Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 25 stycznia 2013 r.

Sąd Okręgowy w Białymstoku II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Barbara Puchalska

Sędziowie: SSO Urszula Wynimko

SSR del. Bożena Sztomber (spr.)

Protokolant: st. sekr. sąd. Zofia Szczęsnowicz

po rozpoznaniu w dniu 11 stycznia 2013 r. w Białymstoku

na rozprawie

sprawy z wniosku W. C.

z udziałem W. S. (1)

o podział majątku wspólnego

na skutek apelacji wnioskodawczyni i uczestnika postępowania

od postanowienia Sądu Rejonowego w Sokółce

z dnia 22 maja 2012 r. sygn. akt I Ns 4625/09

postanawia:

I.  zmienić zaskarżone postanowienie:

1) w punkcie I podpunkt 1 a. i wartość nieruchomości gruntowych określić na kwotę 311.113,52 złotych,

2) w punkcie I podpunkt 1 b. i wartość samochodu C. (...) and Country określić na kwotę 37.200 złotych,

3) w punkcie I podpunkt 2 a. – g. i wymienione składniki majątkowe przyznać na rzecz W. S. (1),

4) w punkcie IV i zasądzić od W. S. (1) na rzecz W. C. tytułem spłaty kwotę 179.331,76 (sto siedemdziesiąt dziewięć tysięcy trzysta trzydzieści jeden 76/100) złotych płatną w dwóch ratach:

- pierwsza w kwocie 89.331,76 (osiemdziesiąt dziewięć tysięcy trzysta trzydzieści jeden 76/100) złotych płatna w terminie 6 (sześciu) miesięcy od daty uprawomocnienia się orzeczenia,

- druga w kwocie 90.000 (dziewięćdziesiąt tysięcy) złotych płatna w terminie 12 (dwunastu) miesięcy od daty uprawomocnienia się orzeczenia, z odsetkami ustawowymi w wysokości 13 % w stosunku rocznym w razie uchybienia w płatności każdej z rat,

5) uchylić punkt V,

6) w punkcie VII o tyle, że koszty sądowe dodatkowo pobrać z przedmiotów majątkowych przyznanych W. S. (1) w punkcie I. 2. a. do I. 2. g.,

7) w punkcie VIII o tyle, że nieuiszczone koszty sądowe pobrać z przyznanej na rzecz W. C. spłaty;

II.  oddalić apelację wnioskodawczyni i uczestnika postępowania w pozostałej części;

III.  nakazać pobrać na rzecz Skarbu Państwa (Sądu Okręgowego w Białymstoku) od uczestnika postępowania W. S. (1) kwotę 2.068,47 złotych, a od wnioskodawczyni W. C. z zasądzonego roszczenia kwotę 2.068,46 złotych tytułem brakujących wydatków wypłaconych tymczasowo ze Skarbu Państwa;

IV.  stwierdzić, że zainteresowani ponoszą koszty postępowania odwoławczego związane ze swym udziałem w sprawie.

UZASADNIENIE

Wnioskodawczyni W. C. wniosła o dokonanie podziału majątku wspólnego jej i W. S. (1) poprzez przyznanie wszystkich składników majątku uczestnikowi postępowania i zasądzenie na jej rzecz spłaty pieniężnej. Wskazała, że w trakcie małżeństwa, rozwiązanego wyrokiem Sądu Okręgowego w Białymstoku z dnia 25.08.2009r., małżonkowie nabyli prawo własności nieruchomości o powierzchni 3,7 ha położonej w M., a nadto ruchomości w postaci trzech samochodów, skutera wodnego, quada i artykułów gospodarstwa domowego.

Uczestnik postępowania W. S. (1) przychylił się do wniosku co do zasady. Zakwestionował przynależność do majątku wspólnego części ruchomości. Zgłosił żądanie ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym, wynoszących 10 % w odniesieniu do W. C. oraz 90 % co do W. S. (1). Wnosił o uwzględnienie nakładów z majątku odrębnego w rozmiarze 150.000 złotych, poniesionych na budowę i wykończenie domu, wskazując, iż środki na ten cel uzyskał w formie darowizny od F. S. do swego majątku odrębnego. Wnosił o rozliczenie dokonanej przez niego spłaty kredytu w banku (...) S.A.

Postanowieniem z dnia 22 maja 2012 roku Sąd Rejonowy w Sokółce w punkcie I dokonał podziału majątku wspólnego W. S. (1), syna J. i F. oraz W. C., córki Z. i K. w ten sposób, iż:

1.  przyznał na rzecz W. S. (1):

a.  prawo własności nieruchomości gruntowych oznaczonych numerami ewidencyjnymi (...) (nieruchomość zabudowana), 83 o łącznej powierzchni 3,70 ha, położonych w M., gmina S., dla których to Sąd Rejonowy w Sokółce prowadzi księgę wieczystą (...) o łącznej wartości 365.032,50 złotych;

b.  prawo własności samochodu C. (...) and Country o numerze rejestracyjnym (...) i numerze VIN (...) o wartości 33.900 złotych;

c.  prawo własności skutera wodnego Y. o numerze rejestracyjnym (...) o wartości 8.000 złotych;

d.  kwotę 8.600 złotych stanowiącą równowartość z tytułu zbycia samochodu osobowego marki V. (...);

e.  prawo własności samochodu Ż. 11B o numerze nadwozia (...) o wartości 700 złotych;

f.  prawo własności telefonu - faxu P. (...) o wartości 150 złotych;

2.  przyznał na rzecz W. C.:

a.  prawo własności odkurzacza marki P. (...) o wartości 400 złotych;

b.  prawo własności telewizora P. (...) o wartości 900 złotych;

c.  prawo własności lodówki C. o wartości 450 złotych;

d.  prawo własności zamrażarki A. o wartości 500 złotych;

e.  prawo własności pralki marki S. o wartości 450 złotych;

f.  prawo własności huśtawki ze zjeżdżalnią dla dzieci o wartości 1.000 złotych;

g.  prawo własności drewnianych mebli ogrodowych, to jest dwóch ławek dwuosobowych i dwóch ławek czteroosobowych oraz stołu o łącznej wartości 1.200 złotych;

w punkcie II oddalił wniosek o ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym stron, w punkcie III ustalił, iż W. S. (1) dokonał nakładów z majątku odrębnego na majątek wspólny w postaci spłaty w (...) Banku (...) zadłużenia kredytowego w kwocie 12.000 złotych, w punkcie IV zasądził tytułem dopłaty i rozliczenia nakładów szczegółowo opisanych w punkcie III postanowienia od W. S. (1) na rzecz W. C. kwotę 199.741,25 złotych, płatność której rozłożył na osiem rat w kwotach po 24.967 złotych co do pierwszych siedmiu rat oraz w kwocie 24.972,25 złotych co do ósmej raty, płatnych kwartalnie począwszy od daty uprawomocnienia się postanowienia w terminie do ostatniego dnia miesiąca, z 13% odsetek w stosunku rocznym w razie opóźnienia w terminie płatności którejkolwiek z rat, w punkcie V nakazał wydanie przez W. S. (1) na rzecz W. C. przedmiotów majątkowych szczegółowo opisanych w punktach I.2.a do I.2.g postanowienia, w punkcie VI orzekł, że zainteresowani we własnym zakresie ponoszą koszty związane ze swym udziałem w sprawie, nakazał pobrać na rzecz Skarbu Państwa (kasa Sądu Rejonowego w Sokółce) tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych w punkcie VII od W. S. (1) z przyznanych na jego rzecz w punkcie I.1.a do I.1.c oraz I.1.f postanowienia przedmiotów majątkowych kwotę 986 złotych oraz w punkcie VIII od W. C. kwotę 986 złotych z przyznanych na jej rzecz w punkcie 1.2.a do I.2.g postanowienia przedmiotów majątkowych oraz z przyznanej na jej rzecz w punkcie IV postanowienia spłaty.

