Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 czerwca 2014 r.

Sąd Apelacyjny - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 5 czerwca 2014 r. w Gdańsku

sprawy W. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o wysokość świadczenia

na skutek apelacji W. S.

od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku VIII Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 4 marca 2013 r., sygn. akt VIII U 1076/12

I.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie 2 i zobowiązuje organ rentowy do obliczenia wysokości emerytury należnej W. S. przy uwzględnieniu wskaźnika wysokości podstawy wymiaru 174, 95% ;

II.  stwierdza, iż organ rentowy ponosi odpowiedzialność za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji,

III.  zasądza od pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. na rzecz W. S. kwotę 150 (sto pięćdziesiąt) zł tytułem zwrotu kosztów procesu za drugą instancję.

Sygn. akt III AUa 860/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 27 czerwca 2012 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. ustalił W. S. prawo do emerytury. Organ rentowy nie uwzględnił do ustalenia wysokości podstawy świadczenia wynagrodzeń wykazanych w zaświadczeniach z dnia 22 grudnia 2003 r. wskazując, że dokumenty te obarczone są brakami formalnymi, a ponadto wynagrodzenie w nich wskazane podane zostało bez rozbicia na poszczególne składniki. W związku z powyższym organ ten za okres od 1979 r. do 1998 r. przyjął zarobki w wysokości minimalnej płacy.

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł W. S. wnosząc o jej uchylenie i doliczenie spornych zarobków.

W uzasadnieniu wskazał, że na okoliczność braku nr PESEL oraz daty urodzenia załączył świadectwo pracy, gdzie data urodzenia widnieje.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując stanowisko przedstawione w zaskarżonej decyzji.

Na rozprawie w dniu 26 listopada 2012 r. ubezpieczony wniósł o przeliczenie jego emerytury z uwzględnieniem okresu od 1979 r. do 1998 r.

Wyrokiem z dnia 04 marca 2013 r. w sprawie VIII U 1076/12 Sąd Okręgowy w Gdańsku VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych:

1) zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że zobowiązał Zakład Ubezpieczeń Społecznych do obliczenia wysokości emerytury należnej W. S., z uwzględnieniem wynagrodzenia otrzymanego przez ubezpieczonego w czasie zatrudnienia w B. – (...) Kombinacie (...), Zakładzie Produkcji (...) w B.: za 1979 rok (3 miesiące) w kwocie 17.149,00 (siedemnaście tysięcy sto czterdzieści dziewięć) złotych oraz za 1980 rok (11 miesięcy) w kwocie 77.217,00 (siedemdziesiąt siedem tysięcy dwieście siedemnaście) złotych,

2) oddalił odwołanie w pozostałym zakresie,

3) stwierdził, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za niewyjaśnienie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji w sprawie.

Podstawę tego rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia i rozważania Sądu I instancji:

Decyzją z dnia 27 czerwca 2012 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. przyznał W. S. prawo do emerytury. Organ emerytalny nie uwzględnił do ustalenia wysokości podstawy świadczenia wynagrodzeń wykazanych w zaświadczeniach z dnia 22 grudnia 2003 roku, bowiem dokumenty te obarczone są brakami formalnymi. Ponadto wynagrodzenie wskazane w tych dokumentach podane zostało bez rozbicia na poszczególne składniki.

W okresie od dnia 03 października 1979 r. do dnia 22 listopada 1980 r. ubezpieczony zatrudniony był w B. – (...) Kombinacie (...).

W tym czasie jego wynagrodzenie kształtowało się następująco:

- październik 1979 r. do grudnia 1979 r. w kwocie 17.149,00 zł,

- styczeń do listopada 1980 r. w kwocie 77.217,00 zł.

W okresie od dnia 02 grudnia 1980 r. do dnia 26 marca 1998 r. W. S. zatrudniony był w Stoczni (...) S.A. w G..

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił w oparciu o dokumenty znajdujące się w aktach niniejszej sprawy oraz w aktach organu rentowego, albowiem ich autentyczność nie były kwestionowana w toku procesu. Sąd ten również nie znalazł podstaw do podważenia ich wiarygodności z urzędu.

