Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 października 2012r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 16 października 2012r. w Łodzi

na rozprawie

sprawy z powództwa K. J., E. J., A. J. i M. J.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W. i (...)w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego (...)w W.

od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi

z dnia 24 kwietnia 2012r. sygn. akt I C 623/09

1. oddala apelację;

2. zasądza od pozwanego (...)w W. na rzecz powodów K. J., E. J., A. J. i M. J. solidarnie kwotę 1.800 (jeden tysiąc osiemset) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygnatura akt I ACa 736/12

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 24 kwietnia 2012 roku Sąd Okręgowy w Łodzi w sprawie z powództwa K. J., E. J., A. J. i M. J. przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W. oraz (...)w W. o zadośćuczynienie, odszkodowanie, rentę i ustalenie odpowiedzialności pozwanych na przyszłość:

1.  zasądził od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W.:

a)  na rzecz K. J. kwotę 12.250 złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 1 września 2009 roku do dnia zapłaty;

b)  na rzecz E. J. kwotę 1.750 złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 1 września 2009 roku do dnia zapłaty;

c)  na rzecz A. J. kwotę 3.500 złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 1 września 2009 roku do dnia zapłaty;

d)  na rzecz M. J. kwotę 9.450 złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 1 września 2009 roku do dnia zapłaty;

2.  zasądził od (...)w W.:

a)  na rzecz K. J. kwotę 22.750 złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 1 września 2009 roku do dnia zapłaty;

b)  na rzecz E. J. kwotę 3.250 złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 1 września 2009 roku do dnia zapłaty;

c)  na rzecz A. J. kwotę 6.500 złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 1 września 2009 roku do dnia zapłaty;

d)  na rzecz M. J. kwotę 17.550 złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 1 września 2009 roku do dnia zapłaty;

3.  umorzył postępowanie w pozostałej części;

4.  nie obciążył powodów kosztami postępowania;

5.  nakazał pobrać od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz Skarbu Państwa Sądu Okręgowego wł. kwotę 1.558,78 złotych tytułem kosztów sądowych w zakresie uwzględnionej części powództwa;

6.  nakazał pobrać od pozwanego (...)w W. na rzecz Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w ł. kwotę 2.894,90 złotych tytułem kosztów sądowych w zakresie uwzględnionej części powództwa.

Powyższy wyrok zapadł na podstawie poczynionych przez Sąd Okręgowy ustaleń faktycznych, których najistotniejsze elementy przedstawiają się następująco:

W dniu 18 marca 1998 roku powodowie jechali samochodem osobowym marki r. o nr rej. (...), kierowanym przez S. K., przy czym poruszali się ulicą (...) w K.. W tym samym czasie z terenu zakładu (...) w K. wyjeżdżał na ulicę (...) samochodem ciężarowym marki S. o nr rej. (...) J. C., który naruszając zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym poprzez niezachowanie należytej ostrożności i nie udzielenie pierwszeństwa przejazdu nadjeżdżającemu z jego lewej strony samochodowi prowadzonemu przez S. K., doprowadził do zderzenia obu pojazdów. S. K. również naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym, albowiem nie dostosował prędkości do występujących warunków drogowych przekraczając prędkość obowiązującą w terenie zabudowanym o około 25 km/h, a nadto w wyniku podjętego przez niego manewru hamowania doszło najprawdopodobniej do pełnego zablokowania kół, co uniemożliwiło korektę toru jazdy samochodu.

W wyniku zaistniałego zdarzenia K. J. doznał urazu głowy bez utraty przytomności, zwichnięcia stawu biodrowego lewego, które skutkowało powstaniem zmian zwyrodnieniowych lewego stawu biodrowego, a także złamania żeber III, IV, V, VI i VII po stronie prawej, które spowodowały wystąpienie u powoda 20% uszczerbku na zdrowiu. W wyniku doznanych urazów K. J. pozostały: w okolicy czołowej prawej słabo widoczna blizna pourazowa, na grzbiecie nosa pourazowa blizna płaszczyznowa oraz w okolicy policzkowej prawej linijna blizna pourazowa, które stanowią trwałe oszpecenie ciała powoda i powodują 5% uszczerbek na jego zdrowiu. Zakres cierpień fizycznych i psychicznych u powoda był znaczny. Z powodu urazów ortopedycznych przez 9 miesięcy po wypadku powód nie był zdolny do pracy, miał problemy z wykonywaniem podstawowych czynności życia codziennego, zaś przez pół roku przyjmował regularnie leki przeciwbólowe.

