V CZ 16/10
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:11-09-2013
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt V CZ 16/10
POSTANOWIENIE
Dnia 24 marca 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Lech Walentynowicz (przewodniczący)
SSN Wojciech Katner
SSN Bogumiła Ustjanicz (sprawozdawca)
w sprawie ze skargi J. B.
o wznowienie postępowania
zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w O.
z dnia 7 kwietnia 2000 r., sygn. akt I C (…),
w sprawie z powództwa J. B.
przeciwko Bankowi G.(...) S.A. – Oddziałowi w K.
o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 24 marca 2010 r.,
zażalenia J. B. na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 29 grudnia 2009 r., sygn. akt I ACa (…),
uchyla zaskarżone postanowienie i przekazuje sprawę Sądowi Apelacyjnemu do
ponownego rozpoznania.
Uzasadnienie
Zaskarżonym postanowieniem Sąd Apelacyjny odrzucił, jako spóźnioną, skargę J.
B. o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem tego Sądu z
dnia 27 września 2000 r. w sprawie z jego powództwa przeciwko Bankowi G.(...) w K. o
pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności. W odniesieniu do powołanych
2
podstaw restytucyjnych w postaci oparcia wyroku na dokumentach podrobionych i
przerobionych, uzyskania wyroku drogą przestępstwa oraz wykrycia nowych faktów i
dowodów upłynął już, wskazany art. 408 k.p.c., pięcioletni termin od uprawomocnienia
się wyroku. Nie ma znaczenia kiedy powód dowiedział się o tych podstawach. Na
przewidzianą art. 401 pkt 2 k.p.c. podstawę nieważności postępowania nie wskazują
zarzuty nie dość wnikliwego zbadania sprawy oraz odmowy przyznania pełnomocnika z
urzędu. Ponadto przekroczony został trzymiesięczny termin od dnia ogłoszenia wyroku,
przewidziany art. 407 § 1 k.p.c.
Skarżący w zażaleniu domagał się uchylenia postanowienia i przekazania sprawy
do ponownego rozpoznania, zarzucając, że podstawa nieważności postępowania
związana jest z pozbawieniem go możności działania spowodowanym odmową
przyznania pełnomocnika z urzędu na etapie postępowania odwoławczego przed
Sądem Apelacyjnym, co stwierdzone zostało wyrokiem Europejskiego Trybunału Praw
Człowieka w Strasburgu z dnia 17 czerwca 2008 r. Odpis tego orzeczenia wraz z
uzasadnieniem doręczony został skarżącemu we wrześniu 2009 r., a zatem wówczas
dowiedział się o merytorycznej podstawie skargi, którą jest nieważność postępowania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Wniesienie skargi o wznowienie postępowania ograniczone jest terminem,
którego przekroczenie powoduje jej odrzucenie w oparciu o art. 410 § 1 k.p.c.
Przewidziany art. 407 § 1 k.p.c. trzymiesięczny termin rozpoczyna bieg od dnia, w
którym stało się możliwe złożenie skargi, co następuje w dniu uzyskania przez stronę
wiadomości o tym, że istnieje określona podstawa do wznowienia postępowania.
Przepis ten wprowadza zatem czasowe ograniczenie dopuszczalności skargi w
powiązaniu z przyczyną wznowienia. Z kolei art. 408 k.p.c. przewiduje drugi, pięcioletni,
prekluzyjny termin, przed upływem którego w ogóle możliwe jest skuteczne wystąpienie
ze skargą. W odniesieniu do podstawy obejmującej pozbawienie strony możności
działania nie ma terminu ograniczającego w bezwzględny sposób dopuszczalność
wniesienia skargi. Do tej podstawy odnosi się jedynie trzymiesięczny termin
ograniczający z art. 407 § 1 k.p.c. Przenosząc te rozważania na grunt rozpoznawanej
sprawy należy uznać, że prawidłowo Sąd Apelacyjny powołane w skardze podstawy
wznowienia, objęte art. 403 § 1 i 2 k.p.c., uznał za spóźnione.
