Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 26 września 2014 roku

Sąd Okręgowy w Toruniu VIII Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący – Sędzia : SSO Włodzimierz Jasiński

Sędziowie: SSO Małgorzata Kończal ; SSO Marek Lewandowski

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym

w dniu 26 września 2014 roku

sprawy z wniosku D. N. (1)

z udziałem D. N. (2) , R. N. i W. N.

o dokonanie wpisu udziałów w prawie własności w Kw (...)

na skutek apelacji wnioskodawczyni

od postanowienia Sądu Rejonowego w Toruniu

z dnia 25 lipca 2014 roku

sygn. akt Dz.kw 10542/14

postanawia : oddalić apelację.

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Rejonowy w Toruniu dokonał w dniu 25 lipca 2014 roku wpisu prawa własności w przedmiotowej księdze wieczystej Kw (...) po ¼ udziału na rzecz wnioskodawczyni oraz każdego z uczestników postępowania.

Z tym rozstrzygnięciem nie zgodziła się żaląca wnioskodawczyni zaskarżając orzeczenie - dokonany wpis w całości wskazując , iż Sąd Rejonowy naruszył przepis art. 626 ⁸ § 1 k.p.c. poprzez dokonanie wpisu niezgodne z żądaniem wnioskodawczyni określonym we wniosku oraz art. 31 § 1 k.r.o. oraz art. 43 k.r.o. poprzez błędne ustalenie faktyczne polegające na braku uwzględnienia przez Sąd istnienia ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej pomiędzy wnioskodawczynią a spadkodawcą W. N. w momencie nabycia nieruchomości oznaczonej Kw (...) i błędnym określeniem udziałów wnioskodawczyni we własności przedmiotowej nieruchomości.

Sąd Okręgowy zważył co następuje :

Apelacja nie jest zasadna.

Zanim Sąd Okręgowy przystąpi do rozważań prawnych wobec nie sporządzenia przez Sąd Rejonowy uzasadnienia swojego orzeczenia w sytuacji dokonania wpisu ( art.626 ⁸ § 6 zd. 2 k.p.c.) należy w świetle żądania wniosku , dołączonych do niego dokumentów oraz akt sprawy dotyczącej Kw (...) ustalić następujący stan faktyczny:

Żądanie wnioskodawczyni dotyczyło dokonania wpisu w wysokości 5/8 udziału w przedmiotowej nieruchomości dla której prowadzona jest Kw (...) – na jej rzecz oraz wpisu po 1/8 udziału dla każdego z uczestników. Wnioskodawczyni oraz uczestnicy postępowania odpowiednio jako żona i dzieci zmarłego (...)roku W. N. nabyli po nim na podstawie testamentu otwartego i ogłoszonego w Sądzie Rejonowym w Toruniu spadek po ¼ części każdy ( dowód : postanowienie Sądu Rejonowego w Toruniu z dnia 6 maja 2014 roku sygn. akt XI Ns 490/14 – k. 529 akt). W czasie trwania małżeństwa z wnioskodawczynią spadkodawca W. N. nabył w dniu 18 stycznia 1995 roku przedmiotową nieruchomość na podstawie umowy kupna sprzedaży zawartej w formie aktu notarialnego sporządzonego w T. w kancelarii notarialnej notariusza D. W. ( nr Rep (...) ) składając jednocześnie oświadczenie , iż środki na nabycie nieruchomości pochodzą z jego majątku odrębnego. Wnioskodawczyni nie stawała do aktu notarialnego. Z tegoż aktu wynikało także , iż spadkodawca jest żonaty z wnioskodawczynią i z żoną żadnych umów majątkowych nie zawierał. Małżeństwo spadkodawcy i wnioskodawczyni trwało do chwili jego śmierci ( dowód : odpis zupełny aktu małżeństwa k.533 ).

W świetle powyższych i w istocie niespornych ustaleń faktycznych w pierwszym rzędzie należało w ocenie Sądu Okręgowego odnieść się do kwestii naruszenia prawa materialnego zarzucanego w apelacji bowiem kreowało ono niewątpliwie zakres dokonanego w sprawie wpisu prawa własności.

Kluczową dla rozstrzygnięcia tego zarzutu pozostawała zatem kwestia czy w postępowaniu wieczysto księgowym Sąd rozpoznający żądanie dokonania wpisu prawa własności jest uprawniony w zakresie swojej kognicji do oceny stanu prawnego nieruchomości na podstawie domniemania faktycznego konstruowanego na podstawie art. 31 § 1 k.r.o. Otóż kwestia ta była przedmiotem rozważań judykatury , które ostatecznie opowiedziały się za brakiem uprawnienia sądu wieczysto księgowego do dokonywania w tym postępowaniu takiej oceny ( por. uzasadnienie SN w postanowieniu z dnia 5 września 2008 roku ,I CSK 60/08 – lex 465956). Sąd Najwyższy wskazał jednoznacznie , że stosowanie tego domniemania z uwzględnieniem dodatkowych okoliczności faktycznych dotyczących nabycia przedmiotów majątkowych w trakcie trwania małżeństwa , którego ustrój majątkowy podlega wspólności ustawowej nie jest natomiast wykluczone w innych postępowaniach sądowych ( por. uzasadnienie SN w uchwale z 25 listopada 2005 , III CZP 59/05 , OSNC z 2006 roku , nr 5 , poz. 79). Należy bowiem wskazać , iż kwestia niezgodności stanu prawnego nieruchomości ujawnionego w księdze wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym bez wyroku uwzględniającego powództwo przewidziane w art. 10 ust 1 u .k.w. i h. – jako zasadniczego postępowania prowadzącego do rozstrzygnięcia sporu o własność nieruchomości możliwe jest także w postępowaniu o dział spadku i zniesienie współwłasności w których jest rozstrzygana również kwestia sporu o własność bowiem treść wpisu w księdze wieczystej nie jest wiążąca dla odmiennych ustaleń faktycznych sądu w tych postepowaniach o ile takowe zostaną poczynione ( art. 618 k.p.c.).

