Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 września 2014 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Krystyna Hadryś

Sędzia SO Andrzej Dyrda (spr.)

SO Anna Hajda

Protokolant Aleksandra Sado-Stach

po rozpoznaniu w dniu 3 września 2014 r. w Gliwicach

na rozprawie

sprawy z powództwa J. K.

przeciwko Bankowi (...)w G.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Rejonowego w Gliwicach

z dnia 30 stycznia 2014 r., sygn. akt I C 1501/12

1.  oddala apelację;

2.  nie obciąża powódki kosztami postępowania odwoławczego;

3.  przyznaje adwokatowi T. S. od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Gliwicach kwotę 1476 zł (tysiąc czterysta siedemdziesiąt sześć złotych), w tym 276 zł zł (dwieście siedemdziesiąt sześć złotych) podatku od towaru i usług, tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną świadczoną powódce z urzędu w postępowaniu odwoławczym.

SSO Anna Hajda SSO Krystyna Hadryś SSO Andrzej Dyrda

Sygn. akt III Ca 545/14

UZASADNIENIE

Powódka J. K. domagała się zasądzenia od Banku (...)w G. kwoty 41.640 zł tytułem odszkodowania oraz zasądzenia na jej rzecz od pozwanego kosztów postępowania. W uzasadnieniu wskazała, że na dochodzoną pozwem kwotę składają się następujące należności: strata majątkowa spowodowana obniżeniem wartości nieruchomości wskutek bezprawnego zajęcia komorniczego na wniosek pozwanego w kwocie 32.946 zł oraz szkoda obejmująca koszty egzekucyjne bezpodstawnie wszczętych egzekucji. Roszczenie to zostało zmodyfikowane o żądanie odsetek od dochodzonej pozwem kwoty od daty doręczenia odpisu pozwu.

W odpowiedzi na pozew pozwany Bank (...)w G. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie kosztów postępowania. Uzasadniając swoje stanowisko podkreślił, że wszelkie działania związane z zakończeniem postępowania i spłaty należności odbywały się przy pełnym udziale i pełnej akceptacji powódki. Podejmowane przez pozwanego działania nie były bezprawne czy „niedozwolone”. Nadto podniósł, że powódka nie wykazała wysokości poniesionej szkody, jak również zarzut przedawnienia roszczenia.

Na rozprawie w dniu 30 stycznia 2014 roku pełnomocnik powódki wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa adwokackiego z urzędu, oświadczył, że nie otrzymał żadnej kwoty z tego tytułu od powódki.

Wyrokiem z dnia 30 stycznia 2014 roku Sąd Rejonowy w Gliwicach oddalił powództwo. Zasądził od powódki na rzecz pozwanego kwotę 2.417 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego oraz przyznał od Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Gliwicach na rzecz adwokata T. S. kwotę 2.952 zł brutto tytułem nieopłaconych kosztów pomocy prawnej świadczonej powódce z urzędu.

Orzeczenie to poprzedził ustaleniem, że J. K. zawarła z Bankiem (...) w G. pięć umów kredytu:

1)  w dniu 18 września 2000 roku umowę o kredyt hipoteczny nr (...), na mocy której pozwany udzielił powódce kredytu hipotecznego na okres od 18 września 2000 roku do 18 września 2015 roku w kwocie 45.000 zł,

2)  w dniu 24 października 2000 roku umowę o kredyt remontowy nr (...), na podstawie której J. K. przekazano kwotę 11.000 zł; umowa została zawarta na okres od dnia 24 października 2000 roku do 8 listopada 2005 roku,

3)  w dniu 10 kwietnia 2001 roku umowę o kredyt gotówkowy dla ludności nr (...), na mocy której Bank udzielił powódce kredytu w kwocie 30.000 zł na okres od dnia 10 kwietnia 2001 roku do 10 kwietnia 2004 roku;

4)  w dniu 2 października 2001 roku umowę nr (...) o kredyt na działalność gospodarczą, na mocy której powódka otrzymała od pozwanego kredyt w wysokości 50.000 zł, na okres od dnia 2 października 2001 roku do 30 września 2016 roku,

5)  w dniu 4 września 2002 roku umowę nr (...), na podstawie której powódka uzyskała kredyt krótkoterminowy do kwoty 7.000 zł; umowa została zawarta na okres jednego roku od dnia 4 sierpnia 2002 roku, z możliwością odnowienia.

