Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 lutego 2013 r.

Sąd Okręgowy w Szczecinie VIII Wydział Gospodarczy

w składzie:

Przewodniczący SSO Agnieszka Kądziołka

Protokolant Patrycja Predko

po rozpoznaniu w dniu 12 lutego 2013 r. w Szczecinie

na rozprawie

sprawy z powództwa W. W. (1)

przeciwko T. Z.

o zapłatę

oddala powództwo.

Sygn. akt VIII GC 133/12

UZASADNIENIE

Powód W. W. (1) wniósł o zasądzenie od pozwanego T. Z. kwoty 136.716,12 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu oraz o zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.

W pozwie powód wskazał, że sprzedał W. W. (2), współpracującemu z pozwanym, towar o wartości 151.216,12 zł, wymieniony w fakturach VAT: (...), (...), (...). Na zabezpieczenie wierzytelności z tytułu zapłaty ceny za ten towar powód uzyskał od W. W. (2) cesję wierzytelności, które „miały powstać” ze sprzedaży towaru zakupionego od powoda (do pozwu załączono umowę cesji wierzytelności przyszłych datowaną na dzień 15 listopada 2011 roku). O powyższej umowie cesji – według twierdzeń powoda – W. W. (2) poinformował pozwanego. Po upływie terminów płatności faktur (...) powód dowiedział się od W. W. (2), że W. W. (2) ma wierzytelności do pozwanego z faktur VAT o numerach: (...). Powód domagał się zapłaty od pozwanego, pozwany nie dziwił się temu, po pisemnym wezwaniu do zapłaty wskazał jednak, że o cesji nie wiedział, a nadto pozwany wskazał, że jego wierzytelności wobec W. W. (2) wygasły na skutek zapłaty.

Dochodzona pozwem kwota 136.716,12 zł została wyliczona w sposób następujący: kwota faktur : (...), (...), (...), za które zapłaty domaga się powód, wynosi łącznie 151.216,12 zł, na rachunek bankowy powoda wpłynęły wpłaty od pozwanego w łącznej wysokości 13.500 zł oraz dwie wpłaty od W. W. (2) w wysokości po 500 zł każda, po pomniejszeniu kwoty 151.216,12 zł o dokonane wpłaty (13.500 + 500 + 500) powód wyliczył, że należności z wystawionych przez powoda faktur VAT o numerach: (...) zostały niezaspokojone do kwoty objętej żądaniem pozwu, tj. 136.716,12 zł (powyższe wyliczenie powód przedstawił w piśmie procesowym z dnia 4 czerwca 2012 roku - karta 103 verte).

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 27 marca 2012 roku w sprawie VIII GNc 111/12 referendarz sądowy w Sądzie Okręgowym w Szczecinie nakazał pozwanemu zapłacić dochodzoną pozwem kwotę wraz kosztami procesu w wysokości 5.326 zł.

Pozwany zaskarżył nakaz w całości domagając się oddalenia powództwa oraz zasądzenia od powoda na jego rzecz kosztów procesu.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwany na wstępie podniósł, że materiał dowodowy złożony przez powoda nie wskazuje jego osoby jako zobowiązanej do spełnienia świadczeń na rzecz powoda, wskazuje natomiast na istnienie zobowiązania W. W. (2) wobec powoda. Tym samym pozwany zakwestionował skuteczność załączonej do pozwu cesji wierzytelności przyszłych z dnia 15 listopada 2011 roku. Dalej pozwany wskazał, że kwestie zakupu towaru uzgadniał z W. W. (2) nie wiedząc nawet o tym, że dostawcą towaru dla W. W. (2) jest powód. O umowie cesji pozwany dowiedział się telefonicznie od M. W. w połowie lutego 2012 roku, poinformował ją jednak, że towar zakupiony od W. W. (2) został przez pozwanego zwrócony, wierzytelności pozwanego wobec W. W. (2) nie istnieją. Część towaru pozwany wcześniej sprzedał, dokonał jednak za niego zapłaty, płatności realizował na różne konta bankowe wskazane mu przez W. W. (2), pozwany nie wiedział przy tym, że jedno z tych kont jest kontem powoda.

Ostatecznie pozwany wskazał, że nie ma podstaw aby egzekwować od niego wypełnianie postanowień umowy między powodem i W. W. (2), zawartej bez udziału i wiedzy pozwanego.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W. W. (1) prowadzi działalność gospodarczą pod firmą (...) w S..

W. W. (2) prowadzi działalność gospodarczą pod firmą F. H. W. W..

fakty niesporne

T. Z. prowadzi zarejestrowaną w ewidencji działalność gospodarczą pod firmą „F. H. U. T. T. Z.”. W związku z tą działalnością T. Z. posługuje się pieczątką o treści: „ F. H. U. T. T. Z., ul. (...), (...)-(...) Ł. NIP (...) ”.

W ramach prowadzonej działalności gospodarczej T. Z. zawarł z (...) spółką akcyjną w S. umowę, w ramach której zobowiązał się prowadzić skład materiałów budowlanych i opału na terenie sklepu (...) w Ł.. Skład ten T. Z. prowadzi jako agent W., posługując się pieczątką o treści: „ T. Z., (...) SA skład opału i materiałów budowlanych nr 15 ul. (...), (...)-(...) Ł. ”.

Taki sposób prowadzenia składów jest przez spółkę (...) praktykowany także wobec składów materiałów budowlanych i opału położonych w innych miejscowościach niż Ł..

Do 2009 roku agentem W. był W. W. (2) – prowadził skład w S. P. przy ul. (...). Po tej dacie W. W. (2) został pełnomocnikiem agenta W. E. R., prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą „P. H. E. R. E.”.

E. R. – z zawodu betoniarz zbrojarz – jest bratem żony W. W. (2). Obecnie E. R. jako agent W. prowadzi skład w S. P., przy ul. (...). W ramach prowadzonej działalności E. R. posługuje się pieczątką o treści: „ P. H. E. R. E., (...)-(...) P., P. (...)”. E. R. uważa, że jest „prezesem” składu węglowego w S. przy ul. (...), wszystkimi sprawami związanymi z prowadzeniem składu zajmuje się jednak jego pełnomocnik W. W. (2). E. R. przebywa na terenie składu, gdzie zajmuje się ładowaniem węgla.

W. W. (2) nie posiada własnego konta bankowego, konto bankowe zostało natomiast założone w związku z działalnością prowadzoną przez E. R.. Jest to konto w Banku (...) o numerze (...).

dowód: zeznania świadka R. Z. karta 199 verte-203

zeznania świadka E. R. – karta 173-174

zeznania świadka W. W. (2) – karta 134-135 verte

pismo W. W. (2) z 08.02.2012 r. z pieczątką E. R. - karta 61

Towary do składów prowadzonych przez agentów W. dostarcza głównie spółka (...). Spółka ta zakupuje towary, w tym węgiel, oraz dostarcza je do własnych składów, prowadzonych przez agentów.

Spółka (...) dopuszcza jednak w sezonie grzewczym takie sytuacje, że agenci sami kupują opał, spółka (...) w sezonie grzewczym nie jest bowiem w stanie dotowarować wszystkich swoich placówek.

Agenci mogą kupować węgiel w innej kopalni niż W.. Po zakupie towaru z kopalni agent wystawia na W. fakturę VAT potwierdzającą sprzedaż towaru między agentem i W.. Faktury VAT wskazują cenę wyższą niż faktury wystawiane przez kopalnię, doliczana jest tzw. „marża”, np. złotówka na tonie. Agent kupuje towar u osoby trzeciej (w kopalni), wystawia fakturę z doliczoną marżą na W. i przyjmuje towar na skład. Agent wystawia również dokument PZ w cenie zakupu, tj. w cenie z doliczoną marżą. Dokument PZ jest przez W. określany jako cena zakupu netto towaru. Po tym jak agent, który dotowarował skład, wystawi fakturę VAT na W., towar zostaje sprzedany spółce (...) i dalej jest odsprzedawany jako towar tej spółki w ramach składu prowadzonego przez agenta. Zakup towaru przez W. wymaga więc wystawienia dwóch dokumentów: faktury VAT i dokumentu PZ.

Towar znajdujący się na składzie (...) jest kupowany przez klientów składu, którzy płacą za ten towar spółce (...). Po dokonanym przez klienta składu zakupie towaru, którym agent wcześniej dotowarował skład, agent wystawia na siebie dokument „kasa wypłaci” i wówczas otrzymuje zapłatę za sprzedany klientowi towar od spółki (...).

Agent może umówić się z dostawcą, od którego kupił węgiel, że będzie miał możliwość zwrotu towaru. Potrzeba zwrotu może też pojawić się w związku z reklamacją towaru. Spółka (...) wyraża wówczas zgodę na zwrot towaru, który wcześniej kupiła od agenta. Agent wystawia wówczas fakturę korygującą na W., wystawiany jest również dokument potwierdzający zwrot towaru oznaczany jako (...). Dokument (...) jest generowany przez system komputerowy W.. W treści dokumentów (...) zamieszczany jest zapis : „ zwrot do dostawcy pośredniczy podmiot handlowy”.

Agent W. ma dostęp do systemu komputerowego, może wystawiać dokumenty (...) oraz drukować ich duplikaty.

