Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 20 lutego 2008 r.
III PK 69/07
Przepis art. 38 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (jed-
nolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 ze zm.) przyznaje właściwemu or-
ganowi uprawnienie do odwołania dyrektora szkoły z pełnionej funkcji nie tylko
przypadkach zawinionego zachowania tego dyrektora, ale także, gdy jest to ko-
nieczne ze względu na prawidłowe funkcjonowanie kierowanej przez niego pla-
cówki oświatowej.
Przewodniczący SSN Kazimierz Jaśkowski, Sędziowie: SN Andrzej Wróbel,
SA Jolanta Pietrzak (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 20 lutego
2008 r. sprawy z powództwa Jana B. przeciwko Zespołowi Szkolnemu w C. o uchy-
lenie odwołania ze stanowiska pracy, na skutek skargi kasacyjnej powoda od wyroku
Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Siedlcach z dnia 23
maja 2007 r. [...]
o d d a l i ł skargę kasacyjną.
U z a s a d n i e n i e
Powód Jan B. początkowo wystąpił z pozwem przeciwko Jerzemu L. - Wój-
towi Gminy C., domagając się uchylenia decyzji o odwołaniu go ze stanowiska dy-
rektora Zespołu Szkolnego w C. oraz zasądzenia odszkodowania z powodu utra-
conych zarobków i uszczerbku na zdrowiu. Ostatecznie jednak cofnął pozew prze-
ciwko wójtowi Gminy w C. i zrzekł się roszczenia, a wniósł powództwo przeciwko Ze-
społowi Szkolnemu w C., domagając się ustalenia, że odwołanie go ze stanowiska
dyrektora Zespołu Szkolnego w C. było bezpodstawne, zasądzenia na jego rzecz
odszkodowania z tytułu bezpodstawnego odwołania z funkcji dyrektora w wyso-
kości trzymiesięcznego dodatku funkcyjnego w kwocie 2.998,50 zł, odszkodowania
w kwocie 11.694,69 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 1 października 2004 r.
2
z powodu rozwiązania stosunku pracy z dniem 30 września 2004 r. bez zachowania
trzymiesięcznego terminu wypowiedzenia, kwoty 807,78 zł tytułem wyrównania za-
siłku chorobowego za wrzesień 2004 r., kwoty 8707,44 zł tytułem ekwiwalentu
za 8 tygodni urlopu wypoczynkowego w 2003 r. wraz z odsetkami od dnia wnie-
sienia pozwu oraz kosztów zastępstwa procesowego w podwójnej wysokości.
Wyrokiem z dnia 28 grudnia 2006 r. Sąd Rejonowy-Sąd Pracy i Ubezpie-
czeń Społecznych w Siedlcach oddalił powództwo Jana B. i zasądził od powoda
na rzecz pozwanego Zespołu Szkolnego w C. kwotę 1.800 zł tytułem zwrotu kosz-
tów zastępstwa procesowego.
Podstawą tego rozstrzygnięcia były następujące ustalenia faktyczne. Powód
zatrudniony był w Zespole Szkolnym w C., Publicznej Szkole Podstawowej w C. od
16 sierpnia 1960 r. w pełnym wymiarze czasu pracy kolejno na stanowiskach: nau-
czyciela, zastępcy kierownika Szkoły, dyrektora Szkoły, gminnego dyrektora Szkół,
dyrektora Szkoły, dyrektora Zespołu Szkolnego oraz nauczyciela. W dniu 18 wrześ-
nia 2003 r. Wójt Gminy C., po rozpoznaniu wniosku Jana B., nie wyraził zgody na
wyznaczenie mu terminu urlopu za 2003 r. argumentując to faktem braku wcze-
śniejszej zgody organu prowadzącego na wykorzystanie urlopu wypoczynkowego
poza okresem wakacji oraz niewystępowaniem w tej sytuacji wyjątkowego wypadku.