Zgodnie z treścią zawartych umów powódka zobowiązała się do zwrotu przekazanych jej środków finansowych na warunkach określonych w łączących ją z pozwanym Bankiem umowach kredytowych.

J. K. nie wywiązała się z przyjętych na siebie obowiązków umownych – nie spłaciła kredytów zgodnie z zasadami wynikającymi z zawartych z pozwanym umów kredytowych.

Z uwagi na problemy powódki ze spłatą zobowiązań kredytowych pozwany wystawił bankowe tytuły egzekucyjne dotyczące wierzytelności przysługujących mu w stosunku do J. K. na podstawie zawartych z nią umów kredytowych, a następnie wystąpił z wnioskami o nadanie im klauzul wykonalności:

- w dniu 11.09.2003r. wystąpił o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu z dnia 11 września 2003 r., obejmującemu wierzytelność wynikającą z umowy kredytu nr (...), postanowieniem z dnia 22.09.2003r. Sąd Rejonowy w Gliwicach nadał klauzule wykonalności (sygn. akt I Co 4617/03),

- w dniu 18.09.2003r. wystąpił o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu z dnia 11 września 2003 r., obejmującemu wierzytelność wynikającą z umowy kredytu nr(...), postanowieniem z dnia 21.11.2003r. Sąd Rejonowy w Gliwicach nadał klauzule wykonalności (sygn. akt I Co 4619/03),

- w dniu 18.09.2003r. wystąpił o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu z dnia 11 września 2003 r., obejmującemu wierzytelność wynikającą z umowy kredytu nr (...), postanowieniem z dnia 23.09.2003r. Sąd Rejonowy w Gliwicach nadał klauzule wykonalności (sygn. akt I Co 4620/03),

- w dniu 18.09.2003r. wystąpił o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu z dnia 11 września 2003 r., obejmującemu wierzytelność wynikającą z umowy kredytu nr(...), postanowieniem z dnia 27.11.2003r. Sąd Rejonowy w Gliwicach nadał klauzule wykonalności (sygn. akt I Co 4622/03),

- w dniu 18.09.2003r. wystąpił o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu z dnia 11 września 2003 r., obejmującemu wierzytelność wynikającą z umowy kredytu nr (...), postanowieniem z dnia 21.11.2003r. Sąd Rejonowy w Gliwicach nadał klauzule wykonalności (sygn. akt I Co 4618/03, I Co 6222/03).

Powódka wniosła zażalenia na postanowienie o nadaniu klauzul wykonalności wydane w sprawach o sygn. I Co 4619/03, I Co 4622/03 i I Co 4618/03. Zażalenia powódki zostały oddalone.

W dniu 2 października 2003 roku J. K. zawarła z Bankiem (...) w G. ugody, dotyczące spłaty należności wynikających z zawartych przez strony umów kredytu:

1)  umowę ugody nr (...), dotyczącą należności wynikającej z umowy kredytu nr

(...) z dnia 2 października 2001 roku, obejmującej ogółem kwotę 54.650 zł, która to miała stanowić należność główną,

2)  umowę ugody nr (...), dotyczącą należności wynikającej z umowy kredytu nr

(...) z dnia 18 września 2000 roku, obejmującej ogółem kwotę 50.200 zł, która to miała stanowić należność główną,

3)  umowę ugody nr (...), dotyczącą należności wynikającej z umowy kredytu nr

(...) z dnia 24 października 2000 roku, obejmującej ogółem kwotę 8.570 zł, umowę kredytu nr (...)z dnia 4 września 2002 roku, obejmującej ogółem kwotę 5.530 zł i umowę kredytu nr (...) z dnia 10 kwietnia 2001 roku, obejmującej ogółem kwotę 26.900 zł, tj. razem 41.000 zł, która to miała stanowić należność główną.

Strony zastrzegły, że ugody nie stanowią odnowienia w rozumieniu przepisów kodeksu cywilnego. Powódka oświadczyła, że wskazane w ugodach zadłużenie jest przez nią w pełni uznane.

W ugodach strony uzgodniły nowe warunki i zasady spłaty zadłużeń ze wskazanych umów kredytowych, tj. wysokość i terminy spłat, numery rachunków bankowych na które spłaty miały być dokonywane, wysokość i zasady naliczania odsetek. W ugodach zastrzeżono, że w razie niespłacenia części należności głównej lub naliczonych od niej odsetek w terminach i kwotach ustalonych przez strony, od następnego dnia od umownego terminu spłaty nie spłacona kwota miała stać się zadłużeniem wymagalnym i przeterminowanym, zaś pozwany był uprawniony do wypowiedzenia umów kredytowych z zastosowaniem 30-dniowego terminu wypowiedzenia. Po upływie okresu wypowiedzenia całość zadłużenia stawała się wymagalna. Ponadto strony zastrzegły, że w razie naruszenia warunków ugód pozwany jest uprawniony do rozwiązania umowy bez wypowiedzenia. Zabezpieczeniem zawartych przez powódkę umów ugód były poręczenia udzielone przez P. K..

Początkowo J. K. dokonywała spłat zgodnie z nowo ustalonymi harmonogramami, jednakże z czasem zaczęły pojawiać się opóźnienia w spłacie.

W związku z nie wywiązaniem się przez powódkę z postanowień umów ugód pismami z dnia 9 marca 2005 roku Bank przesłał do powódki pisma zatytułowane „wypowiedzenie kredytu”, wskazując, że pozostałe do spłaty kredyty zostały postawione w stan wymagalności oraz wzywając powódkę do spłaty zadłużenia w terminie 30 dni od dnia otrzymania wypowiedzenia.

Następie pozwany wystąpił z wnioskami o wszczęcie przeciwko powódce postępowań egzekucyjnych:

- w dniu 12 maja 2005 roku na podstawie tytułu wykonawczego w postaci bankowego tytułu wykonawczego z dnia 11 września 2003 r., dotyczącego umowy nr (...), opatrzonego klauzulą wykonalności na podstawie postanowienia z dnia 27 listopada 2003 roku (sygn. IV KM 1006/05),

- w dniu 19 maja 2005 roku na podstawie tytułu wykonawczego w postaci bankowego tytułu wykonawczego z dnia 11 września 2003 r., dotyczącego umowy nr (...), opatrzonego klauzulą wykonalności na podstawie postanowienia z dnia 21 listopada 2003 r. (IV KM 1005/05),

- w dniu 8 czerwca 2005 roku na podstawie tytułu wykonawczego w postaci bankowego tytułu wykonawczego z dnia 11 września 2003 r., dotyczącego umowy nr (...), opatrzonego klauzulą wykonalności na podstawie postanowienia z dnia 22 września 2003 roku (IV KM 1177/05),

- w dniu 8 czerwca 2005 roku na podstawie tytułu wykonawczego w postaci bankowego tytułu wykonawczego z dnia 11 września 2003 r., dotyczącego umowy nr (...), opatrzonego klauzulą wykonalności na podstawie postanowienia z dnia 21 listopada 2003 roku (IV KM 1178/05) i

- w dniu 8 czerwca 2005 roku na podstawie tytułu wykonawczego w postaci bankowego tytułu wykonawczego z dnia 11 września 2003 r., dotyczącego umowy nr (...), opatrzonego klauzulą wykonalności na podstawie postanowienia z dnia 23 września 2003 roku (IV KM 1179/05).

Powódka wytoczyła przeciwko pozwanemu powództwo o pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego w postaci bankowego tytułu egzekucyjnego z dnia 11 września 2003 roku, któremu postanowieniem Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 22 września 2003 roku nadano klauzulę wykonalności w sprawie I Co 4617/03 (umowa nr (...)) i w postaci bankowego tytułu egzekucyjnego z dnia 11 września 2003 roku, któremu postanowieniem Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 23 września 2003 roku w sprawie I Co 4620/03 (umowa nr (...)). Powództwa zostały uwzględnione i Sąd Rejonowy w Gliwicach pozbawił wskazane tytuły wykonawcze wykonalności.

W czasie, gdy prowadzone były przeciwko J. K. postępowania komornicze, powódka zdecydowała się na sprzedaż posiadanej nieruchomości (lokalu użytkowego). Uzyskane z tej sprzedaży środki finansowe w wysokości 50.000 zł przelała na rachunek pozwanego, który zaliczył wpłaconą kwotę na poczet należności wynikających z ugody nr 28/2003. Pozwany wystąpił również do komornika prowadzącego postępowania z wnioskiem o umorzenie wszystkich prowadzonych przeciwko powódce egzekucji. Komornik sądowy umorzył prowadzone postępowania egzekucyjne zgodnie z wnioskiem wierzyciela (postępowanie o sygn. IV KM 1177/05 i IV KM 1179/05 umorzono postanowieniami z dnia13.06.2006r., postępowanie o sygn. IV KM 1178/05 i IV Km 1006/05 umorzono postanowieniami z dnia 02.02.2006r., postępowanie o sygn. IV KM 1005/05 postanowieniem z dnia 13.06.2006r.).

