Sygn. akt I ACa 226/12
Dnia 25 września 2012 r.
Sąd Apelacyjny w Warszawie I Wydział Cywilny w składzie:
Przewodniczący:SSA Roman Dziczek
Sędziowie:SA Edyta Jefimko (spr.)
SO del. Małgorzata Rybicka-Pakuła
Protokolant: st. sekr. sąd. Marta Rudnik
po rozpoznaniu w dniu 25 września 2012 r. w Warszawie
na rozprawie sprawy z powództwa J. N.
przeciwko D. K. (1)
o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną
na skutek apelacji pozwanej
od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie
z dnia 19 lipca 2011 r.
sygn. akt XXIV C 185/10
1. prostuje z urzędu niedokładność w punkcie pierwszym zaskarżonego wyroku w ten sposób, że po słowach „księgę wieczystą KW nr (...)” wpisuje „w zakresie wierzytelności wynikającej z wydanego przez Sąd Okręgowy w Warszawie wyroku zaocznego z dnia 14 kwietnia 2003 r., sygn. akt III C 1980/02”;
2. oddala apelację;
3. zasądza od D. K. (1) na rzecz J. N. kwotę 2700 (dwa tysiące siedemset) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.
I ACa 226/12
Zaskarżonym wyrokiem z dnia 19 lipca 2011r.wydanym w sprawie z powództwa J. N. skierowanego przeciwko D. K. (1) o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną Sąd Okręgowy w Warszawie:
1.uznał za bezskuteczną w stosunku do J. N. umowę darowizny z dnia 22 stycznia 2009 roku, zawartą przed notariuszem D. K. (2), numer repertorium(...) na mocy której K. K. darował pozwanej D. K. (1) udział wynoszący 1/6 części we współwłasności nieruchomości stanowiącej lokal mieszkalny numer (...), położony w W. przy ulicy (...), wraz ze związanym z jego własnością udziałem wynoszącym 114/1.000 części nieruchomości wspólnej, dla którego Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa prowadzi księgę wieczystą KW nr (...);
2.zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 9.870 zł tytułem zwrotu
kosztów postępowania.
Powyższy wyrok Sąd Okręgowy wydał na podstawie następujących ustaleń faktycznych i wniosków.
Pozwem z dnia 17 września 2001 r. J. N. wystąpiła przeciwko K. K. i A. K. o zasądzenie od nich kwoty 204.940,12 zł wraz z ustawowymi odsetkami tytułem spłaty pożyczki. Wyrokiem zaocznym z dnia 14 kwietnia 2003 r. wydanym w sprawie III C 1980/02 Sąd Okręgowy w Warszawie zasądził od K. K. i A. K. solidarnie na rzecz J. N. kwotę 204.940,12 zł wraz z ustawowymi odsetkami oraz kosztami procesu. Na skutek sprzeciwu K. K. i A. K. Sąd Okręgowy w Warszawie wyrokiem z dnia 16 października 2007 r. wydanym w sprawie o sygnaturze akt IV 1492/05 w punkcie pierwszym wyrok zaoczny z dnia 14 kwietnia 2003 r. utrzymał w mocy, a w punkcie drugim orzekł w przedmiocie kosztów procesu. Po rozpoznaniu apelacji K. K. i A. K. od tego wyroku Sąd Apelacyjny w Warszawie VI Wydział Cywilny wyrokiem z dnia 2 października 2008 r. wydanym w sprawie o sygnaturze akt VI ACa 18/08 zmienił zaskarżony wyrok w punkcie pierwszym w ten sposób, że uchylił wyrok zaoczny z dnia 14 kwietnia 2003 r. co do kwoty 11.950 zł wraz z odsetkami i w tym zakresie powództwo oddalił, w pozostałej części oddalił apelację oraz orzekł o kosztach procesu za II instancję. W dniu 6 listopada 2008 r. Sąd Apelacyjny w Warszawie nadał klauzulę wykonalności tytułowi egzekucyjnemu, zgodnie z którym K. K. i A. K. byli solidarnie zobowiązani do zapłaty na rzecz J. N. kwoty 192.990,12 zł wraz z ustawowymi odsetkami i kosztami procesu. Tytuł wykonawczy J. N. uzyskała w dniu 6 listopada 2008 r. i na jego podstawie w dniu 20 stycznia 2009 r. złożyła wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego . Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy Pragi - Południe J. K. (1) wszczął postępowanie egzekucyjne pod sygnaturą akt Km(...) ustalając wysokość należności głównej na kwotę 192.990,12 zł, a odsetek do dnia 27 stycznia 2009 r. na kwotę 589.810,78 zł. Egzekucja wierzytelności J. N. wobec K. K. i A. K. okazała się bezskuteczna. Do dnia 22 stycznia 2009 r. w skład majątku K. K. wchodził udział w wysokości 1/6 części we współwłasności lokalu mieszkalnego numer (...) przy ulicy (...) w W. wraz ze związanym z własnością tego lokalu udziałem wynoszącym 114/1000 w nieruchomości wspólnej. Udział ten K. K. nabył w drodze dziedziczenia po swoim ojcu J. K. (2). W dniu 22 stycznia 2009 r. K. K. darował na rzecz swojej 73 – letniej wówczas matki D. K. (1) przysługujący mu udział wynoszący 1/6 części we współwłasności nieruchomości stanowiącej lokal mieszkalny numer (...) znajdujący się w budynku wielomieszkaniowym położonym przy ulicy (...) w W. o powierzchni użytkowej 100,32 m ( 2), składający się z czterech pokoi, kuchni, przedpokoju , łazienki, w.c. oraz korytarza, dla którego Sąd Rejonowy dla Warszawy Mokotowa VII Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą Kw nr (...) wraz z udziałem wynoszącym 114/1000 części w nieruchomości wspólnej. D. K. (1) przedmiotową darowiznę przyjęła. Podczas zawierania darowizny na jej dokonanie wyraził zgodę P. K. stosownie do treści art. 1036 k.c. Umowa darowizny została zawarta w formie aktu notarialnego oznaczonego Rep. A nr(...) sporządzonego przez notariusza D. K. (2) prowadzącą Kancelarię Notarialną w W. przy ulicy (...) lokal (...). Zmiana we współwłasności lokalu numer (...) przy ulicy (...) w W. wynikająca z aktu notarialnego z dnia 22 stycznia 2009 r. została ujawniona w księdze wieczystej Kw nr (...) na skutek wpisu z dnia 1 lipca 2009 r. Obecnie D. K. (1) przysługuje udział w wysokości 5/6 części we współwłasności tego lokalu oraz w udziale w wysokości 114/1000 części w nieruchomości wspólnej, natomiast P. K. przysługuje udział w wysokości 1/6 części we współwłasności tego lokalu oraz w udziale w wysokości 114/1000 części w nieruchomości wspólnej. D. i J. K. (2) nabyli do majątku wspólnego własność lokalu mieszkalnego numer (...) znajdującego się w budynku wielomieszkaniowym położonym przy ulicy (...) w W. na podstawie umowy sprzedaży lokalu i ustanowienia wieczystego użytkowania z dnia 16 grudnia 1986 r. D. i J. K. (2) mieli dwóch synów: K. K. urodzonego w (...) r. oraz P. K. urodzonego w (...) r. J. K. (2) zmarł dnia 3 maja 1987 r. w W.. W skład spadku po nim wchodził udział w wysokości ½ części we własności lokalu przy ul. (...). Do 2008 r. rodzina J. K. (2) nie regulowała spraw spadkowych po nim. W dniu 30 lipca 2008 r. D. K. (1) złożyła do Sądu Rejonowego dla Warszawy Mokotowa wniosek o stwierdzenie nabycia spadku po J. K. (2). Prawomocnym postanowieniem z dnia 15 października 2008 r. wydanym w sprawie o sygnaturze akt I Ns 782/08 Sąd Rejonowy dla Warszawy M. stwierdził, że spadek po J. K. (2) na podstawie ustawy nabyli żona D. K. (1) oraz synowie P. K. i K. K. po 1/3 części spadku każde z nich. W drugiej połowie lat 80. ubiegłego wieku rodzice K. K. finansowali budowę segmentu mieszkalnego przy ul. (...) w W., w którym miał on zamieszkać, zajmowali się budową tego segmentu, podejmowali szereg czynności urzędowych w związku z budową. J. N. przed 2009 r. znała rodzinę K. K. i A. K., w szczególności znała matkę K. D. K. i rodziców A. K.. J. N. wielokrotnie zwracała się do K. K. i A. K. o zwrot pożyczki, w tym telefonicznie. Oni obiecywali jej, że pieniądze zostaną zwrócone. O istnieniu długu K. K. i A. K. wobec J. N. wiedzieli między innymi D. K. (1), jej siostra, rodzice A. K.. Przed 2009 r. J. N. dzwoniła do mieszkania, w którym mieszkała D. K. (1) w sprawie odzyskania pieniędzy od jej syna, na co pozwana reagowała niegrzecznie.
