Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 1 września 2014 roku

Sąd Okręgowy w Tarnowie – Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Dariusz Płaczek

Protokolant: st. sekr. sądowy Patrycja Czarnik

po rozpoznaniu w dniu 1 września 2014 roku w Tarnowie na rozprawie

sprawy z odwołania J. J.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 21 maja 2014 roku nr (...)

w sprawie J. J.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o prawo do emerytury

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu J. J. emeryturę od dnia 1 maja 2014 roku;

2.  ustala, iż organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Sygn. akt IV U 699/14

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Okręgowego w Tarnowie

z dnia 1 września 2014 r.

Decyzją z dnia 21.05.2014 r., nr (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T., na podstawie przepisów ustawy z dnia 17.12. 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) oraz przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.), odmówił J. J. przyznania prawa do emerytury. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że ubezpieczony nie spełnia wymogów, określonych w art. 184 powołanej ustawy, od wystąpienia których uzależnione jest nabycie prawa do emerytury, ponieważ nie udokumentował 15- letniego stażu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, a jedynie 2 lata i 5 miesięcy takiej pracy. W stażu tym organ rentowy nie uwzględnił wnioskodawcy okresu zatrudnienia od 03.08.1971 r. do 28.02.1991 r. w (...)Przedsiębiorstwie (...) w K. z uwagi na brak świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach i dokumentacji, z której wynikałoby, jakie stanowisko wnioskodawca zajmował.

Od decyzji tej odwołał się J. J., domagając się jej zmiany i przyznania mu prawa do emerytury. W uzasadnieniu odwołujący podniósł, że pracował w szczególnych warunkach od 03.08.1971 r. do 28.02.1991 r. w (...)Przedsiębiorstwie (...) w K. na stanowisku maszynisty koparki, co potwierdzają świadectwo pracy i roczne karty wynagrodzeń.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny sprawy:

J. J., w dniu (...) r. ukończył 60 lat życia. Na dzień 01.01. 1999 r. odwołujący udowodnił 32 lata, 3 miesiące i 18 dni okresów składkowych i nieskładkowych oraz staż pracy w szczególnych warunkach
w wymiarze 2 lat i 5 miesięcy z tytułu zatrudnienia od 01.08.1986 r. do 31.12.1998 r.
w Przedsiębiorstwie (...) w K. na stanowisku maszynisty koparki. We wniosku z dnia 07.05.2014 r. ubezpieczony wniósł o przyznanie mu prawa do wcześniejszej emerytury. Zaskarżoną decyzją z dnia 21.05.2014 r. ZUS Oddział w T. odmówił J. J. przyznania prawa do tego świadczenia, ponieważ wnioskodawca nie udokumentował
15- letniego stażu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Odwołujący nie przystąpił do OFE (okoliczność bezsporna)

dowód: akta ZUS O/T.

Odwołujący J. J. od 03.08.1971 r. do 28.02.1991 r. pracował w (...)Przedsiębiorstwie (...) w K.. Po przyjęciu do pracy był pomocnikiem operatora ciężkich maszyn budowlanych i dopiero z dniem 01.01.1973 r. powierzono mu stanowisko operatora sprzętu ciężkiego. Od 01.01.1973 r. do 28.02.1991 r. odwołujący pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w charakterze maszynisty ciężkich maszyn budowlanych.

dowód:

-

angaż z dnia 03.08.1971 r.- k. 10 cz. I akt ZUS,

-

karty wynagrodzeń- k. 11-21 cz. I , k. 37-47 cz. III akt ZUS,

-

świadectwo pracy z dnia 07.03.1991 r.- k. 7 cz. IV akt ZUS,

-

zeznania świadka A. M.- 00:18:09-00:21:59,

Przedsiębiorstwo (...) w K. zajmowało się budownictwem komunalnym, tj. budowaniem oczyszczalni ścieków, kanalizacji, wodociągów, zakładów uzdatniana wody i ujęć wody. Po przyjęciu do pracy odwołujący pracował jako pomocnik operatora koparki. Zajmował się głównie pilnowaniem maszyny i pracami związanymi z jej konserwacją. Po zdobyciu stosownych uprawnień, powierzono mu stanowisko operatora sprzętu ciężkiego. Od tej pory wnioskodawca pracował wyłącznie jako maszynista ciężkich maszyn budowlanych, tj. koparek linowych typu KM 601 i KM 602, koparek K 406 oraz spycharek. Najczęściej był maszynistą koparek linowych, ważących do 26 ton, przy użyciu których robił wkopy pod kanalizację. Obsługiwał również spycharkę. Poza pracą maszynisty ciężkich maszyn budowlanych, w ramach dobowego wymiaru czasu pracy, odwołujący nie realizował żadnych innych czynności.

dowód:

-

zeznania świadka A. K.- 00:06:55-00:15:15,

-

zeznania świadka A. M.- 00:18:09-00:21:59,

Stan faktyczny w sprawie Sąd ustalił w oparciu o dowody z dokumentów i zeznania świadków. Sąd pozytywie ocenił dowody z dokumentów, których autentyczność oraz wiarygodność, jak również poprawność materialna i formalna nie budziły wątpliwości, zaś ich treść i forma nie były kwestionowane przez strony postępowania. Sąd w całości dał wiarę zeznaniom świadków A. K. i A. M., którzy wskazali na okoliczności dotyczące charakteru i rodzaju czynności wykonywanych przez odwołującego w okresie zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...) w K.. Zeznania te zasługiwały na walor pełnej wiarygodności, gdyż były wewnętrznie spójne, logiczne, jak też przekonujące w świetle zasad logiki i doświadczenia życiowego. Z zeznań świadka A. M. w sposób bezsprzeczny wynika, że po przyjęciu do pracy odwołujący pracował jako pomocnik operatora ciężkich maszyn budowlanych i dopiero po zdobyciu stosownych uprawnień powierzono mu stanowisko takich maszyn. Jak wynika z karty wynagrodzenia za rok 1974 r., stanowisko operatora sprzętu ciężkiego zostało powierzone wnioskodawcy dopiero w dniu 01.01.1973 r. W charakterze pomocnika operatora koparki odwołujący nie pracował zatem trzy lata, jak wskazał świadek A. M., ale do końca 1972 r. Okoliczność ta nie odbiera jednak zeznaniom tego świadka waloru wiarygodności. Z punktu widzenia rozstrzygnięcia jest bowiem ona irrelewantna. Istotne jest natomiast to, że w pozostałym zakresie zeznania świadka A. M. korespondują z zeznaniami świadka A. K.. Na podstawie tych zeznań można z całą stanowczością stwierdzić, że od 01.01.1973 r. aż do końca swojego zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...) w K. odwołujący pracował tylko i wyłącznie w charakterze maszynisty ciężkich maszyn budowlanych, co znajduje potwierdzenie w treści zgromadzonych w sprawie dokumentów, które posłużyły Sądowi do ustalenia stanu faktycznego sprawy.

Pozostałe okoliczności sprawy w zasadzie były bezsporne, gdyż nie były w żaden sposób kwestionowane przez strony, zaś dokumenty przedstawione na ich stwierdzenie nie budziły wątpliwości Sądu co do ich autentyczności.

Sąd zważył, co następuje:

Przedmiotem niniejszego postępowania było rozstrzygnięcie, czy odwołującemu J. J. przysługuje tzw. wcześniejsza emerytura z zastosowaniem obniżonego wieku emerytalnego, w oparciu o przepisy ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.).