Sąd Rejonowy ustalił, że W. C.i W. S. (1)wstąpili w związek małżeński w dniu (...). Małżeństwo stron, rozwiązane wyrokiem Sądu Okręgowego w Białymstoku z dnia 25.08.2009r., ustało z dniem 23.09.2009r., przy czym na podstawie oświadczenia złożonego przez wnioskodawczynię W. C.powróciła do nazwiska noszonego przed zawarciem małżeństwa. Sąd I instancji ustalił, że na podstawie umowy darowizny wnioskodawczyni i uczestnik postępowania nabyli w dniu 18.02.2002r. od matki W. S. (1)prawo własności gospodarstwa rolnego, składającego się z nieruchomości oznaczonych numerami ewidencyjnymi (...)o łącznej powierzchni 3,70 ha, położonego w M.i aktualnej wartości 429.450 złotych. Dla tychże nieruchomości Sąd Rejonowy w Sokółce prowadzi księgę wieczystą KW (...). Wyrokiem z dnia 24.09.2010r. wydanym w sprawie I C 85/10 Sąd Okręgowy w Białymstoku oddalił wytoczone przez F. S.powództwo „ o zwrot przedmiotu darowizny”. Poza wskazanym gospodarstwem rolnym w trakcie trwania małżeństwa stron uczestnik postępowania nabył samochód osobowy C. (...)and Country o wartości 33.900 złotych, (...) A (...)B o wartości 700 złotych, samochód V. (...)o wartości 8.600 złotych, sprzedany w dniu 23.07.2009r. J. W.i skuter wodny Y.o wartości 8.000 złotych. Łączna wartość pozostałych ruchomości stron, stanowiących przedmioty wyposażenia mieszkania, a wycenionych przez biegłego D. W., wyniosła 12.550 złotych. Sąd Rejonowy wskazał, że w okresie od 14.05.2010r. do 15.12.2010r. W. S. (1)dokonał spłaty należności w łącznej kwocie 12.000 złotych, wynikającej w kredytu udzielonego na podstawie umowy z dnia 1.07.2008r. W. S. (2)(obecnie C.).

Sąd Rejonowy stwierdził, że powyższe okoliczności faktyczne ustalone na podstawie akt KW (...) Sądu Rejonowego w Sokółce, I C 85/10 Sądu Okręgowego w Białymstoku, kopii dokumentacji rejestracyjnej pojazdów (k.48-69, 308-310) odpisu skróconego aktu małżeństwa (k.89), opinii biegłych (k.214-224, 240-256, 312-326), pisma (...) S.A.(k.168) nie budziły wątpliwości. Przedmiot sporu stanowiła przynależność majątkowa części zgłoszonych do podziału składników, a ponadto kwestia zasadności zgłoszonych żądań w przedmiocie ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym stron i poczynionych nakładów.

Sąd I instancji uznał za całkowicie niewiarygodne i nieudowodnione twierdzenia uczestnika postępowania dotyczące przynależności do majątku osoby trzeciej (W. P.) samochodu C., zakupionego, jak utrzymywał uczestnik, z zaciągniętej przez niego pożyczki w kwocie 60.000 złotych (k.124). Przemawiał za tym fakt nabycia przedmiotowego pojazdu w dniu 11.09.2008r. i opłacenia w dacie zawarcia umowy należności z tytułu ceny zakupu (pkt 4 umowy), podczas gdy jak wynika to z kopii załączonej do odpowiedzi na wniosek umowy przewłaszczenia rzekoma pożyczka na wskazany cel została udzielona dopiero 26.01.2009r. (k.118-119). Analogicznie Sąd Rejonowy ocenił twierdzenia uczestnika postępowania w odniesieniu do kwestii przynależności majątkowej skutera wodnego. Sąd wskazał, że zarówno samochód C., jak i skuter wodny, kupiony 15.05.2007r. (k.310) zostały zgłoszone do rejestracji i nadal pozostają zarejestrowane na uczestnika postępowania, nie zaś na rzecz W. P., jako rzekomego właściciela tych pojazdów na podstawie umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie. Również w dalszym ciągu uczestnik figuruje w ewidencji jako właściciel samochodu Ż., co czyniło w ocenie Sądu I instancji niewiarygodnymi twierdzenia W. S. (1) dotyczące sprzedaży jednego i zezłomowania drugiego z tychże pojazdów. Sąd Rejonowy uznał w kontekście oświadczeń stron odnoszących się do kwestii przynależności majątkowej quada Terminator 220, z których wynikało, że wskazany pojazd został nabyty i przekazany jako prezent na komunię syna (k.113, 123), ze nie stanowi on przedmiotu majątku wspólnego, lecz własność osoby trzeciej.

Wartość samochodu marki C. w kwocie 34.000 złotych, marki Ż. – 700 złotych, marki V. – 8.600 złotych, skutera Y. – 8.000 złotych Sąd Rejonowy przyjął na podstawie opinii sporządzonej przez biegłego C. D. (k.312-326), oceniając, że opinia biegłego w sposób rzetelny odzwierciedla faktyczną wartość tychże ruchomości. Sąd wskazał ponadto, że określona w opracowaniu sporządzonym przez biegłego wartość pojazdów nie była przez strony podważana, co dodatkowo pozwalało na jej przyjęcie za podstawę zawartych w rozstrzygnięciu ustaleń co do wartości. Zdaniem Sądu, pomimo sprzedaży przez W. S. (1) w dniu 23.07.2009r. samochodu V. (...), ustalona przez biegłego jego wartość podlegała rozliczeniu w niniejszym postępowaniu, bowiem uczestnik nie wykazał, że dokonując jego sprzedaży dysponował zgodą współmałżonki na dokonanie transakcji, a zwłaszcza, że uzyskana ze sprzedaży kwota została przeznaczona na zaspokojenie potrzeb rodziny.

Mając na względzie niekwestionowane przez strony postępowania ustalenia poczynione w opinii z dnia 28.11.2011r. przez biegłego z zakresu szacowania ruchomości D. W. w odniesieniu do wartości poszczególnych przedmiotów wyposażenia mieszkania, wyszczególnionych w punkcie I.1.f oraz I.2.a – g postanowienia, a dokonane przez rzeczoznawcę z uwzględnieniem oględzin poszczególnych przedmiotów, ich stanu i stopnia zużycia, Sąd Rejonowy doszedł do przekonania o rzetelności sporządzonego opracowania.

Sąd I instancji wskazał, że w trakcie małżeństwa strony wzniosły na nieruchomości wspólnej, oznaczonej numerem ewidencyjnym (...), dom mieszkalny murowany, co do której to inwestycji uczestnik zgłosił żądanie rozliczenia nakładów w kwocie 150.000 złotych, pochodzących z darowizny dokonanej przez F. S.. Sąd ocenił twierdzenia uczestnika za całkowicie nieudowodnione. Zwrócił uwagę na niespójność zgłoszonego żądania i przedstawionych dla jego uzasadnienia twierdzeń w odpowiedzi na wniosek z twierdzeniami samego uczestnika postępowania, z których wynikało, iż kwota 150.000 złotych była przekazywana przez F. S. na rzecz obojga małżonków (na wspólne konto bankowe, bądź też bezpośrednio) - k.125. Sąd Rejonowy wskazał, że również z zeznań F. S. (k.191-192) nie sposób wyprowadzić wniosku o tym, by przekazywane przez nią kwoty pieniężne stanowiły darowizny na rzecz syna W.. Przeciwnie, z relacji świadka wynikało, iż środki pieniężne były przekazywane po wielekroć, lecz na zaspokojenie poszczególnych potrzeb rodziny (wyposażenie mieszkania, zakup samochodu, węgla, itp.), co uzasadniało wniosek o dorobkowym (dokonanym do majątku wspólnego stron) charakterze poszczególnych przysporzeń.

