Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 września 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 13 września 2012 r. w Lublinie

sprawy D. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w L.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału
w L.

od wyroku Sądu Okręgowego w Lublinie

z dnia 28 maja 2012 r. sygn. akt VII U 279/12

zmienia zaskarżony wyrok i oddala odwołanie.

Sygn. akt III AUa 703/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 27 stycznia 2012 r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. odmówił D. M. prawa do emerytury, gdyż na dzień 1 stycznia 1999 r. wnioskodawczyni nie udowodniła co najmniej 15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych.

W odwołaniu od tej decyzji D. M. podała, że decyzja jest niezasadna, gdyż została wydana po dokonaniu błędnej analizy przedłożonego przez nią świadectwa wykonywania prac w warunkach szczególnych z (...) Spółdzielni Pracy w Ł., które wskazuje na wykonywanie takowej pracy przez wnioskodawczynię. Domagała się jej zmiany i przyznania prawa do emerytury.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wnosił o jego oddalenie.

Wyrokiem z dnia 28 maja 2012 r. Sąd Okręgowy w Lublinie w pkt I zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił D. M. prawo do emerytury w szczególnych warunkach od dnia 17 grudnia 2012 r.; w pkt II zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w L. na rzecz D. M. 60 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Swoje rozstrzygnięcie oparł na następujących ustaleniach faktycznych i ich ocenie prawnej:

D. M. urodzona w dniu (...), dnia 13 grudnia 2011 r. złożyła wniosek o emeryturę. Do wniosku ubezpieczona dołączyła m.in. świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach w (...) Spółdzielni Pracy w Ł..

Na podstawie przedłożonych dokumentów organ rentowy ustalił na dzień 1 stycznia 1999 r. łączny okres podlegania ubezpieczeniom w wymiarze 24 lata, 2 miesiące, na który to składają się okresy składkowe w wymiarze 18 lat, 4 miesiące i 20 dni oraz okresy nieskładkowe 5 lat, 9 miesięcy i 10 dni. Organ rentowy uznał za udowodnione 2 lata, 3 miesiące i 4 dni pracy w szczególnych warunkach.

Organ rentowy podniósł, że nie uwzględnił okresów zatrudnienia od 15.09.1979 r. do 15.05.1981 r., od 16.05.1983 r do 11.07.1989 r., oraz od 1.09.1989 r. do 31.12.1998 r. na podstawie świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach na stanowisku monter zabawek, pakowacz, szwacz-obuwnik, gdyż brak jest dokładnego stwierdzenia okresów w jakim wnioskodawczyni zajmowała dane stanowisko.

Okolicznościami spornymi w przedmiotowej sprawie były zatem wyżej wskazane okresy zatrudnienia D. M. jako okresy pracy w szczególnych warunkach.

W toku postępowania Sąd Okręgowy dopuścił dowody z przesłuchania wnioskodawczyni w trybie art. 299 k.p.c. w zw. z art. 304 k.p.c., zeznań świadka B. P. oraz akt osobowych wnioskodawczyni oraz jej akt emerytalnych.

Sąd Okręgowy ustalił, że D. M. została zatrudniona podstawie umowy o pracę z dnia 5 września 1979 r. na 14-dniowy okres próbny na stanowisku pakowacza, a następnie na czas nieokreślony na stanowisku pakowacza w pełnym wymiarze czasu pracy. Od 16 maja 1983 r. po powrocie z urlopu wychowawczego powierzono wnioskodawczyni obowiązki montera zabawek. W dalszym okresie zatrudnienia wnioskodawczyni wykonywała obowiązki operatora maszyn szyjących i szwacza-obuwnika.