Powołana ustawa w dziale X rozdział 2 zawiera szczególną regulację przejściową, dotyczącą niektórych ubezpieczonych, zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przed dniem 01.01.1999 r. W art. 184 ustawy zostało przewidziane prawo do wcześniejszej emerytury dla zamkniętego katalogu ubezpieczonych, urodzonych po dniu 31.12.1948 r., którzy do końca 1998 r. spełnili ustawowo określone wymogi stażowe. Zróżnicowanie warunków przechodzenia na emeryturę ubezpieczonych, o których mowa w art. 184 ustawy w stosunku do innych ubezpieczonych dokonane zostało według kryterium urodzenia, ale także według kryterium posiadania na dzień 01.01.1999 r. wymaganego stażu zawodowego i ubezpieczeniowego.

Zgodnie z art. 184 ust. 1 ustawy, ubezpieczonym, urodzonym po dniu 31.12.1948 r., przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. 01.01.1999 r.) osiągnęli:

1)  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat- dla kobiet i 65 lat- dla mężczyzn oraz

2)  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa. Wymagany w art. 184 ust. 1 pkt. 2 okres składkowy i nieskładkowy przewiduje art. 27 ustawy, w świetle którego okres ten wynosi co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn.

Przepisy dotychczasowe w rozumieniu art. 184 powołanej ustawy, to rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.). Z § 1 tego rozporządzenia wynika, że jego treść stosuje się do pracowników, wykonujących prace w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, wymienione w § 4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia. Natomiast § 2 ust. 1 stanowi, że za okresy uzasadniające nabycie prawa do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu uważa się okresy, w których praca w szczególnych warunkach jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. W myśl zaś § 4, pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny, wynoszący 60 lat dla mężczyzn oraz ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Bezsporne w niniejszej sprawie było, że odwołujący osiągnął wiek 60 lat oraz posiadał na dzień 01.01.1999 r. wymagany 25- letni okres ubezpieczenia i nie przystąpił do OFE. Kwestią sporną pozostawała natomiast kwalifikacja jego pracy od 03.08.1971 r. do 28.02.1991 r. w (...) Przedsiębiorstwie (...) w K..

Organ rentowy w stażu pracy w szczególnych warunkach nie uwzględnił wnioskodawcy tego okresu zatrudnienia, podnosząc, że za okres ten ubezpieczony nie przedłożył świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach, a ponadto brak było dokumentacji, z której wynikałoby, na jakim stanowisku wnioskodawca pracował.

Brak świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie przekreśla możliwości ustalania, że ubezpieczony pracę w takim charakterze rzeczywiście wykonywał. W szczególności wnioskodawca może wykazywać innymi środkami dowodowymi, że jego praca świadczona była w warunkach szczególnych. W postępowaniu z zakresu ubezpieczeń społecznych stosuje się bowiem te same reguły dowodzenia, jak w zwykłym procesie cywilnym. Zastosowanie mają zatem art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c. Świadectwo pracy w warunkach szczególnych wydane pracownikowi przez pracodawcę stanowi tylko domniemanie, iż okres pracy w nim podany jest okresem pracy w warunkach szczególnych, o którym mowa w art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS. W sytuacji zatem, kiedy brak wymaganego świadectwa wystawionego przez pracodawcę, sąd może prowadzić postępowanie dowodowe zmierzające do ustalenia, czy praca wykonywana przez stronę, była realizowana w warunkach wymaganych przepisami rozporządzenia i czy ubezpieczony zajmował któreś ze stanowisk pracy wymienionych w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Jednocześnie podkreślić należy, że dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r. (por. wyroki SN: z dnia 19.05.2011 r., III UK 174/10, LEX nr 901652; z dnia 08.06.2011 r., I UK 393/10, LEX nr 950426; z dnia 01.06.2010 r., II UK 21/10, LEX nr 619638; z dnia 14.09.2007 r., III UK 27/07, OSNP 2008/21-22/325; z dnia 19.09.2007 r., III UK 38/07, OSNP 2008/21-22/329; z dnia 06.12.2007 r., III UK 66/07, LEX nr 483283; z dnia 22.01.2008 r., I UK 210/07, OSNP 2009/5-6/75 i z dnia 24.03.2009 r., I PK 194/08, LEX nr 528152).