Sąd I instancji nie dał wiary zaświadczeniu o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 22 grudnia 2003 r. W ocenie tego Sądu w/w zaświadczenie jest niewiarygodne, albowiem jak wynika z oświadczenia wnioskodawcy, nie zachowała się żadna dokumentacja płacowa, zaś zaświadczenie to zostało wydane na podstawie rzekomej dokumentacji płacowej. Ponadto Sąd Okręgowy wskazał, iż zarówno te dokumenty, jak i zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu wydane świadkowi S. W. zostały wystawione przez tą samą osobę w stosunkowo krótkim okresie czasu, tj. grudzień 2003 r. i luty 2004 r. Jednakże wypełnione zostały dwoma zupełnie różnymi charakterami pisma. Co więcej nie znalazło one odzwierciedlenia w żadnych innym dowodzie zgromadzonym w toku postępowania sądowego. Mając zatem na uwadze powyższe, Sąd ten doszedł do przekonania, iż nie sposób dać wiary tym zaświadczeniom.

Nie kwestionując wiarygodności świadków: H. D. i S. W. Sąd I instancji nie uwzględnił złożonych przez nich zeznań w konstruowaniu stanu faktycznego. Wskazał bowiem, iż świadkowie ci zeznawali na okoliczność wysokości zarobków ubezpieczonego w spornym okresie. Jednakże żaden ze świadków nie posiadał wiedzy na temat wysokości zarobków ubezpieczonego, w związku z czym Sąd ten nie uwzględnił ich ustalając stan faktyczny w przedmiotowej sprawie.

W ocenie Sądu Okręgowego, w świetle poczynionych ustaleń faktycznych, odwołanie W. S. jest częściowo zasadne i jako takie zasługuje na częściowe uwzględnienie.

Zgodnie z art. 111 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) wysokość emerytury lub renty oblicza się ponownie, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3, od podstawy wymiaru ustalonej w myśl art. 15, jeżeli do jej obliczenia wskazano podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe na podstawie przepisów prawa polskiego:

1) z liczby kolejnych lat kalendarzowych i w okresie wskazanym do ustalenia poprzedniej podstawy wymiaru świadczenia,

2) z kolejnych 10 lat kalendarzowych wybranych z 20 lat kalendarzowych, poprzedzających bezpośrednio rok kalendarzowy, w którym zgłoszono wniosek o przyznanie emerytury lub renty albo o ponowne ustalenie emerytury lub renty, z uwzględnieniem art. 176,

3) z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu, przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie emerytury lub renty,

- a wskaźnik wysokości podstawy wymiaru jest wyższy od poprzednio obliczonego.

W myśl art. 15 ustawy emerytalnej podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 tego przepisu przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę. Na wniosek ubezpieczonego podstawę wymiaru emerytury lub renty może stanowić ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe w okresie 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu.

Na okoliczność wysokości zarobków osiąganych przez ubezpieczonego w spornych latach, tj. 1979 – 1998 Sąd I instancji dopuścił dowód z akt osobowych ubezpieczonego.

Sąd ten wskazał, że dopuścił dowód z akt osobowych jedynie z okresu, w jakim wnioskodawca był zatrudniony w B. – (...) Kombinacie (...), albowiem jedynie od tego pracodawcy uzyskał dokumentację osobową.

Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego w postępowaniu sądowym nie obowiązuje ograniczenie co do środków dowodowych stwierdzających wysokość zarobków lub dochodów stanowiących podstawę wymiaru emerytury lub renty określane w § 20 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 r. (por. wyrok S.N. z dnia 25 lipca 1997 r. w sprawie II UKN 186/97, publik. OSN – 1998/11/342).

Sąd Okręgowy stwierdził, że ustalenie wysokości wynagrodzenia za sporny okres było możliwe na podstawie kart przebiegu zatrudnienia znajdujących się w aktach osobowych skarżącego. Zdaniem tego Sądu z kart tych bezspornie wynika jakie wynagrodzenie ubezpieczony osiągał w poszczególnych miesiącach oraz jakie składniki na te wynagrodzenie się składały.