Oceniając wartość nieruchomości stanowiących przedmiot majątku wspólnego Sąd Rejonowy oparł się na opinii opracowanej przez biegłego M. A. (k.214-224). Wskazał, że dokonana przez biegłego wycena została sporządzona zgodnie w wymaganiami określonymi ustawą o gospodarce nieruchomościami podejściem porównawczym, metodą korygowania ceny średniej przy uwzględnieniu wniosków wypływających z dokonanej przez biegłego analizy rynku nieruchomości i nie budziła jakichkolwiek zastrzeżeń.

Sąd I instancji podniósł, że jedynie w odniesieniu do kwoty 12.000 złotych uiszczonej przez W. S. (1) na rzecz (...) S.A. w W. tytułem spłaty zobowiązania kredytowego W. S. (2) (obecnie C.) z umowy z dnia 1.07.2008r., poręczonego przez uczestnika postępowania, istniały podstawy do potraktowania tejże należności jako wydatku z majątku odrębnego uczestnika, podlegającego rozliczeniu w myśl art. 45 k.r.o. Jak wynikało bowiem z treści pisma nadesłanego przez (...) S.A. w W. dokonana przez W. S. (1) spłata nastąpiła po dacie ustania małżeństwa stron w okresie od 14.05.2010r. do 15.12.2010r., co uzasadniało stwierdzenie, iż nastąpiła z majątku osobistego uczestnika postępowania.

Sąd Rejonowy nie znalazł podstaw do uwzględnienia zgłoszonego przez uczestnika żądania ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym. Na uznanie zasadności żądania z art. 43 k.r.o. nie pozwalały w ocenie Sądu zeznania świadków. Sąd I instancji wskazał na ogólnikowość zeznań świadków Z. B. i E. R. (k.189-191). Podniósł ponadto, że wskazani świadkowie potwierdzili w swych zeznaniach fakt zajmowania się przez wnioskodawczynię domem i dziećmi, pracy w szpitalu i sklepie oraz prowadzenia zakładu fryzjerskiego w B.. Uznał, że zeznań złożonych na tę okoliczność przez matkę uczestnika postępowania F. S. (k.191-192) nie sposób uznać za całkowicie wiarygodne, albowiem jej wypowiedzi były niespójne, nacechowane wyraźną tendencyjnością, skłonnością do prezentacji wnioskodawczyni w jak najgorszym świetle. Także zeznania kolegów uczestnika postępowania: B. S., S. K. (k.192-194) i Z. M. (k.360-361) nie były miarodajne, nie sposób bowiem zdaniem Sądu na podstawie opinii pojedynczych i okazjonalnych klientów solarium formułować całościowych ocen co do sposobu prowadzenia przez wnioskodawczynię zakładu, dodatkowo tendencyjne w formułowaniu ocen, jak miało to miejsce zwłaszcza w przypadku S. K., który z jednej strony sugerował, iż wnioskodawczyni nie chciała pracować, z drugiej zaś przyznawał, że kupowała od niego paliwo do koparki wykorzystywanej w prowadzonej przez W. S. (1) działalności gospodarczej. Relacjom tych świadków całkowicie przeczyły zeznania złożone przez K. A. i H. S. (k.361-363), którzy w sposób obszerny opisywali zaangażowanie wnioskodawczyni przy budowie domu, wychowanie dzieci czy pracę zawodową oraz relacja W. C. (k.363-364). Sąd wskazał, że przeprowadzone postępowanie dowodowe nie potwierdziło zasadności zgłoszonego żądania ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym stron. Przeciwnie, w świetle zeznań przesłuchanych w sprawie świadków można wyprowadzić wniosek o tym, iż postawa wnioskodawczyni jako osoby zajmującej się zarówno domem, wychowaniem dzieci, jak też pracą zawodową, nie dawała podstaw do formułowania tego rodzaju żądań.

Orzekając o sposobie podziału majątku wspólnego stron w odniesieniu do głównego składnika tegoż majątku – gospodarstwa rolnego w M., Sąd Rejonowy, stosownie do zgodnego w tym zakresie stanowiska wnioskodawczyni i uczestnika postępowania, przyznał je na podstawie art. 212 k.c., art. 687 k.p.c. w zw. z art. 567§3 k.p.c. na rzecz W. S. (1). Na rzecz uczestnika Sąd Rejonowy przyznał również nabyte przez niego pojazdy, to jest samochody Ż. i C. oraz skuter wodny, ponadto równowartość samochodu V. Passat i prawo własności znajdującego się w M. telefonu P.. Na rzecz wnioskodawczyni Sąd I instancji przyznał prawo własności pozostałych ruchomości szczegółowo opisanych w punkcie I.2. a – g postanowienia, a stanowiących przedmioty gospodarstwa domowego oraz huśtawkę dla dzieci i meble ogrodowe, orzekając jednocześnie o powinności ich wydania (punkt V postanowienia). Sąd zasądził na rzecz W. C. na podstawie art. 212 §1 k.c. dopłatę pieniężną, która wyniosła, po pomniejszeniu o obciążającą wnioskodawczynię należność z tytułu zwrotu poniesionych przez W. S. (1) wydatków (związanych ze spłatą na rzecz banku (...) S.A. w W. kwoty 12.000 złotych) łącznie 199.741,25 złotych. Mając na względzie znaczący rozmiar zasądzonej dopłaty oraz sytuację materialną uczestnika utrzymującego się z wynagrodzenia kierowcy Sąd Rejonowy orzekł o rozłożeniu należności z tego tytułu na raty (punkt IV postanowienia).

O kosztach postępowania Sąd I instancji orzekł na podstawie art.520 § 1 k.p.c. i art. 113 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Apelację od tego postanowienia wnieśli zainteresowani.

Wnioskodawczyni zaskarżyła postanowienie w części, mianowicie:

1.  w pkt I podpunkt 1a, co do wartości nieruchomości gruntowych oznaczonych numerami ewidencyjnymi (...)(nieruchomość zabudowana) oraz (...) o łącznej powierzchni 3,70 ha położonych w M., gmina S.,

2.  w pkt I podpunkt 2a – g, co do przyznania prawa własności ruchomości wskazanych szczegółowo w przedmiotowym punkcie na rzecz wnioskodawczyni,

3.  w pkt I podpunkt 1b, co do wartości samochodu C. (...) and Country wynoszącej 33.900 zł,

4.  w pkt IV, co do wysokości spłaty zasądzonej na rzecz wnioskodawczyni od uczestnika postępowania oraz sposobu zapłaty przedmiotowej spłaty,

5.  w pkt V oraz pkt VIII zaskarżonego postanowienia.

