Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 listopada 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – Wydział I Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 21 listopada 2013 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W.

przeciwko M. K., R. K.

o zapłatę

na skutek apelacji strony powodowej

od wyroku częściowego Sądu Okręgowego w Krakowie dotyczącego R. K. z dnia 8 maja 2013 r. sygn. akt IX GC 559/11

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie II w ten sposób, że:

„zasądza od pozwanego R. K. na rzecz powódki (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. kwotę 790 849,82 zł. (siedemset dziewięćdziesiąt tysięcy osiemset czterdzieści dziewięć złotych osiemdziesiąt dwa grosze) z ustawowymi odsetkami od dnia 9 czerwca 2011 r. do dnia zapłaty”; a punktowi III nadaje brzmienie: „zasądza od pozwanego R. K. na rzecz powódki (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. kwotę 48 970 zł. (czterdzieści osiem tysięcy dziewięćset siedemdziesiąt złotych) tytułem kosztów postępowania”; zaś punktowi IV: „nakazuje ściągnąć od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Krakowie kwotę 734,03 zł (siedemset trzydzieści cztery złote 3/100) tytułem części kosztów opinii biegłego”;

2.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 44 943 zł (czterdzieści cztery tysiące dziewięćset czterdzieści trzy złote) tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt I ACa 1100/13

UZASADNIENIE

Powód (...) sp. z o.o. w W. wniósł pozew o zapłatę przeciwko R. K. i M. K.. Domagał się orzeczenia nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym, że pozwani R. K. i M. K. maja zapłacić solidarnie na rzecz powoda kwotę 795 049, 82 zł. z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty wraz z kosztami postępowania.

W uzasadnieniu pozwu powód podał, że pozostawał w latach 2000-2001 w stałych stosunkach handlowych za spółką (...) sp. z o.o. w Ł.. W okresie od 21 sierpnia 2001 do 23 listopada 2001 r. wystawione zostały przez (...) SA na rzecz (...) sp. z o.o. faktury VAT na łączną kwotę 803 420,23 zł.

W okresie powstania oraz wymagalności powyższych zobowiązań spółki (...) wobec (...) w skład zarządu spółki dłużnika wchodzili pozwami: R. K. - prezes zarządu i M. K. - wiceprezes zarządu.

W dniu 8 listopada 2002 r. powódka uzyskała tytuł egzekucyjny w postaci nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym Sądu Okręgowego w Warszawie, sygn. akt XX GNc 1282/02. Na postawie tego orzeczenia zaopatrzonego w dniu 31 marca 203 r. w klauzulę wykonalności wszczęto przeciwko (...) sp. z o.o. postępowanie egzekucyjne co do kwoty objętej nakazem zapłaty z dnia 8 listopada 2002 r.

Postępowanie egzekucyjne prowadzone pod sygn. Km 1964/03 przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Łasku okazało się bezskuteczne z uwagi na brak majątku dłużnika. W toku egzekucji zostały podjęte czynności zmierzające do zaspokojenia wierzyciela: zajęcie rachunku bankowego dłużnika, zajęcie wierzytelności przysługującej dłużnikowi względem dłużników spółki cywilnej (...) z siedzibą w S., licytacja ruchomości dłużnika w postaci samochodów dostawczych, licytacja artykułów kosmetycznych i produktów detergentowych znajdujących się w magazynach dłużnika.

W wyniku postępowania egzekucyjnego udało się uzyskać kwotę 29 038, 21 zł. Postanowieniem z dnia 11 kwietnia 2005r. Komornik umorzył postępowanie egzekucyjne.

W dniu 10 kwietnia 2008 r. powód wezwał pozwanych do prób ugodowych o zapłatę kwot dochodzonych niniejszym pozwem. Do zawarcia ugód nie doszło. mimo upływu terminu płatności pozwani nie uregulowali dobrowolnie swojego zobowiązania.

Nadto powód podał, że pozwani wraz z A. K. jako wyłączni wspólnicy (...) sp. z o.o. w Ł. zbyli przysługujące im udziały na rzecz R. C. (1) na podstawie umów sprzedaży z dnia 17 kwietnia 2003 r. R. C. (1) jako jedyny udziałowiec i jedyny członek zarządu spółki podjął decyzje o zmianie firmy spółki na (...)sp. z o.o., oraz o przeniesieniu jej siedziby do K., gdzie spółka nie podjęła i nie prowadzi działalności.

Powód wskazał, że zaistniały przesłanki z art. 299 § 1 ksh, to jest istnienie określonego zobowiązania spółki z o.o. w czasie kiedy dana osoba była członkiem zarządu, oraz bezskuteczność egzekucji tego zobowiązania w czasie pozostawania przez tę osobę członkiem zarządu, czy też po jej odwołaniu.

Pozwani pełnili funkcje członków zarządu spółki (...) w chwili istnienia zobowiązania w tym w chwili powstania zobowiązania względem powoda.

Została spełniona druga przesłanka, bowiem przeprowadzone postępowanie egzekucyjne przeciwko spółce nie przyniosło oczekiwanego rezultatu, spółka nie posiadała majątku z którego powód mógłby się zaspokoić.

Zdaniem powoda nie zaistniała żadna z okoliczności wyłączających odpowiedzialność pozwanych, a w szczególności pozwani nie złożyli w odpowiednim czasie wniosku o ogłoszenie upadłości.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym Sąd Okręgowy w Krakowie wydanym w dniu 5 lipca 2011 r. nakazał pozwanym R. K. oraz M. K., aby zapłacili solidarnie na rzecz strony powodowej kwotę 795 049,82 zł. o odsetkami ustawowymi od dnia 19 maja 2001 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 17 156 zł. tytułem kosztów postępowania.

Od nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 5 lipca 2011 r. pozwani wnieśli sprzeciw zaskarżając nakaz w całości. Pozwani zarzucili, iż działając jako zarząd byłej spółki (...) sp. z o.o. w Ł. we właściwym czasie wszczęli postępowanie układowe, we właściwym czasie zgłosili wniosek o ogłoszenie upadłości. Ponieważ w dacie zasądzenia wierzytelności powoda od (...) sp. z o.o. nakazem zapłaty Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 8 listopada 2002 r., sygn. akt XX GNc 1282/02 dłużnik posiadał majątek generujący zysk i pozwalający na zaspokojenie wierzytelności, zaś bezskuteczność egzekucji została stwierdzona w okresie pełnienia obowiązków przez nowy zarząd. Wobec przemijających problemów z wypłacalnością pozwani działając jako zarząd ”K.” sp. z o.o. skierowali w dniu 25 lutego 2002 r. wniosek o zawarcie układu z wierzycielami do sądu Rejonowego dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi, sygn. akt XII Ukł 12/02, zaś wobec zaprzestania płacenia zobowiązań skierowali w dniu 25 lutego 2003 r. wniosek o ogłoszenie upadłości do Sądu Rejonowego dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi, sygn. akt XII U 53/03.

Nadto pozwani podnieśli zarzut przedawnienia roszczenia z art. 299 ksh przeciwko członkom zarządu byłej spółki (...) sp. z o.o. w Ł., którego zaspokojenia dochodzi wierzyciel, albowiem od dnia w który powód dowiedział się o szkodzie wynikłej z bezskuteczności egzekucji przeciwko spółce (...) i o osobie obowiązanej do jej naprawienia minął okres 3 lat. Pozwani wnieśli o oddalenia powództwa i obciążenie strony powodowej kosztami postępowania.

Pozwani wskazali, że w dniu 25 lutego 2005 r. działając jako zarząd spółki (...), wobec utraty płynności finansowej kierowanego przez siebie podmiotu gospodarczego, wnieśli wniosek o otwarcie postępowania układowego i zawarcie układu z wierzycielami do Sądu Rejonowego dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi. Propozycje ugodowe obejmowały wierzytelność poprzednika prawnego powoda (...) SA

Postanowieniem z dnia 17 września 2002 r. wniosek został oddalony.

Pozwani działając jako zarząd spółki (...) w dnie 25 lutego 2003 r. wobec zaprzestania płacenia zobowiązań wnieśli do Sądu Rejonowego dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi wniosek o ogłoszenie upadłości spółki (...)

W dniu 17 kwietnia 2003 r. pozwani sprzedali posiadane przez siebie udziały R. C. (1), który nabył również udziały od trzeciego wspólnika i stał się jedynym wspólnikiem w spółce.

W dni 17 kwietnia 2003 r. R. C. (2) odwołał zarząd i powołał się na stanowisko prezesa jednoosobowego zarządu (...) sp. z o.o. Nowy zarząd miał w planie dofinansowanie spółki i przywrócenia jej płynności finansowej i nie był za tym, aby podtrzymać wniosek o upadłość dlatego doszło do uprawomocnienia się zarządzenia sądu o zwrocie tego wniosku.