Ustalenia okoliczności faktycznych sprawy dokonano na podstawie dowodów z dokumentów i zeznań powódki, które uznane zostały za wiarygodne. Jako zgodne z zasadami doświadczenia życiowego, Sąd Okręgowy ocenił twierdzenia , że powódka, ubiegając się przez lata o zwrot należności od K. K., przed 2009 r. dzwoniła także do mieszkania, w którym mieszkała jego matka, tym bardziej że mieszkanie to także było miejscem zamieszkania K. K. , informując ją o długach syna. Nie były zatem wiarygodne zeznania pozwanej, że do dnia zawarcia umowy darowizny nie miała ona wiedzy o toczącym się przeciwko niemu postępowaniu sądowym bądź egzekucyjnym. O istnieniu długu wiedzieli między innymi rodzice A. K. oraz siostra pozwanej, wobec tego tym bardziej wiedziała o nim D. K. (1) .Sąd nie dał wiary także twierdzeniu pozwanej, że darowizna z dnia 22 stycznia 2009 r. nie była podyktowana chęcią uniemożliwienia powódce zaspokojenia się z majątku dłużnika, lecz konsekwencją zawartego znacznie wcześniej porozumienia między K. K. a jego rodzicami. Jako nielogiczne oraz niezgodne z zasadami doświadczenia życiowego oceniono zeznania pozwanej i świadka K. K. , że dopiero po ponad 20 latach po śmierci J. K. (2) osoby te zaczęły podejmować czynności (założenie sprawy o stwierdzenie nabycia spadku, a następnie zawarcie umowy darowizny udziału), które miałyby czynić zadość woli J. K. (2) i dlatego doszło do zawarcia w 2009 r. pomiędzy nimi umowy darowizny. Jeśliby takie porozumienie faktycznie zostało zawarte, sprawy związane z własnością mieszkania przy ul. (...) rozwiązane byłyby tuż po śmierci J. K. (2). Stosowne czynności zostały jednak podjęte dopiero wtedy, gdy sąd wydał niekorzystne dla K. K. rozstrzygnięcie w sporze z powódką. Tym bardziej jest to niewiarygodne, że w myśl tego porozumienia K. K. miał zrzec się swoich praw spadkowych po rodzicach i w ten sposób umożliwić nabycie mieszkania przy ul. (...) przez brata P. K.. Gdyby istniało takie porozumienie, to K. K. zrzekłby się wcześniej swych praw do spadku i umożliwił nabycie mieszkania swemu bratu. Jako wiarygodne uznano zeznania pozwanej , potwierdzone zeznaniami synów K. K. i P. K. , na okoliczność, że razem z mężem pomogła ona K. K., w tym finansowo, w budowie przeznaczonego dla niego domu oraz co do założenia przez nią sprawy spadkowej po mężu w 2008 r. Okoliczności te znajdowały bowiem odzwierciedlenie w dowodach z dokumentów. Zeznania T. D. i M. K. zasługiwały na obdarzenie ich walorem wiarygodności w kwestii wkładu J. K. (2) w budowę domu dla syna K. K. .
Sąd Okręgowy uwzględnił w całości na podstawie art. 527 § 1 k.c. powództwo J. N. skierowane przeciwko D. K. (1) o uznanie za bezskuteczną umowy darowizny z dnia 22 stycznia 2009 r., zawartej przed notariuszem D. K. (2), pomiędzy K. K. jako darczyńcą , a D. K. jako obdarowaną. Zgodnie z art. 527 § 1 k.c., jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć. Powódka wykazała istnienie wszystkich przesłanek z art. 527 § 1 k.c. Udowodniła, że względem K. K. przysługuje jej stwierdzona prawomocnym wyrokiem sądu wierzytelność w wysokości 192.990,12 zł wraz z odsetkami . K. K. dokonał czynności prawnej z osobą trzecią , bowiem zawarł z pozwaną w dniu 22 stycznia 2009 r. umowę darowizny , w wyniku której stał się niewypłacalny .Dłużnik dokonał czynności prawnej ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela, gdyż wiedział o istnieniu wydanego przeciwko niemu prawomocnego wyroku sądu, z którego wynikała konieczność uiszczenia przez niego na rzecz powódki kwoty 192.990,12 zł wraz z odsetkami i kosztami procesu. Wskutek czynności prawnej z dnia 22 stycznia 2009 r. osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową. Zgodnie z art. 527 § 3 k.c., jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli uzyskała korzyść majątkową osoba będąca w bliskim z nim stosunku, domniemywa się, że osoba ta wiedziała, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. W wyniku czynności prawnej z dnia 22 stycznia 2009 r. korzyść majątkową uzyskała matka K. K., która nie obaliła domniemania, że mimo stosunku bliskości z dłużnikiem nie wiedziała o pokrzywdzeniu wierzycieli ani nawet przy zachowaniu należytej staranności nie mogła się o tym dowiedzieć.
Sąd Okręgowy uznał za bezskuteczną w stosunku do powódki J. N. umowę darowizny z dnia 22 stycznia 2009 r., zawartą przed notariuszem D. K. (2), numer repertorium A 609/2009, na mocy której K. K. darował pozwanej D. K. (1) udział wynoszący 1/6 części we współwłasności nieruchomości stanowiącej lokal mieszkalny numer (...), położony w W. przy ulicy (...), wraz ze związanym z jego własnością udziałem wynoszącym 114/1.000 części nieruchomości wspólnej, dla którego Sąd Rejonowy dla Warszawy - Mokotowa prowadzi księgę wieczystą KW nr (...). Żądanie pozwu zostało uwzględnione w celu ochrony wierzytelności służącej powódce wobec K. K. w wysokości 192.990,12 zł wraz z odsetkami ustawowymi i kosztami procesu, stwierdzonej tytułem wykonawczym w postaci zaopatrzonego w klauzulę wykonalności wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 16 października 2007 r. wydanego w sprawie IV 1492/05, utrzymującego w mocy wyrok zaoczny z dnia 14 kwietnia 2003 r., zmienionego wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 2 października 2008 r. w sprawie VI ACa 18/08.
Apelację od powyższego wyroku złożyła pozwana , zaskarżając go w całości na podstawie zarzutu naruszenia art.233§ 1 k.p.c. poprzez dokonanie przez Sąd Okręgowy w sposób jednostronny i nieobiektywny oceny zebranych w sprawie dowodów , co doprowadziło do błędnego ustalenia , że pozwana wiedziała o toczącym się przeciwko synowi K. K. postępowaniu sądowym a następnie egzekucyjnym z wniosku wierzycielki J. N..
W oparciu o powyższy zarzut skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości z zasądzeniem na jej rzecz od strony powodowej kosztów procesu za obie instancje , ewentualnie o uchylenie orzeczenia i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w Warszawie do ponownego rozpoznania z uwzględnieniem kosztów za drugą instancję.
Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:
Apelacja nie jest zasadna.