Nie można natomiast podzielić stanowiska tego Sądu dotyczącego podstawy
nieważności postępowania. Wbrew przytoczonemu ustaleniu skarżący pozbawienie
możności działania łączy z naruszeniem prawa, polegającym na odmowie ustanowienia
3
pełnomocnika z urzędu. Stanowisko to argumentuje stwierdzeniem przez Europejski
Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu w wyroku z dnia 17 czerwca 2008 r. naruszenia
jego prawa do sądu i rzetelnego procesu. Dochowanie terminu do wniesienia skargi
odnosi do daty doręczenia mu odpisu tego wyroku z uzasadnieniem. Nie doszło zatem
do zbadania przez Sąd Apelacyjny, przy uwzględnieniu treści powyższego wyroku
Europejskiego Trybunału Praw Człowieka oraz wypowiedzi doktryny i judykatury (por.
postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 kwietnia 2007 r. I PZ 5/07, OSNP 2008/13-
14/196), dotyczących wpływu orzeczenia stwierdzającego naruszenie art. 6 ust. 1
Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności z dnia 4 listopada 1950
r., na sytuację strony i postępowanie sądowe. Rozważenia wymagało, czy powoływane
okoliczności wypełniają powołaną podstawę wznowienia, czy podstawa ta rzeczywiście
istnieje oraz, czy dochowany został termin do złożenia skargi o wznowienie
postępowania, stosownie do art. 410 § 1 k.p.c. Nie było podstaw do przeprowadzenia
kontroli prawidłowości kwestionowanego orzeczenia, wobec niezbadania przez Sąd
Apelacyjny tych kwestii.
Z powyższych względów zaskarżone postanowienie podlegało uchyleniu, a
sprawa przekazaniu do ponownego rozpoznania w oparciu o art. 3941
§ 3 w związku z
art. 39815
§ 1 k.p.c.
POSTANOWIENIE
Dnia 24 marca 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Lech Walentynowicz (przewodniczący)
SSN Wojciech Katner
SSN Bogumiła Ustjanicz (sprawozdawca)
w sprawie ze skargi J. B.
o wznowienie postępowania
zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w O.
z dnia 7 kwietnia 2000 r., sygn. akt I C (…),
w sprawie z powództwa J. B.
przeciwko Bankowi G.(...) S.A. – Oddziałowi w K.
o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 24 marca 2010 r.,
zażalenia J. B. na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 29 grudnia 2009 r., sygn. akt I ACa (…),
uchyla zaskarżone postanowienie i przekazuje sprawę Sądowi Apelacyjnemu do
ponownego rozpoznania.
Uzasadnienie
Zaskarżonym postanowieniem Sąd Apelacyjny odrzucił, jako spóźnioną, skargę J.
B. o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem tego Sądu z
dnia 27 września 2000 r. w sprawie z jego powództwa przeciwko Bankowi G.(...) w K. o
pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności. W odniesieniu do powołanych
2
podstaw restytucyjnych w postaci oparcia wyroku na dokumentach podrobionych i
przerobionych, uzyskania wyroku drogą przestępstwa oraz wykrycia nowych faktów i
dowodów upłynął już, wskazany art. 408 k.p.c., pięcioletni termin od uprawomocnienia
się wyroku. Nie ma znaczenia kiedy powód dowiedział się o tych podstawach. Na
przewidzianą art. 401 pkt 2 k.p.c. podstawę nieważności postępowania nie wskazują
zarzuty nie dość wnikliwego zbadania sprawy oraz odmowy przyznania pełnomocnika z
urzędu. Ponadto przekroczony został trzymiesięczny termin od dnia ogłoszenia wyroku,
przewidziany art. 407 § 1 k.p.c.