Odnośnie okresu przedawnienia pozwani wskazali, że zastosowanie mają przepisy o przedawnieniu roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym. Roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat trzech w który poszkodowany dowiedział się o szkodzie i osobie obowiązanej do jej naprawienia.

Zdaniem pozwanych powód mógł posiąść wiedzę o szkodzie i osobie obowiązanej do jej naprawienia, w związku z wnioskami spółki (...) sp. z o.o. o zawarcie układu z wierzycielami oraz o ogłoszenie upadłości. Jednakże rozeznanie i pełną świadomość posiadł w tym zakresie najpóźniej w trakcie prowadzenia przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Sieradzu czynności egzekucyjnych w sprawie z wniosku (...) SA przeciwko dłużnikowi(...) sp. z o.o. Prowadzący czynności w sprawie Komornik oraz asesor komorniczy informowali wierzyciela o dokonywanych czynnościach oraz szacunkowej wartości zajętych aktywów. Wkrótce po wszczęciu postępowania egzekucyjnego było oczywiste, iż zaspokojenie wierzyciela nastąpi w znikomym ułamku. Pełna informacja o ustaleniach Komornika i przyczynach bezskuteczności egzekucji została przekazana powodowi w piśmie Komornika z dnia 4 lutego 2005 r., informacja o bezskuteczności egzekucji została przesłana wraz z wezwaniem do wskazania innych niż znane Komornikowi aktywa w trybie art. 827 § 1 kpc na adres pełnomocnika powoda.

Powód wnioski o zawezwanie do próby ugodowej obu pozwanych nadał przesyłką poleconą w dni 11 kwietnia 2008 r. W tym czasie roszczenie dochodzone w niniejszej sprawie uległo już przedawnieniu.

Odpowiadając na sprzeciw pozwanych od nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 5 lipca 2011 r. powód podtrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie w całości.

Powód zwrócił uwagę, iż dłużnik (...) sp. z o.o. od kilku lat nie wykonywał swoich zobowiązań wobec partnerów handlowych. Wybiorczo traktował wierzycieli i spłacał jedynie tych, z którymi były stosunki handlowe przy wyłączeniu pozostałych.

Zaprzeczył, aby zachodziły okoliczności wyłączające solidarną odpowiedzialność członków zarządu za zobowiązania spółki przewidziane w art. 299 § 2 ksh. Pozwani wnieśli podanie o otwarcie postępowanie układowego i zawarcie układu z wierzycielami w dni 22 lutego 2002 r., dopiero w obliczu utraty płynności finansowej. Powód powołał się na uzasadnianie postanowienia Sądu Rejonowego dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi z dnia 17 września 2002 r. oddalającego wniosek spółki (...) w przedmiocie otwarcia postępowania układowego, w którym wskazano, iż dłużnik od 1999 r. działał ze stratą finansową i to taką, która zobowiązywała go w świetle regulacji art. 233 § 1 ksh do zwołania zgromadzenia wspólników w celu zadecydowania o dalszym istnieniu spółki. Pomimo świadomości tego stanu i jego trwania w okresie kilkuletnim dłużnik wymaganych prawem czynności nie przedsiębrał, pogłębiając stan zadłużenia.

Wniosek o ogłoszenie upadłości spółki (...) pozostawał spóźniony, a nadto wniosek ten został zarządzeniem z dnia 28 marca 2003 r. zwrócony z uwagi na nieuzupełnienie przez zarząd spółki w wyznaczonym terminie braków wniosku.

W ocenie powódki na skutek doręczenia pisma Komornika z dnia 11 kwietnia 2005 r. - postanowienia o umorzeniu postępowania egzekucyjnego w trybie art. 824 § 1 pkt 3 kpc z uwagi na bezskuteczność egzekucji, wierzyciel uzyskał informacje o bezskuteczności egzekucji.

Nadto powódka podniosła, iż pozwani naruszyli obowiązek wystąpienia w odpowiednim czasie o ogłoszenie upadłości spółki (...) co stanowi występek określony w art. 586 ksh, tym samym powódka wskazała na odpowiedzialność deliktową pozwanych. Szkoda wynikła z występku powoduje, iż roszczenie o naprawienie szkody ulega przedawnieniu po dwudziestu latach od dnia popełnienia przestępstwa bez względu na to kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia.

Powód podkreślił, że bezskuteczność egzekucji i brak zaspokojenia wierzytelności z majątku dłużnika spółki (...) wynika z popełnia przez pozwanych występku określonego w art. 586 ksh, oraz naruszenia art. 302 § 1 i art. 286 § 1 kk.

W piśmie procesowym z dnia 11 kwietnia 2012 r. powódka podniosła, że w okolicznościach sprawy powoływanie się przez pozwanych na przedawnienia roszczenia z uwagi na sprzeczność postępowania pozwanych z zasadami współżycia społecznego i zasadami prawa świetle art. 5 kc nie zasługuje na uwzględnienie.

Postanowieniem z dnia 22 października 2012 r. Sąd Okręgowy w Krakowie zawiesił postępowanie przeciwko M. K. gdyż pozwany ten zmarł w dniu 25 września 2012 r.

W dniu 8 maja 2013 r. Sąd Okręgowy w Krakowie wydal wyrok częściowy, w którym zasądził od pozwanego R. K. na rzecz strony powodowej (...)” sp. z o.o. kwotę 4 200 zł. wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 19 maja 2011 r. do dnia zapłaty. W pozostałym zakresie oddalił powództwo przeciwko R. K.. Nadto zasądził od strony powodowej na rzecz pozwanego R. K. 7 200 zł. tytułem kosztów procesu i nakazał ściągając od strony powodowej (...) na rzecz Skarbu Państwa kwotę 734,03 zł. tytułem kosztów opinii biegłego.

Sąd I instancji ustalił, że strona powodowa (...) sp. z o.o. w W. dostarczała (...) sp. z o.o. w Ł. towar w postaci konsumpcyjnych środków chemicznych. Spółka (...) prowadziła hurtową sprzedaż takich środków. Do dnia 17 kwietnia 2001 r. członkami zarządu spółki (...) byli pozwani. W okresie od 21 sierpnia 2001 r. do 23 listopada 2001 r. powódka sprzedała spółce (...) towar na łączną kwotę 803 420,23 zł.

W styczniu 2002 r. Spółka (...) złożyła wniosek o otwarcie postępowania układowego, Sąd oddalił ten wniosek.

W lutym 2003 r. pozwani złożyli wniosek o ogłoszenie upadłości spółki (...). wniosek ten został zwrócony zarządzeniem z dnia 28 marca 2003 z uwagi na nie uzupełnienie braków formalnych wniosku przez pozwanych.

Wobec braku zapłaty za towar dostarczony spółce (...) powódka wytoczyła powództwo przeciwko spółce, skutkiem czego było wydanie nakazu zapłaty przez Sąd Okręgowy w Warszawie. Po uprawomocnieniu się nakazu zapłaty w kwietniu 2003 r. powód wszczął postępowanie egzekucyjne przeciwko spółce.

W dniu 17 kwietnia 2003 r. pozwani zbyli udziały w spółce (...) R. C. (1), który w tym samym dniu odwołał pozwanych z zarządu. R. C. (1) wraz z innymi osobami tworzył grupę przestępczą, której przedmiot działania sprowadzał się do przejmowania przedsiębiorstw i ich majątku z pominięciem wierzycieli.

W dniu 4 lutego 2005 r. Komornik zawiadomił powoda, że egzekucja przeciwko spółce (...) nie dała pozytywnych wyników. Pismo Komornika zostało doręczone pełnomocnikowi powoda w dniu 7 lutego 2005 r. W odpowiedzi sporządzonej w dniu 14 lutego 2005 r. powód wskazał, że nie dysponuje informacjami o składnikach majątku spółki (...) z którego możliwe byłoby zaspokojenie egzekwowanej wierzytelności oraz, że wierzyciel nie wyraża woli przejęcia na własność ruchomości z których była prowadzona licytacja. Powódka przyznała, że istnieją przesłanki do umorzenia egzekucji, gdyż oczywiste jest, że z egzekucji nie uzyska się sumy większej od kosztów egzekucyjnych.

Postępowanie egzekucyjne Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Łasku umorzył w dniu 11 kwietnia 2005 r. wobec stwierdzenia bezskuteczności egzekucji.

W dniu 10 kwietnia 2008 r. powódka zawezwała pozwanego do próby ugodowej, jednakże do ugody nie doszło.

