Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CZ 9/09
POSTANOWIENIE
Dnia 25 marca 2009 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Lech Walentynowicz (przewodniczący)
SSN Teresa Bielska-Sobkowicz
SSN Barbara Myszka (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa H.F.
przeciwko B.K. i E.K.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 25 marca 2009 r.,
zażalenia pozwanych
na postanowienie Sądu Okręgowego w J.
z dnia 22 stycznia 2009 r., sygn. akt [...],
oddala zażalenie.
2
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 22 stycznia 2009 r. Sąd Okręgowy oddalił wniosek
pozwanych E. i B. małż. K. o przywrócenie terminu do wniesienia skargi kasacyjnej
od wyroku tego Sądu z dnia 19 czerwca 2008 r. i odrzucił złożoną przez nich
skargę kasacyjną.
Sąd Okręgowy stwierdził, że w dniu 21 lipca 2008 r. został doręczony
pozwanym odpis wyroku z uzasadnieniem, wobec czego termin do wniesienia
skargi kasacyjnej wskazany w art. 3985
§ 1 k.p.c. upływał z dniem 21 września
2008 r. W dniu 17 września 2008 r. pozwani złożyli wniosek o ustanowienie
adwokata z urzędu w celu wniesienia skargi kasacyjnej. Postanowieniem z dnia
18 września 2008 r. Sąd Okręgowy wniosek ten uwzględnił, a w dniu 29 września
2008 r. Okręgowa Rada Adwokacka wyznaczyła dla pozwanych adwokata w osobie
adw. J.W. Pismo Rady Adwokackiej zostało doręczone pełnomocnikowi w dniu 3
października 2008 r. Dnia 9 października 2008 r. wpłynęła do Sądu Okręgowego
skarga kasacyjna pozwanych z wnioskiem o przywrócenie terminu do jej
wniesienia. W uzasadnieniu wniosku pełnomocnik wywodził, że został
zawiadomiony o wyznaczeniu go do reprezentowania pozwanych dopiero w dniu 3
października 2008 r. i dlatego bez swojej winy nie miał możliwości wniesienia skargi
kasacyjnej w przepisanym terminie.
Sąd Okręgowy uznał, że pełnomocnikowi pozwanych istotnie nie można
przypisać winy, adw. J.W. bowiem została zawiadomiona o wyznaczeniu jej do
reprezentowania pozwanych w dniu 3 października 2008 r., a już w dniu 9
października 2008 r. wniosła w ich imieniu skargę kasacyjną z wnioskiem o
przywrócenie terminu. Natomiast odrębną kwestią jest postępowanie samych
pozwanych, którzy w dniu 21 lipca 2008 r. otrzymali odpis wyroku z uzasadnieniem
i zwlekali z wnioskiem o ustanowienie adwokata z urzędu do dnia 17 września 2008
r. Wniosek ten złożyli dopiero na trzy dniu przed upływem terminu do wniesienia
skargi kasacyjnej, przy czym nie przedstawili żadnego uzasadnionego powodu
swojego zachowania. Nie jest nim wskazana przez pozwanego okoliczność, że
3
liczył na dopływ dodatkowych środków finansowych i ustanowienie pełnomocnika z
wyboru, we wrześniu 2008 r. prowadził bowiem dopiero rozmowy w sprawie
wyceny infrastruktury, którą miała nabyć od niego Gmina J., a wyrok zasądzający
świadczenia od wspólnot mieszkaniowych uprawomocnił się dopiero z dniem 4
września 2008 r. Działając rozważnie i dokładając należytych starań o zachowanie
swoich uprawnień procesowych, pozwani powinni liczyć się z tym, że nie będą w
stanie w odpowiednim czasie opłacić profesjonalnego pełnomocnika z wyboru,
który mógłby w terminie wnieść w ich imieniu skargę kasacyjną. Skoro nie wykazali,
aby w czasie biegu terminu do wniesienia skargi kasacyjnej wystąpiły przeszkody
uniemożliwiające podjęcie działań o zapewnienie wymaganej reprezentacji,
złożenie wniosku o ustanowienie adwokata zaledwie na trzy dni przed upływem
terminu do wniesienia skargi nie może być, zdaniem Sądu Okręgowego, uznane za
działanie podjęte z należytą starannością. W konsekwencji, pozwani nie mogą
skutecznie żądać przywrócenia terminu na podstawie art. 168 § 1 k.p.c.
W zażaleniu na postanowienie odrzucające skargę kasacyjną pozwani
zarzucili Sądowi Okręgowemu naruszenie przepisów: art. 49 k.p.c. przez
rozpoznanie sprawy mimo, że o potrzebie wyłączenia sędziów tego Sądu nie
powinien decydować jedynie brak zarzutu obiektywizmu z punktu widzenia
konkretnego sędziego, lecz ocena postronnego obserwatora, czy zachodzą
okoliczności mogące budzić wątpliwości co do bezstronności sędziów, i art. 168 § 1
k.p.c. przez dowolne przyjęcie, że niedochowanie terminu do wniesienia skargi
kasacyjnej nastąpiło z ich winy. W konkluzji żalący wnosili o uchylenie
zaskarżonego postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Podniesiony w zażaleniu zarzut naruszenia art. 49 k.p.c. nie może odnieść
zamierzonego skutku. Zgłoszony na rozprawie w dniu 13 listopada 2008 r. wniosek
o wyłączenie wszystkich sędziów Sądu Okręgowego w J. został postanowieniem z
dnia 18 grudnia 2008 r. Sądu Apelacyjnego – jako sądu przełożonego w rozumieniu
art. 52 § 1 k.p.c. – oddalony. Wywody żalących nie zawierają natomiast
argumentów, które mogłyby świadczyć o wadliwości tego postanowienia.