Program komputerowy nie pozwala na to, aby wydrukować duplikat dokumentu o innej treści niż oryginał.

dowód: zeznania świadka R. Z. - karta 199 verte-203

Spółka (...) dokonywała w grudniu 2011 roku zakupów do swoich składów W (...), G., K. między innymi od (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S..

Spółkę (...) prowadzi M. W. – żona W. W. (1), prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą (...) w S.. M. W. pomaga mężowi w prowadzeniu firmy (...).

W 2011 roku M. W. poleciła swojemu mężowi agentów W., w tym W. W. (2), powiedziała przy tym, że ona dłużej z nim współpracuje, wobec tego W. W. (1) może zawierając z nim umowy sprzedaży węgla przyznać mu termin płatności dłuższy niż wobec innych kontrahentów, a więc 30 lub 60 dni. W. W. (1) zgodził się na to, ale oświadczył, że w związku z tym będzie domagał się zabezpieczenia płatności poprzez wystawienie weksla oraz w postaci cesji wierzytelności.

W. W. (1) upoważnił żonę, aby w jego imieniu prowadziła rozmowy z W. W. (2) na temat umów, w ramach których zamierzał sprzedać W. W. (2) węgiel.

dowód: zeznania świadka R. Z. karta 199 verte-203

zeznania świadka M. W. – karta 132-134

przesłuchanie powoda W. W. (1) – karta 225 verte-226

W dniu 15 listopada 2011 roku W. W. (2) i W. W. (1) podpisali „umowę cesji wierzytelności”.

W § 1 umowy W. W. (2) działający jako cedent oświadczył, że pozostaje w stosunkach handlowych z T. Z., prowadzącym działalność gospodarczą pod firmą (...) oraz że towar, który nabywać będzie od cesjonariusza - W. W. (1) przeznaczony jest na sprzedaż na rzecz tego odbiorcy z 30 i 60 dniowym terminem płatności, w związku z czym zawierana jest niniejsza umowa.

W § 2 umowy cedent W. W. (2) oświadczył, że na podstawie art. 509 k.c. : „dokonuje na rzecz cesjonariusza przelewu swoich przyszłych wierzytelności wobec (...) z tytułu sprzedaży towaru na jego rzecz wraz z ewentualnymi odsetkami w razie opóźnienia w zapłacie oraz kosztami jej dochodzenia (gdyby takie powstały) - do łącznej kwoty długu cedenta wobec cesjonariusza z kosztami i odsetkami wynikającymi ze sprzedaży towaru przez cesjonariusza na cedenta”.

W § 5 umowy zapisano, że niniejszy przelew dokonany jest w celu umożliwienia cesjonariuszowi zaspokajania swoich roszczeń z tytułu sprzedaży towaru przez cesjonariusza na rzecz cedenta. W wykonaniu niniejszej umowy cedent zawiadomi (...) o przeniesieniu swoich wierzytelności z tytułu sprzedaży dokonanej na jej rzecz przez cedenta na cesjonariusza, w terminie 5 dni od zawarcia niniejszej umowy i wskaże konto cesjonariusza w banku (...) dla dokonywania wszelkich płatności wynikających z tej sprzedaży. Cesjonariusz będzie rozliczał wpływy od (...) T. Z. z zadłużeniem cesjonariusza na koniec każdego miesiąca kalendarzowego i w razie nadwyżki w rozliczeniach, 1/3 tej nadwyżki przekazywana będzie cedentowi na rachunek bankowy, a 2/3 nadwyżki przejdą do rozliczenia za następny miesiąc. Ostateczne rozliczenie nastąpi po zakończeniu współpracy między cedentem a cesjonariuszem.

Dalej w umowie zaznaczono, że jej zawarcie nie oznacza, iż wyznacza ona jedyny sposób rozliczenia stron. Jeżeli miesięczne lub ostateczne rozliczenie opisane w § 5 wykaże niedobór w zakresie wymagalnych roszczeń cesjonariusza, cedent obowiązany jest do uregulowania tego niedoboru w terminie odpowiednio - 2 dni od końca miesiąca lub wyliczenia przez cesjonariusza ostatecznego rozliczenia. Cedent obowiązany jest również do uregulowania całego swojego zadłużenia z pominięciem zaspokojenia wierzytelności przypadającego od odbiorcy określonego w § 1 również w terminie 3 dni od zakończenia z nią współpracy albo od momentu uzyskania informacji o niewypłacalności tego odbiorcy.

Strony zgodnie ustaliły również, że każda zmiana postanowień niniejszego porozumienia wzmaga formy pisemnej w postaci obustronnie podpisanego aneksu, pod rygorem nieważności.

dowód: umowa cesji wierzytelności z dnia 15.11.2011 r. - karta 35-36

Po zawarciu „umowy cesji wierzytelności”, w okresie od 30 listopada 2011 roku do 2 grudnia 2011 roku W. W. (1) sprzedał W. W. (2) towar w postaci opału, w związku z czym zostały wystawione następujące faktury VAT:

1.  nr VAT nr (...) na kwotę 63.842,31 zł, z dnia 30 listopada 2011 roku, obejmująca towar z dokumentów (...), (...), (...) i (...)

2.  nr VAT nr (...) na kwotę 44.441,08 zł, z dnia 2 grudnia 2011 roku, obejmująca towar z dokumentów (...), (...), (...)

3.  nr VAT nr (...) na kwotę 42.932,73 zł, z dnia 2 grudnia 2011 roku, obejmująca towar z dokumentów (...) (...), (...)

dowód: faktura VAT (...) - karta 11

dokumenty wydania nr (...), (...), (...), (...) - karta 12-19

faktura VAT (...) - karta 20

dokumenty wydania (...), (...),(...)karta -21-26

faktura VAT (...) - karta 27

dokumenty wydania nr (...), (...), (...)- karta 28-33

Opał, który W. W. (2) kupił od W. W. (1), przeznaczył dla T. Z.. W. W. (2) umówił się bowiem ustnie z T. Z., że sprzeda mu opał, którym T. Z. zamierzał dotowarowć prowadzony przez siebie skład w Ł..

Opał kupiony przez W. W. (2), za który W. W. (1) wystawił faktury VAT nr (...), VAT (...), wydawany był po wystawieniu dokumentów (...) oraz po zważaniu, w wyniku czego powstawał dokument KW (kwit wagowy) potwierdzający ważenie.

W dokumentach (...) jako sprzedawca wymieniona została firma (...) w S., jako nabywca i odbiorca - FIRMA HANDLOWA (...). W dokumentach (...) zamieszczono informację, że zgodnie z zasadami postępowania reklamacyjnego w (...) sp. z o.o. kierowca odbierający towar ma obowiązek sprawdzenia jakości i ilość towaru. Zapisano również, że (...) sp. z o.o. po załadowaniu, zważeniu i opuszczeniu przez kierowcę placu nie odpowiada za odebrany towar.

Kwity wagowe KW, które wystawiono w związku z transakcjami między W. W. (2) i W. W. (1) w rubryce „nazwa właściciela” zawierają zapis : (...) sp. z o.o., S., ul. (...) oraz zapis (...) W. W. (1), ul. (...), S..

dowód: zeznania świadka W. W. (2) – karta 134-135 verte

przesłuchanie pozwanego T. Z. – karta 230-232

faktury VAT, dokumenty wydania WZ oraz kwity wagowe KW – karta 11-33

T. Z. odebrał od W. W. (2) towar jako agent W..

Odbierając towar T. Z. podpisał się na niektórych z wystawionych na rzecz W. W. (2) kwitach wagowych KW oraz dokumentach wydania WZ jako odbiorca.

Podpisy złożył posługując się pieczątką: „T. Z., (...) SA skład opału i materiałów budowlanych nr 15 ul. (...), (...)-(...) Ł.”.

dowód: dokumenty wydania WZ oraz kwity wagowe KW – karta 11-33

Przy odbiorze towaru T. Z. i W. W. (1) w ogóle się nie spotkali. W. W. (1) w związku z transakcjami sprzedaży kontaktował się wyłącznie z W. W. (2), nie miał natomiast nigdy kontaktu osobistego bądź telefonicznego z T. Z..

dowód: przesłuchanie powoda W. W. (1) – karta 225 verte-226

W. W. (2) umówił się z T. Z. w ten sposób, że T. Z. będzie dokonywał zapłaty za kupiony węgiel po tym, jak sprzeda towar ze składu (...).

W. W. (2) nie posiada własnego konta bankowego, nie chciał też podawać T. Z. numeru konta E. R., dlatego w fakturach jakie wystawił w związku ze sprzedażą dokonaną na rzecz T. Z. wskazywał albo numer konta należący do W. W. (1), albo numer konta należący do firmy (...). Na podane przez W. W. (2) w fakturze konto zgodnie z umową T. Z. miał dokonywać płatności za towar z faktury. W. W. (2) zakładał, że skoro sam jest winien pieniądze W. W. (2) oraz firmie (...), natomiast jego dłużnikiem jest T. Z., to zapłata przez T. Z. na konto W. W. (1) bądź firmy (...) doprowadzi do umorzenia obu długów.

dowód: faktury VAT nr (...) - karta 37-40

zeznania świadka W. W. (2) – karta 134-135 verte

przesłuchanie pozwanego T. Z. – karta 230-232

W grudniu 2011 roku W. W. (2) wystawił w związku ze sprzedażą opału na nabywcę w osobie T. Z. faktury VAT na formularzach wypełnionych pismem ręcznym.

