Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 18 marca 2008 r.
II PZ 1/08
Pismem, które nie zostało należycie opłacone jest zarówno pismo, od
którego w ogóle nie została uiszczona opłata lub opłatę uiszczono po upływie
terminu, jak i pismo, od którego wniesiono opłatę w niepełnej wysokości, a
także pismo, które zostało opłacone w inny sposób niż określony w § 2
rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 31 stycznia 2006 r. w sprawie
sposobu uiszczania opłat sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. Nr 27, poz.
199) w związku z art. 9 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądo-
wych w sprawach cywilnych (Dz.U. Nr 167, poz. 1398 ze zm.).
Przewodniczący SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec (sprawozdawca),
Sędziowie: SN Roman Kuczyński, SA Jolanta Pietrzak.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 18 marca
2008 r. sprawy z powództwa Mariusza P., Hanny P., Jadwigi P. i Marzanny H. prze-
ciwko Skarbowi Państwa reprezentowanemu przez Ministra Skarbu Państwa o za-
płatę, na skutek zażalenia powodów Mariusza P. i Hanny P. na postanowienie Sądu
Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Bydgoszczy z dnia 19 listo-
pada 2007 r. [...]
o d d a l i ł zażalenie.
U z a s ad n i e n i e
Postanowieniem z dnia 19 listopada 2007 r., Sąd Okręgowy w Bydgoszczy od-
rzucił skargi kasacyjne powodów Mariusza P., Hanny P. i Jadwigi P. z uwagi na ich
nieopłacenie w terminie. Sąd Okręgowy wskazał, że pełnomocnik powodów, wyko-
nujący zawód radcy prawnego, opłacił skargi kasacyjne opłatami podstawowymi w
kwocie 30 zł w formie bezgotówkowej - przelewami z dnia 29 października 2007 r.
Opłaty te uiszczone zostały wprawdzie z momentem wniesienia skarg kasacyjnych,
jednak wadliwość tych czynności procesowych wynikała z faktu dokonania przele-
2
wów bankowych na rachunek bankowy niewłaściwego Sądu. Strona powodowa do-
konała bowiem wpłat na rachunek bieżący dochodów Sądu Rejonowego w Bydgosz-
czy zamiast na rachunek Sądu Okręgowego w Bydgoszczy. Tymczasem użyty w § 2
ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 31 stycznia 2006 r. zwrot „wła-
ściwy sąd”, na którego bieżący rachunek należy uiszczać opłaty sądowe, oznacza
ten sąd, w którym - w przypadku opłat od środków odwoławczych (także nadzwy-
czajnych środków zaskarżenia jak skarga kasacyjna) - dokonuje się wstępnych
czynności sądowych, których celem jest sprawdzenie zachowania terminu ich wnie-
sienia oraz warunków formalnych, prawidłowości i terminowości uiszczenia opłat. W
przypadku skarg kasacyjnych jest to sąd drugiej instancji, za pośrednictwem którego
wnosi się te skargi do Sądu Najwyższego. Skargi kasacyjne powodów opłacone zo-
stały na rachunek bieżących dochodów tego sądu, który w niniejszej sprawie nie
orzekał w pierwszej ani drugiej instancji. Okoliczność ta wskazuje, że skargi kasacyj-
ne nie zostały właściwie opłacone i z tego względu na podstawie art. 3986
§ 2 k.p.c.
w związku z art. 1302
§ 3 k.p.c. podlegają odrzuceniu.
W zażaleniu na powyższe postanowienie powodowie Mariusz P. i Hanna P.
zarzucili naruszenie art. 3986
§ 2 k.p.c. w związku z art. 1302
§ 3 k.p.c. w związku z §
1 i 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 31 stycznia 2006 r. w sprawie
sposobu uiszczania opłat sądowych w sprawach cywilnych, poprzez ich błędną inter-
pretację i nieuzasadnione zastosowanie oraz art. 219 k.p.c. poprzez brak zarządze-
nia o łącznym rozpoznaniu trzech skarg kasacyjnych i brak wskazania podstawy
prawnej w tym zakresie.
W uzasadnieniu zażalenia podniesiono, że uiszczenie opłaty sądowej na nie-
właściwy rachunek bankowy, stanowi brak formalny. Jednakże nie jest to brak for-
malny powodujący odrzucenie skargi kasacyjnej. Stwierdzenie to wynika z faktu, że
literalne brzmienie art. 3986
§ 2 k.p.c. w związku z art. 1302
§ 3 k.p.c. w związku z § 1
i § 2 powołanego wyżej rozporządzenia Ministra wskazuje jednoznacznie, że mają
one zastosowanie jedynie w przypadku nieuiszczenia opłaty sądowej. Przepis art.
