Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 grudnia 2014 r.

Sąd Okręgowy w Jeleniej Górze w VI Wydziale Karnym Odwoławczym w składzie:

Przewodniczący – Sędzia SO Klara Łukaszewska (spr.)

Sędziowie SO Barbara Żukowska

SO Andrzej Wieja

Protokolant Anna Potaczek

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej Zbigniewa Jaworskiego

po rozpoznaniu w dniu 30 grudnia 2014 r.

sprawy D. O.

skazanego o wyrok łączny

z powodu apelacji, wniesionych przez prokuratora i obrońcę skazanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Lubaniu

z dnia 10 września 2014 r. sygn. akt II K 231/14

I.  uchyla zaskarżony wyrok wobec skazanego D. O. i sprawę przekazuje Sądowi Rejonowemu w Lubaniu do ponownego rozpoznania,

II.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. P. M. kwotę 147, 60 zł w tym 27, 60 zł podatku od towarów i usług tytułem nieopłaconej obrony skazanego z urzędu w postępowaniu odwoławczym.

Sygn. akt VI Ka 591/14

UZASADNIENIE

D. O. skazany został prawomocnymi wyrokami:

- Sądu Rejonowego w Lubaniu z dnia 05.05.2011 r. w sprawie IIK 188/11 za czyn z art. 279 § 1 kk popełniony w dniu 02.12.2010 r., za czyn z art. 278 § 1 kk popełniony w dniu 03.12.2010 r. , za czyny z art. 278 § 1 kk popełnione w okresie jesieni 2010 r. oraz za czyn z art. 13 § 1 kk w zw. z art. 279 § 1 kk popełniony w okresie czasu od dnia 12 kwietnia 2010 r. do dnia 13 kwietnia 2010 r. w L., za czyn z art. 279 § 1 kk popełniony w okresie wiosny 2010 r. za co wymierzono mu karę łączną 2 lat pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby wynoszący 3 lata, którą to karę zarządzono postanowieniem Sądu Rejonowego w Lubaniu z dnia 01.02.2013 r. w sprawie IIKo (...),

- Sądu Rejonowego w Lwówku Śląskim z dnia 14.06.2012 r. w sprawie IIK 225/12 za czyn z art. 278 § 1 kk popełniony w dniu 31.10.2012 r. , za czyn z art. 278 § 1 kk w zw. z art. 12 kk popełniony w okresie od 20 do 23.01.2012 r. oraz za czyn z art. 278 § 1 kk popełniony w dniu 20.01.2012 r. za co wymierzono mu karę 2 lat pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby wynoszący 3 lata, którą to karę zarządzono postanowieniem Sądu Rejonowego w Lubaniu z dnia 15.01.2014 r. w sprawie IIKo 33/14,

- Sądu Rejonowego w Lubaniu z dnia 15.01.2013 r. w sprawie IIK 682/12 za czyn z art. 13 § 1 kk w zw. z art. 279 § 1 kk popełniony w dniu 05.04.2007 r. oraz za czyny z art. 279 § 1 kk popełnione: w bliżej nieustalonym miesiącu 2009 r., w bliżej nieustalonym dniu miesiąca lipca lub sierpnia 2009 r. , w bliżej nieustalonym czasie pomiędzy lipcem, a sierpniem 2009r., w bliżej nieustalonym okresie lipca i sierpnia 2009 r. za co wymierzono mu karę 7 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby wynoszący 3 lata, którą to karę zarządzono postanowieniem Sądu Rejonowego w Lubaniu z dnia 15.01.2014 r. w sprawie IIKo 34/14,

- Sądu Rejonowego w Lubaniu z dnia 25.11.2013 r. w sprawie IIK 578/13 za czyn z art. 279 § 1 kk popełniony w dniu 29.07.2013 r. za co wymierzono mu karę 8 miesięcy pozbawienia wolności

Sąd Rejonowy w Lubaniu wyrokiem łącznym z dnia 10 września 2014 r. w sprawie IIK 231/14:

I.  na podstawie art. 85 kk i art. 86 § 1 kk w zw. z art. 569 § 1 kpk połączył skazanemu D. O. kary pozbawienia wolności orzeczone wyrokami Sądu Rejonowego w Lubaniu w sprawie IIK 682/12 oraz Sądu Rejonowego w Lubaniu w sprawie IIK 578/13 i wymierzył mu karę łączną 1 roku pozbawienia wolności,

II.  na podstawie art. 572 kpk umorzył postępowanie w zakresie wyroków nie podlegających łączeniu,

III.  na podstawie art. 29 ust. 1 ustawy prawo o adwokaturze zasądził od Skarbu Państwa na rzecz Kancelarii Adwokackiej adw. P. M. kwotę 120 złotych w tym podatek VAT, tytułem nieopłaconej obrony z urzędu,

IV.  kosztami postępowania obciążył Skarb Państwa.

Apelacje od powyższego wyroku złożyli prokurator i obrońca skazanego.