Sąd Okręgowy wskazał, że w sprawie co do zasady spełnione zostały przesłanki odpowiedzialności pozwanego jako członka zarządu. Powódka wykazała, że poniosła szkodę polegającą na dostarczeniu towaru spółce (...) za który spółka nie zapłaciła. Powódka wykazała również, że nie było i nie jest możliwe wyegzekwowanie należności od dłużnika spółki (...), a egzekucja wobec spółki została umorzona. Powódka wykazał również, że pozwany był członkiem zarządu spółki (...) w czasie, gdy sprawowanie tej funkcji prowadziło do powstania odpowiedzialności odszkodowawczej członka zarządu za zobowiązania spółki wobec powódki. Spółka (...) w okresie, w którym powódka dostarczała spółce towar była w złej kondycji finansowej w pełni uzasadniającej złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości, co wynika z opinii biegłej. Stan ten nie polepszył się aż do zbycia udziałów przez pozwanych, którzy zdawali sobie sprawę ze złej sytuacji spółki skoro złożyli wniosek o otwarcie postępowania układowego, a potem o ogłoszenie upadłości.

Sąd I instancji zwrócił uwagę, że członek zarządu chcąc uwolnić się od odpowiedzialności winien wykazać skuteczne złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości, oraz że do zwrotu wniosku pozwanych o ogłoszenie upadłości doszło jeszcze przed zbyciem udziałów. W związku z tym w ocenie Sądu nie można było uznać że nowy zarząd doprowadził do zwrotu wniosku, gdyż pozwani złożyli niekompletny wniosek, a następnie nie uzupełnili jego braków w rezultacie czego doszło do zwrotu wniosku w czasie, gdy wciąż byli członkami zarządu. Sąd Okręgowy stwierdził, iż w sprawie nie wystąpiła przesłanka egzoneracyjna braku potrzeby złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości w czasie, gdy pozwany był członkiem zarządu. Wyniki finansowe spółki wymagały niezwłocznego złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości na długo przed zbyciem udziałów, na co wskazuje opinia biegłej. W rezultacie Sąd I instancji uznał, że co zasady pozwany odpowiada za zobowiązania spółki (...), a także, że w sprawie nie wystąpiły przesłanki egzoneracyjne, które mogły by zwolnić pozwanego od odpowiedzialności.

Odnośnie zarzutu przedawnienia Sąd Okręgowy wskazał, że w zakresie kwoty 4 200 zł roszczenie nie jest przedawnione. Kwota 4 200 zł. dochodzona tytułem kosztów postępowania egzekucyjnego stała się wymagalna w dniu doręczenia powódce odpisu postanowienia, w którym Komornik ustalił koszty postępowania egzekucyjnego, a koszty te zostały ustalone w postanowieniu o umorzeniu postępowania egzekucyjnego. Co do pozostałej dochodzonej przez powódkę kwoty roszczenie przedawniło się. W ocenie Sądu I instancji umorzenie postępowanie egzekucyjnego nie jest warunkiem rozpoczęcia biegu przedawnienia. Komornik zanim umorzył postępowanie uprzedził powódkę o takim zamiarze, wezwał do przedstawienia nowych sposobów prowadzenia egzekucji, gdyż dalsze prowadzenie egzekucji jest bezcelowe z uwagi na bak składników majątkowych spółki (...). Powódka odpowiedziała na pismo Komornika twierdząc, że dalsze prowadzenie egzekucji mija się z celem z uwagi na bark majątku po stronie spółki (...). Początek biegu przedawnienia rozpoczyna się z datą doręczenia pisma Komornika powódce przy uwzględnieniu treści odpowiedzi powódki.

Sąd Okręgowy, ocenił iż brak podstaw do przyjęcia, iż zachowanie pozwanych spełnia przesłanki z art. 586 ksh, a także, aby wystąpiły okoliczności świadczące o przestępczym działaniu pozwanego w świetle art. 286 § 1 kk jak również, aby pozwani popełnili przestępstwo art. 302 kk, tym samym brak podstaw do przyjęcia dwudziesto letniego terminu przedawnienia

Sąd I instancji zwrócił przy tym uwagę, że chociaż w sprawie nie doszło do skutecznego złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, to nie można pomijać, że od pewnego momentu pozwani podejmowali działania, z których w sposób wyraźny wynikała zła sytuacja finansowa spółki (...). Pozwani w pierwszej kolejności złożyli wniosek o otwarcie postępowania układowego, przedstawiając we wniosku sytuację finansową spółki. Następnie złożyli wniosek o ogłoszenie upadłości, w którym jednoznacznie przedstawili sytuację spółki (...) jako uzasadniającą ogłoszenie upadłości.

Sąd Okręgowy stanął na stanowisku, że gdyby nawet przyjąć że pozwani z pełną wiedzą i premedytacją zbyli udziały w spółce, to i tak nie można by uznać, że jest to zachowanie, które prowadzi do przedłużenia terminu przedawnienia roszczenia. Moment zbycia udziałów nie miał żadnego znaczenia z punktu widzenia określenia szkody strony powodowej. Komornik bowiem zajął towar, który znajdował się w hurtowni spółki i samochody spółki, a zatem jedyny majątek spółki (...).

W kontekście podniesionego zarzutu przez powódkę, że uwzględnienie zarzutu przedawnienia stanowiłoby nadużyciem prawa podmiotowego i byłoby sprzeczne z art. 5 kc, Sąd I instancji zwrócił uwagę, iż powódka jest liczącym się producentem lub dystrybutorem artykułów chemii gospodarstwa domowego. Natomiast powództwo o zapłatę przeciwko pozwanym powódka wytoczyła kilku lat od daty stwierdzenia, że nie ma możliwości wyegzekwowania należności od spółki (...). Powódka w ocenie Sądu I instancji nie próbowała polubownie rozwiązać problemu zadłużenia spółki (...), przed zawezwaniem do próby ugodowej i nie kontaktowała się z pozwanymi.

Zwrócił uwagę Sąd Okręgowy, że opinia biegłej wskazuje, iż spółka (...) w istocie nigdy nie była w dobrym stanie i praktycznie przez cały czas funkcjonowania jej sytuacja finansowa była zła lub bardzo zła. Powódka natomiast wydawała kolejne partie towarów nie wstrzymując ich dostawy choćby na kilka dni. Dla powódki brak zapłaty za towar o wartości 300 000 zł. nie stanowił przeszkody w wydaniu kolejnych partii towaru co spowodowało że zadłużenie spółki (...) wzrosło do kwoty około 800 000 zł. Mogło by być ono niższe przy zachowaniu absolutnie podstawowych środków ostrożności. Według Sądu Okręgowego w kontekście zarzutu nadużycia prawa podmiotowego okoliczności jak doszło do powstania szkody i czy można było jej uniknąć lub ją zmniejszyć winny być uwzględnione.

Zwrócił Sąd I instancji uwagę, że gdyby powód nie czekał najpierw rok z wniesieniem powództwa, a następne kolejne pół roku z wszczęciem egzekucji, to przejęty towar byłoby łatwiej sprzedać i za lepszą cenę.

Od wyroku częściowego Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 8 maja 2013 sygn. akt 9Gc 599/11 apelację wniosła powódka (...) sp. z o.o. w W.. Wyrok ten zaskarżyła w części to jest w zakresie całości punktów: II, III i IV.

Z uwagi na pojawienie się w sprawie nowych faktów i dowodów powódka wniosła o wystąpienie przez Sąd Apelacyjne do Prokuratury Apelacyjnej w Krakowie wydział V do Spraw Przestępczości Zorganizowanej i Korupcji o przedłożenie informacji dotyczącej postępowania w sprawie syng. akt Ap V Ds. 15/09/ S, w zakresie okoliczności związanych z przejęciem i wyprowadzeniem majątku (...) sp. z o.o., w tym postanowienia o przedstawieniu zarzutów i protokołu przesłuchania R. K. z dnia 14 maja 2013 r. Powódka wskazała, że w dniu 9 kwietnia 2013 r. zostało wydane postanowienie przez Prokuraturę Apelacyjną o przedstawieniu R. K. zarzutów.

