Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 8 lipca 2005 r.
III SPP 120/05
Skarga na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępo-
waniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki złożona w dniu wydania wyroku
rozpoznającego apelację, nie spełnia celu, którym jest przeciwdziałanie prze-
wlekłości postępowania.
Przewodniczący SSN Teresa Flemming-Kulesza, Sędziowie SN: Beata
Gudowska (sprawozdawca), Jerzy Kwaśniewski.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 8 lipca
2005 r. skargi Lilianny C. na przewlekłość postępowania Sądu Apelacyjnego w
Gdańsku [...], przy udziale Prezesa Sądu Apelacyjnego w Gdańsku.
o d d a l i ł skargę.
U z a s a d n i e n i e
Lilianna C. złożyła w dniu 6 kwietnia 2005 r. przez swego pełnomocnika
skargę, w której - na podstawie art. 6 ust. 2 oraz art. 12 ust. 2 ustawy z dnia 17
czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w
postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz.U. Nr 179, poz. 1843,
zwaną dalej „ustawą”) - domagała się stwierdzenia przewlekłości postępowania pro-
wadzonego przed Sądem Apelacyjnym w Gdańsku [...] oraz - na podstawie art. 6 ust.
3 i art. 12 ust. 4 ustawy - wniosła o przyznanie od Skarbu Państwa kwoty 10.000 zł.
W uzasadnieniu podniosła, że pomiędzy wniesieniem apelacji w dniu 22 stycznia
2004 r. a datą wydania zarządzenia o wyznaczeniu rozprawy (14 marca 2005 r.) Sąd
Apelacyjny nie podjął żadnych czynności zmierzających do rozpoznania sprawy w
rozsądnym terminie, mimo że dwukrotnie składała umotywowane wnioski o przyspie-
szenie rozpoznania jej apelacji. Powołując się na zapatrywania Trybunału Praw
Człowieka, które w związku z postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 11 stycznia
1995 r., III ARN 75/94 (OSNAPiUS 1995 nr 9, poz. 106) powinny być uwzględniane
2
przy interpretacji prawa polskiego, podniosła znaczenie dla oceny czasu rozstrzy-
gnięcia sprawy próby skłonienia Sądu do przyspieszenia postępowania oraz brak
właściwej organizacji rozpoznawania spraw przez Sąd Apelacyjny.
Prezes Sądu Apelacyjnego w Gdańsku wniósł o oddalenie skargi, wskazując,
że czas oczekiwania na wyznaczenie terminu rozprawy apelacyjnej wynikał z nad-
miernego obciążenia liczbą spraw w odniesieniu do obsady kadrowej. Wskazał, że
przyczyną długiego oczekiwania przez skarżącą na wyznaczenie terminu rozprawy
apelacyjnej było oczekiwanie w kolejności do rozpoznania 3.732 spraw z zakresu
ubezpieczeń społecznych. W tym czasie wskaźnik szybkości postępowania wynosił
10,56 i przekładał się na około roczny czas oczekiwania. Prezes Sądu wskazał, że
wyczekiwanie dodatkowo wydłużyło się w związku z wniesieniem osobiście w dniu 9
lutego 2005 r. skargi na przewlekłość postępowania przez skarżącą.
Wyrok, którym Sąd Apelacyjny rozpoznał apelację, został wydany w dniu 6
kwietnia 2005 r.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarżąca trafnie podniosła, że sądy mają tak zorganizować pracę, by sprawy
toczące się przed nimi rozpoznawane były w rozsądnych granicach czasowych.
Obowiązek taki wypływa z art. 45 ust. 1 Konstytucji RP oraz z art. 6 Konwencji o
ochronie praw człowieka i podstawowych wolności sporządzonej w Rzymie dnia 4
listopada 1950 r. (Dz.U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 ze zm.) i polega na takim zorgani-
zowaniu systemu jurysdykcyjnego, aby właściwe sądy mogły podołać rozstrzyganiu
spraw sądowych w rozsądnych terminach. Jest to konieczne zwłaszcza przy roz-
strzyganiu spraw uznanych za wymagające szczególnie sprawnych procedur, do któ-
rych zaliczają się sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych. Obowiązują w nich
szczególne zasady procesowe, które wymagają niezwłocznego wstępnego badania
sprawy przez przewodniczącego po jej wniesieniu (art. 467 k.p.c.), podejmowania
przez sąd czynności wyjaśniających (art. 468 k.p.c.), a przede wszystkim ustana-
wiają obowiązek wyznaczenia terminu pierwszej rozprawy tak, aby od daty wniesie-
nia odwołania do wyznaczenia rozprawy nie upłynęło więcej niż dwa tygodnie, chyba
że zachodzą nadzwyczajne, niedające się usunąć przeszkody (art. 471 k.p.c.). Te
dyrektywy mają odpowiednie zastosowanie do postępowania przed sądem drugiej
instancji (art. 391 § 1 k.p.c.) i nie mogą ich niweczyć trudności kadrowe sądów (por.
3
postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 8 marca 2005 r., III SPP 34/05, dotychczas
niepublikowane).
Niewyznaczanie terminu rozprawy apelacyjnej przez ponad rok od daty
wpływu apelacji w sposób oczywisty powoduje przewlekłość postępowania w spra-
wie. Uzasadnienie Prezesa Sądu Apelacyjnego, że przyczyną takiego stanu rzeczy
jest duży wpływ spraw, niemożliwy do opanowania przy istniejącej obsadzie sędziów
orzekających w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, ujawnia trudny do
zaakceptowania brak działań zmierzających do usprawnienia czynności podejmowa-
nych w postępowaniu apelacyjnym. Z tego punktu widzenia przewlekłość postępo-
wania przed Sądem Apelacyjnym jest oczywista, jednakże skarga - mimo trafności w
tym zakresie - nie mogła być uwzględniona, gdyż w pełni aprobowany w judykaturze
Sądu Najwyższego jest pogląd, że nie jest celem postępowania ze skargi na prze-
wlekłość postępowania stwierdzenie faktu przewlekłości i ewentualne zasądzenie
odpowiedniego odszkodowania. Skarga ma charakter wstępny i stanowi doraźną
interwencję przeciwdziałającą trwającej przewlekłości postępowania. Jej funkcją jest
przede wszystkim wymuszenie nadania sprawie odpowiedniego biegu, czemu służy
zarówno samo stwierdzenie przewlekłości postępowania (art. 12 ust. 2 ustawy), jak
też możliwość zalecenia podjęcia przez sąd rozpoznający sprawę co do istoty odpo-
wiednich czynności w wyznaczonym terminie (art. 12 ust. 3 ustawy). Skarga ma za-
pewnić szybką reakcję na trwającą zwłokę w czynnościach sądu (por. mającą moc
zasady prawnej uchwałę siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 16 listopada
2004 r., III SPP 42/04, OSNP 2005 nr 5, poz. 71).
Cele te unaocznia przede wszystkim użyte w art. 2 ust. 1 ustawy w czasie te-
raźniejszym określenie postępowania, którego skarga dotyczy, jako trwającego dłu-
żej niż to konieczne dla wyjaśnienia istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności
faktycznych i prawnych (przewlekłość postępowania), oraz brzmienie art. 4 ust. 1
ustawy, wskazującego jako sąd właściwy do rozpoznania skargi sąd przełożony nad
sądem, przed którym toczy się postępowanie. Decydujące znaczenie ma jednak
przepis art. 5 ust. 1 ustawy stanowiący, że skargę o stwierdzenie, iż w postępowaniu,
którego skarga dotyczy, nastąpiła przewlekłość postępowania, wnosi się w toku po-
stępowania w sprawie.
Z tego punktu widzenia, skarga wniesiona w dniu 6 kwietnia 2005 r., tym sa-
mym, w którym zapadł wyrok Sądu Apelacyjnego rozpoznający rzeczywiście zbyt
4
długo oczekującą apelację skarżącej, nie mogła być uwzględniona (art. 12 ust. 1
ustawy).
========================================

III SPP 120/05

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia