Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 17 stycznia 2006 r.
I UZ 40/05
Rozpoznanie niezaskarżalnego postanowienia o oddaleniu wniosku o
przywrócenie terminu do złożenia wniosku o sporządzenie i doręczenie wyroku
sądu drugiej instancji z uzasadnieniem (art. 380 k.p.c.), w razie uwzględnienia
zażalenia na postanowienie o odrzuceniu tego wniosku, polega na uchyleniu
lub zmianie postanowienia o oddaleniu wniosku o przywrócenie terminu.
Przewodniczący SSN Beata Gudowska, Sędziowie SN: Józef Iwulski (spra-
wozdawca), Zbigniew Myszka.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 17 stycznia
2006 r. sprawy z odwołania Mariusza K. przeciwko Kasie Rolniczego Ubezpieczenia
Społecznego-Oddziałowi Regionalnemu w K. o jednorazowe odszkodowanie z tytułu
wypadku przy pracy rolniczej, na skutek zażalenia ubezpieczonego na postanowienie
Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Krakowie z dnia 25
kwietnia 2005 r. [...]
1. z m i e n i ł zaskarżone postanowienie w punkcie I w ten sposób, że przy-
wrócił ubezpieczonemu Mariuszowi K. termin do złożenia wniosku o doręczenie wy-
roku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Krakowie z dnia 6
września 2004 r. [...] z uzasadnieniem,
2. u c h y l i ł punkt II zaskarżonego postanowienia.
U z a s a d ni e n i e
Wyrokiem z dnia 6 września 2004 r. [...] Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpie-
czeń Społecznych w Krakowie oddalił apelację ubezpieczonego Mariusza K. od wy-
roku Sądu Rejonowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych dla Krakowa-Nowej
Huty w Krakowie z dnia 21 listopada 2003 r. [...]. W dniu 14 września 2004 r. ubezpie-
czony nadał w urzędzie pocztowym wniosek o doręczenie odpisu wyroku z uzasad-
nieniem, składając równocześnie wniosek o przywrócenie terminu do złożenia tego
2
wniosku. Ubezpieczony podał, że przez 7 dni chorował i dopiero w dniu 14 września
2004 r. „wstałem z łóżka, byłem u specjalisty i byłem dopiero dziś złożyć ten wnio-
sek”. Ubezpieczony załączył pismo z dnia 14 września 2004 r. podpisane przez dok-
tor medycyny Ewę M. zatytułowane „Konsultacja”, z którego wynika, że ubezpieczony
„ze względu na silne bóle kręgosłupa od tygodnia nie chodzi”. Sąd Okręgowy zgro-
madził dokumentację lekarską dotyczącą pozostawania przez ubezpieczonego w
leczeniu, a następnie przeprowadził trzy posiedzenia w przedmiocie wniosku o przy-
wrócenie terminu. Na posiedzeniu w dniu 31 stycznia 2005 r. ubezpieczony zeznał,
że na trzy dni przed upływem terminu do złożenia wniosku o doręczenie odpisu wy-
roku potknął się na schodach i upadł. Następnego dnia obudził się i stwierdził, że „nie
może zgiąć się w krzyżach”. Mieszka samotnie. Przez następne 3-4 dni zażywał leki
przeciwbólowe i „właściwie cały czas spał”. W dniu 14 września 2004 r. był u lekarza i
wysłał wniosek o doręczenie wyroku.
Postanowieniem z dnia 25 kwietnia 2005 r. Sąd Okręgowy oddalił wniosek
ubezpieczonego o przywrócenie terminu do złożenia wniosku o sporządzenie i dorę-
czenie odpisu wyroku z uzasadnieniem (pkt 1) oraz odrzucił wniosek o sporządzenie
i doręczenie odpisu wyroku z uzasadnieniem (pkt 2). W uzasadnieniu tego postano-
wienia Sąd Okręgowy wywiódł, że termin do złożenia wniosku o doręczenie wyroku z
uzasadnieniem upłynął 13 września 2004 r., a zatem wniosek złożony w urzędzie
pocztowym w dniu 14 września 2004 r. należy uznać za spóźniony. Sąd nie znalazł
podstaw do uwzględnienia wniosku o przywrócenie terminu do złożenia wniosku o
doręczenie wyroku z uzasadnieniem. Zdaniem Sądu, przesłanką przywrócenia tego
terminu jest wykazanie, że w okresie 7 dni przypadających po wydaniu wyroku, tj. do
13 września 2004 r. zaistniały okoliczności, które spowodowały, iż ubezpieczony bez
swojej winy nie złożył wniosku. Bez wątpienia ubezpieczony cierpi na poważne scho-
rzenia kręgosłupa, okresowo ograniczające swobodę poruszania się. Według Sądu,
nie wykazał jednak, że w okresie od 6 września do 13 września 2004 r. stan zdrowia
uniemożliwił mu zachowanie terminu przez złożenie wniosku osobiście lub przez
osoby trzecie. We wrześniu 2004 r. ubezpieczony odbył dwie wizyty lekarskie w
dniach 7 i 14 września 2004 r., a „wbrew adnotacji w zaświadczeniu wydanym przez
tą Poradnię 19.09.2004 r. [...] w karcie ambulatoryjnej nie odnotowano, że od tygo-
dnia nie chodzi”. Stwierdzono natomiast nasilenie dolegliwości bólowych kręgosłupa i
konieczność rehabilitacji. W karcie ambulatoryjnej brak również informacji o pogor-
szeniu stanu zdrowia na skutek wypadku, który miał zaistnieć w okresie od 6 wrze-
3
śnia do 13 września 2004 r. Ubezpieczony był leczony w W. Szpitalu Klinicznym w
okresie od 23 listopada 2004 r. do 17 grudnia 2004 r. i w dniu 24 listopada 2004 r.
został poddany operacji. Przed hospitalizacją stan zdrowia zezwolił mu na stawien-
nictwo w Sądzie w dniu 6 września 2004 r., wysłanie w dniu 14 września 2004 r.
wniosku o doręczenie wyroku z uzasadnieniem, zgłoszenie się do Poradni Przykli-
nicznej w K. i wysłanie faxem pism wraz z załącznikami. Po hospitalizacji ubezpie-
czony był w stanie udać się osobiście do kancelarii adwokackiej i udzielić w dniu 31
stycznia 2004 r. pełnomocnictwa adwokatowi, nie mógł natomiast stawić się w tym
dniu na wezwanie Sądu w celu przesłuchania. Sąd Okręgowy uznał, że stan zdrowia
ubezpieczonego w okresie od 6 września do 13 września 2004 r. pozwalał mu na
osobiste lub przez osoby trzecie złożenie wniosku o doręczenie wyroku z uzasadnie-
niem, a powoływanie się na zły stan zdrowia ma na celu usprawiedliwienie braku sta-
ranności, jakiej można wymagać od strony dbającej należycie o swoje interesy.
Na postanowienie to zażalenie wniósł ubezpieczony, który powtórzył swoje
twierdzenia co do zdarzeń, które uniemożliwiły mu złożenie w terminie wniosku o
doręczenie wyroku z uzasadnieniem.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Na wstępie wymaga rozważenia dopuszczalność zażalenia, gdyż zgodnie z
art. 3941
§ 2 k.p.c. w sprawach, w których przysługuje skarga kasacyjna, zażalenie
przysługuje także na postanowienie sądu drugiej instancji kończące postępowanie w
sprawie, z wyjątkiem postanowień, o których mowa w art. 3981
, a także postanowień
wydanych w wyniku rozpoznania zażalenia na postanowienie sądu pierwszej instan-
cji. W zakresie dotyczącym oddalenia wniosku o przywrócenie terminu zaskarżone
postanowienie nie kończy postępowania w sprawie (por. uzasadnienie uchwały
składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 31 maja 2000 r., III ZP 1/00,
OSNAPiUS 2000 nr 24, poz. 887; OSNC 2001 nr 1, poz. 1; OSP 2001 nr 5, poz. 76 z
glosą W. Broniewicza; Przegląd Sądowy 2001 nr 5, s. 122 z glosą J. Smólskiego). Za
postanowienie kończące postępowanie należy natomiast uznać postanowienie od-
rzucające wniosek o doręczenie odpisu wyroku sądu drugiej instancji z uzasadnie-
niem. Złożenie wniosku o doręczenie orzeczenia sądu drugiej instancji z uzasadnie-
niem (jeżeli jest wymagane) i ewentualnie doręczenie tego orzeczenia jest bowiem
warunkiem skutecznego złożenia kasacji; obecnie skargi kasacyjnej (por. postano-
4
wienia Sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia 1996 r., I PKN 45/96, OSNAPiUS 1997
nr 14, poz. 254; z dnia 7 lutego 1997 r., II UZ 25/96, OSNAPiUS 1998 nr 3, poz. 103;
z dnia 2 czerwca 1997 r., I PKN 136/97, OSNAPiUS 1998 nr 2, poz. 44; z dnia 30
stycznia 1998 r., III CKU 106/97, Prokuratura i Prawo 1998 nr 6, poz. 39; z dnia 19
kwietnia 1999 r., II CZ 23/99, OSNC 1999 nr 11, poz. 195; z dnia 10 marca 2000 r., IV
CZ 18/00, OSNC 2000 nr 10, poz. 181; z dnia 26 kwietnia 2001 r., II CZ 146/00,
OSNC 2001 nr 12, poz. 180; Przegląd Sądowy 2002 r. nr 7-8, s. 202 z glosą A.
Zielińskiego; z dnia 7 stycznia 2003 r., I PZ 104/02, OSNP 2004 nr 13, poz. 231; PiP
2004 nr 10, s. 122 z glosą A. Świątkowskiego; z dnia 17 lipca 2003 r., II UZ 36/03,
OSNP 2004 nr 10, poz. 178). Trafność zaskarżonego postanowienia w tej części za-
leży od oceny zasadności złożonego wraz z zażaleniem wniosku o przywrócenie ter-
minu. Orzeczenie w przedmiocie tego wniosku nie podlega odrębnemu zaskarżeniu,
ale zgodnie ze stosowanym odpowiednio art. 380 k.p.c., w tym zakresie postanowie-
nie to podlega rozpoznaniu na wniosek strony (por. postanowienia Sąd Najwyższego
z dnia 23 października 2002 r., II CZ 109/02, LEX nr 75273; z dnia 17 maja 2002 r., I
CZ 31/02, LEX nr 55094 oraz z dnia 4 marca 2005 r., II UZ 72/04, OSNP 2005 nr 20,
poz. 325). Wprawdzie ubezpieczony w zażaleniu nie złożył wyraźnie wniosku o roz-
poznanie postanowienia w zakresie niezaskarżalnego orzeczenia co do wniosku o
przywrócenie terminu, ale praktycznie w całości zażalenie dotyczy tego przedmiotu.
Według art. 168 § 1 k.p.c., jeżeli strona nie dokonała w terminie czynności pro-
cesowej bez swojej winy, sąd na jej wniosek postanowi przywrócenie terminu. W pi-
śmie zawierającym wniosek o przywrócenie terminu należy uprawdopodobnić oko-
liczności uzasadniające wniosek (art. 169 § 2 k.p.c.), natomiast przywrócenie terminu
zależy od wykazania przez stronę braku winy w niezachowaniu terminu. Rozpozna-
jąc wniosek o przywrócenie terminu, sąd w celu dokonania oceny, czy uchybienie
terminu nastąpiło z winy strony, powinien brać pod uwagę wszystkie ustalone w spra-
wie okoliczności (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 lipca 1999 r., I PKN
273/99, OSNAPiUS 2000 nr 20, poz. 757), oceniając zebrany materiał według reguł
określonych w art. 233 § 1 k.p.c. (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 6 maja
1999 r., I PKN 184/99, OSNAPiUS 2000 nr 13, poz. 516). Sąd powinien więc prze-
prowadzić odpowiednie postępowanie dowodowe, a przynajmniej skorzystać z możli-
wości odebrania od osoby wezwanej odpowiednich wyjaśnień - art. 216 k.p.c. (por.
postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5 lutego 1999 r., III CKN 1211/98, OSNC
1999 nr 7-8, poz. 139). Według Sądu Okręgowego, stan zdrowia ubezpieczonego w
5
okresie od 6 września do 13 września 2004 r. pozwalał mu na osobiste lub przez
osoby trzecie złożenie wniosku o doręczenie wyroku z uzasadnieniem. W założeniu
tego poglądu leży więc uznanie, że okoliczności usprawiedliwiające przekroczenie
terminu muszą występować w ciągu całego okresu, w którym czynność procesowa
mogła być dokonana. Nie jest to pogląd trafny. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem,
niezawinione przez stronę zdarzenie, uniemożliwiające dokonanie czynności proce-
sowej, choćby zaistniało dopiero w ostatnim dniu terminu, musi być uznane za oko-
liczność usprawiedliwiającą przywrócenie terminu w rozumieniu art. 168 k.p.c. (po-
stanowienia Sądu Najwyższego z dnia 9 października 1986 r., IV PZ 82/86, OSNCP
1988 nr 1, poz. 15 oraz z dnia 20 marca 1969 r., III CRN 461/68, niepublikowane).
Ubezpieczony wykazuje, że w trzech ostatnich dniach terminu wystąpiło u niego nasi-
lenie choroby usprawiedliwiające przekroczenie terminu. Okoliczności te wykazał w
stopniu dostatecznym, w szczególności swoimi zeznaniami, które są wiarygodne,
gdyż potwierdza je zaświadczenie lekarskie z dnia 14 września 2004 r. Nie przeczy
temu brak odnotowania nasilenia choroby w karcie ambulatoryjnej, gdyż w takiej kar-
cie nie muszą być wymienione wszystkie okoliczności dotyczące wizyty u lekarza.
Ustalony przez Sąd Okręgowy stan zdrowia ubezpieczonego w okresie poprzedzają-
cym bieg terminu do złożenia wniosku o doręczenie odpisu wyroku oraz w okresie po
tym terminie potwierdza stan zdrowia ubezpieczonego i uwiarygodnia jego zeznania
co do niemożności złożenia wniosku w okresie ostatnich trzech dni przed upływem
terminu. Wskazane przez Sąd zachowania ubezpieczonego świadczące o tym, że
mógł podejmować różne czynności, dotyczą okresów poprzedzających lub następu-
jących po dniach, w których według ubezpieczonego nie mógł on podjąć czynności
procesowej. Nie mogą więc mieć one decydującego znaczenia. Dokonana przez Sąd
Okręgowy ocena dowodów dotyczących faktów związanych z usprawiedliwieniem
przekroczeniu terminu nie może być więc uznana za wszechstronną w rozumieniu
art. 233 § 1 k.p.c. Należy uznać, że ubezpieczony wykazał okoliczności usprawiedli-
wiające niezachowanie przez niego terminu, gdyż jego zeznania w tym zakresie są
wiarygodne.
Sąd Najwyższy w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę uważa, że rozpo-
znanie niezaskarżalnego postanowienia (art. 380 k.p.c.), w tym przypadku postano-
wienia o oddaleniu wniosku o przywrócenie terminu, w razie uwzględnienia zażalenia
polega na uchyleniu lub zmianie tego postanowienia, a nie tylko na uchyleniu posta-
nowienia w części podlegającej zaskarżeniu. Jeżeli art. 380 k.p.c. pozwala na rozpo-
6
znanie takiego niezaskarżalnego postanowienia, to tym samym pozwala na dokona-
nie jego zmiany lub uchylenia (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 maja
2002 r., I CZ 31/02, LEX nr 55094). Z tych względów należało zmienić zaskarżone
postanowienie w tej części i przywrócić ubezpieczonemu termin do złożenia wniosku
o doręczenie odpisu wyroku z uzasadnieniem. Równocześnie należało uchylić za-
skarżone postanowienie w części dotyczącej odrzucenia wniosku o doręczenie od-
pisu wyroku z uzasadnieniem (art. 39816
w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c.).
========================================