Spółdzielnia zajmowała się produkcją zabawek z tworzyw sztucznych i sprzętu gospodarstwa domowego. Wnioskodawczyni pracowała jako pakowacz w godzinach od 6 do 14 pod nadzorem brygadzisty. Praca pakowacza polegała na pobraniu z magazynu poszczególnych elementów składających się na zabawkę, przygotowaniu kompletu, przy uwzględnieniu formy, koloru, rozmiaru według wcześniej przygotowanego wykazu. Całość należało zaopatrzyć metką i numerem pakowacza. Praca ta była wykonywana w pełnym wymiarze godzin, był wypłacany dodatek za pracę w szkodliwych warunkach. W powyższym okresie nie wykonywała obowiązków montera. W 1988 r. Spółdzielnia zmieniła branżę na produkcję obuwia i wnioskodawczyni wykonywała obowiązki szwacza-obuwnika. Produkowane były kozaczki z tworzywa sztucznego. Pracownicy przeszli stosowne przeszkolenia w zakresie szycia, krojenia, łączenia spodów z cholewkami. Wnioskodawczyni pracowała przy szyciu podpodeszew i łączeniu ich z cholewką. Tak uszyte wierzchy pakowała po 5 lewych i prawych i oddawała je do dalszej produkcji. Pracę wykonywała w systemie zmianowym w pełnym wymiarze czasu pracy.

Sąd Okręgowy uznał za wiarygodne zeznania złożone przez D. M., uznając je za jasne, pełne, logiczne, spójne z zeznaniami świadka oraz z dowodami w postaci dokumentów, w szczególności ze znajdujących się w aktach osobowych angażami i pismami pracodawcy.

Wiarygodnością obdarzył także zeznania świadka B. P..

Sąd Okręgowy przytoczył treść art. 184 ust. 1 i 2 oraz art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 39 z 2004 r., poz. 353 zez m.) oraz § 2 ust. 1, § 3 i § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, po. 43 ze zm.) i uznał, że odwołanie wnioskodawczyni D. M. zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy podniósł, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych ma ograniczoną swobodę prowadzenia postępowania dowodowego, zaś środki dowodowe wymagane dla wykazywania poszczególnych okoliczności są określone w przepisach proceduralnych.

Występując do organu rentowego o przyznanie świadczenia wnioskodawczyni przedłożyła świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach. Świadectwo to zostało zakwestionowane przez organ rentowy, ponieważ nie określono w nim charakteru prac ściśle według wykazu, działu i pozycji rozporządzenia RM z dnia 7 lutego 1983 r.

Sąd Okręgowy stwierdził, że wystawienie wadliwego świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach nie może dyskwalifikować możliwości ubiegania się o świadczenie emerytalne z tytułu wykonywania takiej pracy.

Zgodnie bowiem z ustalonym już orzecznictwem Sądu Najwyższego prawo do emerytury będące przedmiotem niniejszego postępowania nie jest uzależnione od przepisów resortowych, lecz uregulowane zostało w sposób ścisły w art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (wyrok Sądu Najwyższego z 21 kwietnia 2001 r. II UK 337/03 OSNAPiUS z 2004 r. Nr 22, poz. 392).

Ponadto Sąd, w przeciwieństwie do organu rentowego, nie jest związany określonymi środkami dowodowymi. Zgodnie bowiem z treścią art. 473 k.p.c., stanowiącego, iż w postępowaniu przed Sądem w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych nie stosuje się przepisów ograniczających dopuszczalność dowodu ze świadków i przesłuchania stron. Oznacza to, że każdy fakt może być dowodzony wszelkimi środkami, które Sąd uzna za pożądane, a ich dopuszczenie za celowe. Z kolei ustalenie przez Sąd w toku postępowania odwoławczego, że dana praca była wykonywana w szczególnych warunkach jest wystarczającą podstawą do uznania wykonywanej pracy za prace tego rodzaju.

Sąd Okręgowy uznał za zasadne przytoczenie stanowiska Sądu Najwyższego sformułowanego między innymi w uzasadnieniu wyroku z dnia 7 grudnia 2006 r. (I UK 179/06 LEX nr 342283). „W postępowaniu wszczętym odwołaniem od decyzji organu rentowego sąd kieruje się zatem regułami dowodzenia określonymi w art. 227-309 k.p.c., zwłaszcza że w przepisach regulujących postępowanie w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych (art. 477 ⁸ i nast. ograniczających dopuszczalność dowodu ze świadków i z przesłuchania stron, co oznacza, że fakty, od których uzależnione jest prawo do emerytury i renty oraz wysokość tych świadczeń, mogą być wykazywane wszelkimi środkami dowodowymi, w tym także zeznaniami świadków....”.

