Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CZ 51/08
POSTANOWIENIE
Dnia 4 lipca 2008 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Tadeusz Wiśniewski (przewodniczący)
SSN Jan Górowski (sprawozdawca)
SSN Dariusz Zawistowski
w sprawie ze skargi J. M. o wznowienie postępowania w sprawie z powództwa B. K. i P.
K.
przeciwko J. M.
o zapłatę, zakończonej wyrokiem zaocznym Sądu Okręgowego w W. z dnia 30 lipca
2002 r., sygn. akt III C (…),
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 4 lipca 2008 r.,
zażalenia pozwanego na postanowienie Sądu Apelacyjnego z dnia 6 marca 2008 r.,
sygn. akt VI ACa (…),
uchyla zaskarżone postanowienie.
Uzasadnienie
Sąd Apelacyjny na skutek apelacji powodów, postanowieniem z dnia 6 marca
2008 r. w pkt 1 sprostował zaskarżone orzeczenie a w pkt 2 uchylił wyrok Sądu
Okręgowego w W. z dnia 26 kwietnia 2007 r. III C (…), i odrzucił skargę pozwanego o
wznowienie postępowania.
Ustalił, że wyrokiem zaocznym z dnia 30 lipca 2002 r. III C (…) Sąd Okręgowy w
W. zasądził od pozwanego na rzecz powodów kwotę 124 282 zł tytułem wynagrodzenia
za zaprojektowanie i aranżację wnętrza lokalu pozwanego.
Na skutek skargi o wznowienie pozwanego z dnia 3 grudnia 2002 r. Sąd
Okręgowy postanowieniem z dnia 14 kwietnia 2003 r. wznowił postępowanie w tej
sprawie, a następnie wyrokiem z dnia 14 kwietnia 2007 r. uchylił wyrok zaoczny i oddalił
2
powództwo. Podstawę tego rozstrzygnięcia stanowiło ustalenie, że wartość prac została
przez strony uzgodniona po rozpoczęciu robót i kwota ta została powodom zapłacona.
Sąd Apelacyjny wskazał, że wobec powiązania zarzutów skierowanych do
orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie, z regulacją zakreślającą podstawy
wznowienia postępowania, na podstawie art. 380 k.p.c., poddał kontroli orzeczenie w
przedmiocie dopuszczalności wznowienia.
Podkreślił, że dopóki otwarta jest droga zaskarżenia orzeczenia zwykłym
środkiem odwoławczym wznowienie postępowania nie wchodzi w rachubę, a zatem
dokąd istnieją przesłanki do wniesienia sprzeciwu od wyroku zaocznego skarga taka jest
wykluczona. Ocenił, że na wskazany w pozwie adres zamieszkania pozwanego
prawidłowo został doręczony odpis pozwu wraz z wezwaniem na termin rozprawy przez
awizo i w związku z tym istniały podstawy do wydania wyroku zaocznego. W sprawie nie
zachodziła więc, potrzeba ani konieczność ustalania innych adresów pozwanego, jak
nietrafnie założył Sąd Okręgowy. Samo zameldowanie nie przesądza o miejscu
zamieszkania w rozumieniu prawa cywilnego, stąd też zobowiązanie powodów do
przedłożenia aktualnego zaświadczenia o zameldowaniu pozwanego, zwłaszcza przy
braku wątpliwości co do adresu wynikającego z pozwu, nie było uzasadnione.
Niedoręczenie wyroku zaocznego z dnia 30 lipca 2002 r., na adres ul. M.
mieszkanie (…), lecz na adres ul. N. mieszkanie (…) w W., pod którym pozwany nie
zamieszkiwał, spowodowało to, że nie zachodziły podstawy do stwierdzenia jego
prawomocności. W takich warunkach nie biegł pozwanemu termin do złożenia
sprzeciwu, a więc przedwczesne było stwierdzenie, że przedmiotowy wyrok
uprawomocnił się. Wadliwe przyjęcie przez Sąd, że wyrok zaoczny został pozwanemu
prawidłowo doręczony, nie powoduje jego uprawomocnienia się (postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 22 kwietnia 1988 r., III CRN 90/88 LEX nr 8874). Skoro wyrok
zaoczny nie był prawomocny, a skarga o wznowienie wpłynęła w terminie otwartym do
złożenia sprzeciwu to, jako niedopuszczalna na gruncie art. 399 k.p.c. podlegała
odrzuceniu na podstawie art. 410 § 1 k.p.c.
Pozwany w zażaleniu dotyczącym pkt 2 zaskarżonego postanowienia, opartym
na naruszeniu art. 380 k.p.c., 378 § 1 k.p.c., art. 363 § 1 k.p.c., art. 399 § 1 k.p.c. w zw.
z art. 410 k.p.c., art. 344 § 1 k.p.c. w zw. z art. 343 k.p.c., art. 328 § 2 k.p.c. w zw. z art.
391 § 1 k.p.c., art. 386 § 3 k.p.c. a także art. 45 Konstytucji wniósł o uchylenie
zaskarżonego postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
3
Powodowie zaskarżając wyrok Sądu Okręgowego z dnia 26 kwietnia 2007 r.
podnieśli w apelacji zarzuty obrazy prawa procesowego: art. 233 § 1 k.p.c., art. 278 § 1
k.p.c., 412 k.p.c. i materialnego: art. 65 § 1 i 2 k.c., 628 § 1 k.c. oraz art. 6 k.c. Wnieśli o
zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie skargi o wznowienie postępowania. W apelacji
powodowie nie zakwestionowali postanowienia z dnia 14 kwietnia 2003 r wznawiającego
postępowanie w sprawie, ani nie wnieśli o jego tzw. „uprzednią kontrolę” na podstawie
art. 380 k.p.c.