Zaskarżonemu wyrokowi powódka zarzuciła naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy, a w szczególności:

a)  naruszenie art. 217 § 1 kpc w zw. z art. 227 kpc poprzez oddalenie złożonego przez powódkę na rozprawie w dniu 28 kwietnia 2013 r. wniosku o przeprowadzenie dowodu z wystąpienia do Prokuratury Apelacyjnej Wydział V do Spraw Przestępczości Zorganizowanej i Korupcji w K. o przedstawienie informacji dotyczącej przebiegu postępowanie prowadzonego pod sygn. akt Ap V Ds. 15/09/ S w sprawie przeciwko P. S., R. C. (1) i innym podejrzanym o przestępstwa z art. 258 § 1 kk i inne, w zakresie podania informacji dotyczących postanowienia z dnia 9 kwietnia 2013 r. o przedstawieniu zarzutów R. K.

b)  sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego poprzez przyjęcie, że:

- (...) sp. z o.o. uzyskała wiedzę w przedmiocie bezskuteczności egzekucji przeciwko spółce (...) w lutym 2005 r. po poinformowaniu jej pełnomocnika J. N. przez Komornika o bezskuteczności licytacji nieruchomości ( pismo komornika z dnia 4 lutego 2005 r., podczas, gdy z uwagi na ukrywanie majątku dłużnika przeniesienie siedziby dłużnika do K., trudności w kontakcie z nowym zarządem dłużnika wierzyciel prowadził działania zmierzające do ustalenia zarządu i majątku dłużnika poza Ł., zaś postanowienie o bezskuteczności egzekucji zostało doręczone pełnomocnikowi powodowej spółki w dniu 14 kwietnia 2005 r. i po tej dacie powódka została poinformowana o bezskuteczności egzekucji prowadzonej przeciwko (...) sp. z o. o. ( zeznania świadka J. N. ),

- pozwany R. K., wieloletni (od 16 XII 1997r. do (...).) Prezes Zarządu (...) sp. z o.o., nie miał świadomości niewypłacalności spółki (utrata płynności finansowej na koniec 1999 roku, zaprzestanie płacenia długów, zarówno na koniec 1999 r. jak i na koniec 2000 roku wysokość zobowiązań przekroczyła wartość całego majątku spółki dłużnika) obligującej go do wystąpienia o ogłoszenie upadłości (...) sp. z o.o. w sytuacji, gdy pozwany miał pełny wgląd w dokumenty handlowe spółki, prowadził analizę sytuacji finansowej dłużnika, przygotowywał, zapoznawał się i podpisywał w kolejnych latach obrotowych bilanse i sprawozdania spółki dłużnika, jak również poszukiwał inwestora który- w obliczu zaistniałej sytuacji braku majątku- mógłby dokapitalizować spółkę, co pozwoliłoby na kontynuowanie działalności (okoliczności przyznane przez pozwanego R. K. na rozprawie w dniu 12 września 2012 roku),

- pozwany R. K. nie miał świadomości działania na szkodę wierzycieli - w tym (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością- w związku ze zbyciem w dniu 17 kwietnia 2003 roku całości udziałów w spółce (...) sp. z o.o. na rzecz członka zorganizowanej grupy przestępczej R. C. (2), podczas gdy z okoliczności warunków transakcji zbycia udziałów (np. wydanie samochodu R. S., zapłata nabywcy za przeprowadzenie transakcji kwoty 20 000 zł.) wynikało, że pozwany w obliczu uzyskania przez powoda tytułu egzekucyjnego, zbył udziały w spółce dłużnika „w celu pozbycia się kłopotów”, mając świadomość i wiedzę, że nabywca udziałów R. C. (1) nie będzie prowadził pod tą firmą dalszej działalności gospodarczej oraz nie ureguluje ciążących na spółce zobowiązań, co doprowadzi do utrudnienia prowadzonej przeciwko spółce (...) sp. z o.o. egzekucji,

- w toku czynności egzekucyjnych udało się zabezpieczyć cały majątek (...) sp. z o.o. co miało by wynikać, ze stwierdzenia oskarżonego P. S.- oczywiście zainteresowanego w podaniu nieprawdy- wypowiedzianych w obecności asesora komorniczego K. K., że gdyby [pracownicy komornika] przyjechaliby kilka godzin później, wówczas cały majątek zostałby wywieziony; tymczasem z ustaleń niniejszej sprawy- w tym zeznań świadków J. N., A. N. oraz z dokumentów postępowania komorniczego sygn. KM 1964/03 k.12, 33-36,40 wynikało, że konieczne było poszukiwanie pojazdów spółki, jeden z nich M. K. zobowiązał się dostarczyć do maja 2003 roku, jak również wskazywały one na dokonanie bezpośrednio w dniu 17 kwietnia 2003r. (tj. w dniu zbycia udziałów i zmiany zarządu) przesunięcia majątkowego, transakcji sprzedaży towarów za łączną kwotę 34 335,03 zł. na rzecz (...) S.C. Ł. i S. K. (przy czym należy mieć na względzie, że poszczególne towary mogły być objęte znaczącą przeceną od kilkudziesięciu do 95%)

c) naruszenie art. 227 kpc i art. 233 kpc, mające istotny wpływ na treść wyroku, a polegające na dokonaniu przez Sąd dowolnej, a nie swobodnej oceny materiału dowodowego i wydaniu wyroku nie w oparciu o wszystkie zebrane dowody, tylko w oparciu o ich część, z naruszeniem zasad doświadczenia życiowego, z dokonaniem naruszeń sprzecznych z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego (zgodnie z zarzutami pkt. A. b apelacji) oraz z pominięciem istotnych dowodów i okoliczności ustalonych w niniejszej sprawie ( zgodnie z zarzutami pkt. A. c-e apelacji), w konsekwencji przyjecie, że roszczenie podnoszone przez powoda jest w znaczącej części przedawnione, w sytuacji, gdy pozwany R. K.- jako Prezes Zarządu (...) sp. z o.o.- miał w całym okresie działalności spółki dłużnika pełną wiedzę na temat sytuacji finansowej (...) sp. z o.o.: wysokości i okresu przeterminowania zobowiązań, jak również braku majątku pozwalającego na spłatę zobowiązań przez dłużnika, co stanowiło o obowiązku wystąpienia o ogłoszenie upadłości spółki (...) sp. z o.o. najpóźniej po zatwierdzeniu bilansu za 2000 rok, to jest jeszcze przed zamówieniem towarów od (...) sp. z o.o. (zamówienia zostały złożone w okresie od sierpnia 2001 do listopada 2001 roku), z którego to obowiązku pozwany nie wywiązał się podejmując decyzję o kontynuowaniu działalności spółki przy dalszym zaciąganiu zobowiązań, ze szkodą dla wierzycieli, w tym (...) sp. z o.o.

- jak również poprzez nieprawidłową ocenę- w zakresie ustalenia świadomości wierzyciela o bezskuteczności egzekucji prowadzonej przeciwko K.” sp. z o.o.- oraz pominięcie zasadniczej części zeznań świadka J. N.- pełnomocnika (...) sp. z o.o. w postępowaniu egzekucyjnym prowadzonym przez Komornika Sądowego w Ł.- z których wynika, że wierzyciel został poinformowany przez Komornika, że mogą występować działania, które uniemożliwiają realizowanie egzekucji, że w czasie, gdy były wykonywane te czynności postępowanie egzekucyjne było utrudnione, zaś kiedy zakończyło się postępowanie egzekucyjne z tego majątku, który był w Ł. były podejmowane przez spółkę (...) działania związane z poszukiwaniem tego majątku w K. (k.460) Świadek ten zeznał również, że skoro dłużnik formalnie zmienił swoją siedzibę, a w miejscu wcześniejszej siedziby nie było już tego majątku to trzeba było szukać tego majątku gdzie indziej. Z przedmiotowych zeznań wynikało ponadto, że o tym że wierzyciel nie zaspokoił z egzekucji przekonał się on w dacie kiedy było umorzone postępowanie egzekucyjne i że okoliczności istniejące w toku egzekucji wskazywały na to, że być może majątek jest gdzieś ukrywany” (k.461) Przypuszczenie, że spółka (...) posiada majątek poza Ł. świadek opierał na tej podstawie, że posiada on siedzibę w K. i również na tej podstawie, że Komornik zgłaszał problemy z zabezpieczeniem majątku i sugerował że może być on ukrywany. Świadek zeznał również, że strona powodowa została zawiadomiona o umorzeniu postępowanie egzekucyjnego z powodu bezskuteczności w kwietniu 2005 roku (k. 461). Powyższe zeznania pozostają w pełnej zgodności z pozostałym materiałem zgromadzonym w sprawie, w szczególności z zeznaniami świadka A. N. w których wskazywał on, że firma (...) posiada spore zapasy materiałów rozlokowanych w różnych miejscach, zaś komornik nie mógł ustalić ich miejsca przechowywania. Prowadzone były poszukiwania mienia ruchomego, w tym samochodów dłużnika. Świadek A. N. zeznał, że „przed czerwcem 2005 roku była informacja, że chyba udało się jeszcze coś ściągnąć, nie pamiętam w którym miesiącu”. „Czynności windykacyjne były podejmowane w różnych miejscach, wiązało się to ze zmianą siedziby do K., te czynności były w Ł., S. i K.” (protokół z 24 lipca 2012 r. Sąd Rejonowy we Włoszczowe, sygn.. akt: I Cps 8/12).

d) naruszenia art. 361 kodeksu postępowania cywilnego, poprzez pominięcie przez Sąd I Instancji istotnych okoliczności sprawy, wykazanych w toku postępowania przed Sądem I instancji w tym za pomocą dowodów z zeznań świadka P. A., dokumentów z akt postępowania w przedmiocie podania o układ oraz w przedmiocie ogłoszenia upadłości, opinii biegłej E. S., opinii i zeznań J. F.- które to dowody Sąd I instancji wymienia jako podstawę ustaleń stanu faktycznego sprawy, a mianowicie okoliczności, iż:

- K.” sp. z o.o. utraciła płynność finansową już na koniec 1999 roku, natomiast wniosek o ogłoszenie upadłości Zarząd był zobowiązany złożyć najpóźniej po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego za 2000 r. (strona 6 opinii biegłego E. S.)

