Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 12 stycznia 2000 r.
II UKN 290/99
Nasilenie dotychczasowych dolegliwości ubezpieczonego w związku z
wypadkiem przy pracy i ograniczenie - także czasowo - zachowanej dotąd zdol-
ności do pracy, może uzasadniać przyznanie renty z tytułu niezdolności do
pracy, która w takim przypadku miałaby charakter wypadkowy w rozumieniu
art. 18 ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków
przy pracy i chorób zawodowych (jednolity tekst: Dz.U. z 1983 r. Nr 30, poz. 144
ze zm.).
Przewodniczący: SSN Jerzy Kuźniar (sprawozdawca), Sędziowie SN: Beata
Gudowska, Barbara Wagner.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 12 stycznia 2000 r. sprawy z wniosku
Władysława K. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w G. o
rentę z tytułu wypadku przy pracy, na skutek kasacji wnioskodawcy od wyroku Sądu
Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 10 grudnia 1998 r. [...]
u c h y l i ł zaskarżony wyrok i sprawę przekazał Sądowi Apelacyjnemu w
Gdańsku do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania kasa-
cyjnego.
U z a s a d n i e n i e
Wyrokiem z dnia 30 czerwca 1998 r. [...] Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubez-
pieczeń Społecznych w Gdańsku z siedzibą w Gdyni oddalił odwołanie wnioskodaw-
cy Władysława K. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych-Oddziału w G. z
dnia 3 lipca 1997 r. odmawiającej przyznania renty inwalidzkiej z tytułu wypadku przy
pracy, stwierdzając na podstawie przeprowadzonego postępowania dowodowego w
tym dowodu z opinii biegłych lekarzy ortopedy i neurologa, że doznany uraz nie upo-
śledza w istotny sposób funkcji kręgosłupa i nie może być obecnie podstawą do
uznania niezdolności do pracy. Należy zauważyć, że orzeczeniem OKiZ w G. z dnia
2
28 października 1996 r. wnioskodawca został zaliczony do III grupy inwalidów w
związku z wypadkiem przy pracy w dniu 22 stycznia 1996 r., w wyniku którego –
przenosząc kosz z pieczywem o wadze około 10 kg – doznał złamania kompresyjne-
go kręgosłupa w odcinku L-4, zaś przyczyną odmowy przyznania świadczenia było
ustalenie organu rentowego, że zdarzenie nie jest wypadkiem przy pracy wobec
braku przyczyny zewnętrznej.
Według Sądu zdarzenie z dnia 22 stycznia 1996 r. samo w sobie nie spowo-
dowało zmian w kręgosłupie (nasilających się od 1993 r.) prowadzących do niezdol-
ności do pracy – co wynika z opinii biegłych – a więc nie może być uznane za przy-
czynę zewnętrzną w rozumieniu art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o
świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (jednolity tekst:
Dz.U. z 1983 r. Nr 30, poz. 144 ze zm.).
Sąd Apelacyjny podzielił stanowisko Sądu pierwszej instancji mające oparcie
w opinii biegłych, iż „zapadnięcie niewielkiej blaszki granicznej górnej nie było złama-
niem niestabilnym i (...) nie upośledziło w sposób istotny funkcji kręgosłupa” i oddalił
apelację wnioskodawcy. W ocenie Sądu osłabiony osteoporozą (chorobą samoistną)
kręgosłup wnioskodawcy, był podatny na złamanie, stąd dźwignięcie kosza z chle-
bem mogło być przyczyną złamania, ale nie może być ono (dźwignięcie) traktowane
jako „nadmierny wysiłek”. „O inwalidztwie skarżącego w ramach III grupy, zadecydo-
wał szereg schorzeń, a nie skutki przebytego złamania kręgu L-2”. Nie ma potrzeby
dokonywania ustaleń czy prawidłowo wnioskodawca został dopuszczony do pracy po
zwolnieniu lekarskim od 1 maja 1995 r. do 17 stycznia 1996 r., „bowiem stan po zła-
maniu kręgu L-2 nie powoduje inwalidztwa chociażby III grupy”.
Powyższy wyrok zaskarżył kasacją wnioskodawca i zarzucając naruszenie
prawa materialnego przez niewłaściwe zastosowanie art. 6 ustawy wypadkowej oraz
naruszenia przepisów postępowania – art. 233 § 1, 328 § 2 i 382 KPC – wniósł o
jego uchylenie i (po uchyleniu także wyroku Sądu pierwszej instancji) przekazanie
sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.
Według skarżącego, okolicznością bezsporną jest, że dźwignięcie kosza z
chlebem doprowadziło do złamania kręgosłupa i było przyczyną zewnętrzną zdarze-
nia, które w związku z tym winno być uznane za wypadek przy pracy. Stwierdzenie,
że złamanie kręgosłupa „samo w sobie” nie jest podstawą do uznania niezdolności
do pracy, nie jest trafne, bowiem po wypadku wnioskodawca nie zachował zdolności
do pracy.