Postanowienie sądu pierwszej instancji w przedmiocie wznowienia postępowania,
nie będąc orzeczeniem zaskarżalnym, należy do kategorii postanowień objętych
hipotezą art. 380 k.p.c. i może być zwalczane przez stronę w apelacji od orzeczenia
zapadłego na skutek wznowienia (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13
listopada 1998 r., II CKN 32/98, Prok. i Pr. 1999, nr 9, s. 3). Badanie na podstawie art.
380 k.p.c. przy rozpoznawaniu apelacji prawidłowości orzeczenia o dopuszczalności
wznowienia jest dopuszczalne, niemniej warunkiem takiej kontroli niezaskarżalnego
postanowienia, które miało wpływ na wynik sprawy, jest zamieszczenie w środku
odwoławczym stosownego wniosku (por. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 23
września 2004 r., III CZ 71/04 niepublikowane i z dnia 15 stycznia 2001 r., I PZ 85/00,
OSNP 2002 nr 19, poz. 464). Gdy w sprawie występuje profesjonalny pełnomocnik
wniosek powinien być jednoznacznie sformułowany, gdyż nie ma podstaw do
przypisywania pismom przez niego wnoszonym treści wprost w nich niewyrażonych
(por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 3 marca 2005 r., II CZ 197/04 z dnia 4
października 2006 r., I CZ 81/06, niepublikowane). Skoro powodowie takiego wniosku
nie zawarli to trafny był zarzut obrazy art. 380 k.p.c. i już z tego względu zaskarżone
orzeczenie nie mogło się ostać.
Rozważanie dopuszczalności wznowienia to problematyka prawa procesowego.
Brak zarzutów w apelacji dotyczących dopuszczalności wznowienia wyłączał możliwość
badania przez Sąd Apelacyjny z urzędu tej kwestii. Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w
uchwale z dnia 31 stycznia 2008 r., III CZP 49/07 (BSN 2008, nr 1, s. 13) sąd drugiej
instancji rozpoznając apelację nie jest związany zarzutami dotyczącymi naruszenia
prawa materialnego, natomiast wiążą go zarzuty dotyczące prawa procesowego; w
granicach zaskarżenia bierze jednak z urzędu pod uwagę nieważność postępowania.
Nie można było więc także odeprzeć zarzutu naruszenia przez Sad Apelacyjny art. 378
§ 1 k.p.c.
4
Powodowie w pozwie wskazali jako miejsce zamieszkania pozwanego 00-000 J.
ul. M. m. (…) i na ten adres został wysłany odpis pozwu i zawiadomienie o pierwszej
rozprawie wyznaczonej na dzień 17 czerwca 2002 r. Przesyłka ta została doręczona
zgodnie z wtedy obowiązującymi przepisami w sposób zastępczy, tj. przez tzw.
jednorazowe awizo. Wprawdzie sąd nie miał obowiązku w tym stanie faktycznym ustalać
miejsca zameldowania pozwanego i nie przesądza ono o miejscu zamieszkania danej
osoby w rozumieniu prawa cywilnego, niemniej to powodowie w piśmie procesowym z
dnia 25 czerwca 2002 r. jednoznacznie wskazali, że stałym miejscem zamieszkania
pozwanego jest W. ul. N. m. (…). W tym stanie rzeczy Sąd prawidłowo przesłał
ponownie odpis pozwu i zawiadomienie o rozprawie wyznaczonej na dzień 16 lipca
2002 r. na ten adres. Także i ta przesyłka została doręczona prawidłowo przez
jednorazowe awizo z dniem 17 lipca 2002 r. Takie doręczenie nie wyklucza wykazania,
że w rzeczywistości adresat nie mieszkał pod wskazanym adresem (por. np.
postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 stycznia 1973 r., I CZ 157/72, OSNCP
1973, nr 12, poz. 215).
Pozwany został pozbawiony możności działania albowiem brak było podstawy do
wydania wyroku zaocznego, wobec naruszenia dyspozycji normy zawartej w art. 341
k.p.c. Ponieważ w dniu 16 lipca 2002 r Sąd nie dysponował dowodem doręczenia
zawiadomienia o tej rozprawie mógł zastrzec wydanie wyroku zaocznego w terminie
dwóch tygodni. W takiej sytuacji wydanie wyroku zaocznego byłoby możliwe gdyby
dowód doręczenia, który nadszedł wskazywał, że doręczenie przesyłki nastąpiło zgodnie
z wymaganiem zawartym w art. 149 § 2 k.p.c., tj. co najmniej na tydzień przed rozprawą
bądź w terminie skróconym przez przewodniczącego do trzech dni. W omawianym
przypadku przesyłka została doręczona w dniu 17 lipca 2002 r., a więc dzień po
rozprawie zaocznej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 1974 r., III CRN
411/73, OSNC 1975, nr 2, poz. 34).
Z tych względów na podstawie art. 39815
§ 1 k.p.c. w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c.
Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji.
Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13