Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 sierpnia 2014 roku

Sąd Okręgowy w Lublinie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Alicja Zych

Protokolant: Ilona Pasternak

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 20 sierpnia 2014 roku

sprawy z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w Z.

o stwierdzenie nieważności czynności prawnej ewentualnie o uznanie czynności za bezskuteczną

I. oddala powództwo

II. zasądza od powoda (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K. na rzecz pozwanego Gminy T. kwotę 3 617 zł tytułem zwrotu kosztów procesu,

III. zasądza od powoda (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K. na rzecz pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w Z. kwotę 3 617 zł tytułem zwrotu kosztów procesu ;

Sygn. akt I C 563/14

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 3 czerwca 2014 roku (k. 2 i n.) powód (...) Sp. z o.o. domagał się ustalenia, że zawarta przez pozwanych (...) S. A. z siedzibą w Z. w dniu 3 czerwca 2013 roku umowa dzierżawy nieruchomości położonej w miejscowości M. na terenie Wolnego Obszaru Celnego składającej się z działek oznaczonych numerami (...), dla których prowadzona jest księga wieczysta KW nr (...) jest nieważna. W przypadku uznania niezasadności w/w żądania powód domagał się uznania za bezskuteczną w stosunku do powoda umowy dzierżawy w/w nieruchomości zawartej między pozwanymi dnia 3 czerwca 2013 roku w zakresie w jakim czyni niemożliwym w całości lub części:

–

ustanowienie na nieruchomościach stanowiących własność Gminy T. położonych w miejscowości M. na terenie Wolnego Obszaru Celnego oznaczonych w ewidencji gruntów numerami (...), (...), (...), (...), (...), dla których prowadzona jest księga wieczysta KW nr (...), dla której prowadzona KW nr (...), na rzecz każdoczesnego wieczystego użytkownika i właściciela nieruchomości położonej w miejscowości M. na terenie Wolnego Obszaru Celnego oznaczonej w ewidencji gruntów nr (...), dla której prowadzona jest księga wieczysta KW nr (...) służebności gruntowej, której treścią będzie wybudowanie na działkach oznaczonych nr (...) drogi kolejowej, to jest toru szerokiego i normalnego, włączenie jej do istniejącego układu torowego na działce nr (...), zgodnie z oznaczeniem przebiegu drogi kolejowej na załączonym projekcie lub projekcie sporządzonym przez biegłego sądowego i prawo do korzystania z wykonanej drogi kolejowej zgodnie z przeznaczeniem,

ewentualnie

–

ustanowienie na nieruchomościach stanowiących własność Gminy T. położonych w miejscowości M. na terenie Wolnego Obszaru Celnego oznaczonych w ewidencji gruntów nr (...), (...), (...), (...), (...), dla których prowadzona jest księga wieczysta KW nr (...), dla której prowadzona KW nr (...), na rzecz (...) Sp. z o.o. w K. , wieczystego użytkownika nieruchomości położonej w miejscowości M. na terenie Wolnego Obszaru Celnego oznaczonej w ewidencji gruntów nr (...), (...), (...), (...), (...) i (...) służebności drogi kolejowej, to jest toru szerokiego i normalnego, włączenie jej do istniejącego układu torowego na działce nr (...), zgodnie z oznaczeniem przebiegu drogi kolejowej na załączonym projekcie lub projekcie sporządzonym przez biegłego sądowego, prawo do korzystania z wykonanej drogi kolejowej zgodnie z przeznaczeniem oraz prawo wejścia na działki obciążone celem zapewnienia napraw, konserwacji i prawidłowego funkcjonowania urządzeń drogi kolejowej (k. 2 i 266,267).

W uzasadnieniu powód określając cechy szczególne Wolnego Obszaru Celnego w Gminie T. (dalej jako „WOC”) wskazuje, iż obrót towarami odbywa się tam poza polskim obszarem celnym, a nieruchomości tam położone stanowią własność Gminy T. i są przez nią oddawane w użytkowanie wieczyste lub wydzierżawiane inwestorom. Powód podnosi, iż z uwagi na obietnice wójta pozwanej gminy dotyczące możliwości komunikacyjnych podjął decyzję o uruchomieniu działalności na tym terenie i 4 listopada 1998 roku złożył Gminie T. ofertę nabycie na terenie WOC działkę o pow. 16 ha z przeznaczeniem na kompleks magazynowo-spedycyjny, dołączając do niej mapę uwzględniającą planowany wtedy na tym terenie układ torowy. Powód twierdzi, iż uzyskał zapewnienia wójta pozwanej Gminy oraz potwierdzenie o planach doprowadzenia do przedmiotowej działki torów kolejowych wynikające z umowy Gminy T. z (...) S.A. w W. z 7 stycznia 1998 roku, na mocy której pozwana Gmina ustanowiła na rzecz wskazanej spółki (będącej jednocześnie użytkownikiem wieczystym działek nr (...)) służebność gruntową obejmującą swoją treścią korzystanie z linii kolejowej wykonanej przez (...) S.A., natomiast spółka (...) S.A. umocowała Gminę do zawierania w jego imieniu umów o dopuszczeniu do korzystania z linii kolejowej osób trzecich. Jak podaje powód pozwany mimo wcześniejszych obietnic wójt odmówił powodowi doprowadzenia torów kolejowych do działki nr (...). Powód wskazuje, iż w 2003 roku Gmina ogłosiła przetarg na dzierżawę działki nr (...), powód zgłosił wniosek o oddanie mu działki w użytkowanie wieczyste, oferując budowę na niej bocznicy kolejowej. Przetarg został jednak odwołany, gdyż jak podnosi powód Gmina nie była do jego ogłoszenia legitymowana, a więc było to działanie celowe. Jak wskazuje powód w 2008 roku Gmina ponownie w trybie przetargowym zdecydowała się oddać działkę (...) w dzierżawę konstruując warunki umowy w sposób uniemożliwiający doprowadzenie do działki torów kolejowych, z uwagi na nową koncepcję układu torowego. Powód podaje, iż ponownie wystąpił do Gminy z propozycją zawarcia umowy o dopuszczenie do korzystania z bocznicy kolejowej, co ponownie spotkało się z odmową. Następnie, jak wskazuje powód, w 2012 roku, w związku z zamiarem oddania w dzierżawę działek o nr (...) przez Gminę T., przez które, ewentualnie, mogłaby przebiegać linia kolejowa do działki (...) podjął on kolejna próbę uzyskania możliwości skomunikowania działki z bocznicą spółki (...), co ponownie spotkało się z odmową wójta.

Jak podnosi powód, związku z powyższą sytuacją, wystąpił o ustanowienie służebności drogi koniecznej ewentualnie ustanowienia na swoją rzecz służebności polegającej na możliwości wykonania drogi kolejowej do działki (...) na podstawie art. 305 ² § 1 k.c., postępowanie sądowe jest w toku.