Sąd drugiej instancji jako instancja nie tylko kontrolna, lecz także merytoryczna, jest nie tylko uprawniony, ale i zobowiązany, niezależnie od zarzutów apelacji, do rozważenia na nowo całego zebranego w sprawie materiału dowodowego i dokonania jego własnej oceny prawnej. W razie dostrzeżenia błędów powinien naprawić wszystkie stwierdzone naruszenia prawa materialnego popełnione przez sąd pierwszej instancji, bez względu na to, czy zostały wytknięte w apelacji ( por. uchwała siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2008 r., III CZP 49/07, OSNC 2008/6/55 i wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 maja 2010 r., II PK 346/09, Lex nr 603423).
Trafny jest co do zasady zarzut naruszenia przez Sąd Okręgowy art.233§ 1 k.p.c., ale z innych przyczyn niż wskazane przez skarżącą .Zbędne rozważania dotyczące okoliczności pozbawionych doniosłości z punktu widzenia przedmiotu sprawy naruszają art. 233 § 1k.p.c., skoro przedmiotem dowodu są fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.)( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 sierpnia 2000 r., OSNP 2002/4/89).Ocena czy określone fakty mają dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie, zależy nie tylko od tego, jakie to są fakty, lecz także - a nawet w pierwszej kolejności - od tego, jak sformułowana i rozumiana jest norma prawna, która w rozstrzyganej sprawie została zastosowana. Każdy stan faktyczny jest bowiem oceniany w aspekcie określonego przepisu prawa materialnego, które to prawo wyznacza zakres koniecznych ustaleń faktycznych, jakie powinny być w sprawie poczynione i jednocześnie przepisy prawa materialnego mają rozstrzygające znaczenie dla oceny, czy określone fakty, jako ewentualny przedmiot dowodu, mają wpływ na treść orzeczenia ( por. wyrok Sądu Okręgowego z dnia 26 lipca 2000 r., I CKN 975/98, Lex nr 50825 ). Zgodnie z art. 528 k.c. jeżeli wskutek czynności prawnej dokonanej przez dłużnika z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie, wierzyciel może żądać uznania czynności za bezskuteczną, chociażby osoba ta nie wiedziała i nawet przy zachowaniu należytej staranności nie mogła się dowiedzieć, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. Przepis ten wyłącza przesłankę złej wiary po stronie osoby trzeciej w tych wypadkach, gdy wskutek zaskarżonej czynności osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie .W takiej sytuacji wierzyciel może żądać ochrony także wtedy, gdy osoba trzecia nie wiedziała i nie mogła przy zachowaniu należytej staranności dowiedzieć się o tym, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela i jest zwolniony od obowiązku wykazania, że osoba trzecia wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć o tym, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. Jednocześnie osoba trzecia nie może bronić się poprzez wykazanie, że nie wiedziała lub nie mogła wiedzieć o działaniu dłużnika ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli .Nawet udowodnienie przez osobę trzecią, że nie wiedziała i - mimo zachowania najwyższej staranności - nie mogła się dowiedzieć o pokrzywdzeniu wierzycieli, nie zwalnia jej od odpowiedzialności wobec wierzyciela. Stan podmiotowy osoby trzeciej jest po prostu obojętny; do zaskarżenia wystarczy spełnienie pozostałych warunków art. 527 § 1 i 2 k.c. (M. Pyziak-Szafnicka, Ochrona wierzyciela w razie niewypłacalności dłużnika, St. Praw. 1994, z. 1-4, s. 5 i n.; taż (w:) System prawa prywatnego, t. 6, s. 1271). Z uwagi na powyższe - okoliczność, czy pozwana wiedziała o istnieniu zobowiązań syna K. K. wobec powódki nie jest istotna w aspekcie oceny zasadności skargi pauliańskiej. Nawet bowiem poczynienie przez Sąd Okręgowy wadliwych ustaleń faktycznych w tej kwestii nie mogłoby wywrzeć negatywnego wpływu na wynik sprawy.