Po wypowiedzeniu umów przez pozwanego w dniu 9 marca 2005 roku powódka nie uiszczała już żadnych kwot na rzecz pozwanego za wyjątkiem kwoty 50.000 zł uzyskanej za sprzedaż lokalu użytkowego. Także w toku prowadzonych w 2005 roku egzekucji nie udało się komornikowi uzyskać jakichkolwiek kwot poza wpłaconą przez powódkę na rzecz pozwanego kwotą 50.000 zł.

Ponieważ zadłużenie wynikające z zawartych z Bankiem umów kredytu nie zostało spłacone w całości, pozwany wystawił bankowe tytuły, a następnie wystąpił z wnioskami o nadanie im klauzul wykonalności:

- w dniu 5 maja 2009 r. wystąpił o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu z dnia 5 maja 2009 r. numer (...), obejmującemu roszczenie z umowy ugody nr (...) z dnia 2 października 2003 roku - postanowieniem z dnia 26 maja 2009 r. Sąd Rejonowy w Gliwicach nadał klauzule wykonalności z zastrzeżeniem, że łączna należność wyegzekwowana na podstawie tego tytułu nie może przekroczyć kwoty 136.625 zł (sygn. akt I Co 2337/09),

- w dniu 5 maja 2009 r. wystąpił o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu z dnia 5 maja 2009 r. numer (...), obejmującemu roszczenie z umowy ugody nr (...) z dnia 2 października 2003 roku - postanowieniem z dnia 26 maja 2009 r. Sąd Rejonowy w Gliwicach nadał klauzule wykonalności z zastrzeżeniem, że łączna należność wyegzekwowana na podstawie tego tytułu nie może przekroczyć kwoty 125.500 zł (sygn. akt I Co 2342/09),

- w dniu 5 maja 2009 r. wystąpił o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu z dnia 5 maja 2009 r. numer (...), obejmującemu roszczenie z umowy ugody nr (...) z dnia 2 października 2003 roku - postanowieniem z dnia 26 maja 2009 r. Sąd Rejonowy w Gliwicach nadał klauzule wykonalności z zastrzeżeniem, że łączna należność wyegzekwowana na podstawie tego tytułu nie może przekroczyć kwoty 102.500 zł (sygn. akt I Co 2358/09).

Następnie pozwany w dniu 12 października 2009 roku wystąpił do komornika sądowego z wnioskami o wszczęcie przeciwko J. K. postępowań egzekucyjnych na podstawie pozyskanych tytułów wykonawczych w postaci bankowych tytułów egzekucyjnych, obejmujących roszczenia z umów ugód: tytułu wykonawczego w postaci opatrzonego klauzulą wykonalności bankowego tytułu wykonawczego nr (...) (sygn. KM 6045/09), tytułu wykonawczego w postaci opatrzonego klauzulą wykonalności bankowego tytułu wykonawczego nr (...) (sygn. KM 6046/09), tytułu wykonawczego w postaci opatrzonego klauzulą wykonalności bankowego tytułu wykonawczego nr (...) (sygn. KM 6047/09).

Powódka wytoczyła przeciwko pozwanemu powództwa przeciwegzekucyjne celem pozbawienia wykonalności wszystkich tytułów wykonawczych na podstawie których prowadzono egzekucję wykonalności, przy czym ostatecznie wszczęte przez nią sprawy zostały umorzone wobec cofnięcia przez nią powództw. Natomiast postępowania komornicze zostały umorzone z mocy prawa na podstawie art. 823 k.p.c.

W dniu 16 lipca 2010 roku J. K. zawarła z Bankiem (...) w G. umowę ugody regulującą warunki i zasady spłaty wymagalnego zadłużenia powódki wobec pozwanego z tytułu:

- umowy ugody nr (...) z dnia 2 października 2003 roku, zadłużenie z tej ugody na dzień 21 czerwca 2010 roku wynosiło łącznie 28.222,05 zł,

- umowy ugody nr (...) z dnia 2 października 2003 roku, zadłużenie z tej ugody na dzień 21 czerwca 2010 roku wynosiło 118.208,40 zł,

- umowy ugody nr (...) z dnia 2 października 2003 roku, zadłużenie z tej ugody na dzień 21 czerwca 2010 roku wynosiło 84.914,52 zł.