- pozwany R. K.- jako członek zarządu- analizował i znał sytuację finansowa spółki (...)” sp. z o.o. m.in. w związku z przygotowaniem sprawozdań finansowych spółki za poszczególne lata obrachunkowe (okoliczność przyznana przez pozwanego w toku przesłuchania na rozprawie w dniu 12 września 2012 roku)

- pomimo wielomiesięcznej (średnio ponad 3 miesięcznej) zwłoki w regulowaniu zobowiązań i pomimo, że już na koniec 2000 roku zadłużenie K.” sp. z o.o. przewyższało jej majątek, dłużnik nie złożył wnioski o ogłoszenie upadłości lecz kontynuował działalność na szkodę wierzycieli (tak o działalności dłużnika Sąd Rejonowy dla Łodzi- Śródmieścia w Łodzi w uzasadnieniu postanowienia z dnia 17 września 2002 roku oddalającego wniosek K.” sp. z o.o. w przedmiocie otwarcia postępowania układowego)

- K.” sp. z o.o. już od kilku lat nie wykonywał terminowo swoich zobowiązań wobec partnerów handlowych, a w początkach IV kwartału ubiegłego roku (tj. roku 2001) zaprzestał całkowicie spłat wobec niektórych z nich. Pomimo świadomości stanu (ponoszenia strat i braku majątku na spłatę wierzycieli) i jego trwania w okresie kilkuletnim, dłużnik wymaganych prawem czynności nie przedsiębrał, pogłębiając stan zadłużenia. Środkiem na utrzymanie przedsiębiorstwa nie stało się skuteczne renegocjowanie warunków płatności, bądź ograniczenie zobowiązań w ramach obowiązującego prawa np. przez złożenie niezwłocznie podania o układ, a wybiórcze traktowanie wierzycieli i spłatę jedynie tych, z którymi były utrzymywane stosunki handlowe przy wyłączeniu pozostałych. W istocie doprowadziło to do dalszej kumulacji zobowiązań, choćby przez narastające sukcesywnie odsetki ustawowe od tych niespłaconych, ze szkodą dla pozostałych wierzycieli (tak o działalności dłużnika Sąd Rejonowy dla Łodzi- Śródmieścia w Łodzi w uzasadnieniu postanowienia z dnia 17 września 2002 roku oddalającego wniosek K.” sp. z o.o. w przedmiocie otwarcia postępowania układowego)

- K.” sp. z o.o. w okresie od 21 sierpnia 2001 roku do 23 listopada 2001 nabyła od powoda towary za kwotę 803 420,23 zł. (strona 2 uzasadnienia wyroku) za które nie uregulowała na rzecz (...) spółka z ograniczona odpowiedzialnością zapłaty

- z zeznań świadka P. D. Sprzedaży powodowej spółki, z których wynika, że Firma (...) „nie informowała powoda o swojej sytuacji finansowej”, (…) „powodowa firma nie zrywała współpracy także dlatego, że firma (...) informowała o podjętych krokach naprawczych celem polepszenia sytuacji finansowej”, „ firma (...) informowała, iż są to jej przejściowe problemy”, „przedstawiała perspektywy dalszego rozwoju, a nawet prosiła o zwiększenie zamówień”. Świadek P. A. wskazywał, że osobami zapewniającymi go o przejściowych kłopotach dłużnika byli członkowie zarządu (...) sp. z o.o. R. i M. K.: „na podstawie tych rozmów miałem obraz o sytuacji w tej firmie. Wskazywali oni na problem z terminowym odzyskiwaniem należności, czyli od swoich odbiorców” oraz że „gdyby powód wiedział, że w pozwanej spółce od 1999 roku występuje kapitał ujemny, to zamówienia nie zostałyby zaakceptowane przez oddział finansowy.”

- im wcześniej członkowie zarządu – w tym pozwany R. K. –złożyliby wniosek o ogłoszenie upadłości, tym większa byłaby szansa, że powód zaprzestałby dostarczania towaru spółce (...).

- okoliczności, iż pozwani złożyli niekompletny wniosek o ogłoszenie upadłości spółki (...) sp. z o.o., a następnie nie uzupełnili jego braków w czasie, gdy wciąż byli członkami zarządu. Do zbycia i odwołania pozwanych z zarządu doszło już po dacie zwrotu wniosku.

- okoliczności, iż, jak wynika z uzasadnień sądów prowadzących sprawę w przedmiocie postępowania układowego, zgłoszony przez pozwanego R. K., wniosek o układ był bezpodstawny, co spowodowało jego oddalenie. Złożenie bezpodstawnego wniosku o wszczęcie postępowania układowego nie zwalnia członków zarządu sp. z o.o. od odpowiedzialności przewidzianej w art. 298 § 1 kodeksu handlowego (odpowiednio art. 299 § 1 ksh). W razie stwierdzenia, że występowały przesłanki do zgłoszenia żądania ogłoszenia upadłości spółki. Z dokonanych w sprawie ustaleń faktycznych wynika, że w chwili wniesienia przez zarząd (...) sp. z o.o. podania o otwarcie postępowania układowego (styczeń i luty 2002 r.) zachodziły okoliczności uzasadniające wszczęcie postępowania upadłościowego, a nie postępowania układowego. Skoro spółka (...) trwale zaprzestała płacenia długów najpóźniej w 2000 r., to już wówczas ziściły się przesłanki ogłoszenia upadłości. Tymczasem podanie o układ skutecznie złożone zostało w lutym 2002 r., zaś wniosek o ogłoszenie upadłości został złożony w dniu 20 lutego 2003 r. (przy czym z uwagi na nieuzupełnienie braków formalnych został on zwrócony przez Sąd zarządzeniem z dnia 28 marca 2003 r.)

e) naruszenie art. 316 § 1 kpc, poprzez pominięcie przez Sąd I instancji przyznanych przez pozwanego R. K. okoliczności, z których wynika, że:

- (...) sp. z o.o. corocznie składała sprawozdania finansowe i sprawozdania zarządu. Pozwany R. K., jako członek zarządu (...) sp. z o.o. analizował jej sytuację finansową, przygotowywał oraz zapoznawał się z bilansami i sprawozdaniami finansowymi dłużnika, znał sytuację dłużnika: „zadłużenie występowało również wobec innych podmiotów, perturbacje odbijały się na wszystkich”, jednak licząc na pozyskanie inwestora, który dokapitalizuje spółkę, prowadził dalszą działalność gospodarczą, zaciągając kolejne zobowiązania ze szkodą dla wierzycieli

- świadomość pozwanego R. K., o braku majątku pozwalającego na spłatę zobowiązań (...) sp. z o.o., potwierdzona również w związku z transakcją sprzedaży udziałów w dniu 17 kwietnia 2003 r. realizowaną przy wiedzy i rozeznaniu pozwanego R. K. co do uzyskania przez powoda tytułu egzekucyjnego przeciwko (...) sp. z o.o.: „jako że nasze zobowiązania są większe od należności, więc per saldo to zapłaciliśmy do tych dokumentów kwotę 20 000 złotych, tak wynikało z rozliczeń”, „wiedząc, jak duże jest zobowiązanie nasze i jakie są należności, to z rozliczeń plus jeszcze z dokonanych czynności formalnych nie wychodziło, że to my mamy dostać za to jakiekolwiek pieniądze”

- jak również pominięcie przez Sąd I instancji istotnych okoliczności ukrywania majątku dłużnika (m.in. samochodów i towarów również w drodze rozliczeń ze spółką (...) s.c., której wspólnikami byli synowie R. i M. K.), ustalania i poszukiwania przez powoda kontaktu z nowym zarządem spółki dłużnika (ponoszącym również odpowiedzialność za długi spółki), prowadzenia działań windykacyjnych i poszukiwania przez (...) sp. z o.o. majątku (...) sp. z o.o., w tym również w K. i innych miejscowościach (zeznania J. N., A. N. i P. A.), w tym również w 2005 r. w związku z zakończeniem czynności windykacyjnych w Ł.

f) naruszenie art. 317 § 2 kpc poprzez wydanie wyroku częściowego, dotyczącego tylko jednego z dłużników solidarnych.