Jan B. był niezdolny do pracy: w 2002 r. - 22 dni, w 2003 r. - 107 dni, w 2004 r. –
103 dni. Wójt Gminy C. w dniu 21 lipca 2004 r. zwrócił się do M. Kuratora
Oświaty w W. o wydanie zgody na odwołanie Jana B. w trybie art. 38 ust. 1 pkt 2
ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, a M. Kurator Oświaty w
W. pismem z dnia 4 sierpnia 2004 r. wyraził pozytywną opinię w sprawie odwołania
powoda. W dniu 17 sierpnia 2004 r. Jan B. otrzymał odwołanie go ze stanowi-
ska dyrektora Zespołu Szkolnego w C. z dniem 23 sierpnia 2004 r. na podstawie
art. 38 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty bez roz-
wiązania stosunku pracy. Jako podstawę odwołania wskazano częstą nieobec-
ność Jana B. w pracy spowodowaną niezdolnością do pracy z powodu cho-
roby, potwierdzoną zaświadczeniami lekarskimi. Niezdolność ta wpływała nieko-
rzystnie na prawidłowe funkcjonowanie szkoły w zakresie dydaktyczno - wycho-
wawczym, organizacyjnym i administracyjno - gospodarczym. W dniu 24 sierpnia
2004 r. Jan B. otrzymał od wójta Gminy C. pismo zawierające wypowiedzenie
dodatku funkcyjnego z dniem 31 sierpnia 2004 r. W dniu 25 sierpnia 2004 r. powód
otrzymał na piśmie propozycję przeniesienia go na stanowisko nauczyciela Pu-
3
blicznego Gimnazjum w C., a następnie zaproponowano mu ograniczenie wymiaru
zatrudnienia w Zespole do 11/18 etatu z proporcjonalnym zmniejszeniem wynagro-
dzenia. Na obie propozycje powód nie wyraził zgody. Jan B. pismem z dnia 21
września 2004 r. zaproponował odejście z pracy z dniem 30 września 2004 r.
W odpowiedzi otrzymał propozycję zawarcia porozumienia stron, na mocy któ-
rego stosunek pracy z nim zostanie rozwiązany na podstawie art. 20 ust. 2 Karty
Nauczyciela i zostanie mu wypłacona odprawa w wysokości 6 miesięcznego wyna-
grodzenia zasadniczego. Jan B. miał złożyć podanie o przejście z dniem 30 wrze-
śnia 2004 r. na emeryturę i strony miały zrezygnować z zawiadamiania związ-
ków zawodowych i Rady Powiatu M. Jan B. wyraził zgodę na rozwiązanie z nim
stosunku pracy na podstawie art. 20 Karty Nauczyciela pod warunkiem wywiązania
się pracodawcy ze zobowiązań wynikających z tego przepisu. Powód wnioskował
jednocześnie o przeniesienie go na emeryturę z dniem 1 października 2004 r. Pi-
smem z dnia 30 września 2004 r. pełniąca obowiązki dyrektora Zespołu Szkolnego
w C. Beata W. rozwiązała z Janem B. stosunek pracy na podstawie art. 20 ust. 1
pkt 2 Karty Nauczyciela z dniem 30 września 2004 r. Jan B. otrzymał odprawę w
wysokości 6 miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego. W dniu 25 października
2004 r. powód otrzymał świadectwo pracy.
Wobec poczynionych ustaleń Sąd Rejonowy uznał, że roszczenia powoda są
w całości niezasadne, podnosząc w uzasadnieniu, że odwołanie powoda nastąpiło
na podstawie art. 38 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie
oświaty (jednolity tekst: Dz.U. z 1996 r. Nr 67, poz. 329 ze zm.) w związku z art. 17
ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (jednolity tekst:
Dz.U. z 2003 r. Nr 118, poz. 1112 ze zm.), który to przepis stanowi, że organ,
który powierzył nauczycielowi stanowisko kierownicze w szkole lub w placówce w
przypadkach szczególnie uzasadnionych, po uzyskaniu pozytywnej opinii kurato-
ra oświaty może odwołać nauczyciela ze stanowiska kierowniczego w czasie roku
szkolnego bez wypowiedzenia. Odwołanie takie nie pociąga za sobą rozwiązania
stosunku pracy w szkole, a odwołany dyrektor powraca na stanowisko nauczy-
ciela zajmowane przed powierzeniem mu stanowiska.