J. K. oświadczyła, że uznaje zadłużenie wyłącznie w zakresie kwoty 92.000 zł (§ 1). Pozwany Bank zobowiązał się na mocy ugody do niedochodzenia od powódki i jego poręczycieli spłaty zadłużenia w nieuznanej przez powódkę części, stanowiącej naliczone odsetki karne i koszty windykacji, pod warunkiem zapłaty co najmniej kwoty 60.000 zł w terminie 60 dni od dnia zawarcia umowy ugody i spłaty pozostałego zadłużenia w maksimum 18 ratach miesięcznych (§ 3). Strony zastrzegły, że w po wykonaniu przez powódkę uzgodnionych zobowiązań strony cofną wszystkie wytoczone przeciwko sobie nawzajem powództwa i nie będą domagać się od siebie zwrotu kosztów procesu (§ 4).

Powódka wywiązała się z warunków ugody. Aby było to możliwe sprzedała nieruchomość położoną w S., gmina P., przy ul. (...), zajętą w toku postępowania egzekucyjnego. Nieruchomość sprzedała za kwotę 114.000 zł.

Powódka nie wiedząc na poczet jakich należności zaksięgowano dokonane przez nią wpłaty złożyła zawiadomienie na prokuraturę. Prowadzone postępowanie o przywłaszczenie rat kredytowych zostało umorzone z uwagi na ustalenie przez biegłego na poczet jakich zobowiązań pozwany zaliczał wpłaty.

W tak ustalonym stanie faktycznym, Sąd Rejonowy zakwalifikował roszczenie powódki jako mające swoje oparcie w art. 415 k.c. Wskazując na przesłanki odpowiedzialności cywilnej sprawcy szkody, Sąd ten podkreślił, że stosownie do art. 6 k.c. to powódkę jako stronę inicjującą postępowanie sądowe obciążał ciężar dowodowy, a zatem to J. K. winna wykazać w przedmiotowej sprawie, że na skutek bezprawnego zachowania pozwanego doznała określonej szkody. Powódka nie wywiązała się z obciążającego ją obowiązku dowodowego, przede wszystkim nie wykazała przesłanki odpowiedzialności deliktowej w postaci bezprawnego czynu.

Sąd wskazał, że J. K. upatrywała bezprawności czynu pozwanego w wystawieniu bankowych tytułów egzekucyjnych na podstawie umowy ugód z 2 października 2003 roku, wystąpieniu z wnioskami o nadanie im klauzul wykonalności oraz wszczęcie na tak uzyskanych tytułach wykonawczych egzekucji, podczas gdy w okresie wcześniejszym Bank dysponował już bankowe tytuły wykonawcze na podstawie umów kredytowych, które to tytuły wykonawcze w części zostały pozbawione wykonalności. Sąd zwrócił uwagę, że ponowne wystawienie przez pozwanego (nowych) bankowych tytułów egzekucyjnych, wystąpienie do sądu o nadanie im klauzuli wykonalności oraz skierowanie wniosku o wszczęcie postępowań egzekucyjnych było ściśle związane z postępowaniem samej powódki, gdyż powódka nie wywiązała się z zawartych z pozwanym umów kredytowych. Pozwany, pomimo nie wywiązania się przez kredytobiorcę z obowiązków umownych, zdecydował się na ugodowe załatwienie sprawy. Sąd zwrócił uwagę, że zawarte przez strony w dniu 2 października 2003 roku ugody nie stanowiły odnowienia w rozumieniu art. 506 § 1 k.c., a jedynie określały nowe warunki spłaty zaciągniętych przez J. K., z których powódka również się nie wywiązała. Z uwagi na zaistniałą sytuację pozwany wystąpił z wnioskiem o wszczęcie postępowań egzekucyjnych. Postępowania były prowadzone zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa – na podstawie prawidłowo wystawionych tytułów wykonawczych. W toku postępowań komorniczych J. K. wpłaciła na rzecz pozwanego Banku kwotę 50.000 zł, pozwany zaś zdecydował się umorzenie egzekucji. Przy czym po zakończeniu postępowań komorniczych nie doszło do uregulowania przez powódkę istniejącego jeszcze zadłużenia (wpłata w wysokości 50.000 zł została zaliczona na poczet należności wynikających z ugody nr (...)). Sąd wskazał, że przeprowadzone postępowanie dowodowe nie potwierdziło aby powódka spłaciła wówczas całe obciążające ją zadłużenie czy choćby zadłużenie wynikające tylko z jednej ugody (ugody nr (...)). Z treści przedłożonych przez powódkę dokumentów (fragmentu opinii biegłego sądowego wydanej w postępowaniu karnym) wynika na co strona pozwana zaliczyła wpłaconą kwotę 50.000 zł – a to na zadłużenie wynikające z ugody nr (...) (umów kredytów wskazanych w tej ugodzie niespłaconych przez powódkę w terminie), przy czym, na co zwrócił uwagę Sąd Rejonowy, nie wynika z niego, że wskazana suma pieniężna pokryła owo zadłużenie w całości. Powódka nie przedstawiła także żadnych innych dowodów na te okoliczność poza dowodem ze swoich zeznań. Sąd zwrócił także uwagę, że w dacie zawarcia ugody nr (...) należność główna (jak przyznała powódka w ugodzie) wynosiła nieco mniej niż 50.000 zł, bo 41.000 zł. Wskazaną sumę należy powiększyć o narosłe odsetki i koszty. Przeprowadzone postępowanie karne w kierunku nieprawidłowości z przeznaczeniem dokonywanych przez powódkę wpłat kredytowych zostało umorzone wobec treści opinii biegłego. Nadto, sąd wskazał, poza wpłatą 50.000 zł nie udało się w 2005 roku wyegzekwować od J. K. żadnych kwot. Nadto powódka, co sama przyznała, po złożeniu przez Bank oświadczenia o wypowiedzeniu zaprzestała płacenia rat. Sąd zwrócił także uwagę, że zawierając ugodę w 2010 roku wiedziała, że ma jeszcze nieuregulowane zadłużenie wobec pozwanego (według jej wyliczeń miało to być około 92.000 zł).