Powód podaje, iż w 2013 roku Gmina ogłosiła pisemny przetarg nieograniczony w celu oddania na 30 lat w dzierżawę działek położonych na terenie WOC o nr (...) i (...) (a więc, jak wskazuje powód, działek, przez które, potencjalnie, może przebiegać droga kolejowa do działki nr (...) oraz działki (...) ). Powód podnosi, iż zarówno pozwany jak i jedyny uczestnik przetargu (...) S.A. zdawali sobie sprawę z istnienia roszczenia powoda w przedmiocie ustanowienia służebności, w tym iż zabudowanie działek oddanych w następstwie przetargu w dzierżawę praktycznie uniemożliwi zadośćuczynieniu roszczeniu powoda o ustanowienie służebności i doprowadzenie torów do działki.

Powód jako podstawę prawną swojego roszczenia wskazuje art. 58 § 2 k.c., gdyż, w jego ocenie, celem zawarcia przedmiotowej umowy między pozwanymi było uniemożliwienie doprowadzenia torów kolejowych do działki powoda, a więc cel czynności był sprzeczny z zasadami współżycia społecznego, rozumianymi jako zasada zaufania do organów samorządowych, uczciwe postępowanie w stosunku do kontrahenta, poszanowanie interesów kontrahenta, nienadużywanie pozycji dominującej, rzetelnością i lojalnością. Powód przedstawia ten cel w kontekście okoliczności przetargu dotyczącego oddania działki nr (...), który został przez powoda wygrany. Jednak jak podnosi powód, wójt odmówił podpisania umowy obejmującej możliwość doprowadzenia do działki torów kolejowych, twierdząc, iż nie zna warunków wynegocjowanych przez jego podwładnych i zaproponował warunki mniej korzystne dla powoda, co z kolei skutkowało rezygnacją powoda z zawarcia umowy, w zakresie dotyczącym ustanowienia służebności. Dodatkowo powód zauważa, iż na linii organ administracji samorządowej - inwestor przestrzeganie zasad współżycia społecznego nabierają szczególnego znaczenia z uwagi na określone w ustawie z dnia 14 czerwca 1960 roku - Kodeks postępowania administracyjnego (dalej jako „k.p.a.”) obowiązki organów administracji publicznych jak stanie na straży praworządności i kierowanie się zarówno interesem społecznym jak i słusznym interesem obywateli (art. 7 k.p.a.), prowadzenia postepowania w sposób budzący zaufanie uczestników do władzy publicznej (art. 8 k.p.a.), należytego i wyczerpującego informowania strony o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków.

Powód uzasadniając oparcie roszczenia ewentualnego na art. 59 k.c. podnosi, iż w związku z przedmiotową umową, która zobowiązuje pozwaną Spółkę do zabudowania działki, niemożliwe będzie doprowadzenie do działki powoda torów kolejowych. Powód twierdzi, iż przysługuje mu roszczenie o ustanowienie służebności drogi kolejowej, opartej o konstrukcję służebności przesyłu (art. 305 ¹ k.c.). W ocenie powoda, z uwagi na rozmieszczenie infrastruktury w obrębie WOC, tj. jednego wjazdu kolejowego, zabudowanie zgodnie ze zobowiązaniem zawartym w przedmiotowej umowie wydzierżawionych działek, skomunikowanie działki powoda z układem torowym, w inny niż wskazany w załączonym do pozwu projekcie sposób jest bardzo kosztowne, a być może niemożliwe. Nadto powód wskazuje, iż strony przedmiotowej umowy dzierżawy zdawały sobie sprawę z roszczeń powoda.

W odpowiedzi na pozew z 18 lipca 2014 roku (k. 277), pozwany (...) S.A. z siedzibą w Z. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na swoją rzecz kosztów zastępstwa procesowego w wysokości 3.617 zł.

Pozwany podniósł, iż żądanie pozwu jest całkowicie niezasadne, gdyż mając wiedzę o przetargu, w efekcie którego została zawarta przedmiotowa umowa, powód nie przystąpił do niego, co oznacza, że nie był zainteresowany otrzymaniem w dzierżawę działek o nr (...). W ocenie pozwanego w/w przetarg odbył się w zgodzie z przepisami ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 roku o gospodarce nieruchomościami i przepisami rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 14 września 2004 roku w sprawie sposobu i trybu przeprowadzania przetargów oraz rokowań na zbycie nieruchomości i z tego powodu nie ma podstaw prawnych do ustalenia, że umowa dzierżawy zawarta między pozwanymi jest nieważna czy też bezskuteczna w stosunku do powoda.

Nadto pozwany podnosi, iż był konkurentem powoda w przetargach organizowanych przez Gminę T. na dzierżawę gruntów w obrębie WOC. Jak wskazuje pozwany, powód wygrał przetarg na dzierżawę działki nr (...) i w dniu 9 września 2008 roku zawarł umowę na okres 30 lat. Pozwany podnosi, że pomimo iż powód zobligowany był na podstawie tej umowy do zagospodarowania w ciągu dwóch lat działki, zobowiązania tego nie wykonał, co w ocenie pozwanego oznacza, iż powód wziął udział w w/w przetargu wyłącznie w celu uniemożliwienia pozwanemu wygrania przetargu. Zdaniem pozwanego analogiczna sytuacja miała miejsce w przypadku przetargu na użytkowanie wieczyste działki nr (...). Pozwany wskazuje, iż wydzierżawione na podstawie umowy z 3 czerwca 2013 roku działki gruntu są mu niezbędne dla realizacji inwestycji polegającej na budowie torów kolejowych normalnych i szerokich oraz ramp przeładunkowych, zapewnią jednocześnie powstanie dużej liczby miejsc pracy. W ocenie pozwanego niniejsze powództwo, jak też dwa inne postępowania wytoczone przeciw pozwanym w niniejszej sprawie przed Sądem Rejonowym w Białej Podlaskiej (sygn. akt I Ns. 5482/13 i I Ns. 7297/13) mają na celu blokowanie inwestycji pozwanego (...) S.A. Nadto pozwany podnosi, iż powód w pozwie zgłasza pretensje o interesy własne, które nie są oparte na stosunku zobowiązaniowym łączącym powoda z pozwaną Gminą lub Spółką. W toku rozprawy dn. 20 sierpnia 2014 r. pozwany wniósł o zasądzenie kosztów wg norm przepisanych.

W odpowiedzi na pozew z dnia 8 sierpnia 2014 roku (k. 322 i n.) pozwana Gmina T. wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych (protokół rozprawy, 421-v.).

