Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 lutego 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 5 lutego 2013 r. w Krakowie

sprawy z wniosku E. O.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w N.

o emeryturę

na skutek apelacji wnioskodawcy E. O.

od wyroku Sądu Okręgowego w Nowym Sączu Wydziału IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 14 czerwca 2012 r. sygn. akt IV U 178/12

o d d a l a apelację.

Sygn. akt III AUa 1078/12

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 14 czerwca 2012r. Sąd Okręgowy w Nowym Sączu Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie E. O. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w N. z dnia 31 stycznia 2012r., odmawiającej wnioskodawcy prawa do wcześniejszej emerytury albowiem nie wykazał 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

Sąd Okręgowy ustalił, że wnioskodawca E. O., ur. dnia (...), na dzień 1 stycznia 1999r. wykazał 32 lata, 3 miesiące i 25 dni okresu ubezpieczenia. Obecnie nie pracuje, pobiera rentę z tytułu niezdolności do pracy. Wniosek o emeryturę złożył w dniu 30 grudnia 2011 r. Wnioskodawca z zawodu jest malarzem. W okresie od dnia 17 lipca 1972r. do 28 maja 1973r. zatrudniony był w (...) (...)w L. na stanowisku malarza w pełnym wymiarze czasu pracy. Zajmował się renowacją starych znaków oraz pachołków drogowych, które to czynności wykonywał w prowizorycznym warsztacie. Wnioskodawca opalał znaki lampą w celu zdjęcia starej warstwy farby, następnie je szlifował, a potem malował farbami nitro i chlorokauczukowymi. Było to malowanie natryskowe. W powyższym okresie zajmował się również konserwacją samochodów należących do zakładu, pracując w kanale remontowym. Konserwacja samochodów polegała na natryskowym malowaniu farbami nitro i minią , a także przy użyciu farb renowacyjnych. Od dnia 30 maja 1973r. do dnia 31 marca 1988r. wnioskodawca był zatrudniony na stanowisku malarza budowlanego z obowiązkami brygadzisty w (...) - Usługowej Spółdzielni Pracy w L.. E. O. w tym czasie wykonywał czynności malarskie w Podhalańskich Zakładach (...) w T., gdzie malował konstrukcje na wysokości w halach, elewacje zewnętrzne, dachy, lamperie olejne w szatniach i natryskach, szafki metalowe na ubrania, zbiorniki metalowe na wino, które znajdowały się w magazynach i stały na podestach betonowych o wysokości 2-4 metrów oraz inne urządzenia produkcyjne. Ponadto wykonywał również prace malarskie w szkołach. Pracował przy malowaniu sal lekcyjnych ( lamperie, ławki),malował także elewacje zewnętrzne i dachy. Niektóre z tych czynności wykonywał na wysokości. Podczas zatrudnienia w Spółdzielni wnioskodawca przez 7lat był brygadzistą. W tym czasie nadzorował pracowników i organizował im pracę, ale również pracował jak pozostali pracownicy. Był również odpowiedzialny za szkolenie uczniów młodocianych w zawodzie malarza.

W tak ustalonym stanie faktycznym sprawy Sąd Okręgowy przyjął, że odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie. Sąd Okręgowy, mając na względzie treść art. 184 oraz art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) podniósł w pierwszej kolejności, iż istota sporu sprowadzała się do ustalenia czy praca wykonywana przez wnioskodawcę w okresach: od 17 lipca 1972r. do 28 maja 1973r. oraz od 30 maja 1973r. do 31 marca 1988r. na stanowisku malarza, malarza budowlanego była pracą w warunkach szczególnych. Sąd Okręgowy wskazał , że zgodnie z wykazem A, dział III ( w hutnictwie i przemyśle metalowym) poz. 72 stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. 1983 r. Nr 8 poz. 43 ze zm.) prace malarskie minią są pracami w szczególnych warunkach. Stosownie zaś do wykazu A, działu V poz. 6 prace malarskie konstrukcji na wysokości są zaliczane do prac w szczególnych warunkach. Sąd Okręgowy uznał, że zgromadzony w toku postępowania materiał dowodowy nie pozwala na ustalenie, że w spornych okresach wnioskodawca wykonywał prace jako malarz minią, czy też malarz konstrukcji na wysokości w pełnym wymiarze czasu pracy. Część prac, które wykonywał, tj. prace malarskie konstrukcji na wysokości cz też malowanie minią należą do prac w warunkach szczególnych, ale jak wykazało postępowanie dowodowe, wnioskodawca wykonywał również szereg innych prac malarskich, które nie są wyszczególnione w wykazie np. malowanie znaków, pachołków, karoserii, lamperii, ławek, urządzeń produkcyjnych, szafek. Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy uwypuklił, że skoro w świetle zgromadzonego materiału dowodowego E. O. nie świadczył pracy w szczególnych warunkach co najmniej przez 15 lat stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, to tym samym nie może nabyć prawa do emerytury w oparciu o przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, co uzasadniało oddalenie jego odwołania na zasadzie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