B. naruszenie prawa materialnego, tj.

a) naruszenie art. 299 §1 ksh w zw. z art. 415 kc oraz art. 442 ¹§ 2 kc oraz z związku z art. 586 ksh poprzez przyjęcie trzyletniego okresu przedawnienia roszczenia dochodzonego pozwem, pomimo, że pozwany R. K. pomimo wieloletniej świadomości przesłanek niewypłacalności (...) sp. z o.o. kontynuował działalność spółki dłużnika bez złożenia w terminie wniosku o ogłoszenie jej upadłości, co stanowiło czyn niedozwolony, określony w art. 586 ksh, występek niezgłoszenia we właściwym czasie wniosku o ogłoszenie upadłości.

b) naruszenie art. 299 § 1 ksh w zw. z art. 455 kc poprzez niewłaściwą interpretację, w szczególności brak rozróżnienia powstania roszczenia od jego wymagalności. Roszczenie określone w art. 299 ksh powstaje w zasadzie w dacie bezskuteczności egzekucji wierzytelności objętej prawomocnym tytułem egzekucyjnym, wystawionym przeciwko spółce, z reguły bowiem już wtedy, gdy egzekucja okaże się bezskuteczna, wierzyciel spółki dowiaduje się o szkodzie i osobie odpowiedzialnej do jej naprawienia. Termin spełnienia takiego odszkodowawczego świadczenia nie jest oznaczony, ani z właściwości zobowiązania nie wynika. Wymagalność roszczenia należy określić zgodnie z art. 455 kc, a zatem niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania, co w niniejszej sprawie nastąpiło w 2008 r., w związku z zawezwaniem pozwanego do próby ugodowej, dodatkowo zaś pierwszy możliwy termin skierowania wezwania do zapłaty do pozwanego mógł zostać zrealizowany po otrzymaniu przez powoda postanowienia o umorzeniu egzekucji z rozliczeniem uzyskanych i pozostałych do wyegzekwowania kwot z tytułu wykonawczego

c) naruszenie art. 586 ksh poprzez niezastosowanie go w sprawie pomimo że pozwany R. K. jako członek zarządu spółki (...) sp. z o.o., mając świadomość przesłanek niewypłacalności spółki co najmniej od sporządzenia bilansu dłużnika za 2000 r. i przy dalszym pogarszaniu sytuacji dłużnika, przez prawie trzy lata nie złożył wniosku o ogłoszenie upadłości, decydując o kontynuowaniu działalności przy dalszym zaciąganiu zobowiązań ze szkodą i przy dowolnej spłacie wierzycieli

c) naruszenie art. 442 ¹ § 2 kc w zw. z art. 415 kc oraz art. 286 § 1 kk poprzez niezastosowanie go w sprawie pomimo korzyści, jaką uzyskał dłużnik (...) sp. z o.o. od dostawcy (...) sp. z o.o. w postaci towaru do dalszej jego dystrybucji na odroczony termin płatności, w związku z czym mogli oni utrzymywać sprzedaż w swojej hurtowni, uzyskując przychody ze sprzedaży tych towarów, a wszystko to w sytuacji, gdy stan (...) sp. z o.o. nie gwarantował realizacji należności w terminie (a nawet z opóźnieniem), zaś majątek spółki nie stanowił wystarczającego zabezpieczenia dla realizacji zaciągniętych przez spółkę zobowiązań. Pozwany R. K. wyczerpał tak rozumiane znamię „wprowadzenia w błąd” nie ujawniając wobec kontrahentów rzeczywistej sytuacji finansowej spółki, nie składając w ustawowym terminie wniosku o upadłość spółki (co oznaczałoby ujawnienie rzeczywistego stanu finansowego) i wytwarzając w ten sposób u dostawców towarów błędne przekonanie o ty, iż spółka jest nadal w dobrej sytuacji finansowej i posiada zdolność realizacji przyjmowanych na siebie zobowiązań płatniczych

d) naruszenie art. 5 kc w zw. z art. 299 § 1 ksh, art. 586 ksh, art. 117 § 2 kc i art. 286 kk i art. 302 kk, poprzez niezastosowanie go w sprawie i nieuznanie za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego zarzutu przedawnienia podniesionego przez pozwanego R. K., z uwagi na postępowanie pozwanego, który pomimo świadomości przesłanek niewypłacalności (...) sp. z o.o. nie złożył w terminie wniosku o ogłoszenie upadłości, kontynuował działalność ze szkodą dla wierzycieli przy wprowadzaniu ich w błąd co do sytuacji finansowej dłużnika, a już po powstaniu tytuły egzekucyjnego zbył udziały w spółce (...) sp. z o.o. na rzecz osób trzecich, co do których należało przyjąć, że nie miały zamiaru spłacać wierzycieli

e) naruszenie art. 299 ksh poprzez niewłaściwą interpretację i nieuwzględnienie, że istota przesłanki bezskuteczności egzekucji w rozumieniu art. 299 ksh nie ogranicza się wyłącznie do wykazania negatywnego rezultatu zakończonego postępowania egzekucyjnego, ale polega także na wykazaniu, że stan majątkowy sp. z o.o. nie pozwala na zaspokojenie jej wierzyciela, co w niniejszej sprawie pozostawało szczególnie istotne w związku ze skierowaniem egzekucji do nieruchomości dłużnika (...) sp. z o.o. w Ł. poprzez ich zajęcie i sprzedaż w drodze licytacji publicznej oraz z rachunku bankowego, oraz w związku z ustalonymi działaniami w celu ukrycia majątku dłużnika w celu utrudnienia egzekucji i przeniesieniem siedziby spółki dłużnika do K. i prowadzonymi przez powoda działaniami w celu ustalenia kontaktu z nowym zarządem oraz w celu ustalenia nowego miejsca prowadzenia działalności majątku spółki (...) sp. z o.o. (po zmianie firmy (...).I. (...) sp. z o.o.), co realizowane było co najmniej do połowy 2005 r., również po otrzymaniu postanowienia Komornika z dnia 11 kwietnia 2005 r. o umorzeniu egzekucji

f) naruszenie art. 299 ksh poprzez niekonsekwentne przyjęcie, że jedynie do części roszczenia (4200 zł tytułem kosztów egzekucyjnych), świadomość bezskuteczności egzekucji następuje w związku z umorzeniem postępowania i rozliczeniem egzekucji przedstawianym przez komornika wraz ze zwracanym tytułem wykonawczym (art. 816 § 1 kpc), zaś dla pozostałej części kwot dochodzonych pozwem może nastąpić wcześniej, w sytuacji gdy na przykład w niniejszej sprawie ostatnie rozliczenia w zakresie kwot uzyskanych w związku z postępowaniem egzekucyjnym dokonane zostały według stanu na dzień 15 kwietnia 2005 r. (tj. doręczenia postanowienia o umorzeniu egzekucji)\

g) naruszenie art. 299 ksh poprzez brak przyjęcia, że termin „egzekucja” zawarty w art. 299 ksh posiada tę samą treść normatywną, którą określeniu temu nadają unormowania regulujące cywilne postępowanie egzekucyjne, w szczególności art. 824 § 1 pkt 3 kpc. Oznacza on zatem zagwarantowaną przez państwo możliwość przymusowej realizacji przewidzianych obowiązującymi przepisami prawa rodzajów odpowiedzialności. Nie należy go natomiast pojmować w znaczeniu potocznym, odnoszącym go do okoliczności niezaspokojenia wierzyciela przez spółkę. Za taką interpretacją przemawia reguła spójności systemu prawa, będąca jedną z naczelnych zasad procesu legislacyjnego, która nakazuje przyjmować tożsamość treści tych samych pojęć mimo ich zamieszczenia w różnych aktach prawnych.

III. Powód wniósł o:

1)  zmianę wyroku w zaskarżonej części i zasądzenia od pozwanego na rzecz powoda pozostałej poza zasądzoną w punkcie I wyroku kwoty dochodzonej w pozwie wraz z odsetkami

2)  zasądzenia od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych za I i II instancję

ewentualnie

3)  uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach procesu w postępowaniu apelacyjnym.