Wobec powyższego, uznając odwołanie wniesione przez ubezpieczonego za zasadne w zakresie uwzględnienia wysokości zarobków osiągniętych przez ubezpieczonego w okresie zatrudnienia w B. – (...) Kombinacie (...), na mocy cytowanych wyżej przepisów oraz art. 477 (14) § 2 k.p.c., Sąd I instancji orzekł jak w pkt 1 sentencji wyroku.

Odnośnie zaś okresu zatrudnienia ubezpieczonego w Stoczni (...) S.A. Sąd ten wskazał, że ubezpieczony nie przedłożył żadnej wiarygodnej dokumentacji, która potwierdzałaby w jakiej wysokości otrzymywał wynagrodzenie w okresie zatrudnienia. Nie przedstawił tez innych dowodów na wskazaną powyżej okoliczność.

Uznając, że w tej części żądanie ubezpieczonego jest nieudowodnione, na podstawie cytowanych wyżej przepisów oraz art. 477 (14) § 1 k.p.c., orzekł jak w punkcie 2 sentencji wyroku.

Uznając, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nie ustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji z uwagi na to, że dopiero przeprowadzenie postępowania dowodowego w toku postępowania sądowego pozwoliło ustalić wysokość zarobków ubezpieczonego w spornych okresach, Sąd Okręgowy orzekł jak w pkt 3 sentencji wyroku.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł W. S. zaskarżając ten wyrok w części – co do pkt 2 oraz 3 i zarzucając temu orzeczeniu:

1) mającą wpływ na treść zaskarżonego wyroku sprzeczność w ustaleniach faktycznych Sądu I instancji z zebranym materiałem dowodowym w sprawie, a polegającą na uznaniu, iż zachodzi okoliczność o jakiej mowa w art. 15 ust. 2 lit. a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, tj. nie można ustalić w stosunku do W. S. podstawy wymiaru składek w okresie pozostawania przez niego od dnia 02 grudnia 1980 r. do dnia 26 marca 1998r. w stosunku pracy ze Stocznią (...) S.A. w G., stanowiących podstawę ustalenia wymiaru emerytury i renty, pomimo przedłożenia przez ubezpieczonego za przedmiotowy okres organowi rentowemu sporządzonego przez pracodawcę zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 22 grudnia 2003 r. - na formularzu Rp-7;

2) mającą wpływ na treść zaskarżonego wyroku sprzeczność w ustaleniach faktycznych Sądu Okręgowego z zebranym w sprawie materiałem dowodowym, powiązaną z odebraniem waloru wiarygodności zaświadczeniu z dnia 22 grudnia 2003 r., a polegającą na przyjęciu ustaleń, iż ubezpieczony oświadczył, że nie zachowała się żadna dokumentacja płacowa z przedmiotowego okresu - w konsekwencji czego Sąd ten w wyniku błędnego toku rozumowania przyjął nieprawdziwe ustalenie faktyczne, że: „zaświadczenie to zostało wydane na podstawie rzekomej dokumentacji płacowej”, z kolei w konsekwencji czego błędnie ustalił, że zaświadczenia Rp-7 zostały sporządzone przez ówczesnego pracodawcę ubezpieczonego, pomimo braku istnienia dokumentacji w tym zakresie, podczas gdy z zebranego materiału dowodowego nie można wyprowadzić takiego wniosku;

3) mające wpływ na treść zaskarżonego rozstrzygnięcia naruszenie prawa procesowego, a mianowicie art. 233 k.p.c. poprzez dokonanie oceny dowodu w postaci zaświadczeń Rp-7 z dnia 22 grudnia 2003 r. poprzez uznanie ich za niewiarygodne na tej podstawie, iż zdaniem Sądu I instancji, pomimo podpisania ich przez tę samą osobę, która miała sporządzić analogiczne zaświadczenie dla świadka S. W. - dokumenty te „wypełnione zostały dwoma zupełnie różnymi charakterami pisma”.