Skarżący w zażaleniu domagał się uchylenia postanowienia i przekazania sprawy
do ponownego rozpoznania, zarzucając, że podstawa nieważności postępowania
związana jest z pozbawieniem go możności działania spowodowanym odmową
przyznania pełnomocnika z urzędu na etapie postępowania odwoławczego przed
Sądem Apelacyjnym, co stwierdzone zostało wyrokiem Europejskiego Trybunału Praw
Człowieka w Strasburgu z dnia 17 czerwca 2008 r. Odpis tego orzeczenia wraz z
uzasadnieniem doręczony został skarżącemu we wrześniu 2009 r., a zatem wówczas
dowiedział się o merytorycznej podstawie skargi, którą jest nieważność postępowania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Wniesienie skargi o wznowienie postępowania ograniczone jest terminem,
którego przekroczenie powoduje jej odrzucenie w oparciu o art. 410 § 1 k.p.c.
Przewidziany art. 407 § 1 k.p.c. trzymiesięczny termin rozpoczyna bieg od dnia, w
którym stało się możliwe złożenie skargi, co następuje w dniu uzyskania przez stronę
wiadomości o tym, że istnieje określona podstawa do wznowienia postępowania.
Przepis ten wprowadza zatem czasowe ograniczenie dopuszczalności skargi w
powiązaniu z przyczyną wznowienia. Z kolei art. 408 k.p.c. przewiduje drugi, pięcioletni,
prekluzyjny termin, przed upływem którego w ogóle możliwe jest skuteczne wystąpienie
ze skargą. W odniesieniu do podstawy obejmującej pozbawienie strony możności
działania nie ma terminu ograniczającego w bezwzględny sposób dopuszczalność
wniesienia skargi. Do tej podstawy odnosi się jedynie trzymiesięczny termin
ograniczający z art. 407 § 1 k.p.c. Przenosząc te rozważania na grunt rozpoznawanej
sprawy należy uznać, że prawidłowo Sąd Apelacyjny powołane w skardze podstawy
wznowienia, objęte art. 403 § 1 i 2 k.p.c., uznał za spóźnione.
Nie można natomiast podzielić stanowiska tego Sądu dotyczącego podstawy
nieważności postępowania. Wbrew przytoczonemu ustaleniu skarżący pozbawienie
możności działania łączy z naruszeniem prawa, polegającym na odmowie ustanowienia
3
pełnomocnika z urzędu. Stanowisko to argumentuje stwierdzeniem przez Europejski
Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu w wyroku z dnia 17 czerwca 2008 r. naruszenia
jego prawa do sądu i rzetelnego procesu. Dochowanie terminu do wniesienia skargi
odnosi do daty doręczenia mu odpisu tego wyroku z uzasadnieniem. Nie doszło zatem
do zbadania przez Sąd Apelacyjny, przy uwzględnieniu treści powyższego wyroku
Europejskiego Trybunału Praw Człowieka oraz wypowiedzi doktryny i judykatury (por.
postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 kwietnia 2007 r. I PZ 5/07, OSNP 2008/13-
14/196), dotyczących wpływu orzeczenia stwierdzającego naruszenie art. 6 ust. 1
Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności z dnia 4 listopada 1950
r., na sytuację strony i postępowanie sądowe. Rozważenia wymagało, czy powoływane
okoliczności wypełniają powołaną podstawę wznowienia, czy podstawa ta rzeczywiście
istnieje oraz, czy dochowany został termin do złożenia skargi o wznowienie
postępowania, stosownie do art. 410 § 1 k.p.c. Nie było podstaw do przeprowadzenia
kontroli prawidłowości kwestionowanego orzeczenia, wobec niezbadania przez Sąd
Apelacyjny tych kwestii.
Z powyższych względów zaskarżone postanowienie podlegało uchyleniu, a
sprawa przekazaniu do ponownego rozpoznania w oparciu o art. 3941
§ 3 w związku z
art. 39815
§ 1 k.p.c.