W uzasadnieniu pozwana podniosła, iż zgodnie z art. 626 k.p.c. postanowienie sądu w sprawie ustanowienia służebności ma charakter prawnokoształtujący, tym samym niedopuszczalne jest badane w sprawie niniejszej faktu prawotwórczego jakim jest ustanowienie służebności zarówno w oparciu o art. 145 k.c. jak i 305 ² k.c.

Pozwana kwestionuje interes prawny, określony w art. 189 k.p.c. w żądaniu powoda ustalenia nieważności umowy dzierżawy. Pozwana wskazuje, iż ogłoszenie przetargu na dzierżawę i zawarcie w jego wyniku umowy nie świadczy o braku respektu dla interesów powoda, ani nie powoduje w nich uszczerbku.

Pozwana podnosi, iż w żadnej z dwóch koncepcji zagospodarowania WOC, załączonych do aktu notarialnego rep. A (...), nie przewidziano bocznicy kolejowej do wydzielonej na żądanie powoda działki nr (...) o pow. 2 ha, a strony przewidziały możliwość ustanowienia odpłatnej służebności gruntowej linii kolejowych, o której mowa w paragrafie 2, za zwrotem kosztów budowy tej linii kolejowej na odcinku określonym na szkicu będącym załącznikiem do umowy.

Pozwana neguje również rozważania powoda dotyczące charakteru służebności gruntowej ustanowionej na działce (...) wskazując, iż jest to typowa służebność gruntowa, mająca na celu zwiększenie użyteczności nieruchomości władnącej, polegająca na korzystaniu z wybudowanej na gruncie Gminy T. linii kolejowej.

Nadto pozwana podnosi, iż zgłoszone roszczenie o ustanowienie służebności wybudowania drogi kolejowej nie mieści się w ustawowym katalogu ograniczeń prawa własności gruntu służebności z art. 145 k.c. ewentualnie z art. 305 ² k.c. Dodatkowo, w ocenie pozwanej, celem umowy, zgodnie z art. 285 § 2 k.c., jako niezgodnym z prawem, nie może być zwiększenie dochodów jakie ma przynosić nieruchomość władnąca, lecz zwiększenie jej użyteczności. Pozwana podnosi także, że zawarte w pozwie sformułowanie, iż umowa dzierżawy uniemożliwi realizację prawa powoda do ustanowienia służebności należy rozumieć w ten sposób, że dotyczy dwóch służebności – czynnej – polegającej na możliwości wybudowania torów i korzystania z nich oraz biernej - zakazującej budowy tychże samych urządzeń na gruntach przez innych uprawnionych. Pozwana wskazuje, że służebność może ograniczać własność nieruchomości, a nie możliwość jej zastosowania w innym zakresie. Dodatkowo w ocenie pozwanej, niedopuszczalna jest także służebność, która nie może osiągnąć celu ze względu na faktyczne warunki nieruchomości potencjalnie obciążonych, co ma miejsce w niniejszym przypadku, gdyż do zbyt małej (2 ha) działki, z przyczyn naturalnych nie można wybudować bocznicy kolejowej.

Pozwana zaprzecza twierdzeniom powoda, że wójt przyrzekł powodowi w rozumieniu art. 155 i 510 k.c. prawo wybudowania bocznicy kolejowej do działki nr (...), nie było to też przedmiotem umownych zapisów w akcie notarialnym ustanowienie użytkowania wieczystego tej działki.

Pozwany twierdzi, iż prawna skuteczność zaskarżonej umowy dzierżawy nie jest powiązana z sądowym ustanowieniem służebności, gdyż ewentualne rozstrzygnięcie o jej nie istnieniu nie przesądzi o żadnym roszczeniu lub uprawnieniu powoda. Dodatkowo powód podnosi, iż w dniu zawarcia umowy nie istniało konkretne roszczenie o ustanowienie służebności polegającej na zabudowaniu i korzystaniu z drogi kolejowej, jest to przedmiot prac legislacyjnych, tym samym pozwani nie mogli wiedzieć o jego istnieniu.

Odnosząc się do żądania ewentualnego pozwu pozwana wskazuje, iż powód nie wykazał, że pozwana gmina jest zobowiązana do ustanowienia służebności polegającej na wybudowaniu drogi kolejowej przez działki gruntu (część z nich, stanowi drogi publiczne i nie podlega obrotowi prawnemu (...), (...), (...)) do działki (...), zwraca uwagę na to, iż powód nie przytacza żadnego stosunku obligacyjnego lub prawnorzeczowego kreujących zobowiązanie do ustanowienia służebności na działkach (...). Pozwana podkreśla, iż w jej ocenie zobowiązanie takie nie wypływa z:

–

podobieństwa do ustanowionej służebności gruntowej korzystania z linii kolejowej na działce (...), ustanowionej w innych warunkach prawnych niż żądanie powoda

–

możliwość ustanowienia służebności gruntowej korzystania z wybudowanej linii kolejowej na działce (...) za zwrotem kosztów jej budowy na odcinku wskazanym linią pomarańczową na załączniku do umowy rep. A (...)

–

wyrysowana na szkicu mapki załączonej do aktu rep. A (...) - linia odgałęzienia bocznicy kolejowej do działki nr (...) hektarowej – stan prawny przed podziałem i wydzieleniem działki nr (...), oznaczenie na pierworysie innej mapy nie oznacza zobowiązania do ustanowienia służebności

–

złożenie wniosku o ustanowienie służebności w postępowaniu nieprocesowym I Ns 548/13.

W ocenie pozwanej powód nie wykazał istnienia przesłanek uzasadniających wystąpienie z roszczeniem opartym o przepis art. 59 k.c. Pozwana podkreśla, iż roszczenie to ma służyć ochronie wierzyciela, podczas gdy powód nie jest wierzycielem, a pozwana gmina dłużnikiem świadczenia polegającego na ustanowieniu służebności drogi kolejowej wynikającego z ważnej czynności prawnej.

W toku postępowania pozwana Spółka (...) wskazała, iż pozwana Gmina pismem z dnia 8 kwietnia 2013 r. (pismo w aktach sprawy, k. 130) proponowała powodowi zamianę działki na działkę, która ma dostęp do torów kolejowych.

W związku z powyższym powód oraz pozwana Gmina T. oświadczyły, iż widzą możliwość dokonania zamiany działki zgodnie z propozycją przedstawioną w w/w piśmie.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Powód prowadzi działalność gospodarczą na terenie Wolnego Obszaru Celnego w M.. Powód jest użytkownikiem wieczystym działek o nr (...) (poświadczona za zgodność z oryginałem kopia umowy o oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste z dnia 7 września 1999 roku, rep. A nr (...), k. 40, poświadczona za zgodność z oryginałem kopia umowy o oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste z dnia 5 stycznia 2012 roku, rep. (...), k. 84) oraz stroną umowy dzierżawy działki (...) (poświadczona za zgodność z oryginałem kopia umowy dzierżawy z dnia 9 września 2008, k. 66).