W ocenie Sądu pierwszej instancji częsta absencja chorobowa powoda w
pracy mogła zostać uznana za szczególnie uzasadniony przypadek w rozumie-
niu powołanego przepisu, jako że „szczególnie uzasadniony przypadek” to
wszelkie przypadki, zarówno zawinione jak niezawinione przez dyrektora, które
4
uniemożliwiają mu wykonywanie powierzonej funkcji. Na poparcie swego stanowi-
ska Sąd przywołał orzeczenie Sądu Najwyższego z 10 stycznia 2003 r. (I PK 74/02,
OSNP 2004 nr 13, poz. 221), w którym Sąd ten przyrównał czynność odwołania
dyrektora ze stanowiska do czynności prawa pracy zmieniającej treść stosunku
pracy. Bezsporne w sprawie jest, że powód w latach 2003 i 2004 był długotrwale
niezdolny do pracy (w 2003 r. - 107 dni, w 2004 r. - 59 dni). Te powtarzające się
nieobecności w pracy dyrektora, mimo że usprawiedliwione, bo spowodowane
chorobą, miały negatywny wpływ na funkcjonowanie placówki oświatowej i nie po-
zwalały na osiągnięcie celu zamierzonego w umowie o pracę, gdyż powodowały
dezorganizację pracy i konieczność zastępowania go oraz niepełną realizację pro-
gramu nauczania.
W ocenie Sądu pierwszej instancji spełniona została też druga przesłanka
wymieniona w art. 38 ust. 1 pkt 2 ustawy o systemie oświaty, skoro przed podję-
ciem przez wójta Gminy w C. decyzji o odwołaniu powoda ze stanowiska dyrektora
dysponował on pozytywną opinią Kuratora Oświaty w W. Odnośnie do zarzutu braku
pouczenia w piśmie odwołującym powoda ze stanowiska o prawie do odwołania
się do sądu pracy Sąd stwierdził, że pouczenie to ma charakter instrukcyjny, a
jego brak nie może stanowić podstawy roszczeń pracownika z art. 45 § 1 k.p. czy
art. 56 § 1 k.p. Natomiast brak w oświadczeniu o odwołaniu nazwiska osoby od-
wołanej nie miał prawnego znaczenia, bowiem w dacie jego dokonania w Zespole
Szkolnym w C. był tylko jeden dyrektor i był nim Jan B. Nadto Sąd stwierdził, że
uzasadnienie decyzji organu prowadzącego jest jasne, szczegółowe i niebudzą-
ce wątpliwości. Dlatego Sąd uznał, że odwołanie powoda ze stanowiska dyrektora
pozwanego było prawidłowe. Sąd doszedł także do przekonania, że pozwany prawi-
dłowo, zgodnie z art. 41 ust. 2 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadcze-
niach pieniężnych w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. Nr 60, poz. 636 ze
zm.), pomniejszył podstawę zasiłku chorobowego powoda o składnik wynagrodze-
nia w postaci dodatku funkcyjnego. Dlatego roszczenie o zasądzenie kwoty 807,78
zł tytułem wyrównania zasiłku chorobowego za wrzesień 2004 r. uznał za niemające
podstawy prawnej i podlegające oddaleniu. Również niezasadne było, zdaniem
Sądu, roszczenie powoda o zasądzenie kwoty 8.707,44 zł tytułem ekwiwalentu za
urlop wypoczynkowy za 2003 r., skoro w czasie gdy w pozwanym Zespole prze-
prowadzany był remont, tj. w 2003 r., powód nie dysponował poleceniem lub
zgodą organu prowadzącego szkołę na niewykorzystanie urlopu wypoczynko-
5
wego w czasie ferii szkolnych i nie zwracał się do wójta o zgodę na wykorzy-
stanie urlopu w późniejszym terminie. Nie spełnił zatem wymogów art. 64 ust. 1 i art.
66 ust. 1 ustawy Karta Nauczyciela. Dlatego też brak jest przesłanek do zasądze-
nia na jego rzecz ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy. W ocenie
Sądu również bezzasadne okazało się roszczenie powoda o odszkodowanie za
rozwiązanie umowy o pracę. Zdaniem Sądu pierwszej instancji negocjacje stron, a
przede wszystkim wola przejścia powoda na emeryturę z dniem 1 października
2004 r. świadczą o tym, że zgodnym zamiarem stron było rozwiązanie stosunku
pracy na mocy art. 20 ust. 1 pkt 2 Karty Nauczyciela bez zachowania okresu
wypowiedzenia i wypłata jedynie odprawy w wysokości 6-miesięcznego wyna-
grodzenia zasadniczego.