W uzasadnieniu apelacji skarżący dokonał streszczenia postępowania sądowego-pierwszoinstancyjnego w niniejszej sprawie oraz wskazał, że Sąd Okręgowy niezasadnie odmówił wiarygodności zaświadczeniom o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 22 grudnia 2003 r. Wywodził dalej, że swoje przekonanie i ustalenia Sąd ten oparł w tym zakresie na dwóch argumentach. Po pierwsze odmówił zaświadczeniom waloru wiarygodności cyt. „albowiem jak wynika z oświadczenia wnioskodawcy nie zachowała się żadna dokumentacja płacowa zaś zaświadczenie to zostało wydane na podstawie rzekomej dokumentacji płacowej”.

Apelujący zauważył w tym miejscu, że ubezpieczony oświadczył jedynie, że w trakcie uzyskiwania przez niego u pracodawcy zaświadczenia Rp-7 w 2003 r. poinformowano go, że dokumentacja płacowa i osobowa została złożona w Przedsiębiorstwie (...) sp. z o. o. w G. oraz dodatkowo poinformował on Sąd I instancji o istnieniu pisma z dnia 11 lipca 2012 r., w którym Archiwum zaświadcza, że wśród przechowywanych dokumentów upadłej Stoczni (...) nie ma jego kartotek zarobkowych. Z adnotacji umieszczonych na zaświadczeniach z dnia 22 grudnia 2003 r. wynika natomiast jedynie, że zostały one sporządzone na podstawie kartotek zarobkowych oraz, że wynagrodzenie podano w jednej kwocie z uwagi na brak kompletnej dokumentacji płacowej, nie zaś jak przyjął to ten Sąd rzekomej, nieistniejącej dokumentacji płacowej.

Drugim argumentem, na jakim oparł się w uzasadnieniu Sąd Okręgowy, było stwierdzenie, że zarówno przedmiotowe zaświadczenia Rp-7 z dnia 22 grudnia 2003 r., jak i zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu wydane świadkowi S. W. zostały wystawione przez tę samą osobę w stosunkowo krótkim czasie, a pomimo tego wypełnione zostały dwoma zupełnie różnymi charakterami pisma - co w ocenie tego Sądu dyskwalifikuje wiarygodność zaświadczeń przedłożonych przez ubezpieczonego.

W ocenie skarżącego ustalenie to poczynione zostało w sposób nasuwający zastrzeżenia z punktu widzenia doświadczenia życiowego oraz praktyki pracy w biurze, gdzie często zdarza się, iż jedna osoba przygotowuje projekt pisma, a druga - przeważnie przełożony go weryfikuje i podpisuje we własnym imieniu. Jest wielce prawdopodobne, że taka sytuacja mogła mieć miejsce w przypadku wystawiania przedmiotowych zaświadczeń Rp-7 przez upadłego pracodawcę. Sąd ten zatem, jeżeli powziął wątpliwość co do autentyczności tychże dokumentów przedłożonych przez ubezpieczonego, powinien z urzędu dopuścić i przeprowadzić dowód w postaci opinii biegłego w zakresie badania autentyczności dokumentów, szczególnie jeżeli wcześniej nie sygnalizował wątpliwości co do autentyczności dokumentów. Biegły powinien natomiast wyjaśnić, czy podpis złożony pod zaświadczeniami z dnia 22 grudnia 2003 r. został złożony rzeczywiście przez osobę do tego legitymowaną.

Powyższe zdaniem apelującego uzasadnia złożony wniosek o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego specjalisty w zakresie badania autentyczności pisma na dokumentach.

Skarżący nie zgodził się ze stanowiskiem, że nie udowodnił wielkości podstawy wymiaru składek w okresie jego pozostawania w stosunku pracy ze Stocznią (...) S.A. w okresie od 1980 r. do 1998 r. w oparciu o wystawione przez pracodawcę zaświadczenia Rp-7. Podkreślił, że z drugiej strony Sąd I instancji jednocześnie, dodatkowo nakłada na niego kolejny, poza ustawowym obowiązek przedłożenia nowej, wiarygodnej dokumentacji, która potwierdziłaby w jakiej wysokości otrzymywał on wynagrodzenie w tym okresie zatrudnienia, pomimo iż z powodu likwidacji ówczesnego pracodawcy oraz braku kartotek zarobkowych wykonanie tego obowiązku jest niemożliwe.