Zdaniem Sądu Okręgowego, całość zgromadzonego w przedmiotowym postępowaniu wiarygodnego materiału dowodowego przemawia za uznaniem, iż w zakwestionowanych przez ZUS okresach wnioskodawczyni wykonywała pracę w szczególnych warunkach. Pracę tę wykonywała od początku zatrudnienia, aż do rozwiązania umowy o pracę. Wprawdzie z dokumentów z okresu zatrudnienia wnioskodawczyni w (...) Spółdzielni Pracy w Ł., a znajdujących się w aktach osobowych wynika, że była ona zatrudniona na stanowisku montera, to „dla oceny czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).” ( por. wyrok SN z 19.05.2011 r., III UK 174/10, Lex nr 901652, wyrok SN z 1.06.2010 r., II UK 21/10, LEX nr 619638). Ponadto w wyroku z dnia 22.04.2009 r., (II UK 333/08, LEX nr 1001310) Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że w spornych przypadkach - uwzględnienie okresów wykonywania pracy szkodliwej lub uciążliwej wymaganej do przyznania emerytury w niższym wieku emerytalnym - następuje po ustaleniu rzeczywistego zakresu obowiązków oraz wykonywania bezpośrednio i stale szkodliwego zatrudnienia, tyle że ocena prawna tych ustaleń powinna być racjonalna, bez stosowania "aptekarskiej" miary lub „stopera w ręku”.

Zdaniem Sądu Okręgowego w okresach wskazanych w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach od 5.09.1979 r. do 15.05.1981 r., od 16.05.1983 r. do 11.07.1989 r. i od 1.09.1989 r. do 15.12.1999 r. wnioskodawczyni będąc zatrudnioną w (...) Spółdzielni Pracy w Ł. wykony wała pracę, którą należy zakwalifikować jako pracę pakowacza wskazaną w wykazie A w dziale IV rozporządzenia W (...), pozycja 17 oraz obuwnika-szwacza wykazana w wykazie A w dziale VII rozporządzenia „W przemyśle lekkim”, pozycja 14: „Prace związane ze szlifowaniem, klejeniem i wykańczaniem wyrobów przemysłu skórzanego”. Natomiast w zarządzeniu Nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego (Dz. Urz. MG z dnia 3 sierpnia 1987 r.) stosowanym tu pomocniczo, wskazano szczegółowe stanowiska zawarte w wykazie A cytowanego wyżej rozporządzenia i wśród stanowisk opisanych w dziale VII, w pozycji 14., w pkt. 3 widnieje stanowisko obuwnika – szwacza, które faktycznie wnioskodawczyni wykonywała.

W ocenie Sądu Okręgowego D. M. legitymuje się ogólnym stażem pracy wynoszącym 24 lata 2 miesiące, ma ukończone 55 lat życia, rozwiązała stosunek pracy oraz nie przystąpiła do otwartego funduszu emerytalnego.

W niniejszym postępowaniu ustalono również, iż wnioskodawczyni legitymuje się okresem pracy w szczególnych warunkach wynoszącym ponad 15 lat. Tym samym spełnione są wszelkie przesłanki ustalenia jej prawa do emerytury od dnia 17 grudnia 2010 r., tj. od daty ukończenia przez nią 55 lat.

Z tych względów Sąd Okręgowy zmienił zaskarżoną decyzję i na mocy wyżej wskazanych przepisów oraz art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. oraz art.98 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

Apelację od powyższego wyroku wniósł Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. zaskarżając wyrok w całości.

Wyrokowi zarzucił:

1)  naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie art. 184 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. Nr 153 z 2009 r., poz. 1227) oraz § 2 ust. 1 i § 4 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) poprzez ustalenie prawa do emerytury osobie nie spełniającej przesłanki 15 lat pracy w warunkach szczególnych;

2)  sprzeczność ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie dowodowego poprzez przyjęcie, że wnioskodawczyni wykonywała pracę w szczególnych warunkach przez okres wynoszący 15 lat.

Podnosząc powyższe organ rentowy wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania.