W rubryce „sprzedawca” umieszczona została pieczątka FIRMA HANDLOWA (...), poniżej wskazano numer rachunku bankowego: (...).

Wystawione zostały następujące faktury VAT:

1.  nr (...) z dnia 2 grudnia 2011 r. na kwotę 18.212,49 17.662,04 zł tytułem sprzedaży ekogroszku

2.  nr (...) z dnia 2 grudnia 2011 r. na kwotę 17.662,04 zł tytułem sprzedaży kostki

3.  nr (...) z dnia 2 grudnia 2011 r. na kwotę 16.430,09 zł tytułem sprzedaży węgla

4.  nr (...) z dnia 2 grudnia 2011 r. na kwotę 14.363,89 zł tytułem sprzedaży miału

5.  nr (...) z dnia 3 grudnia 2011 r. na kwotę 18.107,17 zł tytułem sprzedaży grochu

6.  nr (...) z dnia 17 grudnia 2011 r. na kwotę 11.978,97 zł tytułem sprzedaży miału.

W. W. (2) wystawił również na rzecz T. Z. fakturę VAT nr (...) z dnia 14 grudnia 2011 roku na kwotę 42.880,31 zł tytułem sprzedaży węgla. Faktura została sporządzona w systemie komputerowym. W fakturze tej podano nazwę banku sprzedawcy: Bank (...) i numer rachunku sprzedawcy: (...).

Każda z faktur została podpisana przez W. W. (2) i T. Z., każdy z nich składając podpis opatrywał go imienną pieczątką z nazwą firmy.

W. W. (2) nie powiedział T. Z. o łączącej go z W. W. (1) umowie cesji z dnia 15 listopada 2011 roku.

T. Z. był przekonany, że numer rachunku bankowego wskazany w wystawionych pismem ręcznym fakturach VAT należy do W. W. (2), nie miał wiedzy, że numer (...) jest numerem konta W. W. (1).

dowód: faktury VAT nr (...) - karta 37-40

zeznania świadka W. W. (2) – karta 134-135 verte

przesłuchanie pozwanego T. Z. – karta 230-232

W związku z zakupem węgla od W. W. (2), przeznaczonego na dotowarowanie składu (...) znajdującego się w Ł., T. Z. wystawił faktury VAT i dokumenty PZ obciążające spółkę (...) jako nabywcę towaru od agenta T. Z..

Faktury VAT oraz odpowiadające im dokumenty PZ zostały wystawione na W. przez T. Z. w okresie od 16 do 29 grudnia 2012 roku.

dowód: płyta CD oraz wydruki zdjęć z tej płyty – karta 141, 143-156

zeznania świadka R. Z. karta 199 verte-203

T. Z. dokonywał wpłat na rachunek o numerze (...), wskazany w fakturach VAT wystawionych przez W. W. (2) w ten sposób, że płacił gotówką w punkcie „KASA 1 ZŁOTY” w Ł.. W dowodach wpłat w rubryce „nazwa odbiorcy” wpisywał: Firma Handlowa (...), w rubryce nazwa rachunku odbiorcy podawał numer (...). Każdy dowód wpłaty podpisywał opatrując go imienną pieczątką. W ten sposób dokonał następujących wpłat:

- w dniu 20 grudnia 2011 r. kwota 1.000 zł

- w dniu 28 grudnia 2011 r. kwota 1.000 zł

- w dniu 12 stycznia 2012 r. kwota 900 zł

- w dniu 21 stycznia 2012 r. kwota 1.100 zł

- w dniu 28 stycznia 2012 r. kwota 1.200 zł

- w dniu 31 stycznia 2012 r. kwota 1.000 zł

- w dniu 1 lutego 2012 r. kwota 1.000 zł

- w dniu 4 lutego 2012 r. kwota 2.000 zł

- w dniu 7 lutego 2012 r. kwota 2.100 zł

- w dniu 10 lutego 2012 r. kwota 2.000 zł.

dowód: dowody wpłaty w punkcie „KASA 1 ZŁOTY” w Ł. – karta 73, 75, 77-84

przesłuchanie pozwanego T. Z. – karta 230-232

W dniu 20 grudnia 2011 roku oraz w dniu 30 grudnia 2011 roku T. Z. w punkcie „KASA 1 ZŁOTY” w Ł. dokonał wpłat na drugi z rachunków bankowych wskazanych w fakturach VAT wystawionych przez W. W. (2), tj. na rachunek wskazany w fakturze VAT (...) o numerze (...). Wpłaty zostały dokonane kolejno w kwotach 1.100 zł i 1.000 zł.

W dowodach wpłat w rubryce „nazwa odbiorcy” T. Z. tak jak poprzednio wpisał: Firma Handlowa (...).

Każdy dowód wpłaty podpisał opatrując go imienną pieczątką.

dowód: dowody wpłaty w punkcie „KASA 1 ZŁOTY” w Ł. – karta 74, 76

W. W. (2) zorientował się, że T. Z. dokonując wpłat na dwa wskazane mu rachunki bankowe nie podaje numerów faktur, których dotyczą płatności. Z tego powodu W. W. (2) zdecydował się podać T. Z. numer rachunku bankowego E. R., ponieważ liczył na to, że w ten sposób będzie miał wiedzę o wpłatach T. Z. i uda mu się wpłaty te uporządkować.

W dniu 8 lutego 2012 roku W. W. (2) sporządził pismo kierowane do T. Z., w którego tytule wskazał, że dotyczy ono płatności faktur VAT o numerach (...).

W piśmie tym W. W. (2) zwrócił się do T. Z. z prośbą o kierowanie płatności za wystawione przez niego faktury VAT na konto „ P.H. (...)”, Bank (...).

Pismo podpisał W. W. (2) opatrując je pieczątka firmową. Ponadto zamieścił na nim pieczątkę : „P. H. E. R. E., (...)-(...) P., P. (...)”.

dowód: pismo W. W. (2) do pozwanego z dnia 08.02.2012 r. - karta 61

zeznania świadka W. W. (2) – karta 134-135 verte

W lutym 2012 roku okazało się, że opał zgromadzony przez T. Z. na składzie w Ł. nie znajduje nabywców.

T. Z. i W. W. (2) porozumieli się co do zwrotu części opału, który wcześniej W. W. (2) sprzedał T. Z.. W. W. (2) zapewniał T. Z., że ma klientów na ten opał i uda mu się sprzedać go w S..

Towar będący przedmiotem zwrotu został przewieziony przez wynajętych przez W. W. (2) przewoźników z Ł. do składu w S. P., ul. (...).

dowód: zeznania świadka W. W. (2) – karta 134-135 verte

przesłuchanie pozwanego T. Z. – karta 230-232

W związku z tym porozumieniem między W. W. (2) i T. Z. w okresie od 8 lutego 2012 roku do 17 lutego 2012 roku W. W. (2) wystawił wobec T. Z. następujące faktury VAT korygujące:

1.  faktura korygująca nr (...) o wartość korekty w wysokości 20.628,33 zł – dotycząca faktury VAT nr (...) z dnia 14 grudnia 2011 r.

2.  faktura korygująca nr (...) o wartość korekty w wysokości 16.273,52 zł – dotycząca faktury VAT nr (...) z dnia 2 grudnia 2011 r.

3.  faktura korygująca nr (...) o wartość korekty w wysokości 14.800,59 zł – dotycząca faktury VAT nr (...) z dnia 2 grudnia 2011 r.

4.  faktura korygująca nr (...) o wartość korekty w wysokości 32.336,06 zł – dotycząca faktury VAT nr (...) z dnia 17 grudnia 2011 r.

5.  faktura korygująca nr (...) o wartość korekty w wysokości 6.654,30 zł – dotycząca faktury VAT nr (...) z dnia 14 grudnia 2011 r.

6.  faktura korygująca nr (...) o wartość korekty w wysokości 7.346,79 zł – dotycząca faktury VAT nr (...) z dnia 2 grudnia 2011 r.

W fakturach wskazano w rubryce „tryb rozliczenie korekty” : „w-g umowy zwrot towaru” bądź „w-g umowy zwrot towaru do dostawcy”.

Faktury VAT korygujące podpisali W. W. (2) i T. Z., każdy z nich posłużył się przy tym imienna pieczątką.

dowód: faktury VAT korygujące nr od (...)- karta 55-60

W dniu 8 lutego 2012 roku W. W. (2) wystawił fakturę korygującą nr (...), dotyczącą faktury VAT nr (...) z dnia 17 grudnia 2011 roku, która wystawiona została w związku ze sprzedażą na rzecz T. Z. koksu.

dowód: faktura korygująca nr (...) – karta 55

T. Z. w związku ze zwrotem towaru wystawił też odpowiednie dokumenty wobec spółki (...). Wystawione zostały między innymi dokumenty PZ STORNO o numerach:

- (...) (na kwotę netto 13.277,50 zł) z dnia 13 lutego 2012 roku

- (...) (na kwotę netto 16.833 zł ) z dnia 13 lutego 2012 roku

- (...) (na kwotę netto 26.314,47 zł) z dnia 13 lutego 2012 roku

- (...) (na kwotę netto 12.075 zł) z dnia 18 lutego 2012 roku

- (...) (na kwotę netto 5.995 zł) z dnia 18 lutego 2012 roku.

