Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CNP 79/08
POSTANOWIENIE
Dnia 7 listopada 2008 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Hubert Wrzeszcz
w sprawie ze skargi P.(…) Sp. j. w Ł. o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w W. z dnia 12 grudnia 2007 r., sygn. akt X
Ga (…), wydanego w sprawie z powództwa T. P.
przeciwko D.(…) S.A. z siedzibą w W. o zapłatę, na posiedzeniu niejawnym w Izbie
Cywilnej w dniu 7 listopada 2008 r.,
odrzuca skargę i oddala wniosek o zasądzenie od T. P. na rzecz pozwanej kosztów
zastępstwa procesowego w postępowaniu przed Sądem Najwyższym.
Uzasadnienie
Sąd Rejonowy wyrokiem z dnia 13 grudnia 2005 r. oddalił powództwo J. P.
przeciwko D.(…) S.A. z siedzibą w W. o zasądzenie odszkodowania z tytułu
nienależytego wykonania przez pozwanego umowy o zamieszczenie w książce
telefonicznej reklamy przedsiębiorstwa powoda i orzekł o zwrocie kosztów procesu. W
uzasadnieniu sąd wskazał, iż T. P. nie ma legitymacji procesowej czynnej do
wystąpienia z powództwem, bowiem umowa której dotyczy pozew zawarta została przez
"P.(...)” sp.j. z siedzibą w Ł., a nie T. P.
Sąd Okręgowy w W., Wydział X Gospodarczy - na skutek apelacji J. P. i T. P. -
odrzucił apelację J. P. i oddalił apelację T. P. Sąd II instancji wskazał w uzasadnieniu, iż
w pozwie i kolejnych pismach procesowych strona powodowa określona została jako T.
P., współwłaściciel "P.(…)” Spółka jawna. Oznacza to, że jako powoda wskazano T. P.,
wskazując dodatkowo, iż jest on przedsiębiorcą. W toku postępowania nie doszło do
2
jakichkolwiek przekształceń podmiotowych (art. 195, 196 k.p.c.). T. P. jest podmiotem
innym, niż spółka jawna, której jest współwłaścicielem.
Orzeczenie Sądu Okręgowego skargą o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego orzeczenia zaskarżyła "P.(...)” Spółka jawna reprezentowana przez
współwłaścicieli J. P. i T. P.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia
podlega odrzuceniu jako niedopuszczalna.
Zgodnie z art. 4245
§ 1 k.p.c., skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego orzeczenia, powinna zawierać - obok oznaczenia orzeczenia, od
którego została wniesiona, przytoczenia jej podstaw oraz ich uzasadnienia, wniosku o
stwierdzenie niezgodności orzeczenia z prawem, wskazania przepisu prawa, z którym
zaskarżone orzeczenie jest niezgodne oraz uprawdopodobnienia wyrządzenia szkody,
spowodowanej przez wydanie orzeczenia, którego skarga dotyczy – także wykazanie,
że wzruszenie zaskarżonego orzeczenia w drodze innych środków prawnych nie było i
nie jest możliwe.
Wymagania te mają charakter konstrukcyjny i powinny być spełnione w sposób
kumulatywny, w związku z czym skarga niespełniająca któregokolwiek z nich dotknięta
jest tzw. brakiem istotnym, nienaprawialnym w trybie właściwym dla usuwania braków
formalnych i podlega odrzuceniu a limine (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia
27 stycznia 2006 r., sygn. akt III CNP 23/05, OSNC 2006 r., nr 7-8, poz. 140).
Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia
podlega odrzuceniu z kilku przyczyn.
Przede wszystkim należy wskazać, iż skargę o stwierdzenie niezgodności
z prawem prawomocnego orzeczenia złożyła "P.(...)” Spółka jawna, reprezentowana
przez współwłaścicieli J. P. i T. P.. Tymczasem pozew w sprawie wniesiony został przez
T. P. - osobę fizyczną - współwłaściciela "P.(...)“ Spółka jawna. Zaskarżony wyrok Sądu
II instancji dotyczy też T. P. jako strony powodowej w sprawie.
W konsekwencji inny podmiot był stroną powodową w sprawie (T. P.), inny
natomiast podmiot zaskarżył wyrok skargą o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego orzeczenia ["P.(...)“ Spółka jawna reprezentowana przez J. P. i T. P.].
Jak wskazano w orzecznictwie (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9
maja 2007 r., sygn. akt IV CNP 39/07, niepubl.), złożenie skargi o stwierdzenie
niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia przez podmiot, który nie był stroną
3
postępowania zakończonego zaskarżonym wyrokiem, oznacza niedopuszczalność takiej
skargi i prowadzi w konsekwencji do jej odrzucenia. Jak bowiem wyraźnie wynika z
treści art. 4241
k.p.c. oraz z dalszych przepisów regulujących skargę, środek ten może
wnieść jedynie osoba będąca stroną postępowania, w którym wyrok ten został wydany.
Na marginesie trzeba wskazać, iż w sprawie nie istnieje korzystające z powagi
rzeczy osądzonej (art. 366 k.p.c.), orzeczenie dotyczące roszczenia spółki jawnej
„P.(...)” przeciwko D. S.A. z siedzibą w W. Spółka nie była bowiem powodem w
postępowaniu zakończonym zaskarżonym wyrokiem.