Spółka (...) na podstawie umowy z dnia 26 stycznia 1994 roku zobowiązała się wobec Gminy do m.in. budowy linii kolejowej prowadzącej do Wolnego Obszaru Celnego w Gminie T. (poświadczona za zgodność z oryginałem kopia umowy z dnia 26 stycznia 1994 roku, k. 330). Gmina T. w dniu 7 stycznia 1999 roku zawarła ze Spółką (...) S.A. umowę o ustanowieniu służebności gruntowej obejmującą m.in. działki położone na obszarze Wolnego Obszaru Celnego, na których Spółka (...) wybudowała linię kolejową wraz z bocznicą oraz umowę upoważniającą Gminę T. do zawierania umów, których treścią będzie zezwolenie na odpłatne korzystanie z w/w linii kolejowej oraz podłączenie odgałęzienia własnej bocznicy na warunkach określonych w § 5 umowy z dnia 7 stycznia 1998 roku (poświadczona za zgodność z oryginałem kopia umowy z dnia 7 stycznia 1998 roku o ustanowieniu służebności gruntowej, rep. A nr (...), k. 340 i n.).

Powód pismem z dnia 3 stycznia 2012 roku wystąpił do wójta Gminy T. o zawarcie umowy dopuszczenia do korzystania z istniejącej linii kolejowej na terenie WOC poprzez połączenie odgałęzienia własnej bocznicy kolejowej poprowadzonej do działki nr (...) ( kopia pisma, k. 76 ).

Dnia 6 sierpnia 2012 roku Gmina przedstawiła wykaz gruntów przeznaczonych do dzierżawy w drodze pisemnego przetargu nieograniczonego na okres 30 lat obejmujący działki nr (...) ( kopia wykazu, k.77 ).

Pismem z dnia 27 sierpnia 2012 roku powód przedłożył pozwanej Gminie swoje zastrzeżenia co do oddania w dzierżawę wymienionych w wykazie nieruchomości, z uwagi na chęć doprowadzenia do swojej działki układu torowego ( poświadczona za zgodność z oryginałem kopia pisma, k. 78 ).

Powód, w 2012 roku, prowadził z Gminą rokowania w sprawie ustanowienia służebności gruntowej na działkach o nr (...) polegającej na prawie do korzystania z części tych działek i wybudowaniu na gruncie, na którym wykonywana będzie służebność bocznicy kolejowej i korzystania z tak wybudowanej bocznicy. Do zawarcia umowy nie doszło ( poświadczone za zgodność z oryginałem kopie: pisma z dnia 14 grudnia 2012 roku, k. 87 i n., projektu protokołu rokowań, k. 90 i n. protokołu rokowań z dnia 19 listopada 2012 roku, k. 95 i n., projekt aktu notarialnego, k. 99 i n., pisma z dnia 4 stycznia 2013 roku, k. 106, projektu protokołu rokowań z dnia 4 stycznia 2013 roku, k. 107 i n.)

Dnia 22 lutego 2013 roku Gmina przedstawiła wykaz gruntów przeznaczonych do dzierżawy w drodze pisemnego przetargu nieograniczonego na okres 30 lat obejmujący działki nr (...) ( kopia wykazu, k. 82, poświadczona za zgodność z oryginałem kopia ogłoszenia o przetargu, k. 386 i n.).

Pismem z dnia 14 marca 2013 roku powód przedłożył pozwanej Gminie swoje zastrzeżenia, co do oddania w dzierżawę wymienionych w wykazie nieruchomości, z uwagi na chęć doprowadzenia do swojej działki układu torowego (poświadczona za zgodność z oryginałem kopia pisma, k. 128).

Przetarg ogłoszono dnia 5 kwietnia 2013 roku ( poświadczona za zgodność z oryginałem kopia ogłoszenia o przetargu, k.386 i n.). W/w przetarg wygrał jedyny uczestnik, (...) S.A. w Z. ( poświadczona za zgodność z oryginałem kopia protokołu przetargu pisemnego z dnia 10 maja 2013 roku, k. 378 i n., poświadczona z a zgodność z oryginałem kopia informacji o wynikach odbytego 10 maja 2013 roku pisemnego przetargu nieograniczonego, k. 376 i n.). Umowa dzierżawy została zawarta 3 czerwca 2013 roku. W świetle umowy pozwana spółka jest zobowiązana do zagospodarowania nieruchomości w ciągu dwóch lat od dnia podpisania umowy dzierżawy ( poświadczona za zgodność z oryginałem umowa dzierżawy z dnia 3 czerwca 2013 roku, k. 368 i n.)

Pismem z dnia 8 kwietnia 2013 roku ( poświadczona za zgodność z oryginałem kopia pisma k. 130) Gmina T. przedstawiła powodowi propozycję zamiany użytkowania wieczystego działek (...) o pow. 6,7921 ha na ustanowienie użytkowania wieczystego na rzecz powoda na działkach: (...) o pow. 8,97 ha, (...) o pow. 0,89 ha. z dopłatą uzgodnioną między stronami, a wynikającą z równicy w powierzchniach działek.

Powód pismem z dnia 26 kwietnia 2013 roku (poświadczona za zgodność z oryginałem kopia wniosku, k. 131 i n.) wniósł do Sądu Rejonowego w Białej Podlaskiej o ustanowienie na nieruchomościach stanowiących własność Gminy T. położonych w miejscowości M. na terenie Wolnego Obszaru Celnego oznaczonych w ewidencji gruntów numerami (...), (...), (...), (...), (...), dla których prowadzona jest księga wieczysta KW nr (...), dla której prowadzona KW nr (...), służebności drogi koniecznej, której treścią będzie wybudowanie na działkach oznaczonych nr (...) drogi kolejowej, z włączeniem jej do istniejącego układu torowego na działce (...) oraz prawo do wejścia na działki obciążone celem zapewnienia napraw, konserwacji i prawidłowego funkcjonowania urządzeń kolejowych.