Wystawione zostały również faktury korygujące wobec spółki (...);

- faktura nr (...) z dnia 13 lutego 2012 roku na kwotę korekty 16.833 zł netto

- faktura nr (...) z dnia 13 lutego 2012 roku na kwotę korekty 26.314,47 zł netto

- faktura nr (...) z dnia 13 lutego 2012 roku na kwotę korekty 13.277,50 zł netto

- faktura nr (...) z dnia 18 lutego 2012 roku na kwotę korekty 12.075 zł netto

- faktura nr (...) z dnia 18 lutego 2012 roku na kwotę korekty 5.995 zł netto.

Dokumenty te przyjęła R. Z., zatrudniona w spółce (...) na stanowisku kierownik sekcji opału.

W systemie (...) spółki (...) za okres od 1 do 29 lutego 2012 roku widnieje dodatkowo dokument PZ STORNO o numerze (...) (na kwotę netto 5.430 zł) z dnia 18 lutego 2012 roku.

dowód: duplikaty PZ STORNO - karta 161-165

faktury korekty - karta 205-210

W ewidencji VAT nabycia za luty 2012 roku T. Z. ujął 6 faktur VAT korygujących o numerach (...), (...), (...), (...), (...), (...) – które korygowały odpowiednio faktury VAT o numerach : (...).

dowód: ewidencja VAT T. Z. za luty 2012r. – karta 166-167

W dniu 14 lutego 2012 roku T. Z. zapłacił W. W. (2) gotówką kwotę 3.000 zł.

Sporządzone zostało pokwitowanie na druku „Dowód wpłaty KP”, który został opatrzony numerem (...). W dokumencie KP T. Z. wpisał : węgiel miał – D.. T. Z. zastosował w tym oznaczeniu nazwę firmy (...), która odkupiła od niego towar. Była to jednocześnie firma dysponująca wagą, z której T. Z. korzystał przy ważeniu transportów węgla.

W. W. (2) potwierdził odbiór tej kwoty składając swój podpis na dowodzie wpłaty KP nr (...) w rubryce „kwotę powyższą otrzymałem”.

dowód: dowody wpłaty KP nr (...) - karta 69, 168

przesłuchanie pozwanego T. Z. – karta 230-232

W dniu 24 lutego 2012 roku oraz 28 lutego 2012 roku T. Z. w punkcie „KASA 1 ZŁOTY” w Ł. dokonał wpłat na rachunek o numerze (...), w kwotach kolejno 1.400 zł i 3.000 zł. W dowodach wpłat w rubryce „nazwa odbiorcy” wpisał : F. H. W. W..

Na dowodach wpłaty jako tytuł wpłaty T. Z. wpisał : zapłata za miał – D., oznaczają w ten sposób, że wpłata dotycz miału który odsprzedał tej firmie.

Każdy dowód wpłaty T. Z. podpisał opatrując go imienną pieczątką.

dowód: dowody wpłaty w punkcie „KASA 1 ZŁOTY” w Ł. – karta 70,71

przesłuchanie pozwanego T. Z. – karta 230-232

T. Z. jako agent W. sprzedał S. M. N.w Ł. ze składu w Ł. węgiel, w związku z czym jako P.H. (...) spółka akcyjna w S. wystawił na rzecz S. M. N.w Ł. następujące faktury VAT:

1.  fakturę VAT nr (...) z dnia 17 grudnia 2011 r. na kwotę 9.219,30 zł

2.  fakturę VAT nr (...) z dnia 24 grudnia 2011 r. na kwotę 13.520,84 zł

3.  fakturę VAT nr (...) z dnia 31 stycznia 2012 r. na kwotę 9.776,36 zł

4.  fakturę VAT nr (...) z dnia 1 lutego 2012 r. na kwotę 4.697,97 zł

5.  fakturę VAT nr (...) z dnia 2 lutego 2012 r. na kwotę 1.948,79 zł

6.  fakturę VAT nr (...) z dnia 9 lutego 2012 r. na kwotę 9.386,74 zł

dowód: faktury VAT nr (...) - karta 62-67

W. W. (2) nie powiedział T. Z. o umowie cesji, jaką podpisał z W. W. (1), uważał bowiem dokument cesji z dnia 15 listopada 2011 roku za „robocze przymiarki” do umowy cesji, która ostatecznie nie została zawarta. W. W. (2) cały czas stał na stanowisku, że nie doszło do przelewu wierzytelności. Cały czas uważał również, że tylko on jest zobowiązany wobec W. W. (1) z tytułu umów sprzedaży węgla, a także uważał, że T. Z. nie jest nic winien W. W. (1).

W piśmie z dnia 14 lutego 2012 roku kierowanym do W. W. (3) W. wskazał na dokonane zakupy opału zgodnie z fakturami VAT nr (...) oraz zwrócił się o wydłużenie terminu płatności należności z tych faktur do dnia 30 marca 2012 roku. Zaznaczył, że propozycja zmiany terminów płatności wynika z przejściowych problemów finansowych jego przedsiębiorstwa.

dowód: pismo W. W. (2) do powoda z dnia 14.02.2012 r. - karta 34

zeznania świadka W. W. (2) – karta 134-135 verte

W dniu 17 lutego 2012 roku radca prawny J. Ż. skierowała do T. Z. pismo, w którym wskazała, że reprezentuje (...) spółkę z ograniczona odpowiedzialnością i w jej imieniu wzywa T. Z. do zapłaty w terminie 7 dni za faktury o numerach (...) na łączną kwotę 45.595,21 (faktury wystawione przez W. W. (2) na rzecz T. Z.).

W piśmie tym wskazała również, że spółka (...) jest wierzycielem W. W. (2) oraz powołała się na umowę cesji wierzytelności, co do której wskazała, że T. Z. został o niej zawiadomiony.

W odpowiedzi na powyższe w piśmie z dnia 23 lutego 2012 roku T. Z. poinformował, że ze wskazaną w piśmie firmą nie łączą go żadne związki handlowe, nie są mu też znane żadne informacje na temat ewentualnych powiązań handlowych tej spółki z W. W. (2), a tym bardziej związanych z umową cesji wierzytelności. T. Z. zaznaczył, że nie jest stroną transakcji zawieranych ze spółką i nie uznaje żadnych roszczeń, zwłaszcza że nie są one poparte żadnymi dokumentami.

W piśmie z dnia 5 marca 2012 roku radca prawny J. Ż., występując tym razem w imieniu W. W. (1), uznała twierdzenia T. Z. dotyczące braku informacji na temat powiązań handlowych W. W. (1) z W. W. (2) za niezrozumiałe. Zaznaczyła, że kilkakrotnie w rozmowach telefonicznych z jej klientem T. Z. potwierdził swoją wiedzę o cesji wierzytelności W. W. (2) na rzecz W. W. (1). Podkreślił nadto, że T. Z. osobiście potwierdził odbiór towaru na dokumentach WZ, zaś na fakturach W. W. (2) wpisane jest konto podane w jednej z umów cesji i na konto to wpłynęło od T. Z. kilka płatności.

W załączeniu radca prawny J. Ż. przesłała T. Z. umowę cesji wraz z kopiami faktur VAT.

dowód: wezwanie do zapłaty z 17.02.2012 r. wraz z potwierdzeniem nadania - karta 41

pismo pozwanego z dnia 23.02.2012 r. - karta 42

pismo powoda z dnia 05.03.2012 - karta 43-46

W lutym 2011 roku M. W. kilkakrotnie dzwoniła do T. Z. i pytała, dlaczego nie spłaca należności za węgiel, który kupił od W. W. (2) i który jest objęty umową cesji.

W. W. (1) natomiast nie kontaktował się nigdy z T. Z. ani osobiście ani telefonicznie, słyszał tylko, że telefony wykonywała jego żona.

T. Z. zapewniał M. W. w telefonicznym rozmowach, że nie wie o umowie cesji, wówczas M. W. przysłała mu dokument cesji faksem. Po otrzymaniu faksu T. Z. zapytał W. W. (2) co oznacza ten dokument i uzyskał informację, że jest to „kopia robocza”, która nie oznacza przejścia wierzytelności. M. W. nadal wykonywała do T. Z. telefony zapewniając go, że wiedział o cesji i obowiązany jest do zapłaty na rzecz nabywcy wierzytelności. Próbowała również prowadząc rozmowy z prezesem zarządu W. ustalić co się stało z węglem zakupionym przez W. W. (2) od jej męża, wynajęła też w tym celu detektywów.

dowód: zeznania świadka M. W. – karta 132-134

przesłuchanie powoda W. W. (1) – karta 225 verte-226

przesłuchanie pozwanego T. Z. – karta 230-232

W dniu 26 marca 2012 roku W. W. (1) wystąpił wobec W. W. (2) z pozwem o zapłatę kwoty 142.952 zł z weksla. Sprawa została zarejestrowana pod sygnaturą VIII GNc 110/12. W dniu 11 kwietnia 2012 roku wydany został nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym.

Postanowieniem z dnia 22 października 2012 roku nakazowi zapłaty w sprawie VIII GNc 110/12 nadano klauzulę wykonalności. W uzasadnieniu postanowienia wskazano, że Sąd Okręgowy postanowieniem z dnia 3 października 2012 roku odrzucił zarzuty od nakazu zapłaty.