Pozwany R. K. w odpowiedzi na apelację wniósł o oddalenie apelacji i utrzymanie zaskarżonego wyroku w mocy oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu drugoinstancyjnym według norm przepisanych.

Pozwany wskazał, iż podniesione w apelacji przez powoda zarzuty dotyczące uchybień procesowych oraz zarzuty dotyczące naruszenia prawa materialnego nie zasługują na uwzględnienie. Odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 5 kc, iż powoływanie się pozwanych na przedawnienie roszczenia stanowi nadużycie prawa i jako takie nie zasługuje na uwzględnienie, pozwany podniósł, iż nie było przeszkód, w szczególności zaistniałych za sprawą pozwanych, do wniesienia powództwa wcześniej niż to uczyniono. Pozwany wskazał, iż powód być może zaniedbał staranności w prowadzeniu swoich spraw, jednak brak uzasadnienia dla przerzucenia ciężaru takiego postępowania na pozwanego.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja powoda wywołała zamierzony skutek, choć nie wszystkie zarzuty podniesione przez powódkę zasługiwały na uwzględnienie.

Stan faktyczny sprawy ustalony przez Sąd I instancji był prawidłowy, aczkolwiek bez szczegółowych ustaleń. Nie było to jednak konieczne z uwagi na to, że w większości ustalenia te dotyczyły niespornych okoliczności, sporna między stronami była ich interpretacja. Natomiast zarzuty podniesione w apelacji dotyczyły oceny dowodów dokonanej przez Sąd I instancji, tak pod kątem sprzeczności istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, jak i przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów. Podniesione zostały również zarzuty dotyczące naruszenia prawa materialnego, w szczególności w kontekście zarzutu przedawnienia i niezastosowania w sprawie art. 5 kc.

Ustalenia Sądu I instancji co do czasu w jakim powódka dowiedziała się o bezskuteczności egzekucji zostały poczynione prawidłowo. Już w piśmie z dnia 4 lutego 2005 r. Komornik informował pełnomocnika powódki, że egzekucja przeciwko Spółce (...) nie dała pozytywnych wyników i zwrócił się o wnioski co do dalszej egzekucji. Powódka odpowiedziała w piśmie z dnia 14 lutego 2005 r., że nie są jej znane składniki majątku dłużnika i w tym stanie rzeczy istnieją przesłanki do umorzenia postępowania. Na tą chwilę powódka nie wiedziała o żadnym majątku Spółki (...) i późniejsze podejmowanie działań w celu poszukiwania majątku dłużnika nie zmienia oceny, że w lutym 2005 r. egzekucja była bezskuteczna w stosunku do Spółki (...). Okoliczności dotyczące zbycia udziałów przez pozwanego w Spółce (...) oraz wcześniejsze zaprzestanie spłaty wierzytelności wskazywały, że Spółka nie posiada żadnego majątku, za wyjątkiem już wcześniej zajętego i sprzedanego w toku egzekucji. Powódka miała świadomość bezskuteczności egzekucji oraz wiedzę o tym, że poniosła szkodę i może wystąpić z roszczeniem przeciwko członkom zarządu Spółki (...) na podstawie art. 299 ksh., co też zresztą uczyniła, ale dopiero w kwietniu 2008 r. składając wniosek o zawezwanie do próby ugodowej i wzywając pozwanego w maju 2008 r. do zapłaty jako członka zarządu Spółki (...) na podstawie art. 299 ksh. Zgodnie z art. 442 ¹ kc roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Zatem roszczenie powódki uległo przedawnieniu, gdyż z zawezwaniem do próby ugodowej powódka wystąpiła w kwietniu 2008 r. Dodać również należy, że termin trzech lat liczony jest od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia, nie ma przy tym znaczenia kiedy poszkodowany wezwie obowiązanego do naprawienia szkody. Samo wezwanie do naprawienia szkody w tym wypadku ma znaczenie dla naliczania odsetek. Powódka w lutym 2005 r. wiedziała, że stan majątkowy Spółki (...) nie pozwala na zaspokojenie jej wierzytelności, a więc wiedziała też o bezskuteczności egzekucji i nie musiała czekać na postanowienie o umorzeniu egzekucji przez Komornika. Wezwanie do zapłaty, czy też wniosek o zawezwanie do próby ugodowej powódka mogła kierować już w lutym 2005 r., kiedy miała świadomość, że wyegzekwowanie długu od Spółki nie będzie możliwe z uwagi na brak majątku, do którego egzekucja mogłaby być skierowana. Przepis art. 299 § 1 ksh wymaga, aby egzekucja była bezskuteczna. Bezskuteczność egzekucji nie musi być stwierdzona postanowieniem o umorzeniu egzekucji. W wyroku z dnia 31 stycznia 2007 r. ( II CSK 417/06, Lex nr 35345, M. Prawn. 2007/5/229 ) Sąd Najwyższy stwierdził, że ustalenie przewidzianej w art. 298 § 1 k.h. (art. 299 § 1 k.s.h.) przesłanki bezskuteczności egzekucji może nastąpić na podstawie każdego dowodu, z którego wynika, że spółka nie ma majątku pozwalającego na zaspokojenie wierzyciela pozywającego członków zarządu. Termin przedawnienia roszczeń wobec członków zarządu spółki z o.o. rozpoczyna bieg od momentu uzyskania przez wierzyciela świadomości, że wyegzekwowanie długu od spółki jest niemożliwe.

Skoro doszło do przedawnienia roszczenia na podstawie art. 442 ¹§ 2 kc, to podniesiony przez powódkę zarzut nadużycia prawa podmiotowego wymagał szczegółowej analizy. Sąd I instancji dokonał takiej analizy, jednakże skupiając się przede wszystkim nad podjętymi działaniami przez powoda i nie uwzględniając takich zachowań pozwanego, które wskazywały na nadużycie prawa podmiotowego.

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 17 marca 2010 r. ( II CSK 506/09, Lex nr 584728 ) wskazał, że w sprawie o zapłatę odszkodowanie na podstawie art. 299 ksh zarzut nadużycia prawa podmiotowego ( art. 5 kc ) może być oceniany jedynie w relacjach między wierzycielem spółki z ograniczoną odpowiedzialnością a członkiem jej zarządu.

Przede wszystkim wskazać należy, że to pozwany jako Prezes Zarządu Spółki K. swoim postępowaniem naruszył zasady prawidłowego prowadzenia działalności gospodarczej. Jeszcze przed pobraniem towaru od powódki w okresie sierpień – listopad 2001 r. pozwany wiedział, że Spółka (...) ma problemy finansowe i już na koniec 1999 r. utraciła płynność finansową. Z opinii biegłego wykonanej dla potrzeb tej sprawy wynika, że już wówczas zarząd Spółki winien był rozważyć sprawę złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości z układem, natomiast na koniec roku 2000 zarząd był zobowiązany do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Zgodnie z art. 233 § 1 ksh jeżeli bilans sporządzony przez zarząd wykaże stratę przewyższającą sumę kapitałów zapasowego i rezerwowych oraz połowę kapitału zakładowego, zarząd jest obowiązany niezwłocznie zwołać zgromadzenie wspólników w celu powzięcia uchwały dotyczącej dalszego istnienia spółki. Tymczasem zarząd Spółki K. kieruje do sądu podanie o otwarcie postępowania układowego w styczniu 2002 r., a więc w sytuacji kiedy należałoby złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości. Podanie o otwarcie układu zostało oddalone ze stwierdzeniem, że niezależnie od trudności w regulowaniu bieżących płatności dłużnik od 1999 r. działał ze stratą, która zobowiązywała go w świetle regulacji art. 233 § 1 ksh do zwołania zgromadzenia wspólników w celu zadecydowania o dalszym istnieniu spółki.

Złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości w lutym 2003 r. było nieskuteczne, doszło do jego zwrotu wobec nie uzupełnienia braków wniosku. W tym czasie kiedy Spółka (...) została wezwana do uzupełnienia wniosku Zarząd Spółki poszukiwał partnera, który zainwestowałby w firmę i prowadził rozmowy z firmą, której zostały sprzedane udziały w Spółce (...). Okoliczności sprzedaży udziałów budziły szereg wątpliwości, a przede wszystkim, czy nabywca rzeczywiście chce spłacić wierzycieli Spółki (...). Z umów zbycia udziałów wynika, że udziały (...) Spółki (...), w tym pozwanego R. K., zostały zbyte za symboliczne kwoty, a nadto nabywca otrzymał od zbywców kwotę 20 000 zł. jak zeznał pozwany R. K.. Dążenie pozwanego za wszelką cenę do zbycia udziałów w Spółce (...) wskazuje, że pozwany nie interesował się tym, czy nabywca rzeczywiści będzie w stanie spłacić wierzycieli Spółki. Cała ta transakcja sprawia wrażenie jakby pozwany chciał tylko pozbyć się udziałów w firmie, nie zastanawiając się nad tym, że zadłużenie powstało w trakcie pełnienia przez niego funkcji prezesa Zarządu Spółki K. i co będzie jeśli nabywca zadłużenia nie spłaci.