Mając na względzie wskazane powyżej okoliczności, Sąd uznał, że brak jest podstaw aby zachowanie pozwanego polegające na wystawieniu bankowych tytułów egzekucyjnych na podstawie ugód, złożenie wniosku o nadaniu tym tytułom klauzul wykonalności, a wreszcie wnioskowanie o egzekucję było bezprawne. Skoro powódka nie spłaciła obciążających ją zobowiązań w całości to Bank stosownie do przepisów ustawy Prawo bankowe był w pełni uprawniony do wystawienia bte, w szczególności, że egzekwowane należności wynikały z czynności bankowej bezpośrednio dokonanej przez powódkę z pozwanym Bankiem (dotyczyły nowych warunków i zasad spłaty zaciągniętego zadłużenia kredytowego, zadłużenia wynikającego z wcześniej zawartych umów kredytowych). Wszczęte na jego wniosek egzekucje były prowadzone w oparciu o ważne tytuły wykonawcze – bte opatrzone klauzulami wykonalności przez sąd powszechny. Sąd zwrócił również uwagę, że postanowienia o nadaniu klauzuli wykonalności (z 2009 roku) nie zostały skutecznie zaskarżone przez powódkę, a tytuły wykonawcze nie zostały pozbawione wykonalności. Z tych też względów Sąd uznał, że postępowania egzekucyjne toczyły się w oparciu o ważne tytuły prawne.

Sąd nadto zwrócił uwagę, że w żadnym momencie nie były prowadzone jednocześnie dwa postępowania egzekucyjne oparte na tytułach wykonawczych, obejmujących roszczenie wynikające z tego samego zobowiązania (umowy kredytu). Postępowania prowadzone na podstawie bte wydany w oparciu o umowy ugód zostały wszczęte kilka lat po zakończeniu wcześniejszych postępowań komorniczych (pierwsze egzekucje umorzono w 2006 r., zaś kolejne wszczęto w drugiej połowie 2009 r.).

Wobec powyższych okoliczności Sąd nie uznał, że działania pozwanego były bezprawne i z tego względu oddalił wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego sądowego na okoliczność szkody powódki.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c., natomiast na podstawie art. 29 ustawy z dnia 26 maja 1982 roku prawo o adwokaturze (Dz. U. nr 16, poz. 124 z późn. zm.) oraz § 6 pkt 5 w zw. z § 2 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu ( Dz. U. nr 163 poz. 1348), przyznał od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Gliwicach na rzecz adwokata T. S. 2.952 złotych.