Apelację od wyroku wywiódł wnioskodawca E. O. zaskarżając wyrok w całości i domagając się w istocie przyznania emerytury.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

W rozpatrywanej sprawie w pierwszym rzędzie podkreślić należy, iż jej rozstrzygniecie zależało od ustalenia czy na gruncie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2009r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) w zw. z treścią § 2 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) możliwe jest uzyskanie przez wnioskodawcę E. O. prawa do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych. Stosownie do treści art. 32 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r., będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1 .Jednocześnie na mocy art. 184 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32,33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy, a zatem na dzień 1 stycznia 1999r. osiągnęli : okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn ( pkt 1) oraz okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27, czyli okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn ( pkt 2). Nadto, w myśl art. 184 ust. 2 w/w ustawy, przedmiotowa emerytura przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa. W myśl art. 32 ust. 4 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych, przez które należy rozumieć przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ( zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 kwietnia 2009r., II UK 331/08, LEX nr 707887). Zgodnie z dyspozycją § 1 ust. 1 w/w rozporządzenia, przepisy tego aktu stosuje się do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wymienione w § 4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia, zwanych dalej „wykazami”. Stosownie zaś do § 1 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia, właściwi ministrowie w porozumieniu z Ministrem Pracy, Płac i Spraw Socjalnych ustalają w podległych i nadzorowanych zakładach pracy stanowiska pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazach A i B. Okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy (§ 2). Zgodnie z § 4 ust. 1 niniejszego rozporządzenia, pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli: osiągnął wiek emerytalny wynoszący 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn oraz ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Wykonywanie pracy w szczególnych warunkach czy szczególnym charakterze powinno być stwierdzone przez pracodawcę w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze lub w świadectwie pracy (zobacz wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 15 grudnia 1997 r., li UKN 417/97, OSNAPiUS 1998, nr 21, poz. 638 i z dnia 21 listopada 2001 r., II UKN 598/00, OSNPUSiSP 2003, nr 17, poz. 419). Jednocześnie oczywistym jest, że świadectwo pracy czy świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie jest dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 § 1 i 2 k.p.c., gdyż podmiot wydający to świadectwo nie jest organem państwowym ani organem wykonującym zadania z zakresu administracji państwowej. Tylko dokumenty wystawione przez te organy stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone. Natomiast świadectwo traktuje się w postępowaniu sądowym jako dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c., który stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 czerwca 2009 r., I UK 24/09, LEX nr 518067). W konsekwencji powyższego w ramach postępowania sądowego Sąd ocenia zarówno zasadność odmowy wydania przez pracodawcę świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach, jak i zasadność umieszczenia w świadectwie pracy wzmianki, że pracownik wykonywał pracę w warunkach szczególnych (§ 2 ust. 2 w/w rozporządzenia; zob. wyrok z dnia 8 kwietnia 1999 r. Sąd Najwyższy II UKN 619/98, OSNP 2000/11/439).

Na gruncie rozpatrywanej sprawy bezspornym był ogólny wymiar stażu pracy wnioskodawcy, podobnie jak i fakt ukończenia przez niego wieku 60 lat. W kontekście powyższych ustaleń istotę sporu stanowiło wyłącznie ustalenie czy wnioskodawca posiada co najmniej 15-letni okres wykonywania pracy w warunkach szczególnych wymienionej w wykazie A stanowiącym załącznik do przedmiotowego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r., a w szczególności czy za okres pracy w warunkach szczególnych wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy można uznać okres zatrudnienia wnioskodawcy przypadający w okresach: od 17 lipca 1972 r. do dnia 28 maja 1973r.oraz od 30 maja 1973r. do 31 marca 1988r na stanowisku malarza.