Wyrokiem z dnia 23 maja 2007 r. Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Siedlcach oddalił apelację powoda i obciążył go obowiązkiem zwrotu
kosztów zastępstwa procesowego na rzecz pozwanego. Sąd Okręgowy podzielił
ustalenia faktyczne i zapatrywania prawne Sądu pierwszej instancji. Po pierwsze,
Sąd Okręgowy stwierdził, że wskazane okoliczności w postaci częstych nieobec-
ności powoda w pracy powodujących niemożność bieżącego podejmowania
decyzji dotyczących pracy szkoły w zakresie dydaktyczno-wychowawczym, organi-
zacyjnym i administracyjno - gospodarczym mogą być uznane za szczególnie uza-
sadniony przypadek uzasadniający odwołanie powoda z funkcji dyrektora. Sąd
Okręgowy powołał się w tym względzie na poczynione w sprawie ustalenia potwier-
dzające konieczność zastępowania dyrektora w zarządzaniu szkołą, organizowa-
nia zastępstw w nauczaniu przedmiotów wykładanych przez powoda oraz nie-
pełną realizację z tego powodu programu nauczania geografii (zeznania
świadków i informacja dla Wojewódzkiego Kuratora Oświaty) oraz na okoliczność,
że nieobecność powoda w pracy w kolejnych latach wynosiła: w 2003 r. - 107 dni
oraz w 2004 r. 54 dni i w kontekście powyższych okoliczności była wystarczają-
cym powodem do odwołania go z funkcji dyrektora Szkoły. Po drugie, Sąd Okrę-
gowy uznał, że odwołanie powoda z funkcji dyrektora z dniem 31 sierpnia 2004 r.
wywołało skutek w postaci zaprzestania wypłaty dodatku funkcyjnego i tym samym
wyłączenia go z podstawy zasiłku chorobowego od 1 września 2004 r. Po trzecie, z
treści pisemnych oświadczeń powoda oraz zastępcy dyrektora Szkoły wynikało, że
sposób i termin rozwiązania stosunku pracy został wspólnie uzgodniony, a to
wskazuje na rozwiązanie stosunku pracy w trybie porozumienia. W tym stanie rze-
6
czy uznać należało, że Sąd pierwszej instancji dokonał właściwej oceny sposobu
rozwiązania stosunku pracy z powodem. Wszakże w piśmie z dnia 20 września
2004 r. powód wyraził wolę negocjowania swojego odejścia z pracy, a w piśmie z
dnia 30 września 2004 r. wyraził zgodę na rozwiązanie stosunku pracy z dniem 30
września 2004 r. w oparciu o art. 20 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nau-
czyciela pod warunkiem wywiązania się przez pracodawcę z zobowiązań wynikają-
cych z tego artykułu i bez angażowania Oddziału ZNP i Rady Powiatu. Jednocze-
śnie powód prosił o przeniesienie go z dniem 1 października 2004 r. na emeryturę.
W odpowiedzi na to pismo pracodawca w tym samym dniu wyraził zgodę na roz-
wiązanie stosunku pracy w oparciu o art. 20 ust. 1 pkt 2 Karty Nauczyciela, zgod-
nie z pismem powoda z dnia 30 września 2004 r. i zobowiązał się do wypłaty sze-
ściomiesięcznej odprawy. Z powyższych oświadczeń stron wynikało, że powód
chciał negocjować swoje odejście z pracy a pracodawca na to się zgodził. Ustalo-
no wspólnie zarówno termin rozwiązania stosunku pracy jak i warunki jego roz-
wiązania, czyli wypłatę sześciomiesięcznej odprawy. Żadna ze stron nie wspomi-
nała ani o zachowaniu pełnego okresu wypowiedzenia, ani o jego skróceniu, a
zatem nie była to okoliczność podlegająca negocjacjom. Ponadto, okres wypo-
wiedzenia miałby zastosowanie w przypadku wypowiedzenia stosunku pracy, a
więc jednostronnego oświadczenia pracodawcy. Sytuacja taka nie miała miejsca w
niniejszej sprawie ponieważ obie strony stosunku pracy negocjowały sposób, ter-
min i warunki rozwiązania umowy o pracę.