Prokurator w złożonej apelacji zarzucił obrazę przepisu prawa materialnego, wyrażonego w art. 85 kk polegającą na połączeniu skazanemu D. O. kar: kary łącznej 7 miesięcy pozbawienia wolności orzeczonej wyrokiem Sądu Rejonowego Wydziału II Karnego w Lubaniu z dnia 15 stycznia 2013 r. w sprawie IIK 682/12 oraz kary 8 miesięcy pozbawienia wolności orzeczonej wyrokiem Sądu Rejonowego Wydziału II Karnego w Lubaniu z dnia 25 listopada 2013 r. w sprawie IIK 578/13 w sytuacji, gdy czyn objęty wyrokiem w sprawie IIK 578/13 popełniony został już po wydaniu wyroku w sprawie IIK 682/12, skutkiem czego nie istniały materialnoprawne przesłanki do wymierzenia skazanemu kary łącznej obejmującej kary orzeczone w wyrokach IIK 682/12 i IIK 578/13.

Stawiając powyższy zarzut prokurator wniósł o uchylenie wyroku Sądu I instancji i przekazanie sprawy temuż Sądowi do ponownego rozpoznania.

Obrońca skazanego w złożonej apelacji zarzucił obrazę prawa materialnego, tj. art. 85 kk , polegającą na jego niewłaściwym zastosowaniu i wydaniu względem skazanego D. O. wyroku łącznego i orzeczeniu nim kary łącznej za przestępstwa, popełnione:

1)  w bliżej nieustalonym miesiącu 2009 r., w bliżej nieustalonym dniu miesiąca lipca lub sierpnia 2009 r., w bliżej nieustalonym czasie pomiędzy lipcem a sierpniem 2009 r., w bliżej nieustalonym dniu miesiąca lipca lub sierpnia 2009 r., w bliżej nieustalonym okresie lipca i sierpnia 2009 r. i objęte wyrokiem skazującym Sądu Rejonowego w Lubaniu z dnia 15 stycznia 2013 r. , sygn. akt IIK 682/13 oraz

2)  w dniu 29 lipca 2013 r. , objętym wyrokiem skazującym Sądu Rejonowego w Lubaniu z dnia 25 listopada 2013 r., sygn.. akt IIK 578/13

w sytuacji gdy realny zbieg przestępstw, popełnionych przez skazanego D. O. zanim zapadł pierwszy wyrok, chociażby nieprawomocny, co do któregokolwiek z nich, uzasadniał wydanie wyroku łącznego i orzeczenie kary łącznej za przestępstwa, objęte ww. wyrokiem Sądu Rejonowego w Lubaniu z dnia 15 stycznia 2013 r., sygn.. akt IIK 682/12 oraz wyrokiem Sądu Rejonowego w Lubaniu z dnia 5 maja 2011 r. , sygn. akt IIK 188/11, a popełnione w dniu 2 grudnia 2010 r., w dniu 3 grudnia 2010 r., w okresie jesieni 2010 r., w okresie od dnia 12 kwietnia 2010 r. do dnia 13 kwietnia 2010 r. oraz w okresie wiosny 2010 r.