E. J. na skutek zdarzenia z dnia 18 marca 1998 roku doznała złamania trzonu kręgu L2, który może skutkować wcześniejszym wystąpieniem zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa i towarzyszącymi im zespołami bólowymi. Zakres cierpień fizycznych i psychicznych E. J. w związku z ortopedycznymi urazami był znaczny, przy czym zaistniała szkoda nie spowodowała istotnego utrudnienia w życiu codziennym powódki. Mimo to powódka przez okres roku po wypadku nie była zdolna do pracy.

W wyniku przedmiotowego wypadku A. J. doznała urazu głowy z objawami wstrząśnienia mózgu. Obecnie występujące u niej migreny z napadami co kilka tygodni oraz zaistniałe w przeszłości incydenty utraty przytomności z drgawkami odpowiadają tzw. utrwalonej nerwicy po przebytym urazie czaszkowo – mózgowym, co powoduje 7% trwały uszczerbek na jej zdrowiu. Zakres doznanych przez powódkę cierpień fizycznych i psychicznych był średnio nasilony.

M. J. doznał na skutek przedmiotowego zdarzenia urazu głowy ze wstrząśnieniem mózgu i obrzękiem mózgu, które spowodowały u powoda 10% trwały uszczerbek na zdrowiu. Jednocześnie M. J. doznał złamania trzonu kości udowej, która powoduje 10% uszczerbek na jego zdrowiu. Nadto w wyniku przeprowadzonych zabiegów związanych z odniesionymi urazami na ciele powoda pozostały blizny, które powodują łącznie 7% uszczerbek na jego zdrowiu. Zakres cierpień fizycznych i psychicznych został oceniony na znaczny.

Postępowania karne prowadzone przeciwko S. K. i J. C. zostały warunkowo umorzone.

Do powstania szkód wobec powodów w 35% przyczynił się kierujący pojazdem marki S. J. C., zaś w 65% kierujący pojazdem marki R. S. K..

W dniu wypadku J. C. posiadał ważne ubezpieczeni odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego w (...) Spółce Akcyjnej w W. – umowa nr (...) z dnia 21 sierpnia 1997 roku, zaś S. K. legitymował się ważnym ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego w Towarzystwie Ubezpieczeń (...) Spółce Akcyjnej – polisa nr (...).

W dniu 16 lutego 2000 roku została ogłoszona upadłość Towarzystwa Ubezpieczeń (...) Spółki akcyjnej, przy czym jego zobowiązania szkodowe zostały przejęte przez Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny, który zlecił przeprowadzenie postępowania likwidacyjnego Towarzystwu Ubezpieczeń (...)Spółce Akcyjnej w W..

Powodowie zgłosili szkodę pozwanym w dniu 17 października 2003 roku.

K. J. wniósł o wypłatę odszkodowania w wysokości 70.400 złotych, przy czym w toku postępowania likwidacyjnego pozwany (...) Spółka Akcyjna w W. wypłacił na jego rzecz kwotę 5.500 złotych tytułem zadośćuczynienia oraz kwotę 126 złotych tytułem odszkodowania za zniszczoną odzież. W dniu 23 marca 2004 roku pozwany (...)w W. przyznał powodowi kwotę 9.500 złotych tytułem zadośćuczynienia oraz kwotę 234 złotych tytułem odszkodowania za zniszczoną odzież.

E. J. wniosła o wypłatę odszkodowania w wysokości 50.300 złotych, obejmującej zarówno zadośćuczynienia, jak i odszkodowanie za zniszczoną odzież. W toku postępowania likwidacyjnego pozwany (...) Spółka Akcyjna w W. wypłacił na jej rzecz kwotę 3.000 złotych tytułem zadośćuczynienia oraz kwotę 94,50 złotych tytułem odszkodowania za zniszczoną odzież. W dniu 23 marca 2004 roku pozwany (...)w W. przyznał powódce kwotę 5.500 złotych tytułem zadośćuczynienia oraz kwotę 175,50 złotych tytułem odszkodowania za zniszczoną odzież.