W zarzutach z dnia 26 kwietnia 2012 roku (oznaczonych jako sprzeciw) W. W. (2) wskazywał, że W. W. (1) uzyskał wcześniej nakaz zapłaty wobec T. Z. i zachodzi potrzeba sprawdzenia, czy obie sprawy zostały wydane w oparciu o ten sam materiał źródłowy.

dowód: nakaz zapłaty i postanowienie z dnia 22.10.2012 r. - karta 190 - 190

sprzeciw od nakazu zapłaty wniesiony w sprawie VIII GNc 110/12 - karta 142

Sąd zważył, co następuje

Powództwo jest nieuzasadnione.

Powód W. W. (1) dochodzi od pozwanego T. Z. kwoty 136.716,12 zł tytułem zapłaty ceny za towar, wymieniony w fakturach VAT: (...), (...), (...), wystawionych odpowiednio na kwoty 63.842,31 zł, 44.441,08 zł, 42.932,73 zł, łącznie - 151.216,12 zł. Towar objęty tymi fakturami (o łącznej wartości 151.216,12 zł) powód sprzedał W. W. (2) i nie otrzymał za niego pełnej zapłaty - nie otrzymał dochodzonej pozwem kwoty 136.716,12 zł.

W piśmie procesowym z dnia 4 czerwca 2012 roku (karta 103 verte) powód wyjaśnił w jaki sposób wyliczył kwotę dochodzoną pozwem : na rachunek bankowy powoda wpłynęły wpłaty od pozwanego T. Z. w łącznej wysokości 13.500 zł oraz dwie wpłaty od W. W. (2) w wysokości po 500 zł każda, po pomniejszeniu kwoty 151.216,12 zł o dokonane wpłaty (13.500 + 500 + 500) powód wyliczył, że należności z wystawionych przez powoda faktur VAT o numerach (...) zostały niezaspokojone do kwoty objętej żądaniem pozwu , tj. 136.716,12 zł.

Powód wywodzi roszczenia objęte żądaniem pozwu z umowy sprzedaży, podstawą prawną powództwa jest art. 535 k.c.

Mając na uwadze tak określone żądanie powództwo należało oddalić. Brak jest bowiem jakichkolwiek podstaw do tego, aby pozwany zobowiązany był do zapłaty kwot z faktur VAT o numerach (...), wystawionych przez powoda na rzecz W. W. (2). Dłużnikiem powoda z tych faktur jest W. W. (2), nie doszło do żadnej umowy przejęcia długu (art. 519 § 1 k.c.), w ramach której pozwany wstąpiłby w miejsce dłużnika - W. W. (2). Nie doszło też do zawarcia umowy poręczenia, w ramach której pozwany poręczyłby dług W. W. (2) wobec powoda.

W tych okolicznościach żądanie pozwu – o zapłatę długu W. W. (2) kierowane wobec pozwanego T. Z. – jest niczym nieuzasadnione i jako takie podlega oddaleniu.

W toku procesu powód uzasadniał legitymację bierną po stronie pozwanego T. Z. powołując się na umowę przelewu wierzytelności, jaką zawarł z W. W. (2). Abstrahując od tego, czy umowa ta wywołała jakikolwiek skutek prawny wskazać należy, że wobec tak określonego żądania powoda fakt podpisania tej umowy nie ma dla sprawy żadnego znaczenia. Powód nie żąda bowiem jako potencjalny nabywca wierzytelności przysługujących W. W. (2) od T. Z. zapłaty za towar, jaki T. Z. kupił od W. W. (2), objęty fakturami VAT o numerach: (...) (jedynie z takim roszczeniem powód jako nabywca wierzytelności z tych faktur mógłby wystąpić wobec pozwanego), ale żąda od pozwanego zapłaty za towar, jaki sam sprzedał W. W. (2), a więc żąda zapłaty z faktur VAT o numerach (...). Z żądaniem zapłaty za należności z faktur VAT o numerach (...) powód mógłby wystąpić – co zaznaczono powyżej – jedynie wówczas, gdyby pozwany poręczył dług W. W. (2) ewentualnie gdyby strony zawarły umowę o przejęcie długu (art. 519 § 1 k.c.). Na żadne z tych zdarzeń powód się nie powołuje, legitymację pozwanego uzasadnia bowiem wyłącznie umową przelewu wierzytelności, jaką zawarł z W. W. (2).

Powództwo podlegało więc oddaleniu, nie istnieje bowiem żadna przyczyna dla której pozwany miałby zapłacić wobec powoda dług W. W. (2).

Z uwagi na to, że powód legitymację bierną po stronie pozwanego T. Z. uzasadniał umową przelewu wierzytelności, dla porządku należało odnieść się do wskazanej przez powoda umowy i poddać ocenie jej skuteczność.

Podkreślić jednak należy, że rozważania te nie mają znaczenia dla rozstrzygnięcia, ponieważ nawet gdyby przyjąć, że umowa przelewu wierzytelności z dnia 15 listopada 2011 roku, którą powód załączył do pozwu, wywołała skutek taki, że przyszłe wierzytelności W. W. (2) (wynikające z faktur VAT o numerach: (...)) zostały przeniesione na powoda na podstawie art. 509 § 1 k.c. (co zdaniem Sądu nie nastąpiło), to powód w niniejszym procesie nie żąda zapłaty należności z tych właśnie faktur. Żądaniem pozwu objęta jest bowiem należność z faktur o numerach (...) (wystawionych przez powoda na rzecz W. W. (2)), co wynika z pozwu oraz z pisma procesowego powoda z dnia 4 czerwca 2012 roku (karta 103 verte), w którym powód wskazał jak wyliczył kwotę dochodzoną pozwem. Także załączone do pozwu wezwania do zapłaty nie dotyczą należności wynikających z faktur VAT o numerach: (...): wezwanie do zapłaty z dnia 17 lutego 2012 roku, wysłane w imieniu (...) dotyczy faktur o numerach (...) (jak wynika z wezwania są to faktury wystawione przez W. W. (2)), natomiast wezwanie z dnia 5 marca 2012 roku w ogóle nie wymienia żadnych numerów faktur.

Niczego nie zmienia przy tym fakt, że – jak podkreślał powód w pozwie – umowa przelewu z dnia 15 listopada 2011 roku była tzw. przelewem na zabezpieczenie, na co wskazuje § 5 tej umowy.

W obrocie gospodarczym znana jest umowa przelewu na zabezpieczenie, konstrukcja ta jest również uznawana w doktrynie i orzecznictwie. Podkreśla się (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 11 sierpnia 2005 r.; V CK 74/05), że: „przelew na zabezpieczenie służy różnym celom gospodarczym, najczęściej zabezpieczeniu kredytu udzielonego zbywcy wierzytelności (cedentowi) przez jej nabywcę (cesjonariusza). Swoisty cel gospodarczy, któremu służy tego rodzaju przelew, jest cechą odróżniającą go od innych postaci przelewu. Strony umawiają się, że przelana wierzytelność zabezpiecza kredyt uzyskany przez cedenta, a cesjonariusz zobowiązuje się zrealizować nabytą wierzytelność o tyle, o ile tego wymaga jego zaspokojenie z tytułu uzyskanego kredytu, natomiast resztę wierzytelności przelać z powrotem na cedenta, a gdyby ją już zrealizował, wydać mu sumę ściągniętą ponad swoją wierzytelność. W doktrynie konstrukcja prawna przelewu na zabezpieczenie nie jest wprawdzie postrzegana jednolicie, niemniej zgodnie przyjmuje się, że należy do niego stosować przepisy Kodeksu cywilnego o przelewie wierzytelności ( art. 509-516 k.c. ). Zatem nie ulega wątpliwości, i co do tego panuje również zgoda w nauce prawa, że w wyniku przelewu na zabezpieczenie przelewana wierzytelność przechodzi z cedenta na cesjonariusza. Oznacza to, że cesjonariusz nabywa tę wierzytelność - jak stanowi art. 509 § 2 k.c. - z wszelkimi związanymi z nią prawami. Według zamiaru stron, przelana wierzytelność nie ma wprawdzie definitywnie wejść do majątku cesjonariusza, z prawnego punktu widzenia należy jednak do jego majątku. O uprawnieniach cesjonariusza przesądza z reguły treść umowy przelewu na zabezpieczenie, ponieważ między stronami dochodzi najczęściej do dodatkowego porozumienia (pactum fiduciae), w którym cesjonariusz zobowiązuje się, że nie będzie czynił z przelanej wierzytelności innego użytku niż zaspokojenie z tytułu przysługującej mu wierzytelności. Jak zgodnie przyjmuje się w nauce prawa, cesjonariusz może rozporządzać przelaną wierzytelnością na rzecz osób trzecich, może ją od razu zbyć czy zrealizować i to nawet przed terminem wymagalności wierzytelności zabezpieczonej. Wszystkie te czynności będą w pełni skuteczne, cesjonariusz może jednak ponosić odpowiedzialność wobec cedenta z tytułu nienależytego wykonania zobowiązania, gdyż zgodnie z porozumieniem zawartym z cedentem powinien powstrzymać się od tego rodzaju działań, jeżeli nie będą one konieczne dla realizacji wierzytelności zabezpieczonej”.

Istotne jest, że skutkiem przelewu na zabezpieczenie jest przejście wierzytelności na nabywcę (w niniejszej sprawie powoda) z chwilą zawarcia umowy, a dopiero w razie spłacenia zabezpieczonej wierzytelności, powrotne przejście przelanej wierzytelności na zbywcę. Powód i W. W. (2) ten ostatni skutek pozostawili umownemu porozumieniu, jakie zaplanowali po zakończeniu współpracy (§ 5 zdanie ostatnie).

Z powyższego wynika, że jeżeli powód chciał zaspokoić zabezpieczone wierzytelności z faktur VAT: (...), (...), (...) korzystając z zabezpieczenia w postaci przelewu na zabezpieczenie, to powinien domagać się od pozwanego zapłaty za faktury VAT o numerach: (...), wywodząc przy tym, że wierzytelności W. W. (2) z tych faktur nabył w wyniku przelewu na zabezpieczenie.

Powód nie wystąpił z tak skonstruowanym żądaniem, stąd jego powództwo nie mogło być uwzględnione.

Niezależnie od powyższego wskazać należy – co sygnalizowano powyżej – że umowa przelewu z dnia 15 listopada 2011 roku nie wywołała skutku w postaci przejścia na powoda wierzytelności W. W. (2) wynikających z faktur VAT o numerach: (...).

Jest to umowa wierzytelności przyszłych, o czym wprost stanowi § 2 umowy, gdzie wskazano, że W. W. (2) dokonuje na rzecz cesjonariusza (powoda) przelewu swoich „przyszłych wierzytelności” wobec (...) z tytułu sprzedaży towaru na jego rzecz do łącznej kwoty długu cedenta wobec cesjonariusza.

Umowa została podpisana w dniu 15 listopada 2011 roku, natomiast „przyszłe wierzytelności z faktur VAT o numerach: (...) powstały w okresie od 2 do 17 grudnia 2011 roku.

W uchwale z dnia 19 września 1997 r. (III CZP 45/97) Sąd Najwyższy przedstawił poglądy dotyczące wierzytelności przyszłych. W uzasadnieniu tej uchwały wskazano, że wyróżniana zarówno w nauce prawa, jak i praktyce, kategoria wierzytelności przyszłych nie jest jednorodna. Po pierwsze, obejmuje się nią wierzytelności warunkowe i terminowe. Po wtóre w jej zakres włącza się wierzytelności, u których podłoża leży częściowo tylko zrealizowany stan faktyczny uzasadniający ich powstanie (np. wierzytelności o wynagrodzenie przewidziane w umowie o roboty budowlane w okresie przed wykonaniem robót). Wreszcie zalicza się tutaj wierzytelności, których powstanie jest w całości sprawą przyszłości, np. roszczenie o cenę za niesprzedaną jeszcze rzecz (jak w niniejszej sprawie).

Przepisy kodeksu cywilnego o przelewie nie obejmują wyraźnie żadnej z wymienionych grup wierzytelności przyszłych ( art. 509-516 k.c.), w piśmiennictwie i orzecznictwie panuje jednak pogląd dopuszczający także przelew wierzytelności przyszłych. Jego podstawę normatywną stanowi w szczególności art. 555 k.c., odnoszony przez piśmiennictwo nie tylko do sprzedaży praw istniejących. Tym samym sam charakter wierzytelności jako przyszłych nie wyklucza ich przelewu. W kwestii zatem dopuszczalnego zakresu i zasad przelewu wierzytelności przyszłych właściwe powinny być ogólne reguły dotyczące przelewu wierzytelności, a nawet szerzej - przeniesienia praw.

W powołanej uchwale Sąd Najwyższy wskazał, że na czoło wysuwa się tu wymaganie odpowiedniego oznaczenia przedmiotu przelewu. O ile w umowie, która ma jedynie zobowiązywać do świadczenia, przedmiot świadczenia może być oznaczony także według cech gatunkowych, o tyle w umowie, za pomocą której ma nastąpić rozporządzenie prawem, przedmiot rozporządzenia powinien być oznaczony indywidualnie. Można bowiem nabyć wyłącznie indywidualnie oznaczone prawo, a więc np. daną wierzytelność, daną rzecz (a ściśle własność danej rzeczy, itp.). Uwzględniając, że wierzytelność przyszła może przejść na nabywcę dopiero z chwilą powstania, powyższe wymaganie należy uznać za spełnione, gdy umowa dotycząca przelewu wierzytelności przyszłej zawiera dane pozwalające ustalić w chwili zaistnienia określonej wierzytelności, iż to właśnie ona była objęta zawartą wcześniej umową. Przy założeniu tym możliwy jest więc na pewno przelew wierzytelności warunkowych i terminowych oraz innych wierzytelności przyszłych z już zawartych umów. W literaturze przedmiotu występuje natomiast kontrowersja co do możliwości dostatecznego oznaczenia, a zatem i dopuszczalności przelewu takich wierzytelności przyszłych, których powstanie jest w całości sprawą przyszłości.

Taki właśnie charakter mają wierzytelności objęte umową cesji z dnia 15 listopada 2011 roku. Są to wierzytelności, które należy zaliczyć do trzeciej z wymienionych na wstępie grup – a więc takie, których powstanie jest w całości sprawą przyszłości. Jako przykład takiej wierzytelności w powoływanej uchwale podano roszczenie o cenę za niesprzedaną jeszcze rzecz, a więc takie, jakie było przedmiotem umowy cesji z dnia 15 listopada 2011 roku.

Nawet gdyby przyjąć dopuszczalność tak skonstruowanej umowy przelewu (co jak wskazano powyżej budzi kontrowersje), to umowa cesji z dnia 15 listopada 2011 roku nie spełnia podstawowego warunku, od którego zależy jej skuteczność (a więc przejście wierzytelności przyszłych), jakim jest ich dostateczne oznaczenie. Umowa z dnia 15 listopada 2011 roku stanowi, że jej przedmiotem są „przyszłe wierzytelności wobec (...) z tytułu sprzedaży towaru na jego rzecz” – por. § 2 umowy. Takie określenie nie pozwala na dostateczne oznaczenie będących przedmiotem przelewu przyszłych wierzytelności.

Nawet po doręczeniu pozwanemu T. Z. tekstu umowy z dnia 15 listopada 2011 roku nie był on w stanie odczytać z jej treści, czy przedmiotem przelewu były akurat wierzytelności W. W. (2) wobec pozwanego z faktur VAT o numerach: (...), czy też inne. Przykładowo z pisma pełnomocnika powoda z dnia 17 lutego 2012 roku (karta 41) wynika, że W. W. (2) miał wobec pozwanego także wierzytelności z faktur VAT o numerach: (...). Z treści umowy z dnia 15 listopada 2011 roku w żaden sposób nie wynika, które wierzytelności z których transakcji między W. W. (2) a pozwanym miałyby być w drodze cesji przelane na powoda. W tych okolicznościach nie dziwi stanowisko pozwanego, który nawet po przesłaniu mu umowy cesji w lutym 2012 roku uznał, że jego wierzycielem jest W. W. (2). Powyższe jest uzasadnione tym bardziej, że sam W. W. (2) twierdził konsekwentnie (także wobec pozwanego), że nie doszło do żadnego przelewu, co oznacza, że W. W. (2) jest cały czas wierzycielem pozwanego z faktur VAT o numerach: (...). W. W. (2) nigdy nie negował również swojego obowiązku wobec powoda w zakresie zapłaty faktur o numerach (...), co przyznał wprost w piśmie z dnia 14 lutego 2012 roku (karta 34).

Z materiału dowodowego wynika również, że pozwany nie miał nawet wiedzy co do tego, czy towar objęty fakturami VAT o numerach: (...) W. W. (2) nabył od powoda, czy od innego podmiotu. Pozwany przeczył swojej wiedzy na ten temat, a zebrany materiał dowodowy nie wskazuje na żaden fakt, który miałby te zeznania poddać w wątpliwość.

W szczególności wyjaśnione zostało, dlaczego pozwany zapłacił na konto powoda kwotę łącznie 13.500 zł (jak twierdzi powód – karta 103 verte, choć do akt załączono dowody wpłaty na 13.300 zł). Z treści dowodów wpłaty w punkcie kasowym „1 Złoty” w Ł. wynika, że pozwany płacił podając dane W. W. (2) jako właściciela konta powoda (mimo błędnych danych przelewy były – jak się okazało – realizowane na konto powoda). Nie jest też prawdą – co twierdziła M. W. – że w fakturach VAT, jakie wystawił W. W. (2) wskazano, iż podane w fakturach konto jest kontem powoda. Takiej informacji w fakturach VAT o numerach: (...) w ogóle nie ma. Z akt sprawy wynika, że pozwany nie mógł powziąć tej informacji z żadnego dokumentu, jego brak wiedzy co do tego, że płaci na konto powoda (a nie na konto W. W. (2) co pozwany konsekwentnie w dowodach wpłaty wskazywał) był więc usprawiedliwiony.

Nie można też domniemywać, że pozwany miał wiedzę, że towar objęty fakturami VAT o numerach: (...) W. W. (2) nabył od powoda, ponieważ pozwany podpisał część załączonych do pozwu dokumentów WZ i kwitów wagowych KW. W części uzasadnienia obejmującej stan faktyczny opisano, że każdy z tych dokumentów zawierał dane dwóch firm: firmy powoda (...) i spółki (...). Sam powód przyznał w swoich zeznaniach, że nigdy osobiście ani przez telefon nie rozmawiał z pozwanym. Pozwany nie mógł więc również od powoda uzyskać wiedzy co do tego, że towar jaki kupił od W. W. (2) pochodzi z firmy powoda (...), a nie np. z firmy (...).