Apelację od tego orzeczenia wniosła powódka. Zarzuciła błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia mających istotny wpływ na wyrok poprzez błędne przyjęcie przez Sąd merita, iż nie można uznać, aby zachowanie pozwanego polegające na ponownym wystawieniu nowych bankowych tytułów egzekucyjnych na podstawie umów ugody, złożenie wniosków o nadanie tym tytułom klauzul wykonalności, a wreszcie wszczęcie postępowań egzekucyjnych było bezprawne, w sytuacji, gdy zebrany w sprawie materiał dowodowy i jego analiza prowadzi do przeciwnego wniosku; sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego wskutek naruszenia przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy poprzez dokonanie oceny dowodów z pominięciem zasad wiedzy i logicznego rozumowania, a w szczególności pominięciem art. 96 ust. 3 oraz art. 97 ustawy Prawo bankowe w powiązaniu z pozostałym materiałem dowodowym zebranym w sprawie; niewyjaśnienie wszystkich istotnych okoliczności w sprawie poprzez oddalenie wniosku dowodowego z opinii biegłego sądowego ds. wyceny nieruchomości na okoliczność ustalenia wysokości szkody, jaką poniosła powódka poprzez zajęcie nieruchomości stanowiącej jej własność i sprzedaż w trybie postępowania egzekucyjnego (co z pewnością obniżyło jej wartość przy sprzedaży, a zatem zaspokoiło w mniejszej części wierzyciela) – naruszenie przepisów postępowania cywilnego, a to art. 278 k.p.c.

Na tych podstawach wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie zgodnie z żądaniem pozwu wraz z ustawowymi odsetkami sprecyzowanymi na rozprawie oraz kosztami procesu, ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Gliwicach (celem przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego sądowego ds. wyceny nieruchomości).

Pełnomocnik powódki wniósł nadto o przyznanie od Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Gliwicach na rzecz adwokata T. S. stosowną kwotę tytułem nieopłaconych kosztów pomocy prawnej świadczonej powódce z urzędu za postępowanie przed Sądem Odwoławczym.

W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł o jej oddalenie oraz zasądzenie od powódki na jego rzecz kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Sąd pierwszej instancji prawidłowo ustalił wszystkie okoliczności faktyczne istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. Ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy mają podstawę w zgromadzonym w sprawie materialne dowodowym, który w zakresie dokonanych ustaleń jest logiczny i wzajemnie spójny, natomiast informacje zawarte w poszczególnych źródłach dowodowych nawzajem się uzupełniają i potwierdzają, przez co są w pełni wiarygodne. Ustalenia te Sąd Okręgowy przyjmuje za własne.

Wbrew twierdzeniom powódki, Sąd Rejonowy słusznie uznał, że nie zostały wykazane przesłanki deliktowej odpowiedzialności odszkodowawczej strony pozwanej, do czego ta była zobowiązana zgodnie z art. 6 k.c.

Przesłanką odpowiedzialności na podstawie przepisu art. 415 k.c. jest w pierwszej kolejności bezprawność działania lub zaniechania sprawcy, rozumiana jako naruszenie przepisów prawa lub zasad współżycia społecznego. Brak przekonywających ustaleń co do bezprawnego charakteru działania określonej osoby eliminuje w ogóle możliwość rozważania odpowiedzialności tej osoby przynajmniej w świetle przepisów o odpowiedzialności deliktowej (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 marca 2007r. II CSK 528/06).

Bezprawność zachowania należy rozumieć szeroko. Będzie zachodziła nie tylko w przypadku naruszenia określonych zasad postępowania regulowanych normą prawną, ale również tych wynikających z zasad współżycia społecznego. (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 października 2003r., III CK 34/02).

Postępowanie pozwanego, w kontekście bezprawności jego zachowania, należało rozpatrywać w świetle przepisów ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. prawo bankowe (tekst jednolity: Dz.U. z 2012r. poz. 1376 z późniejszymi zmianami; dalej PrBank).

Pozwany wszczął postępowanie egzekucyjne na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 9 marca 2007r. (V CSK 452/06), wskazał, w razie bezprawnego i zawinionego wystawienia takiego bankowego tytułu egzekucyjnego przez bank, wszczęcie na jego podstawie postępowania egzekucyjnego należy zakwalifikować jako delikt banku, co daje podstawy do stwierdzenia zaistnienia zasadniczej przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej tego banku.