Błędny jest zatem pogląd apelującego, że stosunek pracy został rozwiąza-
ny w trybie wypowiedzenia ze skróceniem okresu wypowiedzenia. Samo powołanie
się przez pracodawcę w piśmie z dnia 30 września 2004 r. na art. 20 ustawy Karta
Nauczyciela i użycie określenia - rozwiązuję z Panem stosunek pracy - nie zmienia
charakteru prawnego rozwiązania stosunku pracy, gdyż decydują o tym okoliczno-
ści faktyczne, jakie miały miejsce przy rozwiązywaniu stosunku pracy. W tym sa-
mym piśmie użyto także określenia „zgodnie z pismem z dnia 30 września 2004 r. i
wyrażoną w nim zgodą”, co wskazuje na uzgodnienie rozwiązania stosunku pracy.
Sąd Okręgowy uznał, że prawidłowe było również przyjęcie przez Sąd pierw-
szej instancji braku uprawnień powoda do dodatkowego urlopu, gdyż wbrew obo-
wiązującym w tym zakresie przepisom prawa powód nie dysponował ani uprzed-
nią, ani późniejszą zgodą organu prowadzącego szkołę na wykorzystanie urlopu
poza okresem ferii szkolnych. Nie było także obiektywnej potrzeby angażowania się
7
powoda w przeprowadzany w Szkole remont, gdyż remont ten przeprowadzał
Urząd Gminy jako inwestor. Wykonawca nie miał obowiązku uzgadniania z powo-
dem kwestii dotyczących remontu Szkoły. Sam fakt przebywania powoda w Szkole
w czasie remontu w związku z zamieszkiwaniem przez powoda w mieszkaniu na
terenie Szkoły nie daje podstaw do udzielenia urlopu poza okresem ferii szkolnych.
Skargę kasacyjną od tego wyroku wywiódł powód zarzucając naruszenie
prawa materialnego, tj. art. 38 ust.1 pkt 2 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o syste-
mie oświaty, poprzez błędną jego wykładnię i przyjęcie, iż w niniejszej sprawie za-
chodzi „przypadek szczególnie uzasadniony” dający podstawę do odwołania powoda
z funkcji dyrektora Zespołu Szkolnego w C. w czasie roku szkolnego bez wypowie-
dzenia; art. 41 ust.2 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z
ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, poprzez błędną jego
wykładnię i przyjęcie, iż powodowi nie przysługuje wyrównanie zasiłku chorobowego
za wrzesień 2004 r.; art. 20 ust.1, 3 i 5 oraz art. 66 ust.1 i 2 ustawy z dnia 26 stycznia
1982 r. Karta Nauczyciela, poprzez błędną jego wykładnię i przyjęcie, iż wobec
rozwiązania z powodem jako nauczycielem umowy o pracę za porozumieniem stron
nie należy się mu odszkodowanie z art. 20 ust.5 Karty Nauczyciela z powodu skróce-
nia okresu wypowiedzenia umowy, „a poza tym powodowi nie przysługuje ekwiwalent
pieniężny za niewykorzystany urlop wypoczynkowy za rok szkolny 2002/2003 z
uwagi na brak zgody organu prowadzącego na niewykorzystanie tego urlopu w cza-
sie letnich ferii”.
Wskazując na przytoczone podstawy skarżący domagał się uchylenia zaskar-
żonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgo-
wemu - Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Siedlcach oraz zasądzenia
zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Żaden z zarzutów zawartych w skardze kasacyjnej nie okazał się zasadny.
