Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CZ 95/07
POSTANOWIENIE
Dnia 12 października 2007 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Józef Frąckowiak (przewodniczący)
SSN Marek Sychowicz
SSN Katarzyna Tyczka-Rote (sprawozdawca)
w sprawie ze skargi K. H., B. J., M. J. R.
i M. H.
o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego wyroku
Sądu Okręgowego w W. z dnia 13 września 2005 r.
w sprawie z powództwa […]
przeciwko B. N. i M. R.-N.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 12 października 2007 r.,
zażalenia powódek: […]
na postanowienie Sądu Okręgowego w W.
z dnia 6 czerwca 2007 r.,
1) uchyla zaskarżone postanowienie w stosunku do
powódek K. H. i M. J. R.;
2) oddala zażalenie w pozostałym zakresie.
Uzasadnienie
2
Sąd Okręgowy postanowieniem z dnia 6 czerwca 2007 r. odrzucił skargę
powódek K. H., B. J., M. J. R. o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego
orzeczenia Sądu Okręgowego z dnia 13 września 2005 r., jako nieprawidłowo
opłaconą.
Powódki w zażaleniach na to postanowienie zarzuciły naruszenie art. 1302
§ 3
k.p.c. oraz art. 100 § 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych
w sprawach cywilnych (Dz.U. nr 167, poz. 1398 ze zm.) i wniosły o jego uchylenie.
Podniosły, że K. H. i M. J. R. uiściły należne opłaty, natomiast B. J. korzystała ze
zwolnienia od kosztów sądowych.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
1. Poza sporem pozostaje fakt, że jedynie powódka B. J. korzystała ze zwolnienia od
kosztów sądowych w całości i to wyłącznie w sprawie, w której zapadło orzeczenie,
objęte zapoczątkowującą niniejsze postępowanie skargą o stwierdzenie jego
niezgodności z prawem.
Obowiązujące przepisy, zarówno kodeksu postępowania cywilnego, jak i ustawy
z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (u.o.k.s. -
Dz.U. nr 167, poz. 1398 ze zm.) nie zawierają regulacji z której można byłoby
wywieść wniosek, że zwolnienie od tych kosztów udzielone w konkretnej
sprawie na etapie rozpoznawczym rozciąga się także na postępowanie
wywołane wniesieniem skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem wydanego
w niej prawomocnego orzeczenia. W ustawach tych brak bowiem przepisów,
które precyzyjnie określałby procesowy zakres udzielonego całkowitego zwolnienia.
Nie budzi jedynie wątpliwości, że zwolnienie od kosztów przyznawane jest
w zindywidualizowanej podmiotowo i przedmiotowo sprawie (art. 105 ust. 1
u.o.k.s.) oraz że zwolnienie takie, przyznane w postępowaniu rozpoznawczym
obowiązuje także w postępowaniu egzekucyjnym (art. 771 k.p.c.).
W postanowieniu z dnia 20 października 2006 r. (IV CZ 77/06, niepubl.)
Sąd Najwyższy przyjął, że sądowe zwolnienie od kosztów jest skuteczne
również w postępowaniu wywołanym wniesieniem skargi kasacyjnej, uznając,
że w istocie toczy się ono w tej samej sprawie. Jednak w późniejszym
postanowieniu z 23 stycznia 2007 r. (III CZ 3/07) Sąd ten zaprezentował
3
odmienny pogląd, akcentując istotę zmian, jakie nastąpiły w postępowaniu
kasacyjnym z chwilą wejścia w życie ustawy z dnia 22 grudnia 2004 r.
o zmianie ustawy - kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy - prawo
o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 2005 r., Nr 13, poz. 98).
Postępowanie to stało się postępowaniem szczególnym, pozostającym poza
strukturami sądów powszechnych, a jego celem jest wyłącznie kontrola
legalności prawomocnego orzeczenia Sądu drugiej instancji.
Argumentacja, która skłoniła Sąd Najwyższy do odmowy rozciągnięcia
zwolnienia od kosztów sądowych na postępowanie kasacyjne staje się jeszcze
bardziej wyrazista przy rozważaniu powiązań między rozpoznawaną sprawą
a postępowaniem ze skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem wydanego
w niej orzeczenia. Związek ten jest specyficzny i jeszcze słabszy.
W postanowieniach z dnia 14 czerwca 2005 r. (V CZ 61/05, niepubl.)
i z 23 marca 2007 r. (V CZ 18/07, Lex nr 274243) Sąd Najwyższy wyjaśnił, przy
rozstrzyganiu kwestii, czy umocowanie adwokata lub radcy prawnego do
reprezentowania strony skarżącej w sprawie o stwierdzenie niezgodności
z prawem prawomocnego orzeczenia może wynikać z treści pełnomocnictwa
udzielonego temu pełnomocnikowi w sprawie zakończonej prawomocnie
orzeczeniem kwestionowanym w skardze - że postępowanie wszczęte skargą
o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia,
uregulowane w art. 4241
- 42412
k.p.c., nie jest kontynuacją postępowania
zakończonego kwestionowanym orzeczeniem sądu, ani nawet nadzwyczajnym
środkiem zaskarżenia, takim jak skarga kasacyjna i skarga o wznowienie
postępowania, gdyż nie zmierza do zmiany bądź uchylenia tego orzeczenia.
Jest nadzwyczajnym środkiem umożliwiającym dochodzenie roszczenia
odszkodowawczego od Skarbu Państwa na podstawie art. 417 § 1 k.c. za
niezgodną z prawem działalność orzeczniczą sądu jako władzy publicznej
i stanowi niezbędny prejudykat do dochodzenia takiego odszkodowania.
Sprawa o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia jest
zatem sprawą odrębną wobec zakończonej prawomocnie sprawy, ma inny
przedmiot i w istocie nawet inną tożsamość zainteresowanych stron. Wobec
tego bez przepisu zawierającego regulację analogiczną jak zawarta w art. 771
4
k.p.c. nie można przyjmować, że zwolnienie od kosztów sądowych udzielone
przez sąd w postępowaniu rozpoznawczym działa także w postępowaniu
przewidzianym w art. 4241
- 42412
k.p.c.
W związku z powyższym, skoro powódka B. J. przyznawała, że nie opłaciła
skargi, jej zażalenie podlegało oddaleniu na podstawie art. 39814
k.p.c. w zw. z art.
3941
§ 1 i 3 k.p.c.
2. Nie można natomiast odmówić racji skarżącym K. H. i M.J.R., że w stosunku do
nich odrzucenie skargi nastąpiło z naruszeniem art. 1302
§ 3 k.p.c. Jak wynika z akt,
w przedmiotowej sprawie każda z powódek wniosła odrębną skargę, choć
zamieszczoną w jednym piśmie, lecz skierowaną przeciwko dotyczącej jej części
orzeczenia. Uiszczona przez pełnomocnika skarżących opłata w łącznej kwocie 162
zł odpowiadała wymaganym opłatom od skargi wniesionej przez K. H. i M. J. R.
(po 81 zł). Taka interpretacja nie wymagała nawet występowania do powódek
o wyjaśnienie ich intencji, bowiem była pochodną podanej przez skarżące wartości
przedmiotu zaskarżenia w ich skargach. W tym zakresie stanowisko Sądu
Okręgowego nie może się więc ostać, co uzasadnia uchylenie zaskarżonego
postanowienia w stosunku do powódek K. H. i M. J. R., na podstawie art. 39815
§
1 k.p.c. w zw. z art. 3941
§ 1 i 3 k.p.c., gdyż opłaciły one wniesioną skargę.
Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13