Powód pismem z dnia 15 lipca 2013 roku ( poświadczona za zgodność z oryginałem kopia wniosku, k. 236 i n.) wniósł do Sądu Rejonowego w Białej Podlaskiej o ustanowienie na nieruchomościach stanowiących własność Gminy T. położonych w miejscowości M. na terenie Wolnego Obszaru Celnego oznaczonych w ewidencji gruntów (...), dla której prowadzona jest księga wieczysta KW NR (...), a także nr (...), dla której prowadzona jest księga wieczysta KW nr (...) dla której prowadzona KW nr (...), na rzecz każdoczesnego użytkownika wieczystego i właściciela nieruchomości położonej w miejscowości M. oznaczonej w ewidencji gruntów numerem (...)dla której prowadzona jest księga wieczysta KW nr (...) służebności gruntowej polegającej prawie korzystania z części tych działek i wybudowania na gruncie na którym wykonywana będzie służebność bocznicy kolejowej, włączenie jej do istniejącego układu torowego na działce (...) zgodnie z oznaczeniem przebiegu drogi kolejowej wskazanym w Koncepcji programowo przestrzennej układu torowego od bocznicy (...) do granicy działki (...) Biura (...) S.A. w L. oraz prawo do korzystania z wykonanej drogi kolejowej zgodnie z przeznaczeniem

Powód pismem z dnia 29 marca 2014 roku (poświadczona za zgodność z oryginałem kopia wniosku, k. 139 i n.) wniósł do Sądu Rejonowego w Białej Podlaskiej o ustanowienie na nieruchomościach stanowiących własność Gminy T. położonych w miejscowości M. na terenie Wolnego Obszaru Celnego oznaczonych w ewidencji gruntów numerami (...), (...), (...), (...), (...), dla których prowadzona jest księga wieczysta KW nr (...), dla której prowadzona KW nr (...), służebności, której treścią będzie wybudowanie na działkach oznaczonych nr (...) drogi kolejowej, z włączeniem jej do istniejącego układu torowego na działce (...) oraz prawo do wejścia na działki obciążone celem zapewnienia napraw, konserwacji i prawidłowego funkcjonowania urządzeń kolejowych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powód domaga się ustalenia nieważności czynności prawnej z uwagi na sprzeczność jej celu z zasadami współżycia społecznego. Opiera swoje roszczenie o art. 189 kc, w zw. z art. 58 § 2 kc.

Podstawę roszczenia ewentualne powód znajduje w art. 59 k.c.

Artykuł 189 k.p.c. stanowi, iż powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia prawa lub stosunku prawnego, gdy ma w tym interes prawny. Podstawową przesłanką merytoryczną dotyczycącą przedmiotu procesu jest interes prawny powoda, którego brak stanowi przyczynę oddalenia powództwa ( wyr. SN z 9.6.1997 r., III CKN 84/97, niepubl. i orz. SN z 12.12.1997 r., I CKN 30/96, niepubl. oraz orz. SN z 6.6.1997 r., II CKN 201/97, Biul. SN 1997, Nr 11, s. 11). Pojęcie interesu prawnego powinno być interpretowane z uwzględnieniem szeroko pojmowanego dostępu do sądów w celu zapewnienia ochrony prawnej w postaci ustalenia stosunku prawnego lub prawa w sensie pozytywnym lub negatywnym, jeżeli w konkretnym przypadku taka forma działalności jurysdykcyjnej, polegająca na czystej deklaracji sytuacji prawnej będącej przedmiotem ustalenia ze skutkiem wiążącym strony, jest wymagana rzeczywistą potrzebą jej udzielenia ( zob. uzasad. uchw. SN z 17.12.1993 r., III CZP 171/93, OSNC 1994, Nr 7-8, poz. 149; zob. także wyr. SN z 1.4.2004 r., II CK 125/03, OSP 2005, Nr 2, poz. 23). Powód w procesie o ustalenie musi udowodnić, że ma interes prawny w wytoczeniu powództwa przeciwko konkretnemu pozwanemu, który przynajmniej potencjalnie stwarza zagrożenie dla jego prawnie chronionych interesów, a sam skutek, jaki wywoła uprawomocnienie się wyroku ustalającego zapewni powodowi ochronę jego praw przez definitywne zakończenie między tymi stronami sporu lub prewencyjnie zapobiegnie powstaniu w przyszłości takiego sporu, tj. obiektywnie odpadnie podstawa jego powstania ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 czerwca 2009 r., II CSK 33/09, LEX nr 515730).

Mając na uwadze powyższe, w niniejszej sprawie interes prawny powoda powinien więc wyrażać się w tym, iż wskutek stwierdzenia nieważności umowy dzierżawy zawartej 3 czerwca 2013 roku między pozwanymi, nastąpią zmiany w sferze praw powoda. Tymczasem nawet stwierdzenie nieważności tej umowy nie wywrze żadnego skutku w sytuacji prawnej powoda, gdyż nie spowoduje to per se powstania służebności służących połączeniu działki powoda z torem kolejowym, których ustanowienia na działkach będących przedmiotem umowy dzierżawy powód się domaga. Dodatkowo należy zauważyć, iż podłączenie drogi kolejowej do istniejącego na działce nr (...) układu torowego jest uzależnione od zawarcia umowy, o której mowa w § 5 umowy pomiędzy pozwaną gminą a (...) S.A. z dnia 7 stycznia 1998 roku i spełnienia określonych w niej warunków, co w niniejszej sprawie nie miało miejsca. Taka umowa nie została zawarta, brak jest też podstaw prawnych do uznania, że powód ma roszczenie o jej zawarcie. Co więcej, gdyby w ocenie powoda, kwestia nieważności umowy dzierżawy miała wpływ na ustanowienie służebności zostałaby podniesiona w formie zarzutu w toku postępowania w sprawie ustanowienia służebności przed Sądem Rejonowym w Białej Podlaskiej, wszczętej z wniosku (...) - (...) Sp. z o.o. w K..

Stwierdzenie nieważności przedmiotowej umowy doprowadziłoby jedynie do przywrócenia sytuacji sprzed jej zawarcia, w toku której powód bezskutecznie starał się o ustanowienie na jego rzecz służebności na działkach objętych umową.

Wobec powyższego już z tych przyczyn powództwo o ustalenie nieważności umowy dzierżawy z dnia 3 czerwca 2013 roku zawartej między pozwanymi podlega oddaleniu.

Jednak nawet gdyby przyjąć istnienie interesu prawnego, należałoby zwrócić uwagę na poniżej przedstawione kwestie.

Artykuł 58 § 2 k.c. stanowi, iż czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego jest nieważna. Przepis ten odnosi się zarówno do treści jak i celu czynności prawnej ( wyrok SN z 3 lutego 2011 roku, I CSK 261/10, wyrok SN z 26 czerwca 2012 rok, IV CSK 557/11). Zasady współżycia społecznego definiowane są jako oceny moralne wyrażone w postaci uzasadnionych przez te oceny norm postępowania (norm moralnych), regulujących postępowanie jednych osób wobec innych, mających charakter imperatywny - wyrażają żądanie określonego postępowania, mają formę nakazów postępowania moralnie aprobowanego lub zakazów postępowania moralnie dezaprobowanego w danym społeczeństwie ( Kodeks cywilny. Komentarz, red. Edward Gniewek, Piotr Machnikowski, wyd. C.H. Beck 2013, Legalis). Kwestionowanie ważności czynności prawnej wobec jej sprzeczności z zasadami współżycia społecznego wymaga każdorazowo wskazania o jakie dokładnie zasady chodzi. Konieczne jest dokonanie wartościowania zachowania z konkretnymi zasadami współżycia społecznego w kontekście skutku prawnego ( wyrok SN z 27 czerwca 2012 roku, IV CSK 557/11, LEX nr 1229971).