Zdaniem apelującego przerzucając na niego ciężar szukania nowych dowodów w sprawie, pomimo iż istnieje wystarczający materiał dowodowy – pozbawiono go w rzeczywistości możliwości udowodnienia w inny sposób, niż za pomocą zaświadczeń Rp-7, wykazania podstawy, z jakiej powinna być wyliczona jego emerytura, która obecnie kształtuje się w wysokości dwukrotnie niższej niż powinna.

W konkluzji apelacji skarżący wnosił o:

1) zmianę zaskarżonego wyroku oraz poprzedzającej go zaskarżonej decyzji poprzez zobowiązanie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych do obliczenia wysokości emerytury W. S. z uwzględnieniem wynagrodzenia otrzymanego przez ubezpieczonego w czasie zatrudnienia od dnia 02 grudnia 1980 r. do dnia 26 marca 1998 r. w Stoczni (...) S.A. w G., zgodnie z danymi znajdującymi się w zaświadczeniu o zatrudnieniu i wynagrodzeniu Rp-7 z dnia 22 grudnia 2003 r.;

2) dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego specjalisty w zakresie ustalenia autentyczności i tożsamości podpisów znajdujących się na przedłożonych organowi rentowemu zaświadczeniach z dnia 22 grudnia 2003 r. o zatrudnieniu i wynagrodzeniu Rp-7. Potrzeba powołania i przeprowadzenia tego dowodu pojawiła się dopiero po wydaniu wyroku i sporządzeniu uzasadnienia przez Sąd I Instancji, z uwagi na odmówienie przez ten Sąd przedłożonym przez ubezpieczonego przedmiotowym zaświadczeniom przymiotu wiarygodności;

3) zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja W. S. zasługuje na uwzględnienie w sposób skutkujący zmianą zaskarżonego wyroku w pkt 2 i zobowiązaniem organu rentowego do obliczenia wysokości emerytury należnej W. S. przy uwzględnieniu wskaźnika wysokości podstawy wymiaru 174,95 %.

Z treści apelacji wynika zarzut naruszenia prawa procesowego, a w szczególności art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów i uznanie, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie pozwala na ustalenie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne wnioskodawcy w poszczególnych latach kalendarzowych przypadających w okresie jego zatrudnienia w Stoczni (...) S.A. w G..

Skuteczne postawienie zarzutu sprzeczności istotnych ustaleń ze zgromadzonymi dowodami lub naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, lub nie uwzględnił wszystkich przeprowadzonych w sprawie dowodów, jedynie to bowiem może być przeciwstawione uprawnieniu do dokonywania swobodnej oceny dowodów (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 października 2004 r. w sprawie III CK 245/04, publik. LEX 174185).

Do naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. nie jest wystarczające przekonanie apelującego o innej, niż przyjęta wadze (doniosłości) poszczególnych dowodów i ich ocenie odmiennej niż przeprowadzona przez Sąd (por. wyrok Sądu Najwyższego z 10 kwietnia 2000 r. w sprawie V CKN 17/00, publik. LEX nr 40424 i wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 21 marca 2006 r. w sprawie I ACa 1116/2005, publik. LEX nr 194518).

W ocenie Sądu II instancji apelujący zdołał wykazać wadliwość rozumowania Sądu Okręgowego z punktu widzenia zaprezentowanych powyżej kryteriów.

Spór w niniejszej sprawie koncentruje się na kwestiach: czy uwzględnieniu przy obliczeniu wysokości emerytury W. S. do podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne polega wynagrodzenie z tytułu jego zatrudnienia w Stoczni (...) S.A. w G. w kwotach wskazanych w wystawionych przez ten zakład pracy zaświadczeniach o zatrudnieniu i wynagrodzeniu ZUS Rp-7 z dnia 22 grudnia 2003 r. (k. 12 i 13 akt ZUS dot. kap. pocz.), jak również w przypadku udzielenia pozytywnej odpowiedzi, czy organ rentowy ponosi odpowiedzialność za nie ustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania prawidłowej decyzji w przedmiocie wysokości emerytury ubezpieczonego.