A. J. wniosła o wypłatę odszkodowania w wysokości 50.300 złotych, obejmującej zarówno zadośćuczynienia, jak i odszkodowanie za zniszczoną odzież. W toku postępowania likwidacyjnego pozwany (...) Spółka Akcyjna w W. wypłacił na jej rzecz kwotę 3.000 złotych tytułem zadośćuczynienia oraz kwotę 94,50 złotych tytułem odszkodowania za zniszczoną odzież. W dniu 23 marca 2004 roku pozwany (...)w W. przyznał powódce kwotę 5.500 złotych tytułem zadośćuczynienia oraz kwotę 175,50 złotych tytułem odszkodowania za zniszczoną odzież.

Małoletni M. J. reprezentowany przez swych rodziców wniósł o wypłatę odszkodowania w wysokości 115.300 złotych, obejmującej zarówno zadośćuczynienia, jak i odszkodowanie za koszty dojazdu do szpitala, koszty korespondencji i zniszczoną odzież. W toku postępowania likwidacyjnego pozwany (...) Spółka Akcyjna w W. wypłacił na jego rzecz kwotę 10.500 złotych tytułem zadośćuczynienia oraz kwotę 94,50 złotych tytułem odszkodowania za zniszczoną odzież. W dniu 23 marca 2004 roku pozwany (...)w W. przyznał powodowi kwotę 19.500 złotych tytułem zadośćuczynienia oraz kwotę 175,50 złotych tytułem odszkodowania za zniszczoną odzież.

W świetle powyższych ustaleń Sąd I Instancji uznał, że powództwo jest usprawiedliwione co do zasady.

Sąd Okręgowy wskazał, że zasada odpowiedzialności obu pozwanych w niniejszej sprawie nie budziła żadnych wątpliwości, albowiem poprzez zawarte umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej zarówno (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W., jak również (...)w W., jako następca prawny Towarzystwa (...) Spółki Akcyjnej przyjęli na siebie w świetle dyspozycji art. 822 § 1 k.c. obowiązek zapłacenia stosownego odszkodowania za szkody wyrządzone przez samoistnych posiadaczy pojazdów mechanicznych osobom trzecim. Sąd I Instancji nie uwzględnił jednocześnie podnoszonego przez pozwany (...)w W. zarzutu przedawnienia roszczeń powodów odnosząc się do regulacji art. 442 ¹ § 2 k.c. W konsekwencji działając na podstawie art. 445 k.c. Sąd Okręgowy, mając na uwadze zakres przyczynienia się poszczególnych kierowców pojazdów mechanicznych, a także wypłacone w toku postępowania likwidacyjnego przez pozwanych kwoty pieniężne, jak również okoliczności cofnięcia powództwa wraz ze zrzeczeniem się roszczenia przez powodów, przyznał na rzecz K. J., E. J., A. J. oraz M. J. stosowne zadośćuczynienia, zaś w pozostałym zakresie postępowanie w niniejszej sprawie umorzył.

Orzekając o odsetkach Sąd Okręgowy zastosował art. 481 k.c. podnosząc, że roszczenie o zapłatę zadośćuczynienia należy do tzw. zobowiązań bezterminowych, a zatem powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do zapłaty. Jednocześnie Sąd I Instancji podkreślił, że zgodnie z regulacją zawartą w art. 14 ust. 1 i 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych zakład ubezpieczeń wypłaca odszkodowanie w terminie 30 dni licząc od dnia złożenia przez poszkodowanego lub uprawnionego zawiadomienia o szkodzie. Gdyby jednak wyjaśnienie w powyższym terminie okoliczności niezbędnych do ustalenia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń albo wysokości odszkodowania okazało się niemożliwe, odszkodowanie wypłaca się w terminie 14 dni od dnia, w którym przy zachowaniu należytej staranności wyjaśnienie tych okoliczności było możliwe, nie później jednak niż w terminie 90 dni od dnia złożenia zawiadomienia o szkodzie, chyba że ustalenie odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń albo wysokości odszkodowania zależy od toczącego się postępowania karnego lub cywilnego. Sąd Okręgowy wskazał, że powodowie zgłosili pozwanym szkodę w dniu 17 października 2003 roku, a tym samym żądnie odsetek od zasądzonych kwot począwszy od dnia 1 września 2009 roku było uzasadnione.