Powód wskazał, iż naruszone zasady to zasada zaufania do organów samorządowych, uczciwego postępowania w stosunku do kontrahenta, nienadużywania pozycji dominującej, rzetelności i lojalności w stosunku do partnera rokowań. Powód wskazuje, że celem umowy dzierżawy zawartej między pozwanymi, uzasadniającym stwierdzenie, iż zostały naruszone zasady współżycia społecznego było niedopuszczenie wszelkimi dostępnymi środkami doprowadzenia torów do działki powoda. Powoływanie się na zasady współżycia społecznego w kontekście wyżej wskazanym, a contrario, rodzi wnioski, iż zasady współżycia społecznego wymagają, aby Gmina nie podejmowała żadnych czynności godzących w chęć powoda do połączenia swojej działki z linią kolejową, a tym samym zasady współżycia społecznego tworzą po stronie powoda prawo do dokonania tego podłączenia, które, z kolei, tworzy zobowiązanie Gminy (i z tym związane roszczenie powoda) do zaniechania działań mogących przeszkodzić powodowi w realizacji tego celu oraz podejmowania działań zmierzających do jego realizacji. W istocie więc w niniejszej sprawie powód podejmuje niedopuszczalną próbę skonstruowania roszczenia w oparciu o klauzulę generalną zasad współżycia społecznego. Jak powszechnie wskazuje się w orzecznictwie zastosowanie zasad współżycia społecznego nie może prowadzić do nabycia lub utraty prawa ( tak: orz. SN z 17.4.1951 r., C 603/50, OSN 1952, Nr 2, poz. 40; z 5.11.1958 r., 2 CR 789/58, RPE 1959, Nr 4, poz. 267; wyr. SN z 7.12.1965 r., III CR 278/65, OSN 1966, Nr 7-8, poz. 130; z 2.4.1969 r., I PR 60/69, BSN 1969, Nr 10, poz. 164; z 8.11.1985 r., III CRN 343/85, OSN 1986, Nr 10, poz. 161; orz. SN z 5.6.1997 r., I CKN 126/97, niepubl.; wyr. SN z 19.3.2002 r., IV CKN 892/00, Legalis; 1.4. 2011 r., III CSK 181/10, Legalis; z 11.7.2012 r., II CSK 677/11, Legalis ), nie mogą być także samodzielną podstawą roszczenia ( orz. SN z 11.12.1951 r., C 1573/51, PiP 1952, Nr 12, s. 881; uchw. SN z 5.6.1954 r., 2 CO 26/54, OSN 1955, Nr 2, poz. 30; orz. SN z 25.4.-7.5.1955 r., IV CR 395/55, OSN 1956, Nr 2, poz. 39; wyr. SN z 13.5.1957 r., 2 CR 343/57, OSNPG 1958, Nr 3, poz. 19; orz. SN z 3.5.1961 r., 3 CR 286/60, OSPiKA 1962, Nr 3, poz. 77; wyr. SN z 23.1.1963 r., I PR 72/63, OSN 1964, Nr 1, poz. 17; orz. SW w Krakowie z 24-27.6.1963 r., III Cr 960/63, OSPiKA 1964, Nr 1, poz. 7; wyr. SN z 14.1.1970 r., II CR 609/69, OSPiKA 1970, Nr 12, poz. 250; z 11.7.2012 r., II CSK 677/11, Legalis; zob. też L. Krąkowski, Zasady współżycia społecznego w stosunkach prawa pracy w PRL, Warszawa 1970, s. 105-109; A. Szpunar, Glosa do orz. SN z 31.12.1962 r., II CR 1006/62, OSPiKA 1964, Nr 5, poz. 91; A. Wolter, Rola zasad, s. 1040-1041; odmiennie S. Grzybowski, w: System, t. I, wyd. 2, s. 273-274; zob. też K. Korzan, Nadużycie prawa, s. 44 i nast.).

Należy mieć na uwadze, iż rolą zasad współżycia społecznego w systemie prawa jest ochrona praw istniejących przed nieuzasadnionym roszczeniem, a same nie są źródłem jakichkolwiek roszczeń o prawnomaterialnym charakterze, te bowiem wywodzą się ze stanowiących je norm prawa materialnego ( wyrok SN z 28. kwietnia 2000 r., I CKN 258/00, niepubl.; zob. także wyr. SA w Warszawie z 8.października .2010 r., VI ACA 1047/09, Legalis SA w Łodzi z dnia 6 grudnia 2013 roku, sygn. akt I ACa 759/13, LEX nr 1416124). Zasady współżycia społecznego znajdują zastosowanie w sytuacjach, w których, uwzględniając przyjęte w danym społeczeństwie normy moralne, niedopuszczalne jest występowanie z określonym żądaniem, a tym samym zasadne jest powołanie się na nie, w celu ochrony przed tym roszczeniem. Wobec powyższego, w niniejszej sprawie, nie można uznać, iż powód dąży do ochrony swojego prawa podmiotowego, a wyraża jedynie chęć uzyskania określonych korzyści ekonomicznych, dla których szuka podstawy prawnej, próbując, w sposób niezgodny z istotą wskazanej klauzuli generalnej, uzasadnić swój interes.

Dodatkowo, nawet rozpatrując żądanie powoda w sposób przez niego wyraźnie przedstawiony, należy uznać, że twierdzenie o tym, iż celem czynności - umowy dzierżawy zawartej między pozwanymi, uzasadniającym stwierdzenie, iż zostały naruszone zasady współżycia społecznego, było niedopuszczenie wszelkimi dostępnymi środkami doprowadzenia torów do działki powoda nie znalazło uzasadnienia, a wręcz zostało podważone dokumentami dołączonymi do pozwu.