2. obrazę prawa materialnego, tj. art. 85 kk, polegającą na jego błędnej wykładni i przyjęciu, że na podstawie powołanego przepisu możliwe jest wydanie wyroku łącznego i orzeczenie kary łącznej za przestępstwa, popełnione przez skazanego D. O.:

1) w dniu 31 stycznia 2012 r. , w okresie od 20 do 23 stycznia 2012 r. oraz w dniu 20 stycznia 2012 r. objęte wyrokiem skazującym Sądu Rejonowego w Lwówku Śląskim z dnia 14 czerwca 2012 r. sygn.. akt IIK 225/12 oraz

2) w bliżej nieustalonym miesiącu 2009 r. , w bliżej nieustalonym dniu miesiąca lipca lub sierpnia 2009 r., w bliżej nieustalonym czasie pomiędzy lipcem 2009 r., w bliżej nieustalonym dniu miesiąca lipca lub sierpnia 2009 r., w bliżej nieustalonym okresie lipca i sierpnia 2009 r. i objęte wyrokiem skazującym Sądu Rejonowego w Lubaniu z dnia 15 stycznia 2013 r. , sygn.. akt IIK 682/13

w sytuacji, gdy pomiędzy popełnieniem czynów, określonych w ppkt 2 i w ppkt 1 w stosunku do D. O. zapadł wyrok Sądu Rejonowego w Lubaniu z dnia 5 maja 2011 r. , sygn. akt IIK188/11.

Podnosząc powyższe zarzuty obrońca skazanego wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Zarówno apelacja obrońcy skazanego, jak i prokuratora co do zasady są słuszne.

Skarżący mają bowiem rację zarzucając naruszenie przez Sąd I instancji przepisu art. 85 k.k., przy czym obrońca skazanego zasadnie wskazuje, że nastąpiło to poprzez niewydanie wyroku łącznego obejmującego wskazane w tej apelacji skazania wyrokami Sądu Rejonowego w Lubaniu w sprawach II K 188/11 i II K 682/12.

Stosownie do art. 569 § 1 k.p.k. w zw. z art. 85 k.k., jeżeli zachodzą warunki do orzeczenia kary łącznej, a mianowicie jeżeli skazany popełnił dwa lub więcej przestępstw, w okresie poprzedzającym wydanie pierwszego wyroku, chociażby nieprawomocnego, co do któregokolwiek z nich i wymierzono mu za nie kary tego samego rodzaju albo inne podlegające łączeniu, sąd orzeka karę łączną, biorąc za podstawę kary z osobna wymierzone za zbiegające się przestępstwa.

W świetle poglądów ugruntowanych w tym zakresie w judykaturze (vide: m.in. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 20 stycznia 2005 r., I KZP 30/04, OSNKW 2005/1/2, czy też nawiązujący do jej treści wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 kwietnia 2006 r., IV KK 5/2006, OSNwSK 2006/1/767) w przypadku spełnienia warunków z art. 85 kk, sąd jest obowiązany do wydania wyroku łącznego, co oznacza brak swobody w doborze skazań podlegających łączeniu i niemożność pominięcia części z nich.

Wobec powyższego stwierdzić należy, iż Sąd Rejonowy w Lubaniu nie miał swobody w doborze skazań podlegających łączeniu i nie mógł pominąć części z nich, co błędnie w sprawie uczynił, dopuszczając się tym samym rażącej obrazy art. 569 § 1 k.p.k. w zw. z art. 85 k.k. Sąd I instancji w zaskarżonym wyroku łącznym, błędnie ustalił realny zbieg przestępstw pomiędzy czynami, za które D. O. został skazany wyrokiem Sądu Rejonowego w Lubaniu z dnia 15 stycznia 2013 r., w sprawie II K 682/12 i wyrokiem Sądu Rejonowego w Lubaniu z dnia 25 listopada 2013r., w sprawie II K 578/13. Sąd orzekający dostrzegł przy tym swój błąd i już w uzasadnieniu orzeczenia wskazał go, tłumacząc to tym, iż „z niezrozumiałych przyczyn oczywiście błędnie dokonał połączenia wyroków Sądu Rejonowego w Lubaniu zapadłych w sprawie II K 682/12 i II K 578/13, którymi to D. O. został skazany za czyny, w stosunku, do których reguła określona w art. 85 § 1 k.k. w ogóle nie miała zastosowania”.

Słusznie zatem Sąd Rejonowy wskazał, że w zbiegu realnym nie pozostają przestępstwa, za które D. O. został skazany wyrokami opisanymi w punkcie III i IV części wstępnej wyroku, ponieważ czyn objęty wyrokiem w sprawie o sygn. akt II K 578/13, popełniony został w dniu 29 lipca 2013 r., a więc po wydaniu wyroku w sprawie o sygn. akt II K 682/12, zatem co do tych przestępstw, nie było podstaw do orzeczenia kary łącznej i wydania wyroku łącznego.