Po pierwsze, brak podstaw do twierdzenia, że naruszony został art. 38 ust. 1 pkt 2
ustawy o systemie oświaty. Wbrew bowiem wywodom skarżącego wskazany w po-
wołanym przepisie „przypadek szczególnie uzasadniony” nie może być utożsamiany
wyłącznie z sytuacjami dającymi podstawę do rozwiązania stosunku pracy bez wy-
powiedzenia z winy pracownika. Okoliczność, że powołany przepis przewiduje moż-
8
liwość pozbawienia nauczyciela funkcji kierowniczej bez wypowiedzenia nie oznacza,
że przyczyny odwołania z funkcji winny być tożsame z przyczynami pozwalającymi
na rozwiązanie stosunku pracy w tym trybie. Nie wynika to wszak z treści całego po-
wołanego przepisu, skoro wśród okoliczności uzasadniających odwołanie z funkcji
kierowniczej bez wypowiedzenia art. 38 przewiduje w ust.1 pkt 1 lit. b ustalenie nega-
tywnej oceny pracy lub negatywnej oceny wykonywania zadań wymienionych w art.
34a ust. 2. Ten ostatni przepis stanowi natomiast, że organ prowadzący szkołę lub
placówkę sprawuje nadzór nad jej działalnością w zakresie spraw finansowych i ad-
ministracyjnych, z uwzględnieniem odrębnych przepisów. W zakresie wymienionym
w ust. 1 nadzorowi podlega w szczególności: 1) prawidłowość dysponowania przy-
znanymi szkole lub placówce środkami budżetowymi oraz pozyskanymi przez szkołę
lub placówkę środkami pochodzącymi z innych źródeł, a także gospodarowania mie-
niem; 2) przestrzeganie obowiązujących przepisów dotyczących bezpieczeństwa i
higieny pracy pracowników i uczniów; 3) przestrzeganie przepisów dotyczących or-
ganizacji pracy szkoły i placówki. Niewątpliwie w art.38 ust.1 pkt 1 lit. b wskazano
zatem takie przyczyny odwołania, które muszą być zawinione przez dyrektora szkoły.
Z kolei w pkt 2 powołany przepis również przewiduje możliwość odwołania z funkcji
kierowniczej bez wypowiedzenia w czasie roku szkolnego ale w „przypadkach
szczególnie uzasadnionych” po zasięgnięciu opinii kuratora oświaty.
Zestawienie treści tych dwóch przepisów uzasadnia wniosek, że zamiarem
ustawodawcy było przyznanie właściwemu organowi uprawnienia do odwołania dy-
rektora szkoły z pełnionej funkcji także w innych przypadkach niż zawinione działania
lub zaniechania tegoż dyrektora, jeśli okaże się to konieczne ze względu na prawi-
dłowe funkcjonowanie kierowanej przez taką osobę placówki oświatowej. Zasadność
tego wniosku potwierdza przewidziana w cytowanym przepisie konieczność uzyska-
nia opinii właściwego kuratora oświaty. Taka regulacja bowiem zapewnia wpływ nie-
zależnego od władz gminnych organu na decyzję w tym przedmiocie i tym samym
kontrolę prawidłowego stosowania przepisu odwołującego się do sytuacji wyjątko-
wych, a także zabezpiecza przed pochopnym korzystaniem z tego rozwiązania.
Zarówno w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego, jak i w orzecz-
nictwie Sądu Najwyższego, przyjmuje się, że uchwała zarządu gminy o odwołaniu
dyrektora szkoły podstawowej w oparciu o art. 38 pkt 2 ustawy o systemie oświaty
powinna zawierać odpowiednie uzasadnienie (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia
19 lutego 1997 r., III RN 3/97, OSNAPiUS 1997 nr 19, poz. 369 oraz wyrok Sądu
9
Najwyższego z dnia 9 grudnia 2003 r., I PK 103/03, OSNP 2004 nr 21, poz. 371),
jako że zakres swobody organu gminy przy odwołaniu nauczyciela ze stanowiska
dyrektora szkoły jest ograniczony przepisami prawa oświatowego, a sfera uznania
tego organu jest co prawda znaczna, ale niepełna, bo musi on uwzględniać między
innymi ograniczenia wyraźnie ustanowione w art. 38 ustawy o systemie oświaty.