Sąd I Instancji, uwzględniając sytuację majątkową i osobistą powodów, w szczególności fakt doznania szeregu obrażeń, które nadal skutkują negatywnymi odczuciami bądź schorzeniami, uznał że zachodzi wypadek szczególnie uzasadniony do nieobciążania powodów kosztami procesu zgodnie z art. 102 k.p.c.

Z uwagi na powyższe rozstrzygnięcie w zakresie kosztów procesu, Sąd Okręgowy na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych nakazał pobrać od pozwanych na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Ł. stosowne kwoty pieniężne tytułem kosztów sądowych w zakresie uwzględnionej części powództwa. W tej mierze Sąd I Instancji miał na względzie zakres procesu, w jakim pozwani przegrali, jak również różny stopień odpowiedzialności za skutki wypadku z dnia 18 marca 1998 roku.

Powyższy wyrok został zaskarżony przez pełnomocnika pozwanego (...)w W. w części, a mianowicie:

a)  w punkcie 2 ppkt a-d w zakresie zasądzonych na rzecz powodów ustawowych odsetek od zadośćuczynień za doznaną krzywdę każdorazowo od dnia 1 września 2009 roku do dnia zapłaty;

b)  w punkcie 4 w części, w jakiej nie obciąża powodów kosztami postępowania na rzecz pozwanego (...)w W.;

c)  w punkcie 5 wyroku w odniesieniu do obciążenia pozwanego (...)w W. kosztami procesu w zakresie uwzględnionej części powództwa.

Skarżący zarzucił rozstrzygnięciu Sądu Okręgowego naruszenie przepisów prawa materialnego, a mianowicie art. 361 § 1 k.c., art. 363 § 2 k.c. oraz art. 455 k.c. w zw. z art. 481 k.c., a także naruszenie prawa procesowego w postaci art. 98 § 1 k.p.c., art. 99 k.p.c. i art. 100 k.p.c. w związku z art. 203 k.p.c. poprzez nieobciążania powodów kosztami procesu.

W uzasadnieniu wywiedzionego środka odwoławczego skarżący zakwestionował możliwość zasądzenia odsetek od przyznanych zadośćuczynień od dnia 1 września 2009 roku. W jego ocenie pełnomocnik powodów ostatecznie sprecyzował roszczenie pismem procesowym z dnia 21 grudnia 2011 roku, które zostało doręczone pozwanemu (...)w W. w dniu 9 stycznia 2012 roku, a tym samym w tym dniu pozwany miał świadomość ostatecznego kształtu żądania powodów. Powyższe powoduje, że pozwany został obciążony odsetkami za okres, w którym nie wiedział jeszcze, jakie jest żądanie powodów. Jednocześnie skarżący zwrócił uwagę na pominięcie przez Sąd Okręgowy istotnej okoliczności w postaci waloryzacyjnego charakteru odsetek. Zdaniem pełnomocnika pozwanego (...)w W. odsetki w niniejszej sprawie powinny być wypłacone od dnia wydania wyroku, co zapobiegłoby podwójnej waloryzacji i nieuprawnionemu uprzywilejowaniu wierzyciela kosztem dłużnika. Skoro Sąd I Instancji określał wysokość świadczeń biorąc pod uwagę stan na dzień zamknięcia rozprawy to brak jest podstaw do innego określenia początkowego terminu biegu odsetek, niż dzień wyrokowania.

Wreszcie skarżący podniósł, że w wyniku cofnięcia powództw wraz ze zrzeczeniem się roszczenia, powinien on być traktowany, jako strona wygrywająca proces w świetle art. 203 § 2 k.p.c., a tym samym powodowie nie powinni być zwolnieni z obowiązku zwrotu kosztów procesu na jego rzecz.