Sąd I instancji w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia przedstawił możliwość wyodrębnienia innego zbiegu przestępstw podlegającego łączeniu, wskazując na wyroki wydane w sprawie II K 225/12 (wyrok Sądu Rejonowego w Lwówku Śląskim z dnia 14 czerwca 2012 r.) i w sprawie II K 682/12 (wyrok Sądu Rejonowego w Lubaniu z dnia 15 stycznia 2013 r.), powołując się przy tym na uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 25 lutego 2005 r., sygn. akt I KZP 36/04. Jednak i w tym przypadku, jak zasadnie wskazał w apelacji obrońca skazanego, nie zachodzi realny zbieg przestępstw, a co błędnie za Sądem Rejonowym powtórzył w apelacji prokurator

Obrońca skazanego słusznie podniósł, że Sąd Rejonowy w sposób nieprawidłowy odczytał argumentację prawną przytoczoną przez Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały z dnia 25 lutego 2005 r.

We wskazanej przez Sąd I instancji uchwale z dnia 25 lutego 2005 r. Sąd Najwyższy nakazał rozumieć zwrot „zanim zapadł pierwszy wyrok” zawarty w art. 85 k.k. jako pierwszy chronologicznie wyrok, który zapadł przed popełnieniem przez sprawcę kolejnego (kolejnych) przestępstwa. Zastosowana interpretacja nie dopuszcza możliwości wyboru (możliwych do połączenia) wyroków, gdyż cezurą tego doboru jest data wydania chronologicznie pierwszego wyroku. Dlatego też wyroków wydanych w sprawach II K 225/12 i II K 682/12 nie można było skonfigurować w taki sposób, jak wskazał Sąd Rejonowy w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, ponieważ pomiędzy popełnieniem przestępstw, za które D. O. został skazany ww. orzeczeniami zapadł wyrok Sądu Rejonowego w Lubaniu z dnia 5 maja 2011 r., w sprawie II K 188/11.

Sąd I instancji nie zauważył, na co trafnie zwrócił uwagę we wniesionym środku odwoławczym obrońca D. O., że pomiędzy popełnieniem przestępstw, za które został skazany wyrokiem w sprawie II K 682/12 (czyn z dnia 5 kwietnia 2007 r., z bliżej nieustalonego miesiąca 2009 r., z bliżej nieustalonego dnia miesiąca lipca lub sierpnia 2009 r., z bliżej nieustalonego czasu pomiędzy lipcem a sierpniem 2009 r., z bliżej nieustalonego dnia miesiąca lipca lub sierpnia 2009 r., z bliżej nieustalonego okresu lipca lub sierpnia 2009 r.) i przestępstw z okresu od 20 do 31 stycznia 2012 r., za które został skazany wyrokiem w sprawie II K 225/12, zapadł wyrok Sądu Rejonowego w Lubaniu z dnia 5 maja 2011 r. w sprawie II K 188/11, który spowodował przerwanie realnego zbiegu przestępstw. Wyrok z dnia 5 maja 2011 r. jest chronologicznie pierwszym wyrokiem, który zamyka pierwszy realny zbieg przestępstw. Dlatego też niemożliwym jest połączenie kar orzeczonych wyrokami w sprawie II K 682/12 i II K 225/12.

Z uwagi zatem na konieczność przyjęcia innego zbiegu realnego przestępstw niż ten przyjęty przez Sąd I instancji i potrzebę orzeczenia nowej kary łącznej za jeden realny zbieg przestępstw brak było podstaw do wydania orzeczenia reformatoryjnego, a wskazane uchybienia musiały skutkować uchyleniem zaskarżonego wyroku i przekazaniem sprawy Sądowi Rejonowemu w Lubaniu do ponownego rozpoznania.

Rozpoznając sprawę ponownie Sąd Rejonowy będzie związany wyrażonym poglądem i ustaleniami poczynionymi przez Sąd Okręgowy w postępowaniu apelacyjnym. Stąd Sąd Rejonowy wyda wyrok łączny orzekając karę łączną za zbiegające się przestępstwa, kierując się przy tym zasadami wymiaru kary łącznej określonymi w art. 86 § 1 k.k.

Orzeczenie o kosztach nieopłaconej obrony skazanego z urzędu Sąd Okręgowy wydał na podstawie art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze (Dz. U. z 2014 r., poz. 635 ze zm.) w zw. z § 2 ust. 3, § 14 ust. 5 i § 19 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 461).

AP