W szczególności wynika to z pisma z dnia 8 kwietnia 2013 roku ( (...), k.130) zawierającego propozycję pozwanej Gminy zamiany użytkowania wieczystego działek (...) o pow. 6,7921 ha na ustanowienie użytkowania wieczystego na rzecz powoda na działkach: (...) o pow. 8,97 ha, (...) o pow. 0,89 ha. z dopłatą uzgodnioną między stronami, a wynikającą z równicy w powierzchniach działek. Także załączony do pisma z dnia 4 stycznia 2013 roku ((...)) projekt protokołu rokowań ( k. 107 i n.) przewiduje możliwość ustanowienia służebności gruntowej dla każdoczesnego użytkownika działki (...) na działkach nr (...), której treścią będzie prawo wybudowania przez powoda na tych gruntach bocznicy kolejowej oraz korzystania z niej (wcześniej podobna propozycja została przedstawiona powodowi w piśmie z 14 grudnia 2012 r., (...), k. 87 i n.). Zgodność czynności prawnej z zasadami współżycia społecznego jest zawsze zagadnieniem kontekstu faktycznego tj. okoliczności danego wypadku ( wyrok SN z 18 kwietnia 2013 roku, II CSK 557/12, Biul.SN 2013/7/15). Sąd nie mógł więc nie zauważyć, iż powód nie wziął udziału w przetargu, w wyniku którego zawarto zaskarżoną umowę. Wobec powyżej przywołanych propozycji trudno uznać, iż zostały naruszone zasady uczciwego postępowania w stosunku do kontrahenta, rzetelności i lojalności w stosunku do partnera rokowań, któremu przed ogłoszeniem przetargu została przedstawiona indywidualna propozycja zawarcia umowy. W ocenie Sądu niesłusznie powód powołuje się na zasadę zaufania do organów samorządu terytorialnego oraz nienadużywania pozycji dominującej. Również i w odniesieniu do tych zasad należy zwrócić uwagę na propozycję składane przez Gminę T. powodowi. Powód w pozwie zwraca uwagę na zasady postępowania administracyjnego, które zobowiązują podmioty administracji publicznej do postępowania, w określony sposób. Należy zauważyć, iż podstawową zasadą wiążącą organy administracji publicznej, a więc i samorządowej jest dbanie o interes publiczny, co znajduje odzwierciedlenie w wielu przepisach prawa publicznego. Organy administracji samorządowej zobowiązane są postępować zgodnie z prawem. Artykuł 37 ust. 4 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 roku o gospodarce nieruchomościami stanowi, iż zawarcie m.in. umowy dzierżawy na czas dłuższy niż trzy lata wymaga przeprowadzenia przetargu, chyba że rada gminy wyrazi zgodę na tryb bezprzetargowy (przedstawiona uchwała nr XII/68/2008 z dnia 21 stycznia 2008 roku, nie zawiera takiej zgody, k. 367) . Tym samym jedyną możliwością oddania działek, którymi zainteresowany był powód w dzierżawę było zorganizowanie przetargu. Powód nie biorąc w nim udziału sam pozbawił się więc możliwości zagospodarowania ich w sposób przez siebie preferowany. Nie można więc oczekiwać, iż w sytuacji bierności powoda, wyrażającej się zarówno nieuczestniczeniem w przetargu jak i brakiem odpowiedzi na propozycję zamiany praw użytkowania wieczystego, w sposób umożliwiający uzyskanie przez niego dostępu do linii kolejowej , organy administracji samorządowej nie będą prowadzić działań zmierzających do oddania nieruchomości stanowiących ich własność w dzierżawę lub użytkowanie wieczyste innym podmiotom zainteresowanym.

Mając na uwadze powyższe powództwo określone w pkt 1 pozwu podlega oddaleniu.

Żądanie ewentualne pozwu opiera się o art. 59 k.c., który stanowi, że w razie zawarcia umowy, której wykonanie czyni całkowicie lub częściowo niemożliwym zadośćuczynienie roszczeniu osoby trzeciej, osoba ta może żądać uznania umowy za bezskuteczną w stosunku do niej, jeżeli strony o jej roszczeniu wiedziały albo jeżeli umowa była nieodpłatna. Uznania umowy za bezskuteczną nie można żądać po upływie roku od jej zawarcia. Dowód co do wystąpienia przesłanek żądania uznania umowy za bezskuteczną (fakt zawarcia umowy, która czyni niemożliwym zadośćuczynienie roszczeniu; istnienie wiedzy stron bądź nieodpłatny charakter czynności) spoczywa zgodnie z ogólnymi regułami dowodowymi na osobie trzeciej.

Warto podkreślić, że osoba żądająca ochrony na podstawie wskazanego przepisu musi mieć roszczenie z wcześniej istniejącego zobowiązania ( zob. wyrok SN z 4.3.2008 r., IV CSK 465/07, niepubl.), zaś roszczenie w rozumieniu art. 59 kc stanowi pojęcie prawne i w żadnym razie nie może być utożsamiane z działaniami faktycznymi, polegającymi na zgłaszaniu pretensji, kwestionowaniu legalności czynności prawnych bądź aktów normatywnych ( zob. wyrok SA w Warszawie z 19.11.1999 r., I ACa 866/99, OSA Nr 10/2001, poz. 52). W niniejszej sprawie powód wskazał, że w sprawach wynikających z art. 59 k.c. obojętne jest źródło, z którego zobowiązanie - roszczenie wynika. Nie oznacza to jednak, iż powód zostaje zwolniony z obowiązku udowodnienia istnienia tego źródła jak i samego roszczenia. W sprawie niniejszej powód kilkakrotnie wskazuje na zapewnienia wójta dotyczące technicznych możliwości połączenia działek będących w użytkowaniu wieczystym powoda do linii kolejowej oraz własne potrzeby w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej i składanie wniosków o ustanowienie służebności. Brak jest jednak wyraźnego, rodzącego skutki prawne zobowiązania do ustanowienia służebności. Niewątpliwie nie można za takie źródło uznać treści protokołu rokowań sporządzonego dnia 19 listopada 2012 roku, w którym strony ustaliły treść przyszłego aktu notarialnego dotyczącego ustanowienie służebności gruntowych, o których mowa w § 3 tego protokołu. Nawet jeśli pomimo licznych zastrzeżeń uznać, iż miał on charakter wiążący i stwierdzić, iż stanowił umowę przedwstępną, to, z uwagi, na niewypełnienie wymagań dotyczących formy czynności prawnej jaką jest ustanowienie służebności, tj. złożenia oświadczenia woli przez przedstawiciela gminy, będącej właścicielem nieruchomości w formie aktu notarialnego (art. 245 § 2 k.c.) nie można dochodzić zawarcia umowy przyrzeczonej (art. 390 § 2 k.c.).

Należy w tym miejscu wskazać sytuacje, w której powstaje roszczenie o ustanowienie służebności.

W pierwszej kolejności Sąd odniósł się do twierdzenia powoda o przysługującym mu roszczeniu ustanowienia na nieruchomościach stanowiących własność Gminy T. położonych w miejscowości M. na terenie Wolnego Obszaru Celnego oznaczonych w ewidencji gruntów numerami (...), (...), (...), (...), (...), dla których prowadzona jest księga wieczysta KW nr (...), dla której prowadzona KW nr (...), na rzecz każdoczesnego wieczystego użytkownika i właściciela nieruchomości położonej w miejscowości M. na terenie Wolnego Obszaru Celnego oznaczonej w ewidencji gruntów nr (...), dla której prowadzona jest księga wieczysta KW nr (...) służebności gruntowej, której treścią będzie wybudowanie na działkach oznaczonych nr (...) drogi kolejowej, to jest toru szerokiego i normalnego, włączenie jej do istniejącego układu torowego na działce nr (...), zgodnie z oznaczeniem przebiegu drogi kolejowej na załączonym projekcie lub projekcie sporządzonym przez biegłego sądowego i prawo do korzystania z wykonanej drogi kolejowej zgodnie z przeznaczeniem. Powód więc stwierdza, iż przysługuje mu roszczenie o ustanowienie służebności gruntowej.