Zdaniem apelującego Sąd pierwszej instancji nie ustalił w jakim okresie wnioskodawczyni zatrudniona była na stanowisku pakowacza, niezgodnie zakwalifikował wykonywanie pracy na stanowisku montera zabawek jako pracy pakowacza, nie ustalił w jakim okresie wnioskodawczyni była zatrudniona na stanowisku obuwnik-szwacz, nieprawidłowo uznał, że będąc obuwnikiem-szwaczem wykonywał pracę polegającą na szlifowaniu, klejeniu i wykańczaniu wyrobów przemysłu skórzanego. Zdaniem organu rentowego wnioskodawczyni nie udowodniła, że będąc szwaczem-obuwnikiem pracowała przy ścieraniu i szlifowaniu elementów wyrobów, nanoszeniu kleju i sklejaniu wyrobów środkami mechanicznymi, formowaniu cholewek, ćwiekowaniu i przyszywaniu obuwia, zatem brak podstaw do przyjęcia, że D. M. udowodniła wymagany 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja zasługuje na uwzględnienie, a zarzut naruszenia prawa materialnego należy uznać za zasadny.

Wnioskodawczyni ubiega się o emeryturę w oparciu o przepis art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. Nr 153 z 2009 r., poz. 1227 ze zm.). Zaznaczyć należy, ze przepis ten ma byt samodzielny i wyczerpująco określa przesłanki nabycia emerytury przez ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r. po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32,33, 39 i 40. Użyte w art. 184 ust. 1 sformułowania „po osiągnieciu wieku przewidzianego w art. 32,33,39 i 40” odnosi się do wieku emerytalnego określnego w tych przepisach – bez odwołania się do pozostałych wymogów. Taki pogląd wyraził Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 8 lutego 2007 r. , II UZP 14/06 –OSNP z 2007 r. Nr 13-14 poz. 109, w wyrokach z dnia 18 lipca 2007 r., II UK 62/07, OSNP z 2008 r. Nr 17-18, poz. 269, z dnia 23 kwietnia 2010 r., II UK 313/09 – Lex nr 604213.

Do przesłanek uzyskania emerytury w oparciu o art. 184 należą wymienione w ustępie pierwszym osiągnięcie w dniu wejścia w życie ustawy, czyli na dzień 1 stycznia 1999 r.:

1)  okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2)  okresu składkowego i nieskładkowego, o którym mowa w art. 27. Zgodnie
z art. 184 ust. 2 emerytura ta przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem zakładu na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy – w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem.

Kwestią sporną w niniejszej sprawie było ustalenie, czy wnioskodawczyni spełnia warunek 15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych uprawniający ją do uzyskania prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat.

Skutkiem zamieszczonego w art. 184 ust. 1 pkt 1 odesłania do przepisów dotychczasowych jest stosowanie wprost przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43) w zakresie wymaganego wymiaru okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze oraz wieku emerytalnego. Bezpodstawnie zatem Sąd Okręgowy ocenę ustaleń faktycznych odniósł do art. 32 ust. 2 i art. 32 ust. 4.

Oznacza to, że do wnioskodawczyni ma zastosowanie § 4 ust. 1 rozporządzenia, stosownie do którego pracownik wykonujący prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1)  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet,

2)  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach, zdefiniowanej w § 2 ust. 1 rozporządzenia.

W myśl § 2 ust. 1 okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na dany stanowisku pracy.

Na okoliczność pracy w warunkach szczególnych wnioskodawczyni przedstawiła świadectwo pracy w (...) w Ł.. Należy podkreślić, że samo świadectwo pracy w szczególnych warunkach nie przesądza jeszcze o uznaniu wykonywanej przez wnioskodawczynię pracy za pracę w warunkach szczególnych. Świadectwo pracy jest dokumentem prywatnym i może być zweryfikowane innymi dowodami.

Okres pracy wnioskodawczyni w (...) Spółdzielni Pracy w Ł. można podzielić na dwa okresy:

Od 5 września 1979 r., tj. od podjęcia przez nią pracy do końca 1988 r. i od 1989 r. do 31 grudnia 1998 r., bowiem jak zeznała wnioskodawczyni i świadek, na przełomie lat 1988/89 zakład zmienił profil produkcji i zajmował się produkcją obuwia z tworzyw sztucznych.