4
Nie może również odnieść zamierzonego skutku powołanie się przez
żalących na uchwałę składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 17 lutego
2009 r., III CZP 117/08 (nie publ.). W powołanej uchwale Sąd Najwyższy stanął na
stanowisku, że przyczyna uchybienia terminowi do wniesienia skargi kasacyjnej
przez pełnomocnika ustanowionego przez sąd ustaje w czasie, w którym ma on
możliwość jej wniesienia, nie później jednak niż z upływem dwóch miesięcy od dnia
zawiadomienia go o ustanowieniu pełnomocnikiem. Uchwała ta dotyczy
przewidzianego w art. 169 § 1 k.p.c. tygodniowego terminu do wniesienia pisma
z wnioskiem o przywrócenie terminu, który w niniejszej sprawie został przez
pełnomocnika żalących zachowany. Trzeba jednak podkreślić, że chociażby
adwokat złożył wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia skargi kasacyjnej
w ciągu tygodnia od ustanowienia go pełnomocnikiem, wniosek taki nie może być
uwzględniony, jeżeli strona bez usprawiedliwionej przyczyny, np. z powodu
opieszałości czy niezdecydowania, wystąpiła o ustanowienie dla niej adwokata na
kilka dni przed upływem terminu do wniesienia skargi kasacyjnej, wskutek czego
wyznaczenie adwokata nastąpiło już po upływie terminu do wniesienia skargi
kasacyjnej ( zob. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 4 marca 1999 r., I PKN
596/98, OSNP 2000, nr 8, poz. 315, z dnia 1 października 1999 r., II CKN 869/98,
nie publ., z dnia 9 sierpnia 2000 r., I CKN 747/00, nie publ., z dnia 9 sierpnia
2000 r., I CKN 747/00, nie publ., z dnia 18 października 2000 r., II UZ 113/00,
OSNP 2002, nr 12, poz. 296, z dnia 22 grudnia 2000 r., II CZ 86/00, nie publ.,
z dnia 19 maja 2004 r., I CZ 37/04, nie publ. i z dnia 7 stycznia 2005 r., I CZ 180/04,
nie publ.).
Sąd Okręgowy – wbrew odmiennej ocenie żalących – trafnie uznał, że
przeważająca część dwumiesięcznego terminu do wniesienia skargi kasacyjnej
została przez nich „zmarnowana”, termin ten bowiem otworzył się dnia 21 lipca
2008 r., natomiast żalący dopiero w dniu 17 września 2008 r. złożyli wniosek
o ustanowienie adwokata. Wiadomo, że złożenie przez stronę wniosku
o ustanowienie adwokata z urzędu w terminie otwartym do wniesienia skargi
kasacyjnej nie przerywa biegu tego terminu (zob. postanowienia Sądu
Najwyższego z dnia 21 kwietnia 1997 r., II CZ 38/97, OSNC 1997, nr 10, poz. 152
i z dnia 9 sierpnia 2000 r., I CKN 747/00, nie publ.). Z tej przyczyny strona,
5
zamierzająca ubiegać się o ustanowienie adwokata, aby wnieść za jego
pośrednictwem skargę kasacyjną, powinna niezwłocznie wystąpić z takim
wnioskiem. Wniosek, o którym mowa, powinien być rozpoznany przez sąd bez
zwłoki i w taki sam sposób powinny działać organy samorządu adwokackiego lub
radcowskiego. Ustanowiony adwokat powinien natomiast podjąć z należytą
starannością czynności niezbędne do terminowego wniesienia skargi kasacyjnej.
Argumenty żalących, mające usprawiedliwiać spóźnione złożenie wniosku
o ustanowienie adwokata z urzędu, nie pozwalają wykluczyć ich winy. Brak winy
w uchybieniu terminowi, o którym mowa w art. 168 § 1 k.p.c., podlega ocenie
z uwzględnieniem obiektywnego miernika staranności, jakiej można wymagać od
strony należycie dbającej o swoje interesy. Nie może być natomiast mowy o takiej
staranności, jeżeli strona w otwartym terminie do wniesienia skargi kasacyjnej
zwleka z ustanowieniem adwokata z wyboru, ponieważ wyczekuje na środki
finansowe przyznane jej wyrokiem sądowym i liczy na jego niezwłoczne wykonanie
przez dłużnika. Wręcz przeciwnie, zachowanie takie świadczy o braku wymaganej
staranności. Zachodzą zatem podstawy do przyjęcia, że żalący zawinili
wyznaczenie dla nich adwokata po upływie terminu do wniesienia skargi
kasacyjnej.
Z przytoczonych wyżej powodów Sąd Najwyższy na podstawie art. 39814
w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c. oddalił zażalenie jako pozbawione uzasadnionych
podstaw.