W ocenie Sądu Okręgowego z zalegających w aktach sprawy akt osobowych jak również z zeznań świadków i wnioskodawcy złożonych w charakterze strony nie wynikało, aby w spornych okresach wnioskodawca wykonywał prace malarskie konstrukcji na wysokości ( pracę w szczególnych warunkach) stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, gdyż wykonywał też inne prace malarskie ( malowanie znaków, pachołków, karoserii, lamperii, ławek, urządzeń produkcyjnych, szafek ) nie wymienione w wykazie A, działu V, poz.6 stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. Zatem nawet jeżeli wnioskodawca podczas zatrudnienia w Wytwórczo-U sług owej Spółdzielni Pracy wykonującej prace budowlane, malarskie, na rzecz gospodarki uspołecznionej jak i osób fizycznych, w okresie od 30 maja 1973r. do 31 marca 1988r. czasami wykonywał prace malarskie konstrukcji na wysokości to nie była to praca wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy stosownie do wymagań przewidzianych na gruncie § 2 w/w rozporządzenia Rady Ministrów. Sąd Okręgowy rozpoznając odwołania wnioskodawcy przeprowadził postępowanie dowodowe, mające na celu ustalenie okresów wykonywania przez wnioskodawcę pracy w szczególnych warunkach, stosownie do wymagań przewidzianych na gruncie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, a zgromadzone w toku tego postępowania dowody poddał wszechstronnej, wnikliwej ocenie, nie naruszając granic ich swobodnej oceny. Tak przeprowadzona ocena dowodów, jako odpowiadająca wymogom z art. 233 § 1 k.p.c., jest aprobowana przez Sąd Apelacyjny. Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych i na ich podstawie wywiódł trafne wnioski, a Sąd Apelacyjny w całości aprobuje stanowisko pierwszej instancji wyrażone w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku i ustalenia poczynione przez ten Sąd przyjmuje za swoje. Sąd Najwyższy wielokrotnie wskazywał ,że prawo do emerytury w wieku niższym od powszechnego z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest ściśle związane z szybszą utratą zdolności do zarobkowania z uwagi na szczególne warunki lub szczególny charakter pracy. Praca taka, świadczona stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, przyczynia się do szybszego obniżenia wydolności organizmu, stąd też wykonująca ją osoba ma prawo do emerytury wcześniej niż inni ubezpieczeni. Prawo to stanowi przywilej i odstępstwo od zasady wyrażonej w art. 27 ustawy emerytalnej, a zatem regulujące je przepisy należy wykładać w sposób gwarantujący zachowanie celu uzasadniającego to odstępstwo ( por. między innymi wyroki z dnia 22 lutego 2007r., I UK 258/06, OSNP 2008 Nr 5-6, poz. 81, z dnia 17 września 2007r., III UK 51/07, OSNP 2008r. Nr 21-22, poz. 328, z dnia 6 grudnia 2007r., III UK 62/07, LEX nr 375653). W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, że dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale ( codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy ( przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r.( por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 14 września 2007r., III UK 27/07, OSNP 2008 nr 21-22, poz. 325, z dnia 19 września 2007r., III UK 38//07, OSNP 2008r. nr 21-22 poz. 329, z dnia 6 grudnia 2007r., III UK 66/07, LEX nr 433228, z dnia 22 stycznia 2008r., I UK 210/07, OSNP 2009 nr 5-6, poz. 75 i z dnia 24 marca 2009r., IPK 194/08 LEX nr 528152). Decydującą zatem rolę w analizie charakteru pracy wnioskodawcy z punktu widzenia jego uprawnień emerytalnych miało zakwalifikowanie jego pracy, jako pracy wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy a wymienionej w wykazie A dział V, poz. 6 ( prace malarskie konstrukcji na wysokości) stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze. W konsekwencji uznać należy, iż stosownie do twierdzeń organu rentowego, w ramach posiadanych 32 lat, 3 miesięcy i 25 dni okresów składkowych i nieskładkowych na dzień 31 grudnia 1998 r. wnioskodawca nie udowodnił posiadania co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych tj. na stanowisku malarza konstrukcji na wysokości. Tym samym nie zostały spełnione wszystkie przesłanki niezbędne do uzyskania przez niego prawa do wcześniejszej emerytury, o których stanowi art. 184 i art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zw. z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

W konkluzji powyższych rozważań stwierdzić należy, iż zaskarżony wyrok oparty został na niewadliwych ustaleniach faktycznych i jest zgodny z prawem a apelacja jako nie zawierająca usprawiedliwionych zarzutów podlegała oddaleniu na zasadzie art. 385 k.p.c.

EB 19/02/13