Przepis ten - jako stwarzający gwarancje dla stabilności stosunku zatrudnienia nau-
czycieli - musi być zarówno przez organy decydujące, jak i przez organy nadzoru-
jące, a także sprawujące kontrolę legalności decyzji podejmowanych w tym zakresie
(także przez sąd pracy), traktowany ze szczególną uwagą. Jeśli bowiem ustawo-
dawca stwarza dla pewnych wyraźnie określonych grup pracowników (w tym przy-
padku nauczycieli) szczególne i dosyć rygorystyczne gwarancje, to rzeczą organów
kontroli prawnej jest dołożenie wszelkich starań, by gwarancje te stały się rzeczywi-
ście funkcjonujące w praktyce. W wyroku z dnia 19 lutego 1997 r., III RN 3/97, Sąd
Najwyższy stwierdził, że art. 38 pkt 2 ustawy o systemie oświaty przewiduje możli-
wość odwołania nauczyciela „w przypadkach szczególnie uzasadnionych”, co ozna-
cza, że zarówno ocena, jak i uznanie organu, który powierzył nauczycielowi stanowi-
sko kierownicze, a następnie odwołuje go z tego stanowiska, nie mogą mieć cha-
rakteru dowolnego lub arbitralnego, lecz powinny być dokładnie i szczegółowo wy-
wiedzione oraz uargumentowane w uzasadnieniu podjętej decyzji (uchwały), zaś ów
wywód i argumentacja powinny podlegać wnikliwej kontroli zarówno organów nad-
zoru, jak i sądu.
W rozpatrywanej sprawie jako podstawę odwołania wskazano częstą nie-
obecność Jana B. w pracy spowodowaną niezdolnością do pracy z powodu
choroby, która to nieobecność wpływała niekorzystnie na prawidłowe funkcjono-
wanie szkoły w zakresie dydaktyczno - wychowawczym, organizacyjnym i admini-
stracyjno - gospodarczym. Z wiążących Sąd Najwyższy w postępowaniu kasacyj-
nym ustaleń wynika, że absencja chorobowa powoda rzeczywiście była znaczna i -
co ważniejsze - wpływała negatywnie na funkcjonowanie szkoły, a przed dokona-
niem odwołania Wójt Gminy w C. zasięgnął opinii Kuratora Oświaty w W. przed-
stawiając mu wskazane wyżej okoliczności skłaniające go do podjęcia takiej decy-
zji i uzyskał pozytywną opinię tegoż Kuratora. W tym stanie rzeczy uznać należy,
że odwołanie powoda z funkcji dyrektora nie naruszało art. 38 ust.1 pkt 2 ustawy o
systemie oświaty.
10
Konsekwencją powyższej konkluzji jest bezzasadność także drugiego z za-
rzutów dotyczącego naruszenia art. 41 ust. 2 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o
świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macie-
rzyństwa, poprzez przyjęcie, iż powodowi nie przysługuje wyrównanie zasiłku cho-
robowego za wrzesień 2004 r. Skoro odwołanie powoda z funkcji dyrektora było pra-
widłowe to zasadne było również wyłączenie dodatku funkcyjnego - już nienależnego
- z podstawy wymiaru zasiłku chorobowego.
Chybiony jest także zarzut naruszenia art. 20 ust. 1, 3 i 5 Karty Nauczyciela.