Wbrew stanowisku Sądu I instancji nie jest natomiast przedmiotem sporu kwestia spełniania przez wnioskodawcę przesłanek z art. 111 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 r., poz. 1440 ze zm., nazywanej dalej ustawą emerytalną) do ponownego obliczenia wysokości przysługującej mu emerytury, ponieważ zaskarżoną decyzją z dnia 27 czerwca 2012 r. (k. 63-64 akt em. ZUS) organ rentowy po raz pierwszy ustalił prawo do tej emerytury i jej wysokość.

Podkreślenia w tym miejscu wymaga zaś, że w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych przedmiot rozpoznania sprawy sądowej wyznacza decyzja organu rentowego, od której wniesiono odwołanie (por. wyrok S.N. z dnia 26 maja 2011 r. w sprawie II UK 360/10, publik. LEX nr 901610).

W dniu 23 listopada 2011 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. z 2011 r. Nr 237, poz. 1412, nazywane dalej rozporządzeniem w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe).

Ponieważ wniosek o ustalenie prawa do emerytury złożony został w dniu 16 kwietnia 2012 r. (k. 1-2 akt em. ZUS), a zatem już po dniu wejścia w życie rozporządzenia w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe, a zatem nie zachodzi podstawa prawna z § 42 tego rozporządzenia do stosowania przepisów dotychczasowych.

Nieprawidłowo zatem Sąd Okręgowy powołał się na przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10, poz. 49 ze zm.).

Zgodnie z treścią § 10 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe zainteresowany zgłaszający wniosek o emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy powinien dołączyć do wniosku dokumenty stwierdzające wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu i uposażenia, przyjmowanych do ustalenia podstawy wymiaru świadczeń.

W myśl § 21 ust. 1 rozporządzenia w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

Niewątpliwie zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu ZUS Rp-7, wystawione przez pracodawcę (jego następcę prawnego, likwidatora, syndyka), jest środkiem dowodowym potwierdzającym wysokość wynagrodzenia pracownika, przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty, o którym mowa w § 21 ust. 1 rozporządzenia w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe.

Dla prawidłowego rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy konieczne jest zatem udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy wystawione przez Stocznię (...) w G. zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu ZUS Rp-7 z dnia 22 grudnia 2003 roku (k. 12 i 13 akt ZUS dot. kap. pocz.) są miarodajne dla ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne W. S. w poszczególnych latach kalendarzowych przypadających w okresie jego zatrudnienia w tym zakładzie pracy.

Sąd I instancji zakwestionował wiarygodność tych zaświadczeń wskazując, że z oświadczenia wnioskodawcy wynika, iż nie zachowała się żadna dokumentacja płacowa, a ponadto, pomimo że dokumenty te oraz wystawione przez Stocznię (...) w G. zaświadczenia ZUS Rp-7 dla świadka S. W. z dnia 06 lutego 2004 r. (k. 19-22 akt em. tego świadka) zostały wystawione przez tą samą osobę w stosunkowo krótkim okresie czasu, to wypełnione zostały dwoma zupełnie różnymi charakterami pisma (uzasadnienie zaskarżonego wyroku k. 46-49 akt sprawy).

W ocenie Sądu Apelacyjnego stanowisko, zgodnie z którym zaświadczenie to nie zostało wydane w oparciu o zachowaną dokumentację płacową dotyczącą W. S. nie znajduje oparcia w przeprowadzonych w niniejszej sprawie dowodach, w szczególności dowodem nie są informacyjne wyjaśnienia złożone przez ubezpieczonego na rozprawie w sprawie VIII U 1076/12 w dniu 26 listopada 2012 r. (k. 19-21 akt sprawy). Jednocześnie podkreślenia wymaga, że Sąd Okręgowy nie przeprowadził w niniejszej sprawie dowodu z przesłuchania stron z ograniczeniem tego dowodu do przesłuchania wnioskodawcy, a takie przesłuchanie stanowiłoby dowód w rozumieniu przepisów Kodeksu postępowania cywilnego.