3986
§ 2 k.p.c. stanowi, iż odrzuceniu podlega nieopłacona skarga kasacyjna, przepis
ten jednoznacznie wskazuje zatem na brak opłaty sądowej a nie na niewłaściwe jej
uiszczenie. Natomiast zgodnie z art.1302
§ 3 k.p.c. Sąd odrzuca pismo bez wezwania
o uiszczenie opłaty. Biorąc pod uwagę literalne brzmienie tego przepisu, uznać nale-
ży, że wezwać do uiszczenia opłaty można tylko wtedy, gdy opłata ta nie została
uiszczona. Twierdzenie to dodatkowo uzasadnia fakt, że kwestie uiszczenia opłaty w
3
nienależyty sposób ustawodawca uregulował oddzielnie w art. 1302
§ 1 k.p.c. Tak
więc - ze względu na zasadę domniemania racjonalności ustawodawcy - uznać na-
leży, że celowo dokonał on rozróżnienia dwóch stanów faktycznych, mianowicie nie-
wniesienie opłaty i nienależyte jej wniesienie. Zatem dowolne stosowanie dwóch
przepisów regulujących odmienne kwestie uznać należy za niedopuszczalne. Skar-
żący wskazali, że w niniejszej sprawie powodowie wnoszący skargi kasacyjne wy-
stępują niezależnie od siebie, a co za tym idzie wniesione przez nich skargi mogą
być rozpoznane łącznie w trybie art. 219 k.p.c. Łączne rozpoznanie skarg wymaga
wydania zarządzenia w tym przedmiocie. Zaskarżone postanowienie w swej treści
nie wskazuje podstawy prawnej łącznego rozpoznania ani nie odnosi się merytorycz-
nie do tej kwestii.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Zażalenie nie zawiera usprawiedliwionych zarzutów. Przepis art. 3986
§ 2
k.p.c. stanowi, że sąd drugiej instancji odrzuca na posiedzeniu niejawnym skargę
kasacyjną wniesioną po upływie terminu, skargę niespełniającą wymagań określo-
nych w art. 3984
§ 1 k.p.c., nieopłaconą oraz skargę, której braków nie usunięto w
terminie lub z innych przyczyn niedopuszczalną. Zgodnie z art. 1302
§ 1 k.p.c., pismo
wniesione przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego, które nie
zostało należycie opłacone, przewodniczący zwraca bez wezwania o uiszczenie
opłaty, jeżeli pismo podlega opłacie w wysokości stałej lub stosunkowej obliczonej
przez wskazaną przez stronę wartości przedmiotu sporu. Z kolei w myśl art. 1302
§ 3
k.p.c. sąd odrzuca bez wezwania o uiszczenie opłaty pismo wniesione przez adwo-
kata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego środki odwoławcze lub środki za-
skarżenia (apelację, zażalenie, skargę kasacyjną, skargę o stwierdzenie niezgodno-
ści z prawem prawomocnego orzeczenia, sprzeciw od wyroku zaocznego, zarzuty od
nakazu zapłaty, skargę na orzeczenie referendarza sądowego) podlegające opłacie
w wysokości stałej lub stosunkowej obliczonej od wskazanej przez stronę wartości
przedmiotu zaskarżenia. Wreszcie stosownie do § 2 rozporządzenia Ministra Spra-
wiedliwości z dnia 31 stycznia 2006 r. w sprawie sposobu uiszczania opłat sądowych
w sprawach cywilnych (Dz.U. Nr 27, poz. 199), opłaty sądowe w sprawach cywilnych
uiszcza się w formie bezgotówkowej na rachunek bieżący dochodów właściwego
sądu albo w formie wpłaty gotówkowej, bezpośrednio w kasie sądu lub w formie zna-
4
ków o odpowiedniej wartości wykonanych według ustalonego wzoru, zwanych „zna-
kami opłaty sądowej”.
Z brzmienia przytoczonych wyżej przepisów skarżący wyprowadzają wniosek,
że uiszczenie opłaty sądowej na niewłaściwy rachunek (w istocie na rachunek nie-
właściwego sądu) nie stanowi o nieopłaceniu skargi kasacyjnej, ale o jej nienależy-
tym opłaceniu, co nie uzasadnia odrzucenia tego środka zaskarżenia w sytuacji, gdy
opłata została uiszczona, tyle że niewłaściwie. W konsekwencji skarżący wydają się
sugerować, że w takim przypadku winien znaleźć zastosowanie art. 1302
§ 1 k.p.c., a
w konsekwencji art. 1302
§ 2 k.p.c. Wniosek ten jest błędny z następujących wzglę-
dów.