Każda darowizna jest na pewno przypadkiem czynności, do których odnosi się art. 528 k.c. (M. Pyziak-Szafnicka (w:) System prawa prywatnego, t. 6, s. 1270). Nieodpłatność jest składnikiem przedmiotowo istotnym umowy darowizny. O odpłatności lub nieodpłatności decydować przy tym będą zarówno kryteria obiektywne (wartość gospodarcza obu świadczeń), jak i kryteria subiektywne (w przypadku pretium affectionis). W literaturze wskazuje się przy tym, że zawsze gdy w grę wchodzi sytuacja prawna nie tylko stron czynności, ale także osób trzecich, należy stosować kryteria obiektywne. Przez pojęcie odpłatności w rozumieniu przepisów k.c. regulujących roszczenie pauliańskie należy rozumieć w zasadzie pełny ekwiwalent korzyści majątkowej ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 września 2011 r., IV CSK 624/10, Lex nr 1102545). Sytuacje, w których darmy charakter świadczenia nie przesądza o nadaniu zdarzeniu statusu darowizny, zostały uzależnione od zdarzeń obiektywnych , a nie od motywów, które kierują decyzją darczyńcy. Ponadto przepisy dotyczące spadkobrania nie przewidują możliwości "zrzeczenia się spadku" czy udziału w nim na korzyść innej osoby, w tym także na korzyść innego spadkobiercy. Spadkobierca ustawowy może zrzec się dziedziczenia tylko w drodze umowy notarialnej zawartej z przyszłym spadkodawcą (art. 1048 k.c.).( por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 maja 1984 r., III CRN 35/84, OSNC 1984/10/184).Z tych względów okoliczność , jakimi motywami kierował się darczyńca zawierając z obdarowaną umowę darowizny nie ma znaczenia dla kwalifikacji prawnej tej czynności jako nieodpłatnej, co uzasadnia zastosowanie art. 528 k.c. Przepis ten jako dalej idący wyłącza stosowanie art. 527 § 3 k.c. (M. Pyziak-Szafnicka (w:) System prawa prywatnego, t. 6, s. 1268). Z tych względów poczynione przez Sąd Okręgowy wywody w tym zakresie należy uznać za bezprzedmiotowe. Prawidłowe było natomiast stanowisko Sądu Okręgowego, iż zostały spełnione przesłanki z art. 527 § 1 i 2 k.c. , co stanowiło podstawę do uwzględnienia powództwa.
Sąd Apelacyjny na podstawie art. 350 § 3 k.p.c. w zw. z art. 350§ 1 k.p.c. sprostował niedokładność sentencji zaskarżonego wyroku w punkcie pierwszym w ten sposób, iż opisana w nim czynność prawna została uznana za bezskuteczną w zakresie wierzytelności wynikającej z wydanego przez Sąd Okręgowy wyroku zaocznego z dnia 14 kwietnia 2003 r., sygn. akt III C 1980/02 .Sentencja wyroku uwzględniającego powództwo na podstawie art. 527 k.c. powinna określać konkretną wierzytelność, której zaspokojeniu ma służyć uznanie określonej czynności za bezskuteczną wobec powoda (por. np. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 11 października 1995 r., III CZP 139/95, OSNC 1996/1/17 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 stycznia 2004 r., IV CK 418/02, Lex nr 602392), przy czym nie jest wystarczając (jak uczynił to Sąd Okręgowy ) skonkretyzowanie takiej wierzytelności w uzasadnieniu orzeczenia.
Uznając apelację za bezzasadną Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł o jej oddaleniu .O kosztach postępowania apelacyjnego rozstrzygnięto stosownie do jego wyniku na podstawie art.98§ 1 i § 3 k.p.c. w zw. z art.108§ 1 k.p.c. i art.391§ 1 k.p.c. oraz § 12 ust.1 pkt 2 i § 6 pkt 6 i rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu ( Dz. U. z 2002 r., nr 163, poz.1349, z późn.zm.), zasądzając od strony pozwanej na rzecz strony powodowej kwotę 2 700 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego za II instancję.