W konkluzji skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie odsetek ustawowych poczynając od dnia wyrokowania, ewentualnie o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu, a także zasądzenie na rzecz pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Sąd Apelacyjny podziela w pełni ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd I Instancji i przyjmuje je jako własne.

Apelacja pozwanego (...)w W. nie zasługiwała na uwzględnienie.

Chybiony jest zarzut skarżącego, że początkowy bieg terminu odsetek ustawowych od zasądzonych na rzecz powodów zadośćuczynień za doznaną krzywdę powinien zostać określony na datę wyrokowania.

Nie powinien budzić większych problemów interpretacyjnych fakt, że zobowiązanie dłużnika do naprawienia szkody spowodowanej czynem niedozwolonym jest zobowiązaniem o charakterze bezterminowym (por. wyrok SA w Poznaniu z dnia 9 listopada 2006 roku, I ACa 575/06, Lex nr 298549). W konsekwencji zadośćuczynienie powinno być traktowane jako wierzytelność bezterminowa, a świadczenie winno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania – art. 455 k.c. (por. wyrok SA w Warszawie z dnia 28 października 2011 roku, VI ACa 247/11, LEX nr 1103602)

Zgodnie z treścią art. 481 § 1 k.c. wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, jeżeli dłużnik opóźnił się ze spełnieniem świadczenia. O takim opóźnieniu można mówić, gdy dłużnika nie spełnia świadczenia w terminie, w którym stało się ono wymagalne, także wówczas, gdy kwestionuje istnienie lub wysokość świadczenia.

Wymagalność zadośćuczynienia z art. 445 § 1 k.c. i związany z nią obowiązek zapłaty odsetek za opóźnienie przypadają na dzień doręczenia dłużnikowi wezwania do zapłaty przed wytoczeniem powództwa albo odpisu pozwu (ewentualnie pisma rozszerzającego powództwo, chyba że rozszerzenie powództwa nastąpiło na rozprawie w obecności dłużnika). Z charakteru świadczenia z art. 445 § 1 k.c., którego wysokość zależna jest od oceny rozmiaru krzywdy, ze swej istoty trudno wymiernej i zależnej od szeregu okoliczności związanych z następstwami uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia, wynika, że obowiązek jego niezwłocznego spełnienia powstaje po wezwaniu dłużnika i że od tego momentu należą się odsetki za opóźnienie (por. wyrok SN z dnia 18 września 1970 roku, OSNCP 1971, poz. 103, wyrok SN z dnia 8 lutego 2012 roku, V CSK 57/11, Lex nr 1147804).

Przenosząc powyższe na płaszczyznę przedmiotowej sprawy należy zauważyć, że formułowany przez skarżącego argument, iż powodowie sprecyzowali ostatecznie swoje roszczenie dopiero pismem procesowym z dnia 21 grudnia 2011 roku, pozostaje irrelewantny dla określenia początkowego biegu terminu odsetek ustawowych, albowiem czynność ta nie stanowiła rozszerzenia powództwa, lecz jego ograniczenie.

W dalszej kolejności niezbędnym jest wskazanie, że obowiązywanie bardzo wysokich odsetek ustawowych spowodowało w przeszłości zarysowanie się pewnej tendencji do przyjmowania wyjątków od ogólnej zasady i uznawania w niektórych przypadkach, że przyznanie odsetek ustawowych począwszy od daty wymagalności (zamiast od daty orzekania przez sąd) mogłoby w wielu sytuacjach stanowić nieuzasadnione uprzywilejowanie wierzyciela. Nie wdając się w ocenę jurydycznej prawidłowości takiej praktyki, zważyć należy, że w żadnym stopniu nie może się to odnosić do rozpoznawanej sprawy, albowiem początkowy termin biegu odsetek został określony na dzień 1 września 2009 roku, a w tym okresie czasu brak jest podstaw do formułowania twierdzeń o bardzo wysokich odsetkach ustawowych i nasilonych procesach inflacyjnych.