Z ustaleń Sądu wynika, że w okresie od 01.01.1973 r. do 28.02.1991 r. odwołujący pracował w charakterze maszynisty ciężkich maszyn budowlanych i w ramach dobowego wymiaru czasu pracy nie wykonywał żadnych innych czynności. Wskazuje na to nie tylko treść zgromadzonych w sprawie dokumentów, ale i zeznania świadków. W świadectwie pracy z dnia 07.03.1991 r., określając stanowisko pracy odwołującego, pracodawca wymienił maszynistę koparki. Analiza zaś treści znajdujących się w aktach organu rentowego kart wynagrodzeń prowadzi do wniosku, że od 01.01.1973 r. wnioskodawca był operatorem sprzętu ciężkiego, od 01.08.1974 r. maszynistą spycharki, od 01.05.1982 r. maszynistą sprzętu ciężkiego, od 01.01.1984 r. maszynistą koparki, od 01.10.1985 r. operatorem sprzętu ciężkiego, od 01.01.1986 maszynistą sprzętu ciężkiego, od 01.08.1986 r. operatorem sprzętu ciężkiego, od 01.01.1987 r. maszynistą koparki, od 01.02.1988 r. maszynistą sprzętu ciężkiego, od 01.03.1990 r. maszynistą koparki, a następnie operatorem sprzętu ciężkiego. Na podstawie zeznań świadków można stwierdzić, że w okresie zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...) w K., zajmującym się budownictwem komunalnym (budową oczyszczalni ścieków, kanalizacji, wodociągów, zakładów uzdatniana wody i ujęć wody), odwołujący, po zdobyciu stosownych uprawnień, pracował wyłącznie jako maszynista ciężkich maszyn budowlanych, obsługując koparki linowe typu KM 601 i KM 602, koparki K 406 oraz spycharki. Jak wskazali świadkowie, pracę tę odwołujący wykonywał stale i w pełnym wymiarze godzin. Stały charakter pracy odwołującego w pełnym wymiarze czasu pracy w takim charakterze potwierdza ponadto świadectwo pracy z dnia 07.03.1991r. W oparciu o zeznania świadka A. M. i kartę wynagrodzenia za 1974 r. Sąd przyjął, że w charakterze maszynisty ciężkich maszyn budowlanych odwołujący pracował od 01.01.1973. Wcześniej był bowiem pomocnikiem operatora takich maszyn, na co wskazują zeznania świadka A. M..

Praca maszynisty ciężkich maszyn budowlanych wymieniona została w Dziale V, zatytułowanym: „W budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych” w pkt 3
(prace maszynistów ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych) wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Doliczając zatem odwołującemu do wykazanego przed organem rentowym stażu pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 2 lat i 5 miesięcy okres od 01.01.1973 r. do 28.02.1991 r. stwierdzić należało, że w/w legitymuje się co najmniej 15- letnim stażem pracy w takim charakterze, co uprawnia go do tzw. wcześniejszej emerytury.

Uwzględniając powyższe, na podstawie powołanych przepisów prawa materialnego, w tym art. 129 ust. 1 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS oraz art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., Sąd zmienił zaskarżoną decyzję ZUS Oddział w T. z dnia 21.05.2014 r. w ten sposób, że przyznał odwołującemu prawo do emerytury od 01.05.2014 r. (punkt 1 wyroku).

Sąd nie stwierdził odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji (pkt 2 wyroku). W tej mierze miał na uwadze przepis art. 118 ust. 1a ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS. Dopiero bowiem postępowanie sądowe, a w szczególności przeprowadzone w tym postępowaniu dowody z zeznań świadków pozwoliły na ustalenie istotnych, a nie znanych wcześniej organowi rentowemu okoliczności i przesądziły ostatecznie o zasadności wniosku o emeryturę.