Ustanowienie służebności gruntowej w rozumieniu art. 285 § 1 zostało skonstruowane jako uprawnienie właściciela nieruchomości, która miałaby zostać obciążona. Poza wyjątkami wskazanymi w ustawie, tj. art. 145 k.c. i 151 k.c. nie przysługuje więc roszczenie o jej ustanowienie.

Należy więc rozważyć czy któryś z wymienionych dwóch przypadków zachodzi. Artykuł 145 § 1 stanowi: jeżeli nieruchomość nie ma odpowiedniego dostępu do drogi publicznej lub do należących do tej nieruchomości budynków gospodarskich, właściciel może żądać od właścicieli gruntów sąsiednich ustanowienia za wynagrodzeniem potrzebnej służebności drogowej (droga konieczna). Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 21 marca 1985 roku o drogach publicznych drogą publiczną jest droga zaliczona na podstawie niniejszej ustawy do jednej z kategorii dróg, z której może korzystać każdy, zgodnie z jej przeznaczeniem, z ograniczeniami i wyjątkami określonymi w tej ustawie lub innych przepisach szczególnych. Artykuł 2 ust. 1 tej ustawy stanowi, iż drogi publiczne ze względu na funkcje w sieci drogowej dzielą się na następujące kategorie: drogi krajowe, drogi wojewódzkie, drogi powiatowe, drogi gminne. W myśl art. 4 pkt droga stanowi budowlę wraz z drogowymi obiektami inżynierskimi, urządzeniami oraz instalacjami, stanowiącą całość techniczno-użytkową, przeznaczoną do prowadzenia ruchu drogowego, zlokalizowaną w pasie drogowym. Drogi kolejowe nie są więc objęte zakresem drogi publicznej, o której mowa w art. 145 k.c. ( tak np. W. Kutner, Ustanowienie służebności drogi koniecznej, s.23).

Tym samym brak jest podstaw do uznania, że powodowi przysługuje wskazane wyżej roszczenie.

Z uwagi na treść art. 151 k.c. bezprzedmiotowe są rozważania dotyczące zastosowania go w rozpoznawanym stanie faktycznym.

Powód twierdzi, iż przysługuje mu roszczenie ustanowienia służebności drogi kolejowej w oparciu o przepisy art. 305 ¹ k.c., który stanowi, iż nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, którego własność stanowią lub, który zamierza wybudować urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1 prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń (służebność przesyłu). Jeżeli właściciel nieruchomości odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna dla właściwego korzystania z urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1, przedsiębiorca może żądać jej ustanowienia za odpowiednim wynagrodzeniem (art. 305 ² § 1 k.c.). O istnieniu roszczenia, o którym mowa w art. 59 k.c. przesądzałyby następujące okoliczności: powód winien być przedsiębiorcą, który jest właścicielem tzw. urządzeń przesyłowych lub ewentualnie zamierza je wybudować.

Niewątpliwie pierwsza z przesłanek została spełniona, gdyż powód jest przedsiębiorcą. Kluczową kwestią pozostaje jednak określenie czy w niniejszej sprawie powód przedstawia propozycje dotyczące urządzeń przesyłowych. W art. 49 § 1 k.c. wymienione są urządzenia służące do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz inne urządzenia podobne. Przy czym otwarcie tego katalogu poprzez przyjęcie określenia „inne urządzenia podobne” ma na celu zapewnienie aktualności tego przepisu, w taki sposób aby mógł on objąć także nowe urządzenia, które powstaną w wyniku rozwoju określonej technologii ( tak G. Bieniek, Urządzenia przesyłowe. Problematyka prawna, Warszawa 2008, s. 12). W konsekwencji urządzaniem przesyłowym będzie każde urządzenie techniczne, które służy do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu energii elektrycznej i innych mediów jak np. sieć telewizji kablowej ( tak wyrok TK z dnia 7 listopada 2006 roku, SK 42/05, OTK-A 2006 nr 10 poz. 148, wyrok SN z dnia 3 grudnia 1998 roku, II CKN 216/98, LEX nr 82290). Tak więc obecnie nie ma podstaw prawnych do uznania, iż sieć kolejowa czy linia kolejowa do takich urządzeń się kwalifikuje stanowiąc w istocie element sieci komunikacyjnej. Potwierdzeniem takiej interpretacji mogą być przywołane przez powoda prace legislacyjne. Należy bowiem uznać, kierując się zasadą racjonalnego ustawodawcy, iż przyznając istnienie przepisów regulujących określone stany faktyczne nie dążyłby on do wprowadzania kolejnych odnoszących się do tego samego zagadnienia.

Dodatkowo należy zauważyć, iż powód zgłasza zamiar wybudowania urządzeń, które uznaje za urządzenia przesyłowe. W doktrynie przyjmuje się, iż roszczenie przedsiębiorcy o ustanowienie służebności przesyłu nie jest zależne od istnienia chęci czy zainteresowania przedsiębiorcy wybudowaniem takich urządzeń lecz powstaje ono dopiero z chwilą, gdy zamiar ich udowodnienia za pomocą wyciągu z planu zagospodarowania przestrzennego, a w braku planu miejscowego - decyzją o ustaleniu lokalizacji celu publicznego ( tak: S. Rudnicki, G. Rudnicki [w:] J. Gudowski (red.) Kodeks cywilny. Komentarz. Księga druga. Własność i inne prawa rzeczowe. Lexis Nexis 2009, s. 571-572, też E. Gniewek [w:] E. Gniewek (red.) Kodeks cywilny. Komentarz. 2008, s. 473).

Tym samym nie można uznać, iż w niniejszej sprawie nie istniało roszczenie ustanowienia służebności przesyłu.

Nie ma więc podstaw do stwierdzenia, iż na pozwanej Gminie ciąży obowiązek ustanowienia jakiejkolwiek rodzaju służebności na będących jej własnością gruntach. Tym samym, biorąc pod uwagę wskazane powyżej rozumienie roszczenia w kontekście art. 59 k.c. nie można uznać, że przesłanka jego istnienia w niniejszej sprawie została spełniona.

Wobec powyższego również powództwo w zakresie żądania zgłoszonego w pkt 2 pozwu podlega oddaleniu.

Orzekając w przedmiocie kosztów postępowania Sąd zastosował zasadę odpowiedzialności za wynik procesu wynikającą z art. 98 § 1 k.p.c.

Mając na uwadze powyższe Sąd orzekł jak w sentencji.