Jak ustalił Sąd Okręgowy wnioskodawczyni pracowała od 5 września 1979 r. do 1988 r. jako pakowacz zabawek z tworzyw sztucznych odnosząc się do prac w wykazie A, dziale IV w „chemii” pkt 17 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. W punkcie tym jako praca w warunkach szczególnych wymieniona jest praca przy produkcji i przetwórstwie żywic i tworzyw sztucznych oraz produkcji surowców, półproduktów i środków pomocniczych stosowanych do ich produkcji i przetwórstwa oraz przy produkcji wosków i woskali. Żadnej z tych prac wnioskodawczyni nie wykonywała. Praca pakowacza zabawek, nawet wykonanych z tworzyw sztucznych, nie jest pracą w warunkach szczególnych objętą tym przepisem.

Sąd Okręgowy zakwalifikował prace pakowacza jako pracę w warunkach szczególnych na podstawie uchwały Nr 80 (...) Związku (...) z 30 czerwca 1983 r. Uchwała ta nie jest źródłem prawa (art. 87 Konstytucji) i jej przepisy nie mogły stanowić podstawy prawnej rozstrzygnięcia.

Wyłącznie wykonywania rodzajów prac lub na stanowiskach wyszczególnionych w wykazie A będącego załącznikiem do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. i to stale oraz w pełnym wymiarze czasu pracy, przewidzianych dla danego stanowiska, uprawnia do niższego wieku emerytalnego. Taki pogląd wyrażał wielokrotnie Sąd Najwyższy między innymi w wyroku z dnia 20 października 2005 r., I UK 41/05-OSNP 2006/19-20/306, w uchwale w składzie siedmiu sędziów z dnia 13 lutego 2002 r. III ZP 30/01-OSNP 2002/10/243. W wyroku z dnia 25 lutego 2010 r., II UK 218/09-Lex nr 590247 Sąd Najwyższy argumentował, że wykazy resortowe mają charakter informacyjny, techniczno-porządkujący, uściślający. Wykonywanie pracy wymienionej w przepisie resortowym, której nie wymieniono wykazie A i B, stanowiącym załącznik do rozporządzenia RM z dnia 7 lutego 1983 r. nie uprawnia do uzyskania emerytury w niższym wieku.

Drugi okres pracy wnioskodawczyni obejmuje lata 1989-1998. Wnioskodawczyni w tym czasie wykonywała pracę obuwnika-szwacza. Sąd Okręgowy zakwalifikował tę pracę jako wymienioną w wykazie A, dziale VII „w przemyśle lekkim, pkt 14, stanowiącym załącznik do rozporządzenia, tj.: prace związane ze szlifowaniem, klejeniem i wykańczaniem wyrobów przemysłu skórzanego.

Należy podkreślić, że buty wykonywane były z tworzyw sztucznych, a nie ze skóry, a wnioskodawczyni nie zajmowała się ani szlifowaniem, ani klejeniem i wykańczaniem wyrobów ze skóry. Nawet gdyby przyjąć, że wnioskodawczyni zajmowała się jako obuwnik-szwacz czynnościami wymienionymi w wykazie A, dziale VII -pkt 12, tj. produkcją spodów obuwniczych ze skóry, gumy i tworzyw sztucznych oraz klejeniem i powlekaniem tkanin obuwniczych, to okres ten, w jakim wykonywała te obowiązki, nie wystarcza do wykazania 15-letniego okresu wymaganego przez przepisy. Okres od początku 1989 r. do 31 grudnia 1998 r. wynosi 10 lat, a wraz z okresem uwzględnionym przez organ rentowy w ilości 2 lat, 3 miesięcy i 4 dni, wynosi 12 lat 3 miesiące i 4 dni.

Zatem, w tych okolicznościach należy stwierdzić, że wnioskodawczyni nie spełniła warunku 15 lat pracy w warunkach szczególnych, a tym samym nie przysługuje jej prawo do emerytury w obniżonym wieku.

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny na podstawię art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok Sądu Okręgowego i oddalił odwołanie wnioskodawczyni.