Wobec powyższego nieistotnym jest powoływanie się przez skarżącego na pogląd o waloryzacyjnym charakterze odsetek ustawowych. Wypada zauważyć, że procesy związane z gwałtownym wzrostem inflacji nie obejmują okresu za który zostały zasądzone odsetki ustawowe. Nadto obecnie funkcja odszkodowawcza odsetek przeważa nad ich funkcją waloryzacyjną. W tej sytuacji zasądzanie odsetek od daty wyrokowania prowadzi w istocie do ich umorzenia za okres przed daty wyroku i stanowi nieuzasadnione uprzywilejowanie dłużnika, skłaniając go niekiedy do jak najdłuższego zwlekania z opóźnionym świadczeniem pieniężnym, w oczekiwaniu na orzeczenia sądu znoszące obowiązek zapłaty odsetek za wcześniejszy okres (por. wyrok SA w Katowicach z dnia 24 lipca 2008 r., V ACa 252/08, Lex nr 470075).

Nie zasługuje również na aprobatę argumentacja skarżącego, że w realiach niniejszej sprawy wysokość zadośćuczynienia zaktualizowała się dopiero w dacie orzekania przez Sąd Okręgowy. Sąd I Instancji w swych wywodach dał wyraz stanowisku, że przyznane powodom kwoty tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę były odpowiednie już w chwili zgłoszenia pozwanym szkody z dnia 18 marca 1998 roku.

W tym miejscu wypada przytoczyć pogląd Sądu Najwyższego, który wskazując na występującą w orzecznictwie rozbieżność stanowisk co do początkowego terminu naliczania odsetek za opóźnienie w zapłacie zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, stwierdził że jeżeli zobowiązany nie płaci zadośćuczynienia w terminie wynikającym z przepisu szczególnego lub w terminie ustalonym zgodnie z art. 455 in fine k.c., uprawniony nie ma niewątpliwie możliwości czerpania korzyści z zadośćuczynienia, jakie mu się należy już w tym terminie. W konsekwencji odsetki za opóźnienie w zapłacie zadośćuczynienia należnego uprawnionemu już w tym terminie powinny się należeć od tego właśnie terminu. Stanowiska tego nie podważa pozostawienie przez ustawę zasądzenia zadośćuczynienia i określenia jego wysokości w pewnym zakresie uznaniu sądu. Przewidziana w art. 445 § 1 i art. 448 k.c. możliwości przyznania przez sąd odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia za krzywdę nie zakłada bowiem dowolności ocen sądu, a jest jedynie konsekwencją niewymiernego w pełni charakteru okoliczności decydujących o doznaniu krzywdy i jej rozmiarze. Mimo więc pewnej swobody sądu przy orzekaniu o zadośćuczynieniu, wyrok zasądzający zadośćuczynienie nie ma charakteru konstytutywnego, lecz deklaratywny. Wymagalność roszczenia o zadośćuczynienie za krzywdę, a tym samym i początkowy termin naliczania odsetek za opóźnienie w zapłacie należnego zadośćuczynienia, może się różnie kształtować w zależności od okoliczności sprawy. Terminem, od którego należą się odsetki za opóźnienie w zapłacie zadośćuczynienia za krzywdę, może być więc, w zależności od okoliczności sprawy, zarówno dzień poprzedzający wyrokowanie o zadośćuczynieniu, jak i dzień tego wyrokowania (por. wyrok SN z dnia 18 lutego 2011 roku, I CSK 243/10, Lex nr 848109, wyrok SA we Wrocławiu z dnia 10 lutego 2012 roku, I ACa 1405/111, Lex nr 1109992).