Niedopuszczalność skargi „P.(...)” Spółka jawna o stwierdzenie niezgodności z
prawem prawomocnego orzeczenia wynika także z innej przyczyny.
Istotna jest ułomność konstrukcji skargi w zakresie wykazania, iż wzruszenie
zaskarżonego orzeczenia w drodze innych środków prawnych nie było i nie jest możliwe
(art. 4245
§ 1 pkt 5 k.p.c.). Omawiane wymaganie jest bowiem elementem
konstrukcyjnym skargi i jego niespełnienie powoduje odrzucenie skargi (art. 4248
§ 1
k.p.c.). Należy zwrócić uwagę, iż skarżący ograniczył się do wykazania, iż brak w
sprawie podstawy prawnej do złożenia skargi o wznowienie postępowania i wskazania,
iż wyrok ten nie podlega zaskarżeniu skargą kasacyjną.
Profesjonalny pełnomocnik reprezentujący skarżący podmiot nie przytoczył
jakiegokolwiek uzasadnienia na okoliczność braku możliwości złożenia skargi o
wznowienie postępowania i skargi kasacyjnej. Wskazał wręcz, iż "w chwili obecnej w zw.
z orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 1 kwietnia 2008 r., sygn. akt SK 77/08
wystarczy stwierdzenie, że zaskarżony wyrok jest prawomocny”.
Stanowisko takie jest tylko w części trafne, a w okolicznościach niniejszej sprawy
nie znajduje zastosowania. Z wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 1 kwietnia 2008
r., sygn. akt SK 77/06 (OTK-A 2008 r., nr 3, poz. 39) w żadnym razie nie płynie wniosek
wyprowadzony przez skarżącego. W wyroku tym Trybunał Konstytucyjny orzekł, iż art.
4241
§ 1 i 2 k.p.c. w części obejmującej słowa "kończącego postępowanie w sprawie”,
jest niezgodny z art. 32 ust. 1 i art. 77 ust. 1 i 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
Przedmiotem analizy Trybunału Konstytucyjnego była zatem kwestia możliwości
skorzystania ze skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego
orzeczenia odnośnie orzeczeń, które nie kończą postępowania w sprawie. W
odniesieniu do takich orzeczeń Trybunał Konstytucyjny wskazał (pkt 7 wyroku), iż
"analiza przepisów postępowania cywilnego prowadzi do wniosku, że w sytuacji, w której
wydane zostało prawomocne orzeczenie, które nie kończy postępowania w sprawie, nie
4
jest możliwe wykorzystanie żadnego z przewidzianych w kodeksie postępowania
cywilnego nadzwyczajnych środków zaskarżenia”. W okolicznościach niniejszej sprawy
nie ma potrzeby ustalenia, czy w przypadku orzeczenia, które nie kończy postępowania
w sprawie, wymóg uzasadnienia spełnienia przesłanki art. 4245
§ 1 pkt 5 k.p.c. pozostał
aktualny. W okolicznościach niniejszej sprawy rozstrzygnięcie zapadło bowiem w formie
wyroku kończącego postępowanie w sprawie.
Nie można jednak zapomnieć, iż Trybunał Konstytucyjny nie uznał w
analizowanym wyroku art. 4245
§ 1 pkt 5 k.p.c. za niezgodny z przepisami Konstytucji
RP, bowiem przepis ten nie był przedmiotem postępowania przed Trybunałem
Konstytucyjnym.
Aktualne pozostaje zatem, co najmniej w zakresie orzeczeń kończących
postępowanie w sprawie, dotychczasowe orzecznictwo Sądu Najwyższego dotyczące
wymogu uzasadnienia skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego
orzeczenia w zakresie art. 4245
§ 1 pkt 5 k.p.c.
W orzecznictwie tym wskazano, iż skarżącego obciąża nie tylko obowiązek
wykazania, że wzruszenie zaskarżonego orzeczenia w drodze innych środków
prawnych nie było możliwe, ale także wykazanie, że nie jest możliwe. Skarżący
powinien zatem wykazać, że wznowienie postępowania w sprawie zakończonej
zaskarżonym orzeczeniem - w świetle przepisów art. 399 - 4161
k.p.c. - jest
niedopuszczalne ze względu na rodzaj zaskarżonego orzeczenia albo zarzuty przeciwko
temu orzeczeniu nie mieszczące się w podstawach skargi o wznowienie postępowania.
Tylko w następstwie przeprowadzenia takiego wywodu prawnego skarżący spełni
obowiązek wykazania, że wzruszenie zaskarżonego orzeczenia nie tylko nie było, ale
nie jest możliwe (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 lutego 2006 r., sygn.
akt I CNP 12/06, niepubl. i postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 października
2005 r., sygn. akt V CNP 24/05, niepubl.). Takiego wywodu skarga nie zawiera.
Z przedstawionych powodów Sąd Najwyższy na podstawie art. 4248
§ 1 k.p.c.
orzekł, jak w sentencji postanowienia. Wniosek pozwanej o zasądzenie na jej rzecz od
T. P. kosztów zastępstwa procesowego przed Sądem Najwyższym podlega oddaleniu,
ponieważ w sytuacji, w której została odrzucona skarga złożona przez „P.(...)”, nie ma
podstaw do zasądzenia kosztów od T. P.