Z treści dokumentu w postaci pisma Przedsiębiorstwa (...) sp. z o. o. w G. datowanego na dzień 11 lipca 2012 r., a wniesionego w dniu 13 lipca 2012 r., wynika zaś jedynie, że w przechowywanych aktach upadłej Stoczni (...) w G. nie ma kartotek zarobkowych W. S. (k. 6 akt sprawy).

Zbyt daleko idący jest zatem wniosek Sądu Okręgowego, że kwestionowane zaświadczenia nie zostały wydane w oparciu o zachowaną dokumentację płacową dotyczącą ubezpieczonego.

Odnosząc się natomiast do stanowiska, zgodnie z którym wiarygodność kwestionowanych zaświadczeń podważa okoliczność w postaci ich wypełnienia zupełnie innym charakterem pisma, niż zaświadczeń ZUS Rp- 7 wydanych świadkowi S. W., pomimo że wystawione zostały przez tą samą osobę, wskazać należy, że zgodne z zasadami logiki i doświadczenia życiowego jest, że dokumenty podpisywane przez kierowników jednostek organizacyjnych danego zakładu pracy (w niniejszej sprawie kierownika (...) S.A. w G.) są sporządzane przez innych pracowników.

Zasadnie zatem apelujący podnosił, że okoliczność ta nie ma znaczenia dla oceny wiarygodności zaświadczeń o zatrudnieniu i wynagrodzeniu ZUS Rp-7 z dnia 22 grudnia 2003 r. (k. 12-13 akt ZUS dot. kap. pocz.).

W konsekwencji zasadne jest przyjęcie, że Sąd I instancji uznając powyższe zaświadczenia za niemiarodajne dla ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne W. S. w poszczególnych latach kalendarzowych przypadających w okresie jego zatrudnienia w Stoczni (...) S.A. w G., dokonał nieprawidłowej, niezgodnej z zasadami logiki i doświadczenia życiowego oceny przeprowadzonych w sprawie dowodów.

Uznając, że okoliczności sporne, dotyczące kwestii wiarygodności zaświadczeń o zatrudnieniu i wynagrodzeniu ZUS Rp-7 z dnia 22 grudnia 2003 r. (k. 12-13 akt ZUS dot. kap. pocz.), zostały już dostatecznie wyjaśnione zgodnie z wnioskiem strony zgłaszającej wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego grafologa na okoliczności wskazane w apelacji (k. 65-70 akt sprawy), na mocy art. 217 § 3 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c., Sąd Apelacyjny pominął ten środek dowodowy (por. wyrok S.N. z dnia 13 grudnia 2010 r. w sprawie III SK 16/10, publik. LEX nr 818602).

W zaskarżonej decyzji organ rentowy do ustalenia podstawy wymiaru emerytury ubezpieczonego, za podstawę wymiaru składek w poszczególnych latach kalendarzowych przypadających w okresie jego zatrudnienia w Stoczni (...) w S.A. w G., a uwzględnionych przy obliczaniu wysokości tej emerytury, tj. w latach: 1980-1985 i 1991-1997 przyjął kwoty obowiązującego w tych latach minimalnego wynagrodzenia pracowników, proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy, stosownie do treści art. 15 ust. 2 lit. a ustawy emerytalnej.

Ponieważ przeprowadzone w sprawie dowody, a w szczególności zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu ZUS Rp-7 z dnia 22 grudnia 2003 r. (k. 12-13 akt ZUS dot. kap. pocz.) umożliwiają ustalenie podstawy wymiaru składek w okresie zatrudnienia W. S. w Stoczni (...) S.A. w G., wskazanym do ustalenia podstawy wymiaru jego emerytury, a zatem nie zachodzą przesłanki do zastosowania art. 15 ust. 2 lit. a ustawy emerytalnej.

Wobec powyższego zasadne jest przyjęcie, że Sąd Okręgowy oddalając odwołanie w pkt 2 sentencji zaskarżonego wyroku naruszył prawo materialne, a w szczególności art. 15 ust. 2 lit. a ustawy emerytalnej.