Przenosząc powyższe uwagi na płaszczyznę przedmiotowej sprawy należy uznać, że brak jest podstaw do zakwestionowania zasądzonych odsetek za opóźnienie w zapłacie orzeczonego na rzecz powodów zadośćuczynienia. Dokonane w toku postępowania ustalenia faktyczne jednoznacznie wskazują na to, że krzywda doznana przez powodów w rozmiarze odpowiadającym zasądzonemu zadośćuczynieniu istniała już w dacie zgłoszenia żądania wobec pozwanego. Zdaniem Sądu Apelacyjnego za powyższym stanowiskiem przemawia fakt, że w chwili zgłoszenia szkody pozwanemu, obrażenia jakich doznali powodowie były zdiagnozowane, a proces ich leczenia zakończony, tym samym w toku niniejszego postępowania nie ujawniły się żadne okoliczności, które mogłyby wpływać na odmienne określenie skutków wypadku z dnia 18 marca 1998 roku. Wbrew stanowisku skarżącego opinia biegłych w odniesieniu do skutków przedmiotowego wypadku nie konstytuowała nowych okoliczności związanych ze zdarzeniem i jego skutkami, a jedynie potwierdziła stan jaki istniał już w chwili zgłoszenia szkody. Wreszcie pozwany nie kwestionował w ramach wywiedzionego środka odwoławczego wysokości zadośćuczynienia przyznanego przez Sąd Okręgowy, a więc akceptował jego rozmiar w kontekście uprzednio zgłoszonych przez powodów roszczeń. Wypada zauważyć, że rozmiar szkody, a tym samym wysokość zgłoszonego żądania podlega weryfikacji w toku procesu, nie zmienia to jednak faktu, że chodzi o weryfikację roszczenia wymagalnego już w dacie zgłoszenia, a nie dopiero w dacie sprecyzowania kwoty i przedstawienia dowodów. Jeżeli po weryfikacji okaże się, że ustalona kwota odszkodowania nie przekracza wysokości kwoty żądanej już wcześniej, nie ma przeszkód do zasądzenia odsetek od tej wcześniejszej daty (por. wyrok SN z dnia 8 lutego 2012 roku, V CSK 57/11, Lex nr 1147804). Podzielając przedstawiony pogląd w całej rozciągłości Sąd Apelacyjny uznał, że rozstrzygnięcie Sądu I Instancji w zakresie zasądzonych odsetek ustawowych było zasadne. W realiach niniejszej sprawy powodowie mogli skutecznie domagać się zasądzenia na ich rzecz odsetek ustawowych od dnia 18 listopada 2003 roku, przy czym nie uczynili tego. Zatem Sąd Okręgowy mając na uwadze zakaz orzekania ponad żądanie – art. 321 k.p.c., określił początkowy termin biegu odsetek ustawowych zgodnie z treścią sprecyzowanego w dniu 21 grudnia 2011 roku żądania.

Niezasadnym okazał się również zarzut skarżącego w odniesieniu do rozstrzygnięcia Sadu I Instancji w zakresie kosztów procesu. Pełnomocnik pozwanego ma rację podnosząc, że w przypadku cofnięcia powództwa ze zrzeczeniem się roszczenia, w części objętej tą czynnością przeciwnik procesowy staje się wygranym, jednakże umknęło uwadze skarżącego, że regulacja art. 203 § 2 k.p.c. nie wyłącza ogólnych przepisów dotyczących kosztów procesu – art. 98 k.p.c. i nast. Zatem jeśli nawet doszło do cofnięcia powództwa ze zrzeczeniem się roszczenia, sąd nie jest zobligowany do zastosowania art. 203 § 2 k.p.c. i przyznania kosztów procesu przeciwnikowi procesowemu, albowiem w dalszym ciągu może uznać, że w realiach konkretnej sprawy zachodzi szczególnie wyjątkowy wypadek uzasadniający nieobciążanie strony kosztami procesu – art. 102 k.p.c. (por. postanowienie SN z dnia 10 lutego 2011 roku, IV CZ 111/10, Lex nr 898274). Zdaniem Sądu Apelacyjnego sytuacja osobista i majątkowa powodów, jak również charakter przedmiotowej sprawy, w tym zakres i długotrwałość skutków wypadku uzasadniała nieobciążanie powodów obowiązkiem zwrotu kosztów procesu, pomimo przegrania przez nich procesu w większej części niż skarżący. Pochodną przedmiotowego rozstrzygnięcia było prawidłowe obciążenie przez Sąd Okręgowy pozwanego obowiązkiem zwrotu kosztów sądowych w zakresie dotyczącym uwzględnionej części powództwa – art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny oddalił apelację na podstawie art. 385 k.p.c.

Orzekając o kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Apelacyjny miał na względzie treść art. 98 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. W konsekwencji zasądził od pozwanego (...)w W. solidarnie na rzecz K. J., E. J., A. J. i M. J. kwotę 1.800 złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego (§ 13 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokatów oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu – Dz. U. 2002, Nr 163, poz. 1348 z późń. zm.)