Wnioskodawczyni zarzuciła postanowieniu sprzeczność ustaleń faktycznych ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym polegającą na przyjęciu, że

⚫

wartość nieruchomości gruntowych oznaczonych numerami ewidencyjnymi (...)(nieruchomość zabudowana) oraz (...) o łącznej powierzchni 3,70 ha położonych w M., gmina S.wynosi 365.032,50 zł, podczas gdy z uzasadnienia skarżonego postanowienia wynika, że sąd uznał opinię z dnia 13.10.2011r. sporządzoną przez biegłego sądowego przy Sądzie Okręgowym w Białymstoku z zakresu szacowania nieruchomości inż. M. A.za wiarygodną w całości, a zgodnie z przedmiotową opinią wartość nieruchomości położonych w M.( działki o nr (...)) wynosi 429.450 zł;

⚫

po stronie W. C.zachodzi zapotrzebowanie na ruchomości wskazane szczegółowo w pkt I podpunkt 2a – g, mianowicie: odkurzacz marki P. (...), telewizor P. (...), lodówkę C., zamrażarkę A., pralkę S., huśtawkę ze zjeżdżalnią dla dzieci oraz drewniane meble ogrodowe, podczas gdy od chwili wyprowadzenia się wnioskodawczyni w połowie 2008 roku z domu jednorodzinnego położonego w M.z przedmiotowych ruchomości korzysta tylko i wyłącznie uczestnik postępowania, z kolei w chwili obecnej wnioskodawczyni wynajmuje w pełni wyposażone mieszkanie , a co za tym idzie przedmiotowe ruchomości są jej zbędne;

⚫

wartość samochodu C. (...) and Country wynosi 33.900 zł, podczas gdy z opinii biegłego C. D. wynika, iż jego wartość na dzień 05.02.2012r. wynosi 37.200 zł;

⚫

brak rozliczenia nakładów z majątku osobistego wnioskodawczyni na majątek wspólny stron w postaci spłaconego przez nią kredytu na rzecz Banku (...) w kwocie 7.217 zł na podstawie egzekucji prowadzonej przez Komornika Sądowego B. C. w postępowaniu o sygn. akt: Km 256/11;

⚫

sytuacja materialna W. S. (1) nie pozwala mu na uiszczenie kwoty zasądzonej od niego na rzecz wnioskodawczyni tytułem dopłaty w jednej racie, stąd w ocenie sądu, istnieje konieczność rozłożenia płatności na osiem rat płaconych kwartalnie, podczas gdy sytuacja materialna uczestnika postępowania jest korzystna i pozwala mu na uiszczenie zasądzonej kwoty w całości w ciągu jednego miesiąca od uprawomocnienia się skarżonego postanowienia.

Wskazując na powyższe na mocy art. 368§1 pkt 5 i art. 386§1 k.p.c. wnioskodawczyni wniosła o zmianę zaskarżonego postanowienia w następujący sposób:



w pkt I podpunkt 1a poprzez uznanie, że wartość nieruchomości gruntowych oznaczonych numerami ewidencyjnymi (...) (nieruchomość zabudowana) oraz 83 o łącznej powierzchni 3,70 ha położonych w M., gmina S. wynosi 429.450 zł,



w pkt I podpunkt 1b poprzez uznanie, iż wartość samochodu C. (...) and Country wynosi 37.200 zł,



w pkt I podpunkt 2 poprzez przyznanie prawa własności składników majątku wspólnego wnioskodawczyni i uczestnika postępowania szczegółowo opisanych w podpunktach a – g na rzecz W. S. (1) lub zarządzenie sprzedaży składników opisanych w ppkt 2 a, b, c, d, e, f, g w drodze egzekucji cywilnej,



ustalenie, iż W. C. poniosła nakład z majątku osobistego na majątek wspólny w postaci spłaty zadłużenia w (...) w kwocie 7.217 zl,



w pkt IV poprzez zasądzenie od W. S. (1) na rzecz W. C. stosownej spłaty w wysokości 239.658,50 zł w związku z podziałem majątku wspólnego, przy czym ustalić, że płatność spłaty nastąpi w całości w ciągu 1 miesiąca od chwili uprawomocnienia się orzeczenia sądu drugiej instancji wraz z ustawowymi odsetkami w stosunku rocznym w przypadku opóźnienia w płatności.

Uczestnik postępowania zaskarżył postanowienie w całości, w szczególności zaś w punktach wymienionych niżej we wskazanym zakresie:

I.  1.a w zakresie ustalenia wartości prawa własności nieruchomości gruntowych o powierzchni 3,70 ha, położonych w M., gmina S., objętych Kw (...);

1.b w zakresie ustalenia przynależności samochodu marki C. (...) and Country do majątku dorobkowego stron, jak i w zakresie ustalenia wartości tego pojazdu;

II.  w zakresie oddalenia wniosku o ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym;

III.  w zakresie ustalenia, iż uczestnik dokonał nakładów z majątku odrębnego na majątek wspólny w kwocie jedynie 12.000,00 zł;

IV.  w zakresie wysokości spłaty zasądzonej od uczestnika, co jest konsekwencją zaskarżenia postanowienia w punkcie I;

V, VI, VII i VIII, co jest konsekwencją zaskarżenia postanowienia we wskazanym zakresie.

Zaskarżonemu postanowieniu zarzucił:

- sprzeczność istotnych ustaleń sądu z treścią zebranego materiału dowodowego polegającą na ustaleniu, że jedynym nakładem z majątku odrębnego na majątek wspólny stron była spłata przez uczestnika zadłużenia kredytowego w kwocie 12.000,00 zł w (...) S.A. i że było to jedyne przysporzenie na rzecz wnioskodawczyni uczynione przez uczestnika i nadające się do rozliczenia w tym postępowaniu, a ponadto polegającą na ustaleniu, że F. S. uczyniła darowiznę w kwocie łącznie 150.000,00 zł z zastrzeżeniem opisanym w przepisie art. 33 pkt 2 k.r.i.o. zdanie ostatnie oraz polegającą na ustaleniu, że uczestnik postępowania będzie w stanie spłacić zasądzoną w punkcie IV zaskarżonego orzeczenia kwotę w siedmiu kwartalnych ratach;

- niewyjaśnienie istoty sprawy poprzez niedostateczne ustalenie nadających się do rozliczenia przysporzeń uczynionych z majątku odrębnego uczestnika postępowania, kwestii przyczynienia się stron do powstania majątku wspólnego w rozumieniu przepisu art. 43§3 k.r.i.o. oraz oparciu orzeczenia w zakresie określenia wartości rynkowej nieruchomości stron na opinii biegłego, który przy wycenie budynków nie posługiwał się metodą porównawczą, a odtworzeniową;

- naruszenie przepisu postępowania w postaci art. 233§1 k.p.c. poprzez naruszenie swobodnej oceny dowodów w postaci zeznań świadków F. S. w zakresie przeznaczenia darowizny uczynionej w kwocie 150.000,00 zł na rzecz syna – uczestnika postępowania oraz w zakresie ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym, a także B. S., S. K. i Z. M. w zakresie wniosku o ustanowienie nierównych udziałów w majątku wspólnym, a także w zakresie interpretacji czynności prawnych zabezpieczających uczynionych przez uczestnika z W. P.;

- naruszenie przepisów postępowania, w szczególności przepisu art. 328§2 k.p.c. poprzez zaniechanie wskazania z jakich przyczyn nie uwzględniono uwag uczestnika postępowania do opinii biegłego z zakresu szacowania nieruchomości M. A., w sytuacji gdy wbrew twierdzeniom zawartym w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia przeważająca część określonej wartości nieruchomości wynika z przyjętej metody szacowania wartości budynków metodą odtworzeniową a nie metodą porównawczą analizy rynku nieruchomości.

Uczestnik postępowania wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji.

SĄD OKRĘGOWY ZWAŻYŁ, CO NASTĘPUJE:

Obie apelacje zasługiwały na częściowe uwzględnienie.

Sąd Rejonowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne w zakresie składu majątku wspólnego, stopnia przyczynienia się małżonków do jego powstania oraz zakresu nakładów poniesionych na ten majątek, znajdujące oparcie w zebranych dowodach, które Sąd Okręgowy podziela. Zmiany wymagały natomiast ustalenia w zakresie wartości nieruchomości gruntowych położonych w M. oraz samochodu C. (...) and Country, sposobu podziału ruchomości przyznanych na rzecz W. C. i w konsekwencji rozstrzygnięcie o wysokości i warunkach płatności spłaty należnej wnioskodawczyni.

