Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CSK 172/08
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 30 września 2008 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Helena Ciepła (przewodniczący)
SSN Marian Kocon (sprawozdawca)
SSN Henryk Pietrzkowski
w sprawie z powództwa A. S., E. Z., I. U., A. Ł., R. S., J. S., J. S., M. M., małoletniego J.
M. działającego przez matkę A. M. i W. S.
przeciwko Skarbowi Państwa Wojewodzie X.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 30 września 2008 r.,
skargi kasacyjnej powodów A. S. i E. Z. od wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 15
listopada 2007 r., sygn. akt I ACa (…),
oddala skargę kasacyjną; nie obciąża skarżących kosztami postępowania
kasacyjnego.
Uzasadnienie
Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 15 listopada 2007 r. oddalił apelację powodów
A. S., E. Z. i I. U. od wyroku Sądu Okręgowego w P. w części oddalającej ich
powództwo co do kwoty 1.245.66 zł. Sąd ten podzielił stanowisko Sądu Okręgowego, że
skoro szkoda powstała 18 stycznia 1952 r. w wyniku wydania prawomocnej decyzji
2
wywłaszczeniowej, a zatem przed 17 października 1997 r., to odszkodowanie za
niezgodne z prawem działanie organu władzy publicznej sprowadza się tylko do
rzeczywistej szkody (damnum emergens), nie obejmując utraconych korzyści (lucrum
cessans).
Skarga kasacyjna powodów A. S. i E. Z. zawiera zarzut naruszenia art. 160 § 1 i
2 k.p.a. sprzed 1 września 2004 r. i art. 361 § 2 k.c., i zmierza do uchylenia
zaskarżonego wyroku Sądu Apelacyjnego oraz przekazania sprawy temu Sądowi do
ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Czasowe ramy stosowania, jako podstawy odpowiedzialności odszkodowawczej
art. 160 § 1 k.p.a., w części ograniczającej odszkodowanie za niezgodne z prawem
działanie organu władzy publicznej do rzeczywistej szkody określił Trybunał
Konstytucyjny w wyroku z dnia 23 września 2003 r., K 20/02, wyraźnie orzekając, że
znajduje on zastosowanie do szkód powstałych do dnia 17 października 1997 r., to jest
do daty wejścia w życie Konstytucji. Zgodnie z powszechnie przyjmowaną zasadą prawa
intertemporalnego (art. XLIX ust. 1 w zw. z art. XXVI przepisów wprowadzających
Kodeks cywilny), znajdującą oparcie w konstytucyjnej zasadzie pewności prawa, do
oceny zobowiązań powstałych z czynów niedozwolonych właściwe są przepisy
obowiązujące w chwili zdarzenia, z którym ustawa łączy odpowiedzialność
odszkodowawczą (por. np. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 grudnia 2001 r.,
SK 18/00, OTK 2001, nr 8, poz. 256, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 maja 2000 r., II
CK 293/00, OSP 2000, nr 12, poz. 188). Podstawą, więc prawną odpowiedzialności za
szkodę powstałą na skutek wydania ostatecznej decyzji administracyjnej z naruszeniem
art. 156 § 1 k.p.a. (w warunkach nieważności) albo stwierdzenia nieważności takiej
decyzji był wyłącznie art. 160 k.p.a. z tym, że jeżeli decyzja taka została wydana przed
dniem 17 listopada 1997 r. odszkodowanie ograniczało się do szkody rzeczywistej, a
gdy zapadła po tej dacie - do dnia 1 września 2004 r. - odszkodowanie mogło
obejmować także utracone korzyści (por. uzasadnienie uchwały siedmiu sędziów, III
CZP 125/05 OSNC 2006/12/194, Biul. SN 2006/4/7, Wokanda 2006/6/1, M. Prawn.
2007/16/894) i wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 stycznia 2006 r. I CK 273/05,
Biuletyn SN 2006, nr 5, s. 11). Można też odwołać się do wyroku Sądu Najwyższego z
dnia 15 maja 2000 r., II CKN 293/00 (OSNC 2000, nr 11, poz. 209), w którym przyjęto,
że „konstytucyjna zasada niedziałania prawa wstecz wyłącza w sprawie o
odszkodowanie uwzględnienie przepisu art. 77 Konstytucji do oceny zdarzeń
3
zaistniałych przed wejściem w życie Konstytucji chyba, że naruszenie tej zasady nie
wywoła kolizji z innymi zasadami konstytucyjnymi”.
Wychodząc z tych zasad należy podzielić pogląd Sądu Apelacyjnego, że skoro
ostateczna decyzja wywłaszczeniowa, z którą należy wiązać powstanie szkody
skarżących została wydana w 1952 r., zatem przed 17 października 1997 r., to ich
roszczenie odszkodowawcze powstało tylko w zakresie damnum emergens, a nie
lucrum cessans. W szczególności w sytuacji, gdy Prezes Urzędu Mieszkalnictwa i
Rozwoju Miast ograniczył się do stwierdzenia wydania tej decyzji z naruszeniem prawa
(art. 158 § 1 k.p.a.).
Z tych przyczyn orzeczono, jak w wyroku.

II CSK 172/08

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia