Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CSK 402/07
POSTANOWIENIE
Dnia 31 stycznia 2008 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Dariusz Zawistowski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Marek Sychowicz
SSN Hubert Wrzeszcz
w sprawie z wniosku (...) Okręgowej Izby Inżynierów Budownictwa
przy uczestnictwie (...) Okręgowej Izbie Inżynierów Budownictwa w Z.
o wpis prawa własności,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 31 stycznia 2008 r.,
skargi kasacyjnej wnioskodawcy
od postanowienia Sądu Okręgowego w Z. z dnia 31 stycznia 2007 r., sygn. akt VI Ca
(…),
uchyla zaskarżone postanowienie i przekazuje sprawę Sądowi Okręgowemu w Z.
do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania
kasacyjnego
Uzasadnienie
Sąd Rejonowy w Z. postanowieniem z dnia 24 sierpnia 2006 r. oddalił wniosek
(...) Okręgowej Izby Inżynierów Budownictwa o wpis prawa własności do księgi
wieczystej kw nr Z(...)/6. Sąd ten przyjął, że brak było podstawy prawnej do likwidacji
(...) Okręgowej Izby Inżynierów Budownictwa w Z. w oparciu o uchwałę Krajowej Rady
Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa, a tym samym do uznania wnioskodawcy za jej
następcę prawnego. W tej sytuacji jedynym dokumentem stwierdzającym przejście
prawa własności byłby akt notarialny zawierający oświadczenie o przeniesieniu prawa
2
własności nieruchomości, bowiem art. 158 k.c. dla przeniesienia prawa własności
nieruchomości wymaga zachowania formy aktu notarialnego. Wnioskodawca domagał
się zaś wpisania go w księdze wieczystej jako właściciela wyłącznie na podstawie
dokumentu jakim była uchwała Krajowej Rady Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa z
dnia 15 lutego 2006 r. Dlatego też w ocenie Sądu pierwszej instancji wniosek podlegał
oddaleniu.
Apelacja wnioskodawcy od tego postanowienia została oddalona przez Sąd
Okręgowy w Z. postanowieniem z dnia 31 stycznia 2007 r. Sąd drugiej instancji
odwołując się do treści uchwały Krajowej Rady Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa z
dnia 15 lutego 2006 r. w sprawie trybu wprowadzania zmian organizacyjnych w zakresie
obszarów działania okręgowych izb na terenie województwa X. stwierdził, że jej podjęcie
nie spowodowało, iż likwidowana na mocy uchwały (...) Okręgowa Izba Inżynierów
Budownictwa w Z. przestała być wieczystym użytkownikiem gruntu i właścicielem
znajdującego się na nim budynku. Aby utraciła ona status właściciela nieodzownym było
zawarcie stosownej umowy w formie aktu notarialnego, gdyż do przeniesienia własności
nieruchomości konieczne jest zachowanie formy aktu notarialnego. Ponieważ
wnioskodawca nie wykazał przejścia na niego własności nieruchomości nie doszło do
naruszenia art. 31 § 1 i art. 34 ustawy o księgach wieczystych i hipotece i z tego
względu apelacja podlegała oddaleniu.
Skarga kasacyjna wnioskodawcy została oparta o podstawę naruszenia prawa
materialnego (art. 3983
§ 1 pkt 1 k.p.c.), skarżący zarzucił w niej błędną wykładnię art.
6268
§ 2 k.p.c. oraz art. 34 w zw. z art. 31 ustawy o księgach wieczystych i hipotece. W
oparciu o te zarzuty wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia oraz
poprzedzającego go postanowienia Sądu Rejonowego w Z. z dnia 24 sierpnia 2006 r. i
przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Sąd Okręgowy w Z. przy rozpoznaniu apelacji nie dokonał oceny skutków
uchwały podjętej przez Krajową Radę Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa z dnia 15
lutego 2006 r. dla istnienia (...) Okręgowej Izby Inżynierów Budownictwa w Z. jako osoby
prawnej. Stwierdził jedynie, że nie utraciła ona statusu właściciela nieruchomości, której
dotyczył wniosek, z uwagi na brak zawarcia umowy przenoszącej własność
nieruchomości. Nie można zatem przyjąć, aby w zaskarżonym orzeczeniu została
zakwestionowana legalność uchwały organu samorządu zawodowego inżynierów
budownictwa. Nie był zatem zasadny zarzut naruszenia art. 6268
§ 2 k.p.c.
3
Trafnie skarżący zarzucił natomiast naruszenie art. 34 w zw. z art. 31 ustawy z
dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (Dz. U. z 2001 r. Nr 124, poz.
1361 ze zm. - dalej uokwih). Nie znajdował bowiem uzasadnienia wyrażony przez Sąd
Okręgowy pogląd jakoby przejście własności nieruchomości, jako podstawa dokonania
wpisu w księdze wieczystej, mogło być wykazane wyłącznie poprzez sporządzoną w
formie aktu notarialnego umowę przenoszącą własność. Nie ulega bowiem wątpliwości,
że przejście prawa własności nie następuje wyłącznie w wyniku czynności prawnych.
Ma ono miejsce także w przypadku pochodnego nabycia prawa własności z mocy
prawa, gdy przesłanką jego nabycia jest status poprzedniego właściciela, co w praktyce
występuje najczęściej przy dziedziczeniu.
Sąd Najwyższy w szeregu orzeczeniach wskazał wprost również na inne wypadki
prowadzące do przejścia własności nieruchomości i rodzaj dokumentów, które nie mając
formy notarialnych umów przenoszących własność nieruchomości, są na gruncie art. 34
uokwih wystarczające dla dokonania w oparciu o nie wpisu prawa w księdze wieczystej.
Przykładowo w wyroku z dnia 16 marca 2005 r. (II CK 700/04) oraz postanowieniu z
dnia 14 stycznia 2005 r. (III CK 177/04) odniósł się do przypadku uchwały wspólników
spółki cywilnej o wystąpieniu ze spółki oraz oświadczenia o wystąpieniu ze spółki jako
tego rodzaju dokumentu. W postanowieniu z dnia 16 marca 2005 r. (IV CK 495/05) do
wypadku połączenia spółek akcyjnych i dowodu w postaci odpisu z rejestru
przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym. Dowód przejścia prawa własności
mogą niewątpliwie stanowić również decyzje administracyjne i orzeczenia sądowe.
Uwzględniając powyższe należało uznać skargę kasacyjną za uzasadnioną
i uchylić zaskarżone postanowienie na podstawie art. 39815
§ 1 k.p.c.
Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13