Podkreślenia wymaga, iż z uwagi na to, że wspólność majątkowa małżonków W. C. i W. S. (1) ustała po zmianie przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 17.06.2004 roku o zmianie ustawy kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 162, poz. 1691), do podziału majątku wspólnego, do zwrotu ewentualnych nakładów i wydatków poczynionych na ten majątek z majątku osobistego bądź z majątku wspólnego na majątek osobisty, stosuje się obecne przepisy. Nowelizacja kodeksu rodzinnego i opiekuńczego z dnia 17.06.2004 roku wprowadziła pewne zmiany w sferze terminologicznej: zastąpiono pojęcie „dorobku” określeniem „majątek wspólny”, pojęcie „majątek odrębny” nazwą „majątek osobisty”, a sformułowanie „wynagrodzenie (…) za inne usługi świadczone osobiście” bardziej odpowiednim „dochody z innej działalności zarobkowej” (art. 31, art. 33). Wskazać należy, że Sąd I instancji stosował zamiennie nową terminologię „majątek osobisty” oraz „majątek odrębny” w dotychczasowym brzmieniu (pkt III postanowienia), przy czym nie miało to wpływu na meritum sprawy.

Zarówno wnioskodawczyni, jaki i uczestnik postępowania zakwestionowali wartość najistotniejszego składnika majątku wspólnego w postaci nieruchomości w M.. Wnioskodawczyni podniosła zarzut zaniżenia wartości nieruchomości, uczestnik postępowania wskazywał, że biegły z zakresu szacowania nieruchomości M. A. przyjął błędną metodę wyceny, bowiem przy wycenie budynków na działce numer (...) zastosował metodę odtworzeniową, co doprowadziło do zawyżenia wartości nieruchomości.

Zarzut wnioskodawczyni sprzeczności istotnych ustaleń Sądu I instancji z treścią zebranego materiału dowodowego jest o tyle zasadny, że Sąd Rejonowy w ustaleniach dotyczących składu majątku wspólnego wskazał aktualną wartość gospodarstwa rolnego w M., obejmującego przedmiotowe działki, w kwocie 429.450 zł (k. 383), podczas gdy do rozliczeń przyjął, jak można wnioskować, wartość nieruchomości obniżoną o 15 %, stosownie do stanowiska biegłego wyrażonego na rozprawie w dniu 3 stycznia 2012 roku (k.280). Sąd Okręgowy w tym kontekście podziela też zarzut uczestnika postępowania naruszenia przepisu art. 328§2 k.p.c. poprzez brak odniesienia się w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia do uwag uczestnika do opinii biegłego M. A. i wskazanie, iż wycena biegłego nie budziła jakichkolwiek zastrzeżeń.

Sąd Okręgowy podzielając stanowisko uczestnika postępowania dotyczące wadliwej metodologii wyceny w opinii sporządzonej w postępowaniu przed Sądem I instancji, dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu szacowania nieruchomości J. J. (2)na okoliczność rynkowej wartości działek oznaczonych numerami geodezyjnymi (...)(zabudowanej) i (...) położonych w M., według stanu na datę ustania wspólności majątkowej małżonków i aktualnych cen. Wskazać należy, że zgodnie z art. 286 k.p.c. dodatkowa opinia biegłego może być przeprowadzana jedynie w razie zaistnienia takiej potrzeby. W przedmiotowej sprawie, w ocenie Sądu Okręgowego, dowód taki był konieczny z uwagi na wynikający z art. 567§ 3 k.p.c. w zw. z 684 k.p.c. obowiązek ustalenia z urzędu wartości majątku ulegającego podziałowi.

Sąd II instancji przyjął wartość nieruchomości na podstawie opinii biegłego sądowego J. J. (2) (opinia – k. 435- 477). Biegły określił wartość działki rolnej nr (...) na kwotę 10.812 złotych, działki rolnej nr (...) na kwotę 20.790 złotych, działki rolnej zabudowanej nr 42 na kwotę 285.411 złotych, działki leśnej nr (...) na kwotę 40.226 złotych; łączną wartość nieruchomości na kwotę 357.239 złotych. Sąd Okręgowy nie podziela zarzutów uczestnika postępowania dotyczących zawyżenia wartości rynkowej działki nr (...) i błędnego przyjęcia nieruchomości porównawczych. Do zarzutów tych biegły szczegółowo i przekonująco odniósł się na rozprawie w dniu 11 stycznia 2013 roku (00:01:53). Wskazał na treść art. 4 pkt 16 ustawy o gospodarce nieruchomościami, mianowicie, iż pod pojęciem nieruchomości podobnej należy rozumieć nieruchomość, która jest porównywalna z nieruchomością stanowiącą przedmiot wyceny ze względu na jej położenie, stan prawny, przeznaczenie, sposób korzystania oraz inne cechy wpływające na jej wartość.

Dowód z opinii biegłego podlega ocenie na podstawie kryteriów zgodności z zasadami logiki, doświadczenia życiowego i wiedzy powszechnej, poziomu wiedzy biegłego, podstaw teoretycznych opinii, a także sposobu motywowania oraz stopnia skuteczności wyrażonych w niej wniosków, bez wkraczania w sferę wiedzy specjalistycznej (wyrok SN z dnia 19 grudnia 1990 r., I PR 148/90, OSP 1991, nr 11-12, poz. 300; postanowienie SN z dnia 7 listopada 2000 r., I CKN 1170/98, OSNC 2001, nr 4, poz. 64). W ocenie Sądu Okręgowego wycena dokonana przez biegłego J. J. (2) jest rzetelna, fachowa i wyczerpująca.

Podnieść należy, że przy wyborze podejścia, metody oraz techniki szacowania nieruchomości, biegły zastosował właściwe normy prawne, wynikające z ustawy o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz. U. z 2004r., Nr 261, poz. 2603 z późn. zm) oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 21 września 2004 roku w sprawie wyceny nieruchomości i sporządzania operatu szacunkowego (Dz.U. Nr 207, poz. 2109 z późn. zm.).

Zgodnie z art. 154 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami, wyboru właściwego podejścia i metody techniki szacowania nieruchomości dokonuje rzeczoznawca majątkowy, uwzględniając w szczególności cel wyceny, rodzaj i położenie nieruchomości, przeznaczenie w planie miejscowym, stan nieruchomości oraz dostępne dane o cenach, dochodach i cenach nieruchomości podobnych. W myśl art. 152 ust. 2 powołanej ustawy wyceny nieruchomości dokonuje się przy zastosowaniu podejść: porównawczego, dochodowego lub kosztowego, albo mieszanego, zawierającego elementy podejść poprzednich. Z kolei stosownie do art. 153 ust. 1 tej ustawy podejście porównawcze polega na określeniu wartości nieruchomości przy założeniu, że wartość ta odpowiada cenom, jakie uzyskano za nieruchomości podobne, które były przedmiotem obrotu rynkowego. Ceny te koryguje się ze względu na cechy różniące nieruchomości podobne od nieruchomości wycenianej oraz uwzględnia się zmiany poziomu cen wskutek upływu czasu. W myśl § 4 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 21 września 2004 roku w sprawie wyceny nieruchomości i sporządzania operatu szacunkowego w podejściu porównawczym stosuje się metodę porównywania parami, metodę korygowania ceny średniej lub metodę analizy statystycznej rynku.

Biegły J. J. (2) określił wartość gruntu rolnego oraz działki rolnej zabudowanej przy zastosowaniu podejścia porównawczego, metodą korygowania ceny średniej, natomiast wartość działki leśnej podejściem mieszanym. Złożona opinia nie budzi wątpliwości Sądu Okręgowego co do poprawności wywiedzionych w niej wniosków.

