódki żądaną pozwem kwotę 1 866,45 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie, liczonymi w stosunku rocznym od dnia 14 lutego 2023 r. do dnia zapłaty.

Roszczenie o odsetki za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego znajduje oparcie w treści art. art. 359 § 1 k.c. i art. 481 § 1 i 2 k.c. Zgodnie z treścią przepisu art. 481 § 1 k.c. jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Dłużnik popada w opóźnienie jeśli nie spełnia świadczenia pieniężnego w terminie, w którym stało się ono wymagalne także wtedy, gdy kwestionuje istnienie lub wysokość świadczenia ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 października 2003 r., sygn. II CK 146/02).

Roszczenie wynikające z będącej przedmiotem sporu umowy pożyczki stało się wymagalne na skutek wypowiedzenia umowy z dniem 19 stycznia 2023 r. Pozwany pozostaje zatem w opóźnieniu w spełnieniu świadczenia z tego tytułu od dnia 20 stycznia 2023 r., co uzasadnia żądanie zapłaty odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego od dnia wniesienia pozwu do Sądu Rejonowego Lublin – Zachód w Lublinie , tj. 14 lutego 2023 r.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 par. 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. Przepis art. 98 § 1 k.p.c. stanowi, że strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Na koszty te, zgodnie z treścią art. 98 par. 3 k.p.c., składa się: opłata od pozwu w kwocie 200 złotych, wynagrodzenie pełnomocnika powoda, którego wysokość ustalono na podstawie par. 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 5 listopada 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 roku, poz. 1804 ze zm.) na kwotę 900 złotych oraz opłata skarbowa od złożonego dokumentu pełnomocnictwa procesowego w kwocie 17 złotych. Nadto stronie powodowej należą się od kwoty zasądzonej tytułem zwrotu kosztów procesu odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty, o czym Sąd orzekł na podstawie art. 98 par. 1 ¹ k.p.c.

Mając powyższe na uwadze, orzeczono jak w sentencji.

Sędzia Małgorzata Janik-Białek