Reasumując zatem powyższe należy w ocenie Sądu Okręgowego uznać za zasadny pogląd , iż Sąd wieczysto księgowy nie jest uprawniony do rozstrzygania w tymże postępowaniu sporów dotyczących własności.

Wykluczone jest także w tym postępowaniu zgodne złożenie wniosku przez spadkobierców , na podstawie którego byliby oni jednomyślni co do składnika majątku jaki wchodził do majątku wspólnego małżonków w sytuacji śmierci jednego z nich lub śmierci obojga. Tylko oświadczenie obojga małżonków żyjących mogłoby stanowić dokument w rozumieniu przepisu art. 31 ust 2 u.k.w i h. , który uprawniałby sąd wieczysto księgowy do jego oceny w tym postępowaniu bez potrzeby uciekania się do rozstrzygnięć w innych postępowaniach sądowych ( por. SN – postanowienie z 22 lutego 2007 roku III CSK 344/06 – lex 270907).

W powyższej sytuacji należy odnieść się do drugiego z zarzutów podniesionych w apelacji , a mianowicie przekroczenia przez sąd wieczysto księgowy zakresu żądania wniosku i wyjścia ponad żądanie polegające w tym wypadku na zaniżonym w stosunku do wnioskodawczyni i zawyżonym w stosunku do uczestników postępowania wpisie ich udziału we współwłasności przedmiotowej nieruchomości .

Otóż nie może uciec z pola widzenia Sąd Okręgowego fakt , iż niniejsze postępowanie toczy się na podstawie przepisów regulujących nieprocesowy tryb w którym przeciwnie do postępowania procesowego związanie sądów żądaniem wniosku ma odmienny charakter a przepis art. 321§ 1 k.p.c. ma jedynie odpowiednie zastosowanie ( art. 13 § 2 k.p.c.) . Sądy w postępowaniu nieprocesowym zwłaszcza odnoszącym się do kwestii ustalenia stanu prawnego nieruchomości związane są wnioskiem ale jedynie w zakresie przedmiotowo oznaczonej nieruchomości , której rozstrzygnięcie dotyczy oraz w zakresie samego wpisu określonego prawa w stosunku do osób których wpis dotyczy i które z nieruchomością powiązane są najczęściej węzłem prawnorzeczowym. Sądy nie są natomiast związane zakresem wysokości żądania wpisu czy innego rozstrzygnięcia zawartym we wniosku w postępowaniu wieczystoksięgowym gdyż w tym zakresie stojąc na straży prawa odnoszącego się do kwestii określenia podmiotowej własności nieruchomości mają obowiązek wydać takie rozstrzygnięcie , które wynika z dokumentów przedłożonych do wniosku i treści księgi wieczystej oczywiście w granicach wniosku rozumianego właśnie jako przedmiot którego wpis dotyka oraz zakresu podmiotów których wpis dotyczy . Zachodzi zatem brak związania sądu wysokością żądania wniosku sformułowanego w postępowaniu wieczystoksięgowym o dokonanie wpisu prawa własności dotyczącego zakresu wysokości udziału tego prawa we współwłasności jeżeli wpis odnosi się w granicach wniosku do tej samej nieruchomości oraz tej samej podmiotowo grupy osób uprawnionych ( por. uzasadnienia orzeczenia SN sformułowane na tle postępowania o zasiedzenie - postanowienie z 27 marca 2013 roku V CSK 202/12 - lex 1347908 ; postanowienie z 4 grudnia 2013 roku II CSK 167/13 – lex 143563 ). Innymi słowy z przekroczeniem granic żądania wniosku mielibyśmy do czynienia na gruncie rozpoznawanej sprawy wówczas kiedy wpis dotyczyłby innego prawa aniżeli wpisu własności, dotyczyłby innej nieruchomości lub też innych osób nie wskazanych we wniosku.

Przenosząc powyższe uwagi na grunt rozpoznawanej sprawy oznacza to , iż Sąd Rejonowy mając na uwadze istniejący wpis własności na rzecz spadkobiercy wynikający z treści działu II księgi wieczystej prowadzonej dla przedmiotowej nieruchomości oraz postanowienie sądu stwierdzające fakt nabycia spadku po wpisanym właścicielu przez wnioskodawczynię oraz uczestników postepowania nie mógł orzec inaczej aniżeli w zaskarżonym postanowieniu , które merytorycznie odnosiło się zarówno przedmiotowo jak i podmiotowo do określonej nieruchomości i osób zainteresowanych samym wpisem. Nie było przy tym żadnych podstaw do ewentualnego oddalenia wniosku o wpis z braku podstaw faktycznych i prawnych do uwzględnienia wpisu albo innych przeszkód do jego dokonania w rozumieniu przepisu art. 626 ⁹ k.p.c.

Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13§ 2 k.p.c. postanowił jak na wstępie.