Prawidłowe ustalenie wartości nieruchomości w M. wymagało uwzględnienia – czego nie uczynił Sąd Rejonowy – że jest ona obciążona wpisaną w dziale IV księgi wieczystej (...) hipoteką kaucyjną do kwoty 158.000 złotych na rzecz (...) Bank (...) Spółka Akcyjna tytułem zabezpieczenia spłaty wierzytelności wynikających z kredytu udzielonego umową Nr (...) z dnia 1 lipca 2008 roku. Zgodnie bowiem z utrwalonym stanowiskiem judykatury, aprobowanym przez doktrynę, przy szacowaniu składników majątku wspólnego należy uwzględnić obciążenia wpływające na rzeczywistą wartość tych składników, w szczególności obciążenia o charakterze prawnorzeczowym, za które ponosi odpowiedzialność każdorazowy właściciel nieruchomości, zwłaszcza obciążenie hipoteką. Wartość tych obciążeń odlicza się zarówno przy ustalaniu składników majątku wspólnego, jak i przy zaliczaniu wartości przyznanej jednemu z małżonków nieruchomości na poczet przysługującego mu udziału w majątku wspólnym (postanowienie SN z dnia 26 października 2011 r., I CSK 41/11, LEX nr 1101323; postanowienie SN z dnia 26 listopada 2009 r., III CZP 103/09, LEX nr 551881;postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 września 2004 r., II CK 538/03, LEX nr 137537; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5 października 2000 r. II CKN 611/99 Lex nr 44021).

Jak wynika z informacji (...) S.A. w W., dotyczącej aktualnego zadłużenia z tytułu kredytu w rachunku bieżącym (...), wynikającego z umowy nr (...), kwota kapitału do spłaty według stanu na dzień 23 stycznia 2013 roku wynosi 46.125,48 złotych (k.502), stąd też Sąd II instancji przyjął faktyczną wartość nieruchomości do rozliczeń w kwocie 311.113,52 złotych (357.239 zł – 46.125,48 zł).

Zarówno wnioskodawczyni, jak i uczestnik postępowania, zgłosili zarzuty dotyczące przyjętej przez Sąd Rejonowy wartości samochodu marki C. (...) and Country, dodatkowo uczestnik kwestionował ustalenia dotyczące zaliczenia tego pojazdu do majątku wspólnego. Sąd Okręgowy w pełni podziela stanowisko Sądu I instancji, iż uczestnik postępowania nie udowodnił twierdzeń o przynależności samochodu do majątku osoby trzeciej - W. P.. Rozbieżności pomiędzy datą nabycia przedmiotowego pojazdu w dniu 11 września 2008 roku i wynikającą z umowy przewłaszczenia z dnia 26 stycznia 2009 roku datą rzekomej pożyczki kwoty 60.000 złotych udzielonej przez W. P. na zakup samochodu C., uprawniały Sąd Rejonowy do oceny, iż samochód stanowi składnik majątku wspólnego, podlegający podziałowi i rozliczeniu.

Apelacja wnioskodawczyni okazała się natomiast uzasadniona w zakresie dotyczącym wartości samochodu marki C.. Nadmienić należy, że Sąd Rejonowy w zaskarżonym postanowieniu (pkt I ppkt 1 b.) ustalił wartość samochodu na kwotę 33.900 złotych, zaś w uzasadnieniu orzeczenia błędnie wskazał, iż z opinii biegłego z zakresu techniki samochodowej i ruchu drogowego C. D. wynika wartość 40.000 złotych (k.385). Podkreślenia wymaga, iż biegły przyjął, że jest to pojazd uszkodzony, co rzutowało na obniżenie przez niego wyliczonej wartości samochodu 37.200 złotych o wartość niezbędnej naprawy – do kwoty 33.900 złotych. Na rozprawie apelacyjnej W. S. (1) dodatkowo wyjaśnił, że samochód uległ uszkodzeniu w kolizji drogowej w 2011 roku. Skutkowało to uznaniem zasadności zarzutu wnioskodawczyni, iż do rozliczenia powinna być przyjęta wyższa wartość samochodu, według jego stanu istniejącego w dacie ustania wspólności majątkowej, bez uwzględnienia późniejszych uszkodzeń. Sąd Okręgowy w oparciu o opinie biegłego podwyższył zatem wartość tego składnika majątkowego do kwoty 37.200 złotych.

Zasadny jest też zarzut wnioskodawczyni w zakresie przyznania na jej rzecz ruchomości stanowiących wyposażenie domu w M., podczas gdy w toku całego postępowania wnosiła ona o przyznanie ich uczestnikowi postępowania. Sąd II instancji przyznał ruchomości wymienione w punkcie I podpunkt 2 a. – g. zaskarżonego postanowienia W. S. (1) mając na uwadze to, że znajdują się na nieruchomości w M., w posiadaniu uczestnika postępowania i to on z nich korzystał po dacie ustania wspólności majątkowej. Wnioskodawczyni wyprowadziła się do wynajmowanego, umeblowanego mieszkania i nie ma uzasadnienia dla przyznania jej tych ruchomości, w tym mebli ogrodowych, czy huśtawki ze zjeżdżalnią, z których nie miałaby wręcz możliwości korzystania, nie dysponując działką. Ruchomości te, o łącznej wartości 4.900 złotych, powiększyły zatem wartość majątku wspólnego, przyznanego uczestnikowi postępowania.

Bezzasadny jest natomiast zarzut braku rozliczenia nakładów z majątku osobistego W. C. na majątek wspólny w postaci spłaconego przez nią kredytu na rzecz Banku (...) w kwocie 7.217 zł na podstawie egzekucji prowadzonej przez Komornika Sądowego B. C. w postępowaniu o sygn. akt Km 256/11. Sąd Rejonowy trafnie przyjął, że wnioskodawczyni nie udowodniła tej okoliczności. Ogólnikowo zeznała, że w sprawie o odwołanie darowizny została zasądzona na jej rzecz „kwota ponad 7 tys. zł”, zajęta przez komornika na pokrycie zobowiązań kredytowych (k.364). W postępowaniu przed Sądem I instancji nie wskazała nawet sygnatury akt komorniczych i nie przedstawiła jakichkolwiek dowodów w celu wykazania poniesionych wydatków związanych z pokryciem wspólnego długu.

Nadmienić należy, że do rozliczenia nakładów z majątku osobistego na majątek wspólny stosuje się regulację wynikającą z art. 45 § 1 i 2 k.r.o. Przepis art. 45 k.r.o. podkreśla odrębność majątku wspólnego i majątków osobistych małżonków oraz reguluje obowiązek rozliczenia w sytuacji przepływu środków z jednego majątku do drugiego. Zgodnie z powyższą regulacją każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny. Nie można żądać zwrotu wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba że zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności (§ 1). Na powyższych zasadach następuje również rozliczenie w sytuacji, gdy dług jednego z małżonków został zaspokojony z majątku wspólnego (§ 3). Nakłady z majątku osobistego na majątek wspólny i spłacone długi podlegają rozliczeniu na wniosek i powinny być udowodnione przez małżonka, który je zgłasza.

Odnosząc się do dalszych zarzutów zawartych w apelacji uczestnika postępowania, Sąd Okręgowy uznaje, że nie zasługują one na uwzględnienie.

Sąd Rejonowy trafnie przyjął, że nie zachodzą przesłanki do ustalenia nierównych udziałów małżonków w majątku wspólnym, dokonał w tym zakresie prawidłowej oceny dowodów, jak i oceny prawnej.

Zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 43 § 1 k.r.o. oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym. Taka zasada odpowiada normalnemu układowi wzajemnych stosunków w małżeństwie, w którym dorobek jest owocem wspólnych starań obojga małżonków, niezależnie od tego w jakiej postaci starania te się przejawiają (postanowienie SN z dnia 28 kwietnia 1972 r., III CRN 626/71 LEX nr 7084). Stosownie do § 2 wskazanego przepisu, z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać, ażeby ustalenie udziałów w majątku wspólnym nastąpiło z uwzględnieniem stopnia, w którym każdy z nich przyczynił się do powstania tego majątku. Ważnym powodem odstąpienia od zasady równych udziałów może być w szczególności naganne postępowanie małżonka, który swoim zachowaniem, zaniedbując swe obowiązki wobec rodziny, nie przyczyniał się do powstania majątku wspólnego. Przesłankę ważnych powodów należy oceniać przez pryzmat zasad współżycia społecznego w tym znaczeniu, że otrzymanie przez małżonka korzyści z tej części majątku wspólnego, do której powstania się nie przyczynił, pozostawałoby w sprzeczności z tymi zasadami. Przyczynienie się do powstania majątku wspólnego polega zaś na całokształcie starań każdego z małżonków o założoną rodzinę i zaspokajanie jej potrzeb (uchwała SN z dnia 26 kwietnia 1995 r., III CZP 41/95, OSNC 1995, nr 9, poz. 121).

Wbrew twierdzeniom uczestnika Sąd I instancji nie dopuścił się naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c. Dokonana ocena dowodów nie nasuwa zastrzeżeń, nie narusza bowiem reguł określonych w tym przepisie. Ocena ta nie nosi cech dowolności i mieści się w ramach swobodnej oceny, której cechą jest bezstronność oraz przestrzeganie zasad logicznego rozumowania i zasad doświadczenia życiowego w wyciąganiu wniosków. Sąd Rejonowy szczegółowo odniósł się do zeznań matki uczestnika F. S. oraz świadków B. S., S. K. i Z. M., wnioskowanych na okoliczność przesłanek z art. 43§ 2 i 3 k.r.o. Sąd Okręgowy podziela ocenę, iż zeznania matki uczestnika były niespójne i pozbawione obiektywizmu, zaś zeznania pozostałych wskazanych świadków - kolegów uczestnika nie były miarodajnym dowodem w sprawie. Sąd Rejonowy dokonał całościowej oceny dowodów, w tym zeznań świadków K. A. i H. S., którzy potwierdzili zaangażowanie wnioskodawczyni przy budowie domu, jej pracę zawodową oraz starania o rodzinę. Sąd Okręgowy podziela stanowisko Sądu Rejonowego, iż materiał dowodowy zgromadzony w sprawie nie daje podstaw do przyjęcia, że wnioskodawczyni nie przyczyniała się do tworzenia majątku wspólnego, stosownie do posiadanych możliwości majątkowych i zarobkowych, że trwoniła majątek wspólny, zaniedbywała obowiązki wobec męża i dzieci. Sąd Rejonowy, wbrew twierdzeniom skarżącego, należycie wyjaśnił kwestię przyczynienia się małżonków do powstania majątku wspólnego w rozumieniu przepisu art. 43 § 3 k.r.o., ich nakładu osobistej pracy przy wychowaniu dzieci i we wspólnym gospodarstwie domowym.

Sąd Okręgowy aprobuje również ustalenia dotyczące zakresu nakładów W. S. (1) poniesionych z majątku osobistego na majątek wspólny. Bezzasadny jest zarzut niewyjaśnienia istoty sprawy w tym zakresie. Sąd Rejonowy prawidłowo przyjął, że uczestnik nie udowodnił nakładów z tytułu darowizny otrzymanej od matki w kwocie 150.000 złotych, przeznaczonej na budowę i wykończenie domu. Ustalenia dokonane przez Sąd I instancji nie pozostają w sprzeczności z zebranymi dowodami, a ocena dowodów nie nasuwa żadnych zastrzeżeń. Sąd Rejonowy trafnie zaakcentował niespójność zgłoszonego żądania i twierdzeń uczestnika postępowania, wskazującego, iż kwota 150.000 złotych była przekazywana przez F. S. na rzecz obojga małżonków. Wbrew zarzutowi uczestnika zeznania F. S. nie potwierdzają przekazywania środków pieniężnych wyłącznie synowi, lecz z zastrzeżeniem wynikającym z art. 33 pkt 2 k.r.o. Zeznania świadka były jednoznaczne: „Ja im dawałam ile mogłam”(k.191), „Przekazałam większą sumę pieniędzy na budowę domu na ręce W.. Nie dawałam dla syna, bo to jest syn” (k.192). Sąd Rejonowy był zatem uprawniony do oceny, że pomoc finansowa ze strony F. S. była czyniona na rzecz małżonków.

Niezasadny jest zarzut uczestnika postępowania sprzeczności istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego materiału dowodowego, a polegającej na ustaleniu, że jedynym nakładem z majątku osobistego uczestnika była spłata przez niego zadłużenia kredytowego w kwocie 12.000 złotych w (...) S.A. i że było to jedyne przysporzenie na rzecz wnioskodawczyni uczynione przez uczestnika nadające się do rozliczenia w tym postępowaniu, jak też zarzut niewyjaśnienie istoty sprawy poprzez „niedostateczne ustalenie nadających się do rozliczenia przysporzeń uczynionych z majątku odrębnego uczestnika postępowania”. Tak formułowane zarzuty wskazują na błędne stanowisko uczestnika postępowania, iż ustalenia w tym zakresie winny być czynione przez sąd z urzędu, podczas gdy nakłady z majątku osobistego na majątek wspólny i spłacone długi powinny być sprecyzowane i udowodnione przez małżonka, który je zgłasza. Sąd Okręgowy podziela ocenę Sądu Rejonowego, iż uczestnik nie wykazał i nie udowodnił swoich roszczeń, poza uwzględnionymi w sprawie. W sytuacji, gdy spłata kredytu zaciągniętego w czasie trwania małżeństwa następowała zarówno w trakcie istnienia wspólności majątkowej, jak i po jej ustaniu, niewystarczające jest powołanie się na aktualną wysokość zadłużenia. Uczestnik powinien był skonkretyzować żądanie oraz wykazać kiedy i jakie kwoty spłacił, co mógł uczynić chociażby poprzez przedstawienie stosownych dowodów spłaty kredytu, ewentualnie zaświadczenia z banku w tym przedmiocie.

Wskazać należy, że zakres mogących podlegać rozpoznaniu w sprawie roszczeń reguluje przepis art. 567 § 1 k.p.c., zgodnie z którym w postępowaniu o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami sąd rozstrzyga także o żądaniu ustalenia nierównych udziałów małżonków w majątku wspólnym oraz o tym, jakie wydatki, nakłady i inne świadczenia z majątku wspólnego na rzecz majątku osobistego lub odwrotnie podlegają zwrotowi. Stosownie zaś do treści art. 567§ 3 k.p.c. w zw. z art. 686 k.p.c. w sprawie o podział majątku wspólnego sąd rozstrzyga o wzajemnych roszczeniach małżonków z tytułu posiadania poszczególnych przedmiotów stanowiących majątek wspólny, pobranych pożytków i innych przychodów, poczynionych nakładów i spłaconych długów w czasie od ustania wspólności ustawowej do chwili podziału majątku wspólnego.

Nadmienić należy, iż Sąd I instancji, uznając, że w odniesieniu do kwoty 12.000 złotych uiszczonej przez W. S. (1) na rzecz (...) S.A. w W. tytułem spłaty zobowiązania kredytowego po ustaniu wspólności majątkowej, istniały podstawy do potraktowania tejże należności jako wydatku z majątku odrębnego uczestnika, podlegającego rozliczeniu w myśl art. 45 k.r.o. powołał błędną podstawę prawną dokonanych rozliczeń. Jako że roszczenie obejmowało okres po dacie ustania wspólności majątkowej podstawę prawną stanowi przepis art. 567§ 3 k.p.c. w zw. z art. 686 k.p.c. (tak też: postanowienie SN z dnia 11 marca 2010 r., IV CSK 429/09, Lex nr 678022).