Nie zmienia oceny postępowania pozwanego jako niewłaściwego fakt, że pozwany prowadził negocjacje z powódką i chciał, aby powódka zabrała towar. Zwrócić należy uwagę, że towar miał termin ważności i jeżeli przeleżał się jakiś czas w Spółce (...), to trudno się dziwić, że powódka nie była zainteresowana zabraniem towaru. Natomiast pozwany podawał w swoich zeznaniach, że Spółka (...) miała rozwiniętą sieć handlową i współpracowała z handlowcami z 1/3 Polski, a więc mogła zbyć towar. Poza tym jak wynika z zeznań świadka P. A. były prowadzone rozmowy z pozwanym, który wskazywał na problemy z terminowym odzyskaniem należności od swoich odbiorców i Spółka (...) informowała o podjętych krokach naprawczych celem polepszenia sytuacji finansowej. Przekazywanie takich informacji było nieuprawnione w świetle faktycznej sytuacji finansowej Spółki (...), o której pozwany wiedział, na co wskazuje wprost przesłuchanie pozwanego, że znane mu były wyniki finansowe Spółki oraz, że zobowiązania przewyższały wartość Spółki (...). Pozwany nie informował powódki o faktycznej sytuacji finansowej Spółki (...).

W ocenie Sądu Apelacyjnego nie można czynić zarzutu powodowej Spółce, że swoim postępowaniem doprowadziła do wydania Spółce (...) towaru na kwotę około 800 000 zł. w sytuacji, kiedy Spółka (...) nie regulowała płatności. Zauważyć należy, że współpraca Spółki (...) z H. Polska trwała od jakiegoś czasu i Spółka wywiązywała się z wcześniejszych zobowiązań. Podmioty gospodarcze prowadząc działalność muszą też kierować się pewną dozą zaufania wobec swoich partnerów biznesowych, gdyż w przeciwnym razie żadna współpraca nie byłaby możliwa.

Norma art. 5 kc ma charakter wyjątkowy i może być zastosowana tylko po wykazaniu wyjątkowych okoliczności. Przy ocenie, czy zarzut przedawnienia stanowi nadużycie prawa, rozstrzygające znaczenie mają okoliczności konkretnego wypadku, zachodzące po stronie poszkodowanego oraz osoby zobowiązanej do naprawienia szkody. W szczególności ma znaczenie charakter uszczerbku, jakiego doznał poszkodowany, przyczyna opóźnienia w dochodzeniu roszczenia i czas jego trwania ( zob. wyrok SN z dnia 7 lutego 2007 r., III CSK 208/06, Lex nr 457729 ).

Oceniając, czy podniesiony przez pozwanego zarzut przedawnienia stanowi nadużycia prawa i dokonując analizy jakie okoliczności zachodzą po stronie poszkodowanego, a więc Spółki (...), stwierdzić trzeba, że powódka doznała znacznego uszczerbku, jaki powstał w toku współpracy ze Spółką (...), powodowa Spółka dostarczyła towar za który nie otrzymała zapłaty. Towar został dostarczony w momencie, kiedy Spółka (...) znajdowała się w takim stanie finansowym, który uzasadniał wniesienie wniosku o ogłoszenie upadłości Spółki. Pozwany jako Prezes Zarządu Spółki K. nie informował powódki o faktycznym stanie (...) Spółki (...). Pozwany, jak i pozostali (...) Spółki (...), dokonał zbycia udziałów Spółki (...) w okolicznościach wskazujących, iż nabywca nie jest zainteresowany dofinansowaniem Spółki i zaspokojeniem wierzycieli Spółki (...), w szczególności wskazywał na to fatalny stan (...) Spółki (...) i brak rozeznania co możliwości nabywcy. Trudno przyjąć, ze ktoś nabywa udziały w zadłużonej Spółce, aby spłacać milionowe zadłużenia. Zbycie udziałów w Spółce spowodowało, że powódka podjęła kolejne czynności zmierzające do ustalenia, czy Spółka, której siedziba została przeniesiona do K. posiada tam jakiś majątek. O podjętych czynnościach w nowej siedzibie Spółki (...), po zmianie nazwy przez nowego właściciela na(...) a więc w K., zeznał świadek A. N.. Były też podejmowane czynności w S.. Czas trwania opóźnienia jest nieznaczny, sięga około dwóch miesięcy.

Analizując okoliczności zachodzące po stronie pozwanego, jako zobowiązanego do naprawienia szkody wskazać należy, że jako Prezes Zarządu Spółki K., wiedząc o jej złej sytuacji finansowej od końca 1999 r. pozwany nie podjął żadnych działań zmierzających do rozwiązania tego problemu w taki sposób, aby nie można mu było czynić zarzutu niewłaściwego działania. Przede wszystkim nie zwołał zgromadzenia wspólników w celu powzięcia uchwały dotyczącej dalszego istnienia spółki, nie złożył skutecznego wniosku o ogłoszenie upadłości, nie informował o faktycznym stanie finansowym powódki, wskazując na przejściowe problemy Spółki (...) wynikające li tylko z odzyskaniem należności od swoich odbiorców. Sprzedaż udziałów w Spółce (...) nastąpiła w okolicznościach wskazujących, że nabywca nie będzie regulował tak dużych zobowiązań jakie miała Spółka i przy świadomości pozwanego, że majątek Spółki co najwyżej wystarczał na zaspokojenie znikomej części zobowiązań. Pozwany wskazywał, że majątkiem firmy (...) były ruchomości: towar, samochody, sprzęt komputerowy, kasy fiskalne, biurka, szafy.

Mając na uwadze powyższe okoliczności należało przyjąć, że zgłoszony przez pozwanego zarzut przedawnienia roszczenia stanowi nadużycia prawa podmiotowego w świetle art. 5 kc. Pozwany naruszył podstawowe zasady prawidłowego prowadzenia działalności gospodarczej, a tym samym zasady współżycia społecznego

Co do zarzutu apelacji naruszenia art. 317 § 2 kpc poprzez wydanie wyroku częściowego, dotyczącego tylko jednego z dłużników solidarnych zauważyć należy, że postępowanie w stosunku do pozwanego M. K. zostało zawieszone z uwagi na jego śmierć. Zatem uzasadnione było wydanie wyroku częściowego wobec pozwanego R. K.. To, że w stosunku do dłużników solidarnych zapadają oddzielne orzeczenia powoduje jedynie, że w późniejszym orzeczeniu Sąd orzeknie o solidarnej odpowiedzialności z dłużnikiem, co do którego zapadło wcześniejsze orzeczenie.

Ustalenia Sądu I instancji dotyczące zasądzenia kwoty 4 200 zł. tytułem kosztów postępowania egzekucyjnego jako nie przedawnionej było prawidłowe. Koszty postępowania egzekucyjnego zostały ustalone w postanowieniu o umorzeniu postępowania egzekucyjnego. Z datą uprawomocnienia się postanowienia koszty stały się wymagalne, a więc po dacie doręczenia postanowienia. Poza tym wskazać należy, że kwota ta objęta jest punktem I wyroku Sądu Okręgowego, który nie został zaskarżony.

Uwzględnienie art. 5 kc. zbędnym czyniło ustosunkowanie się do dalszych zarzutów apelacji, a w szczególności, czy zachowanie pozwanego wypełniło znamiona przestępstw z art. 586 ksh, art. 286 kk i art. 302 kk i, że w związku z tym zastosowanie znajdzie art. 442 ¹ § 2 kc. Z tej samych przyczyny nie zasługiwał na uwzględnienie wniosek dowodowy powódki zawarty w apelacji.

Z powyższych względów Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok na podstawie art. 386 § 1 kpc. O kosztach postępowania należało orzec na zasadzie art. 98 kpc. Na kwotę 48 970 zł. składa się opłata sądowa od kwoty 790 849, 82 zł., koszty zastępstwa procesowego oraz część kosztów opinii biegłej. Kwota 734, 03 zł. stanowiąca część kosztów opinii biegłej o której należało orzec na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych ( Dz. U. z 2010 r. Nr 90, poz. 594 ).

Na kwotę 44 943 zł. zasądzoną w punkcie 2 wyroku składa się opłata od apelacji oraz koszty zastępstwa procesowego.