Powołany przepis w ust. 3 stanowi, iż rozwiązanie stosunku pracy z przyczyn okre-
ślonych w ust. 1 następuje z końcem roku szkolnego po uprzednim trzymiesięcznym
wypowiedzeniu, z zastrzeżeniem ust. 4, zaś w ust. 5, iż okres wypowiedzenia może
być skrócony do 1 miesiąca, z tym, że w takim wypadku nauczycielowi przysługuje
odszkodowanie za pozostałą część okresu wypowiedzenia w wysokości wynagro-
dzenia liczonego jak za okres urlopu wypoczynkowego. Okres, za który przysługuje
odszkodowanie, wlicza się nauczycielowi pozostającemu w tym okresie bez pracy do
okresu zatrudnienia. Odwołując się do treści cytowanych przepisów powód twierdził,
że skoro pozwany rozwiązał z nim stosunek pracy na podstawie art. 20 Karty Nau-
czyciela to winien wypłacić mu nie tylko odprawę przewidzianą w ust. 2 ale także od-
szkodowanie za okres wypowiedzenia. Stanowisko powoda na akceptację nie zasłu-
guje. Nie można przecież zapominać o tym, że w rozpatrywanej sprawie to powód
nie godząc się na proponowane przez pozwanego warunki dalszego zatrudnienia
wystąpił z inicjatywą rozwiązania stosunku pracy i przejścia na emeryturę z dniem 1
października 2004 r. Negocjacje w tym względzie toczyły się między stronami we
wrześniu 2004 r. a ostateczne stanowisko powoda zostało przedstawione w dniu 30
września 2004 r. Niewątpliwie zatem sytuacja, jaka w rozpatrywanej sprawie zaist-
niała, różni się od sytuacji przewidzianej w treści powołanych przez powoda przepi-
sów. Powoływane uregulowanie dotyczy przypadku kiedy rozwiązanie stosunku
pracy z nauczycielem następuje z inicjatywy pracodawcy i w terminie wybranym
przez tegoż pracodawcę. W takiej sytuacji oczywiste jest, że to tenże pracodawca
winien ponosić finansowe konsekwencje swego wyboru w tym względzie. Tymcza-
sem w rozpatrywanej sprawie termin rozwiązania stosunku pracy został wybrany
przez powoda i zaakceptowany przez pracodawcę. W takim przypadku obciążanie
go dodatkowo obowiązkiem wypłaty odszkodowania za skrócenie okresu wypowie-
dzenia nie znajduje uzasadnienia. W tym miejscu wypada przypomnieć, że ustawo-
11
dawca przewidział rozróżnienie tego typu sytuacji na gruncie uregulowań kodekso-
wych dotyczących ogółu pracowników, przewidując prawo do odszkodowania w razie
skrócenia okresu wypowiedzenia z inicjatywy pracodawcy w art. 361
k.p. i nie przewi-
dując takiego prawa w przypadku umownego ustalenia wcześniejszej daty rozwiąza-
nia stosunku pracy w art.36 § 6 k.p.
Wreszcie chybiony jest także zarzut naruszenia art. 66 ust.1 i 2 Karty Nauczy-
ciela. Powołany przepis stanowi, że w razie niewykorzystania urlopu wypoczynkowe-
go w całości lub części w okresie ferii szkolnych z powodu niezdolności do pracy
wywołanej chorobą lub odosobnieniem w związku z chorobą zakaźną, urlopu macie-
rzyńskiego, odbywania ćwiczeń wojskowych albo krótkotrwałego przeszkolenia woj-
skowego - nauczycielowi przysługuje urlop w ciągu roku szkolnego, w wymiarze uzu-
pełniającym do 8 tygodni. Urlop uzupełniający w ciągu roku szkolnego przysługuje
również dyrektorowi i wicedyrektorowi szkoły, którzy na polecenie lub za zgodą orga-
nu prowadzącego szkołę nie wykorzystali urlopu w czasie ferii szkolnych z powodu
wykonywania zadań zleconych przez ten organ lub prowadzenia w szkole inwestycji
albo kapitalnych remontów. W razie niewykorzystania przysługującego urlopu wypo-
czynkowego z powodu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy, powołania do
zasadniczej służby wojskowej albo do odbywania zastępczo obowiązku tej służby, do
okresowej służby wojskowej lub do odbywania długotrwałego przeszkolenia wojsko-
wego - nauczycielowi przysługuje ekwiwalent pieniężny za okres niewykorzystanego
urlopu, nie więcej jednak niż za 8 tygodni w odniesieniu do nauczycieli, o których
mowa w art. 64 ust. 1, a nie więcej niż za 35 dni roboczych w odniesieniu do nauczy-
cieli, o których mowa w art. 64 ust. 3. Wyraźnie zatem uprawnienie do skorzystania z
urlopu uzupełniającego zostało powiązane z uprzednim poleceniem lub zgodą orga-
nu prowadzącego szkolę na niewykorzystanie urlopu w okresie ferii szkolnych. Z
wiążących ustaleń faktycznych wynika, że powód takim poleceniem lub zgodą nie
dysponował, a skoro tak to nie mógł nabyć prawa do urlopu uzupełniającego i tym
samym do ekwiwalentu pieniężnego za taki urlop.
Z przytoczonych względów skarga kasacyjna podlegała oddaleniu na mocy
art. 39814
k.p.c.
========================================