W ocenie Sądu Okręgowego uczestnik postępowania nie wykazał twierdzeń, iż kredyt wynikający z umowy nr (...) z dnia 1 lipca 2008 roku wygasł w wyniku odnowienia, w związku z zawarciem przez niego z Bankiem (...) S.A. w dniu 20 stycznia 2011 roku Umowy (...) nr (...) (k.429-430). Uczestnik nie złożył kompletnej umowy z dnia 20 stycznia 2011 roku, a jedynie kserokopię jej stron nr 1 i 2 (k.431). Zawarte w uzasadnieniu apelacji uczestnika postępowania stwierdzenie, że na podstawie tej ugody „w istocie nastąpiło zwolnienie z długu wnioskodawczyni”, nie zostało w związku z tym należycie wykazane.

Zgodnie z art. 506 k.c. odnowienie jest umową, przez którą strony doprowadzają do umorzenia jednego zobowiązania, tworząc w jego miejsce nowy stosunek zobowiązaniowy. W myśl zaś art. 374 § 1 k.c. odnowienie dokonane między wierzycielem a jednym z dłużników solidarnych zwalnia współdłużników, chyba że wierzyciel zastrzegł, iż zachowuje przeciwko nim swe prawa. Jak wynika z § 1 ugody jej przedmiotem było określenie zasad spłaty przez uczestnika z tytułu poręczenia kredytu w rachunku bieżącym (...) umowa nr (...) z dnia 1 lipca 2008 roku, udzielonego wnioskodawczyni. Wskazuje to wiec na określoną modyfikację dotychczasowego stosunku prawnego. Z § 5 tejże ugody wynika m.in. utrzymanie w mocy prawnego zabezpieczenia spłaty kredytu w postaci hipoteki kaucyjnej ustanowionej na wspólnej nieruchomości zainteresowanych w M.. Uczestnik nie sprostał zatem w zakresie podnoszonych twierdzeń ciążącym na nim obowiązkom dowodowym.

Z uwagi na uwzględnienie apelacji uczestnika w części dotyczącej wartości nieruchomości, zaś apelacji wnioskodawczyni w zakresie wartości samochodu oraz sposobu podziału, zaskarżone postanowienie podlegało zmianie w punkcie I podpunkt 1 a., I b., punkcie I podpunkt 2 a. – g. oraz w punkcie IV, w zakresie spłaty, jaką uczestnik winien uiścić wnioskodawczyni.

W efekcie przyznania uczestnikowi wszystkich składników majątku wspólnego, otrzymał on prawo własności nieruchomości o wartości 311.113,52 złotych oraz pozostałe składniki o łącznej wartości 59.550 złotych (samochód marki C. o wartości 37.200 złotych, skuter wodny o wartości 8.000 złotych, kwotę 8.600 złotych stanowiącą równowartość zbytego samochodu marki V. (...), samochód Ż. o wartości 700 złotych oraz ruchomości stanowiące przedmioty gospodarstwa domowego, huśtawkę i meble ogrodowe o wartości 5.050 złotych); łącznie majątek o wartości 370.663,52 złotych. Udziały małżonków w tym majątku wnoszą po 185.331,76 złotych. Spłata należna wnioskodawczyni została pomniejszona o kwotę 6.000 złotych z tytułu rozliczenia połowy spłaconego przez uczestnika postępowania kredytu, wobec czego finalnie wyniosła 179.331,76 złotych (185.331,76 zł – 6.000 zł).

Zainteresowani kwestionowali w swoich apelacjach warunki płatności - wówczas dopłaty na rzecz wnioskodawczyni, zasądzonej przez Sąd Rejonowy od uczestnika postępowania w ośmiu ratach kwartalnych. Sąd Okręgowy podziela stanowisko wnioskodawczyni, że tak ustalone warunki płatności naruszają jej interesy i nie opierały się na należytym rozważeniu sytuacji majątkowej i możliwości płatniczych uczestnika postępowania.

Sąd II instancji uznał za zasadne rozłożenie zasądzonej od W. S. (1) na rzecz W. C. spłaty na dwie raty: pierwsza w kwocie 89.331,76 złotych płatna w terminie sześciu miesięcy, druga rata w kwocie 90.000 złotych płatna w terminie dwunastu miesięcy od daty uprawomocnienia się orzeczenia, z odsetkami ustawowymi w razie zwłoki w terminie płatności. Sąd Okręgowy miał na uwadze, że sposób rozłożenia na raty, ich wysokość i terminy płatności, powinien uwzględniać interesy obojga byłych małżonków. Na skutek podziału majątku wspólnego wnioskodawczyni nie otrzymała żadnych składników majątku wspólnego i musi we własnym zakresie zabezpieczyć potrzeby mieszkaniowe własne i dzieci, co wiąże się ze znacznymi kosztami. Spłata ma stanowić swego rodzaju rekompensatę, która jako taka może być odczuwalna jedynie wówczas, gdy zostanie uiszczona w stosunkowo krótkim czasie i w pełnej sumie. W. C. ma zatem prawo oczekiwać spłaty w krótszym terminie niż o to wnosił uczestnik (18 miesięcy karencji, w czasie których spłaty byłyby minimalne, a następnie zasądzenie pozostałej należności), spłata ma bowiem zrekompensować wnioskodawczyni utratę majątku. Zarazem termin ten ma być realny do wykonania dla zobowiązanego tak, aby spłata w rzeczywisty sposób mogła być uiszczona, stąd też Sąd uznał, że nie mogło być uwzględnione żądanie wnioskodawczyni zasądzenia spłaty płatnej w terminie jednego miesiąca od uprawomocnienia się orzeczenia. W ocenie Sądu Okręgowego uczestnik będzie w stanie uiścić spłatę w okresie jednego roku. Wprawdzie ciążą na nim zobowiązania z tytułu spłacanego kredytu, tym niemniej powinien był liczyć się z koniecznością rozliczeń z wnioskodawczynią, na cel spłaty może rozważyć zaciągnięcie dodatkowego kredytu, zbycie którejś z działek niezabudowanych, a sytuacji gdy na rozprawie apelacyjnej deklarował zamiar zbycia zabudowanej nieruchomości oznaczonej numerem 42, roczny okres umożliwi mu podjęcie decyzji majątkowych, które będą zabezpieczały również jego interesy.

Konsekwencją zmiany w zakresie sposobu podziału majątku wspólnego było uchylenie punktu V, dotyczącego obowiązku wydania ruchomości na rzecz wnioskodawczyni oraz korekta rozstrzygnięcia o kosztach sądowych w postępowaniu przed Sądem I instancji w punktach VII i VIII.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy uwzględnił obie apelacje w części na mocy art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. W pozostałym zakresie apelacje zostały oddalone na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

Wydatki Skarbu Państwa w postępowaniu apelacyjnym, związane z wynagrodzeniem biegłego z zakresu szacowania nieruchomości, wyniosły 4.136,93 złotych. Stosownie do równych udziałów w majątku wspólnym Sąd Okręgowy nakazał pobrać z tego tytułu na rzecz Skarbu Państwa od wnioskodawczyni kwotę 2.068,46 złotych i od uczestnika postępowania kwotę 2.068,47 złotych. Podstawą prawną orzeczenia w tym zakresie jest art. 113 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz. U. z 2010r., Nr 90, poz.594 z późn. zm.)

W pozostałym zakresie zainteresowani powinni ponieść koszty związane ze swym udziałem w postępowaniu odwoławczym, stosownie do treści art. 520 § 1 k.p.c.