Przepisy art. 1302
§ 1 i art. 1302
§ 3 k.p.c. posługują się zwrotem „pismo wnie-
sione przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego”, jednakże ich
zakres jest różny. Nie budzi wątpliwości, że w drugim z powołanych przepisów jest
mowa wyłącznie o pismach, będących środkami odwoławczymi lub środkami zaskar-
żenia (pismach zawierających takie środki), które zostały wyraźnie w unormowaniu
tym wymienione. Ponadto, o ile art. 1302
§ 1 in fine k.p.c. odnosi się do opłaty obli-
czonej od wskazanej przez stronę wartości przedmiotu sporu, to art. 1302
§ 3 in fine
k.p.c. stanowi o opłacie obliczonej od wskazanej przez stronę wartości przedmiotu
zaskarżenia. Jeżeli więc nie zostanie należycie opłacone pismo procesowe wniesio-
ne przez adwokata lub radcę prawnego, które nie jest jednym z pism wymienionych
w art. 1302
§ 3 k.p.c., to skutek tego stanu rzeczy reguluje art. 1302
§ 2 k.p.c. Jeżeli
natomiast adwokat lub radca prawny wnosi pismo zawierające jeden ze środków od-
woławczych lub środków zaskarżenia, które podlega opłacie i które jest nienależycie
opłacone, to zgodnie z art. 1302
§ 3 k.p.c. sąd odrzuca je bez wezwania do uiszcze-
nia należnej opłaty (por. także postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 27 kwietnia
2007 r., I CZ 20/07, Lex nr 319607).
W ocenie skarżących, czym innym jest nieopłacenie pisma procesowego w
ogóle, a czym innym jego niewłaściwe opłacenie. Ze stanowiskiem tym nie można
się zgodzić, gdyż w każdym z tych przypadków mamy do czynienia z pismem, które
nie zostało należycie opłacone, podlegającym sankcjom przewidzianym w przyto-
czonych wyżej przepisach. Pismem, które nie zostało należycie opłacone jest za-
równo pismo, od którego w ogóle nie została wniesiona opłata lub opłatę uiszczono
po upływie terminu, jak i pismo, od którego wniesiono opłatę w niepełnej wysokości,
a także pismo, które zostało opłacone w inny sposób niż określony w § 2 rozporzą-
5
dzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 31 stycznia 2006 r. w związku z art. 9 pkt 1
ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. Nr 167, poz. 1398 ze
zm.). Stanowisko Sądu Najwyższego w tym zakresie jest jednolite (por. między in-
nymi uchwałę z dnia 22 listopada 2006 r., III CZP 83/06, OSNC 2007 nr 7-8, poz.
106; postanowienie z dnia 15 listopada 2006 r., I PZ 21/06, niepublikowane; posta-
nowienie z dnia 15 listopada 2006 r., V CZ 79/06, niepublikowane).
Skarżący nie kwestionują, że opłaty od wniesionych przez nich skarg kasacyj-
nych zostały uiszczone na rachunek niewłaściwego sądu w ostatnim dniu terminu do
zaskarżenia wyroku Sądu drugiej instancji (29 października 2007 r.). Uiszczenie
opłaty sądowej w sposób nieprzewidziany przez przepisy powołanego wyżej rozpo-
rządzenia nie jest uiszczeniem tej opłaty w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 28
lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Oznacza to równocześnie,
że wniesione przez profesjonalnego pełnomocnika powodów skargi kasacyjne nie
zostały należycie opłacone, co prowadziło do zastosowania art. 3986
§ 2 k.p.c. w
związku z art. 1302
§ 3 k.p.c. Zakres obu tych przepisów jest inny z tego względu, że
pierwszy z nich wymienia przesłanki, w zakresie których zachodzi kompetencja sądu
drugiej instancji do odrzucenia skargi kasacyjnej, w tym przesłanka określona w art.
1302
§ 3 k.p.c.
Niezrozumiały jest zarzut naruszenia przez Sąd drugiej instancji art. 219 k.p.c.
Nie budzi bowiem wątpliwości, że w sprawie niniejszej zachodziło po stronie powo-
dowej współuczestnictwo formalne, wynikające z połączenia przez Sąd pierwszej
instancji spraw powodów do wspólnego rozpoznania (rozstrzygnięcia). W konse-
kwencji zapadłe w sprawie wyroki Sądów obu instancji dotyczyły czterech różnych
przedmiotów rozpoznania, połączonych w jednej sprawie w sposób formalny. Za-
skarżenie orzeczenia dotyczącego kilku współuczestników formalnych może być w
związku z tym dokonane bądź w jednym piśmie procesowym, bądź w odrębnych pi-
smach, gdyż zawsze stanowi zaskarżenie wobec odrębnych rozstrzygnięć, formalnie
tylko zamieszczonych w jednym orzeczeniu. Skoro roszczenia procesowe powodów -
połączone w jednej sprawie w sposób formalny - zostały rozstrzygnięte w tej sprawie
przez Sąd drugiej instancji, przeto nie było podstaw do łączenia na podstawie art.
219 k.p.c. wniesionych skarg kasacyjnych.
Z powyższych względów zażalenie podlega oddaleniu na podstawie art. 39814
k.p.c. w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c.
========================================