Postanowieniem z dnia 30 stycznia 2014 r. w sprawie III AUa 860/13 Sąd Apelacyjny w Gdańsku zobowiązał pełnomocnika organu rentowego do hipotetycznego wyliczenia wysokości podstawy wymiaru emerytury wnioskodawcy w wariancie najkorzystniejszym, w trybie art. 15 ustawy emerytalnej, przy uwzględnienia wysokości wynagrodzenia z tytułu zatrudnienia w Stoczni (...) wyszczególnionego w zaświadczeniu Rp-7 z dnia 22 grudnia 2013 r. (k. 81 akt sprawy).

W wykonaniu zobowiązania nałożonego powyższym postanowieniem organ rentowy obliczył wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury W. S., przyjmując do jego obliczenia podstawę wymiaru składek z lat kalendarzowych: 1976, 1980-1997 i 2009 oraz uwzględniając kwestionowane zaświadczenia ZUS Rp-7 ze Stoczni (...) S.A. w G.. Wskaźnik ten będący średnią arytmetyczną wskaźników z w/w poszczególnych lat kalendarzowych wynosi 174,95 % (k. 87 akt sprawy).

Tym samym zasadne jest przyjęcie, że obliczenie wysokości emerytury w trybie art. 15 ust. 6 ustawy emerytalnej, w wariancie najkorzystniejszym dla ubezpieczonego, uwzględniającym podstawę wymiaru składek na jego ubezpieczenie społeczne w poszczególnych latach kalendarzowych w okresie jego zatrudnienia w Stoczni (...) S.A. w G., wynikającą z treści zaświadczeń ZUS Rp-7 z dnia 22 grudnia 2013 r. (k. 12 i 13 akt ZUS dot. kap. pocz.), winno nastąpić z uwzględnieniem wskaźnika wysokości podstawy wymiaru wynoszącym 174,95 %.

Stosownie do treści art. 386 § 1 k.p.c. w razie uwzględnienia apelacji sąd drugiej instancji zmienia zaskarżony wyrok i orzeka, co do istoty sprawy.

Mając na względzie powyższe, działając na mocy art. 386 § 1 k.p.c., Sąd Apelacyjny orzekł jak w pkt I sentencji wyroku.

Następnie konieczne jest ustalenie, czy zachodzą w niniejszej sprawie materialno-prawne podstawy z art. 118 ust. 1 lit. a ustawy emerytalnej do stwierdzenia odpowiedzialności organu rentowego za nie ustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania prawidłowej decyzji w przedmiocie wysokości emerytury W. S..

Stosownie do treści zd. 1 tego przepisu za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, uznaje się dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie tej okoliczności.

Tym samym w przypadku stwierdzenia, że organ rentowy ponosi odpowiedzialność za nie wyjaśnienie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania w niniejszej sprawie decyzji zgodnej z prawem, brak byłoby podstaw do przyjęcia za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji dnia wpływu prawomocnego wyroku Sądu Ubezpieczeń Społecznych w tej sprawie.

Zdaniem Sądu II instancji organ rentowy w oparciu o zgromadzone w postępowaniu administracyjnym dowody mógł ustalić podstawę wymiaru składek W. S. w okresach zatrudnienia wskazanych do ustalenia podstawy wymiaru jego emerytury, a zatem uznać należy, że organ ten ponosi odpowiedzialność za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji w przedmiocie wysokości tej emerytury.

W związku z powyższym, na podstawie art. 118 ust. lit. a ustawy emerytalnej, Sąd ten orzekł jak w pkt II sentencji wyroku.

O kosztach procesu poniesionych przez W. S. w postępowaniu apelacyjnym, tj. wynagrodzeniu jego pełnomocnika procesowego - adwokata oraz kosztach sądowych - uiszczonej przez ubezpieczonego opłacie podstawowej od apelacji, na mocy art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 zd. 1 k.p.c., § 2 ust. 1 i 2, § 12 ust. 2 i § 13 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2013 r., poz. 461), Sąd II instancji orzekł jak w pkt III sentencji wyroku.

SSA M. Gerszewska SSA M. Sałańska-Szumakowicz (spr.) SSA Bożena Grubba