W tych okolicznościach słusznie pozwany uznał, że jego wierzycielem jest W. W. (2), wierzytelności przyszłe w umowie cesji z dnia 15 listopada 2011 roku nie zostały bowiem dokładnie określone (ściślej mówiąc poza ogólnym stwierdzeniem, że są to wierzytelności „z tytułu sprzedaży towaru” nie dokonano żadnego ich określenia). Nie można oczekiwać od pozwanego, że po doręczeniu mu umowy cesji datowanej na dzień 15 listopada 2011 roku, w której wskazano, że dotyczy ona bliżej nieokreślonych wierzytelności W. W. (2) wobec T. Z. „z tytułu sprzedaży towaru”, będzie wiedział, które wierzytelności z których transakcji łączących go z W. W. (2) miałyby być przedmiotem przelewu.

Tym samym przyjąć należy, że umowa przelewu z dnia 15 listopada 2011 roku, wobec braku dokładnego określenia wierzytelności przyszłych, nie wywołała skutku w postaci przeniesienia jakichkolwiek wierzytelności na rzecz powoda.

Zwrócić należy również uwagę na pogląd wyrażony w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 20 lutego 2008 r. (II CSK 445/07) gdzie wskazano, że w wyniku przelewu wierzytelności, w tym także przelewu na zabezpieczenie, przelewana wierzytelność (o czym była już mowa) przechodzi z cedenta na cesjonariusza; innymi słowy, wchodzi do majątku cesjonariusza. Umowa przelewu wierzytelności przyszłej wywiera skutek dopiero z chwilą powstania wierzytelności. Oznacza to, że z chwilą zawarcia umowy cedent przenosi na cesjonariusza ekspektatywę wierzytelności, a przelana wierzytelność powstaje dopiero w majątku cesjonariusza. Dalej Sąd Najwyższy wyjaśnił, że nabyć można jedynie indywidualnie oznaczone prawo oraz stwierdził, że zbycie jest nieskuteczne, jeżeli zbywca i nabywca nie oznaczyli w umowie, którą z kilku wierzytelności istniejących między zbywcą a dłużnikiem zamierzają przenieść.

Taka sytuacja wystąpiła w niniejszej sprawie, co powoduje nieskuteczność cesji.

Podkreślenia wymaga, że pozwany występował w niniejszym procesie bez pomocy profesjonalnego pełnomocnika (przy czym z jego pism i wypowiedzi wynika, że pozwany nie ma wiedzy prawniczej, nie był też w stanie dokonać analizy umowy cesji pod kątem jej skuteczności w sposób przedstawiony powyżej), mimo tego w sprzeciwie od nakazu zapłaty opierając się jedynie na analizie dokumentów załączonych do pozwu wskazał na kluczową dla skuteczności cesji okoliczność, że żaden z dokumentów załączonych do pozwu nie wskazuje jego osoby jako zobowiązanej do spełnienia świadczeń na rzecz powoda. Jak już wyjaśniono powyżej ta ocena jest uzasadniona, ponieważ ani umowa cesji, ani żaden inny dokument nie wskazuje na to, że jakakolwiek konkretna wierzytelność W. W. (2) przeszła do majątku powoda i tym samym to powód, a nie W. W. (2) może występować o jej zaspokojenie.

Zarzuty pozwanego – poza wskazanym powyżej zarzutem kwestionującym skuteczność przelewu – odnosiły się również do tego, że część należności pozwany zapłacił, a znaczną część towaru zwrócił W. W. (2).

Również te zarzuty należy uznać za uzasadnione. Suma należności z faktur o numerach (...) (karta 37-40) wynosi 139.534,96 zł, część należności z tych faktur pozwany zapłacił (sposób i kwoty wpłat zostały pisane w części uzasadnienia obejmującej stan faktyczny), a część towaru pozwany zwrócił W. W. (2), co potwierdza zgromadzony materiał dowodowy. Ta ostatnia okoliczność – kwestionowana przez powoda – została w toku procesu udowodniona. Świadczą o tym zeznania W. W. (2), R. Z. oraz pozwanego, a także korespondujące z nimi dokumenty w postaci faktur korygujących wystawionych między W. W. (2) i pozwanym oraz między pozwanym i spółką (...), co potwierdzają dodatkowo dokumenty PZ STORNO. Fakt zwrotu wynika również z ewidencji VAT nabycia – karta 166-167, przy czym z dokumentu tego wynika, że zwrotu dokonano 6 fakturami korygującymi (z których pozwany przedłożył do akt tylko 5). Umowa między pozwanym i W. W. (2) – jak zeznał pozwany i co potwierdzają dokonywane przez niego wpłaty – została zawarta na zasadzie „zapłacisz jak sprzedasz”. Z zeznań pozwanego i W. W. (2) wynika przy tym, że w zakresie niesprzedanego towaru pozwany mógł odstąpić od umowy, co ostatecznie miało miejsce i zgodnie z art. 395 § 2 k.c. doprowadziło do tego, że strony zwróciły sobie to, co wzajemnie świadczyły.

Pozwany przyznał, że o cesji dowiedział się w połowie lutego 2012 roku. Faktury korekty W. W. (2) wystawił wobec T. Z. w okresie od 8 lutego 2012 roku do 17 lutego 2012 roku. Przy założeniu (hipotetycznym), że umowa cesji wywołała skutek w postaci przejścia wierzytelności z faktur o numerach (...) przyjąć należy, że czynność w postaci odstąpienia od umowy i zwrotu tworu została dokonana przed powzięciem przez pozwanego wiedzy o cesji. Tym samym nie znajduje zastosowania art. 512 k.c. zdanie drugie.

Stan faktyczny sprawy ustalony został w oparciu o dowody z dokumentów, z zeznań świadków oraz z przesłuchania stron.

Sąd uznał za wiarygodne zeznania wszystkich świadków oraz stron (z wyjątkami opisanymi niżej). Zauważyć należy, że każdy ze świadków miał wiedzę na temat innych elementów stanu faktycznego, zeznania wszystkich świadków w połączeniu z dowodami z dokumentów pozwoliły jednak na dokonacie ustaleń dających pełny obraz stosunków między podmiotami uczestniczącymi w odtwarzanych zdarzeniach.

Za w pełni wiarygodne Sąd uznał zeznania R. Z.. Świadek jest osobą obcą dla stron, ponadto posiadającą dokładną wiedzę na temat opisywanych zdarzeń. R. Z. szczegółowo wyjaśniła związki między poszczególnymi dokumentami wystawianymi w stosunkach pomiędzy spółką (...) i jej agentami, zeznania R. Z. w pełni korespondowały z załączonymi do akt dokumentami oraz pozwoliły na ocenę ich znaczenia dla sprawy. W toku przesłuchania R. Z. dostrzegła, że cześć okazywanych jej dokumentów (PZ STORNO) stanowią duplikaty, a nie oryginały, potwierdziła jednak fakt, że W. jest w posiadaniu oryginałów, których treść jest zgodna z okazanymi jej duplikatami. Wyjaśniła również zasady powstawania duplikatów oraz to, że nie jest możliwe aby odbiegały one od oryginałów. Zeznała także, że w biurze W. posiada faktury korygujące wystawione przez pozwanego, odpowiadające okazywanym duplikatom dokumentów PZ STORNO. Na dalszym etapie postępowania dokumenty w postaci tych faktur korygujących zostały przez pozwanego złożone. Zeznania R. Z. co do dokonanych zwrotów węgla korespondują z zeznaniami pozwanego oraz W. W. (2). Potwierdza je również złożona przez pozwanego na żądanie powoda ewidencja VAT za miesiąc luty 2012 roku. W świetle powyższego nie wystąpiły żadne wątpliwości co do prawdziwości zeznań R. Z.. Dodać należy, że różnice w kwotach między dokumentami wystawianymi między spółką (...) i pozwanym oraz między pozwanym i W. W. (2) wynikają z doliczania „marży”, o której zeznała R. Z..

Mając na uwadze relacje złożone przez R. Z. Sąd uznał za wiarygodne dowody z duplikatów dokumentów PZ STORNO. Pozwany złożył do akt sprawy wskazane duplikaty, w niczym nie umniejsza to jednak znaczenia takiego środka dowodowego, w świetle zeznań R. Z. należy bowiem przyjąć, że duplikat jest dokładnym odwzorowaniem oryginału, który z kolei oddaje treść zapisów w systemie komputerowym W.. Wobec powyższego nie ma znaczenia fakt, że oryginały zawierały podpisy pozwanego opatrzone inną pieczątka imienną niż duplikaty, co R. Z. również dostrzegła.

Za wiarygodne Sąd uznał pozostałe dowody z dokumentów, nie wystąpiły bowiem żadne okoliczność, które mogłyby stwarzać obawy co do ich autentyczności.

Wiarygodne okazały się również zeznania E. R.. Świadek ten zeznał jedynie, że jest „prezesem” składu (...) na (...), gdzie ładuje węgiel, wiedział również, że została wyrobiona pieczątka z jego imieniem i nazwiskiem, nie miał natomiast żadnej innej wiedzy co do funkcjonowania składu (...) na (...), nie wiedział nawet o koncie bankowym założonym na jego nazwisko. Mimo braku jakiejkolwiek wiedzy na temat transakcji, których dotyczy rozpoznawana sprawa, zeznania świadka okazały się pomocne dla ustalenia relacji między świadkiem i W. W. (2). Świadek potwierdził, że w istocie skład (...) na ulicy (...) prowadzi pełnomocnik świadka - jego szwagier W. W. (2), który zajmuje się wszystkimi sprawami związanymi z dokonywanymi w ramach składu transakcjami.

W tym stanie rzeczy istotne znaczenie miały zeznania W. W. (2). Świadek ten potwierdził ważką dla relacji między stronami okoliczność, tj. to, że nie powiedział pozwanemu o umowie cesji, jaką podpisał z powodem. Twierdził również, że do cesji nie doszło oraz przyznał, że to on jest dłużnikiem powoda oraz wierzycielem pozwanego, który nic nie jest powodowi winien. Zeznania te korespondują z pozostałym materiałem dowodowym, w tym z dokumentami, które świadek wystawiał. Żadna z faktur VAT nie zawiera informacji o cesji ani o tym, że rachunek bankowy wskazany w fakturach VAT należy do powoda. Odnieść należy się również do tej części zeznań, gdzie świadek wskazał, że umowa cesji jest „dokumentem roboczym”. Świadek dokładnie nie pamiętał okoliczności sporządzenia tego dokumentu, wskazał jedynie, że ten dokument przedstawiono mu aby „mógł kontynuować cesję”. Powyższe nie ma jednak znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy - jak już wyjaśniono powyżej przyjąć należy, że cesja nie doprowadziła do przejścia wierzytelności, aby to było możliwe konieczne było skonkretyzowanie wierzytelności będących jej przedmiotem.

Zeznania świadka M. W. oraz powoda W. W. (1) były wiarygodne co do faktów telefonicznego poinformowania pozwanego o cesji. Jak przyznał sam pozwany miało to miejsce w drugiej połowie lutego 2102 roku. Pozbawione żadnych podstaw i tym samym niewiarygodne były natomiast zeznania tych osób co do tego, że pozwany wcześniej niż w drugiej połowie lutego 2102 roku wiedział o dokumencie cesji. Zarówno M. W. jak i powód swoje głębokie przekonanie o tym fakcie wyprowadzali z tego, że pozwany miałby złożyć podpis na innym niż załączony do akt dokumencie umowy cesji, a ściśle na jego wstępnej, roboczej wersji, nie zawierającej jeszcze konkretnych danych, na których wpisanie pozostawiono wykropkowane miejsce (dokumentu z tym podpisem – karta 112-112 verte – Sąd nie dopuścił jako dowodu w sprawie, złożono go bowiem z przekroczeniem terminu z art. 479 ¹² § 1 k.p.c.). Ani M. W. ani W. W. (1) nie byli jednak przy tym, jak pozwany (bądź inna osoba) składała na tym dokumencie parafkę nazywaną przez M. W. i W. W. (1) podpisem pozwanego. W. W. (1) zeznał wręcz, że nigdy nie miał kontaktu z pozwanym, a M. W. miała kontakt jedynie telefoniczny. Stąd ich wnioskowanie o wiedzy pozwanego na temat cesji w oparciu o wskazana parafkę jest pozbawione podstaw. Nie wiadomo kto ani w jakim czasie zamieścił omawianą parafkę. Dowód z dokumentu w postaci umowy cesji z parafką pozwanego – jak już wspomniano – nie został dopuszczony jako spóźniony, pozwany odniósł się jednak do niego w swojej wypowiedzi przed zamknięciem rozprawy, kiedy to złożył następujące oświadczenie: „ odnośnie tego dokumentu cesji, na który powołuje się pani mecenas, a który okazywała mi kiedyś na korytarzu przed którąś rozprawą, to zamieszczony na nim podpis jest wprawdzie podobny do mojego podpisu, ale zaprzeczam, że jest to mój podpis, a nadto wskazuję, że jak ja się podpisuję, to zawsze posługuję się pieczątką, świadczą o tym wszystkie moje pisma, a na tym dokumencie, który okazywała mi pani mecenas pieczątki nie było”. Materiał dowodowy potwierdza, że pozwany zawsze składał podpisy posługując się jedną z dwóch pieczątek imiennych – jako firma (...) bądź jako agent W.. Na roboczym dokumencie cesji takiej pieczątki nie ma. Powyższa okoliczność potwierdza, że wnioskowanie przeprowadzone przez M. W. i W. W. (1) o wiedzy pozwanego na temat umowy cesji, oparte o wskazaną parafkę, jest bezpodstawne.

M. W. była ponadto przekonana, że pozwany wiedział o cesji, ponieważ płacił na konto powoda w pewnych odstępach czasu określone kwoty pieniężne (czemu pozwany nie przeczył), ponadto M. W. wskazywała, że: „ na drukach wpłat dokonywanych przez pozwanego były nazwy firm (...) i (...) sp. z o.o. ”. W tym zakresie zeznania świadka całkowicie odbiegają od treści dokumentów (druków wpłat), które takich zapisów nie zawierają, co ostatecznie czyni nielogicznym cały wywód świadka.

Za zgodne z prawdą Sąd uznał natomiast zeznania pozwanego. Jak już wspomniano pozwany nie ma wiedzy prawniczej, złożone przez niego zeznania i przedstawiane wypowiedzi odnosiły się jedynie do faktów, jakie miały miejsce, bez żadnej oceny skutków prawnych opisywanych zdarzeń, której pozwany nie będąc prawnikiem nie potrafił dokonać. Zeznania pozwanego w pełni korespondowały z dowodami z dokumentów i zeznaniami pozostałych świadków, Sąd uznał je więc za wiarygodne.

Sąd uznał za spóźnione dowody i twierdzeniem powołane przez powoda w piśmie procesowym z dnia 4 czerwca 2012 roku. W orzecznictwie podkreśla się, że prekluzja z art. 479 ¹² § 1 k.p.c. odnosi się nie tylko do dowodów, ale też do twierdzeń, które zgodnie z art. 187 § 1 pkt 2 k.p.c. powód ma obowiązek przytoczyć w pozwie (por. np. wyrok SN z dnia 3 lutego 2010 roku w sprawie II CSK 286/09). W piśmie procesowym z dnia 4 czerwca 2012 roku powód próbował przedstawić całkowicie nowe twierdzenia, obejmujące genezę podpisania umowy cesji z dnia 15 listopada 2011 roku (którą złączono do pozwu), z tych nowych twierdzeń wynika przy tym, że umowę cesji datowaną na dzień 15 listopada 2011 roku faktycznie podpisano w styczniu 2012 roku, co skutkowało wyprowadzeniem przez powoda wniosku (strona 4 pisma z dnia 4 czerwca 2012 roku), że nie była to umowa przelewu wierzytelności przyszłych. Powyższa okoliczność ma doniosłe znacznie dla sprawy, stąd też przedstawienie nowych faktów opisanych w piśmie procesowym z dnia 4 czerwca 2012 roku stwarza całkowicie odmienną od przedstawionej w pozwie podstawę faktyczną żądania. Powołanie się na te nowe, nieprzytoczone w pozwie fakty w piśmie procesowym z dnia 4 czerwca 2012 roku zostało dokonane z naruszeniem art. 479 ¹² § 1 k.p.c. Twierdzenia te oraz dowody na ich poparcie (w tym z zeznań świadków) zostały więc przez Sąd pominięte.

Sąd pominął również omówiony już wyżej dowód z roboczego dokumentu umowy cesji załączonej do pisma procesowego z dnia 4 czerwca 2012 roku jako spóźniony (karta 112- 112 verte). Data, w jakiej pozwany powziął wiedzę o cesji jest faktem, który powód winien udowodnić już w pozwie, stąd załączenie umowy z parafką pozwanego dopiero do pisma procesowego z dnia 4 czerwca 2012 roku należy uznać za spóźnione. Na rozprawie w dniu 13 września 2012 roku pełnomocnik powoda wyjaśnił, dlaczego robocza umowa z parafką pozwanego nie została załączona do pozwu. W tym względzie pełnomocnik pozwanego wskazał: „ Stronie powodowej wydawało się, że jest to jedynie dokument roboczy, brudnopis, niemający żadnego znaczenia. Dopiero przypadkiem przeglądając dokumenty strona powodowa zauważyła, że jest tam bardzo znaczący podpis, czego wcześniej powód nie zauważył”. Powyższe wyjaśnienie nie oznacza, że powołanie dowodów w pozwie nie było możliwe, przeciwnie – było to możliwe, jedynie strona powodowa błędnie oceniając wagę dokumentu uznała, że nie ma on znaczenia dla sprawy. Nie usprawiedliwia to opóźnienia w przedłożeniu tego dowodu. Z tych samych przyczyn Sąd pominął również dowód z bilingów – nawet jeżeli powód nie posiadał ich w momencie składania pozwu nic nie stało na przeszkodzie, aby dowód ten powołać w pozwie, a złożyć dopiero po uzyskaniu bilingów od operatora.

Mając na uwadze powyższe Sąd uznał powództwo za bezpodstawne w całości.