Zgodnie z art. 97 ust. 1 PrBank, bankowy tytuł egzekucyjny może być podstawą egzekucji prowadzonej według przepisów Kodeksu postępowania cywilnego po nadaniu mu przez sąd klauzuli wykonalności wyłącznie przeciwko osobie, która bezpośrednio z bankiem dokonywała czynności bankowej albo jest dłużnikiem banku z tytułu zabezpieczenia wierzytelności banku wynikającej z czynności bankowej i złożyła pisemne oświadczenie o poddaniu się egzekucji oraz gdy roszczenie objęte tytułem wynika bezpośrednio z tej czynności bankowej lub jej zabezpieczenia.

Powódka we wszystkich trzech ugodach złożyła oświadczenie (w § 16 każdej ugody) wskazane powyżej a szczegółowo unormowane w art. 97 ust. 2 PrBank.

Istotne z punktu widzenia bezprawności działania pozwanej jest również ustalenie, czy bankowy tytuł egzekucyjny został wystawiony zgodnie z art. 96 ust. 1 PrBank, a więc czy został on wystawiony na podstawie ksiąg banków lub innych dokumentów związanych z dokonywaniem czynności bankowych banki mogą wystawiać bankowe tytuły egzekucyjne.

Katalog czynności bankowych jest stosunkowo szeroki. Zgodnie z art. 5 ust. 1 PrBank są nimi: przyjmowanie wkładów pieniężnych płatnych na żądanie lub z nadejściem oznaczonego terminu oraz prowadzenie rachunków tych wkładów; prowadzenie innych rachunków bankowych; udzielanie kredytów; udzielanie i potwierdzanie gwarancji bankowych oraz otwieranie i potwierdzanie akredytyw; emitowanie bankowych papierów wartościowych; przeprowadzanie bankowych rozliczeń pieniężnych; wykonywanie innych czynności przewidzianych wyłącznie dla banku w odrębnych ustawach. Nadto, zgodnie z art. 5 ust. 2 PrBank, czynnościami bankowymi są również następujące czynności, o ile są one wykonywane przez banki: udzielanie pożyczek pieniężnych; operacje czekowe i wekslowe oraz operacje, których przedmiotem są warranty; świadczenie usług płatniczych oraz wydawanie pieniądza elektronicznego; terminowe operacje finansowe; nabywanie i zbywanie wierzytelności pieniężnych; przechowywanie przedmiotów i papierów wartościowych oraz udostępnianie skrytek sejfowych; prowadzenie skupu i sprzedaży wartości dewizowych; udzielanie i potwierdzanie poręczeń; wykonywanie czynności zleconych, związanych z emisją papierów wartościowych; pośrednictwo w dokonywaniu przekazów pieniężnych oraz rozliczeń w obrocie dewizowym.

Niewątpliwie zawarte przez strony ugody, których przedmiotem była spłata zadłużenia z tytułu zawartych wcześniej umów kredytowych, zaliczała się do wskazanego powyżej katalogu czynności bankowych.

Wystawienie zatem przez pozwaną bankowych wniosków egzekucyjnych, a następnie wystąpienie z wnioskiem o nadanie im klauzuli wykonalności, by na ich podstawie wszcząć postępowanie egzekucyjne, nie było dotknięte cechą bezprawnością, gdyż należy uwzględnić tą okoliczność, że istniało zadłużenie powódki co do wierzytelności określonych ugodami z 2003r. Czyniło to zasadnym uznanie, że powódka nie wykazała, aby pozwany popełnił delikt.

Sąd Okręgowy zwraca powódce przysługiwały inne środki prawne do ewentualnego wykazywania bezprawności działań strony pozwanej w trakcie wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego, opatrywania ich klauzulą wykonalności, wszczynania postępowania egzekucyjnego czy też wytoczenia powództwa przeciwegzekucyjnego.

Ze wskazanych powyżej względów apelacja podlegała oddaleniu w oparciu o art. 385 k.p.c., a o kosztach postępowania odwoławczego orzeczono po myśli art. 102 k.p.c. uwzględniając sytuację majątkową powódki .

Wynagrodzenie adwokatowi T. S. z tytułu świadczenia pomocy prawnej powódce z urzędu w postępowaniu odwoławczym w kwocie 1.476 zł przyznano od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Gliwicach na podstawie art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 26 maja 1982 roku prawo o adwokaturze (Dz. U. nr 16, poz. 124 z późniejszymi zmianami) oraz § 2 ust. 3 w związku z § 6 pkt 5, § 13 ust. 1 pkt 1 oraz § 19 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu ( Dz. U. nr 163 poz. 1348).

SSO Anna Hajda SSO Krystyna Hadryś SSO Andrzej Dyrda