3
Sąd Najwyższy rozważył, co następuje:
Na wstępie należy zauważyć pewną niekonsekwencję Sądu Apelacyjnego,
który podzielając pogląd Sądu pierwszej instancji, iż zdarzenie w dniu 22 stycznia
1996 r. „samo w sobie” nie doprowadziło do niezdolności do pracy, brak więc w nim
przyczyny zewnętrznej, jednocześnie stwierdza, że dźwignięcie kosza z chlebem
„mogło być przyczyną złamania kręgosłupa”, ale nie może być ono kwalifikowane
jako „nadmierny wysiłek”.
W rozpoznawanej sprawie, której przedmiotem jest renta inwalidzka z tytułu
wypadku przy pracy, z naruszeniem art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy wypadkowej, nie od-
niesiono się do samego zdarzenia, w szczególności nie stwierdzono wprost czy ma
ono cechy wypadku przy pracy, wskazując, że skoro nie wywołało inwalidztwa, brak
podstaw do przyznania świadczenia.
Wobec tej niekonsekwencji i nie dokonania właściwej oceny zdarzenia na tle
art. 6 ust. 1 ustawy wypadkowej, należy zauważyć, iż w orzecznictwie Sądu Najwyż-
szego ugruntowany jest pogląd, że przyczyną sprawczą, zewnętrzną, zdarzenia
może być każdy czynnik zewnętrzny zdolny wywołać w istniejących warunkach
szkodliwe skutki. Taką przyczyną jest również nadmierny wysiłek pracownika, za
który u człowieka dotkniętego schorzeniem samoistnym może być uważana praca
wykonywana także jako zadanie codzienne w normalnych warunkach, bowiem tę
nadmierność należy oceniać wedle indywidualnych właściwości, w tym aktualnego
stanu zdrowia pracownika. Przykładem takiego rozumienia nadmiernego wysiłku
mogą być rozważania Sądu Najwyższego zawarte w wyroku z dnia 9 lipca 1991 r., II
PRN 30/91 (Przegląd Sądowy 1992, Nr 7-8), według których nadmierny wysiłek fi-
zyczny nie jest pojęciem abstrakcyjnym, które odnosi się do jakiegoś bliżej nie spre-
cyzowanego stopnia ogólnej odporności organizmu ludzkiego, lecz musi być odno-
szone do konkretnych możliwości psychicznych i fizycznych pracownika. Podobnie
należy ocenić, i nie jest to w judykaturze kwestionowane, jako przyczynę zewnętrzną,
dopuszczenie do pracy pracownika dotkniętego schorzeniem samoistnym, które w
danym dniu czyniło go niezdolnym do pracy. Nawet w przypadku, gdy pracownik, w
świetle zaświadczenia lekarskiego, był zdolny do wykonywania pracy, to
dopuszczenie przez pracodawcę takiego pracownika do pracy na podstawie –
obiektywnie błędnego – zaświadczenia lekarskiego może stanowić zewnętrzną przy-
4
czynę wypadku (tak w jeszcze nieopublikowanych wyrokach Sądu Najwyższego z
dnia 18 sierpnia i 23 listopada 1999 r., II UKN 89/99 i II UKN 208/99).
W tej sytuacji, gdy zdarzenie miało miejsce w niespełna tydzień od dnia po-
wrotu wnioskodawcy do pracy po 9 miesięcznej niezdolności do pracy, jego (zdarze-
nia) kwalifikowanie jako wypadku przy pracy, nie może budzić wątpliwości szczegól-
nie przy ustaleniu, że osłabiony osteoporozą (chorobą samoistną) kręgosłup wnios-
kodawcy był podatny na złamanie. Nie jest wątpliwe, że wnioskodawca został zali-
czony do III grupy inwalidów, przy czym w świetle opinii biegłych, jest to wynikiem
narastających schorzeń kręgosłupa o charakterze samoistnym. Nawet nie kwestio-
nując tej oceny, należy zauważyć, że pogorszenie stanu zdrowia, także w ramach tej
samej grupy inwalidzkiej może stanowić podstawę do przyznania świadczenia.
Gdyby więc okazało się, że stan zdrowia wnioskodawcy po wypadkowym złamaniu
kręgosłupa nasilił dotychczasowe dolegliwości, ograniczając – także przejściowo
(czasowo) – zachowaną dotąd zdolność do pracy, istniałaby podstawa do przyznania
dochodzonego świadczenia. Samo złamanie kręgosłupa (kręgu L2) może nie powo-
dować niezdolności do pracy, ale nałożone na istniejące dolegliwości, może je nasilić
w stopniu ograniczającym dotychczasową zdolność do pracy, co dawałoby podstawę
do przyznania stosownej renty, która w takim przypadku miałaby charakter wypad-
kowy w rozumieniu art. 18 ustawy wypadkowej. Gdy więc okoliczność ta nie została
należycie wyjaśniona, z naruszeniem art. 233 § 1 KPC, kasacja wnioskująca uchyle-
nie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Apelacyjnemu do ponowne-
go rozpoznania jest uzasadniona.
Z tych względów na podstawie art. 39313
§ 1 KPC orzeczono jak w sentencji.
O kosztach orzeczono w myśl art. 108 § 2 w związku z art. 39319
KPC.
========================================