IV CSK 61/09
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:10-07-2013
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt IV CSK 61/09
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 3 czerwca 2009 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Grzegorz Misiurek (przewodniczący)
SSN Marian Kocon (sprawozdawca)
SSN Barbara Myszka
w sprawie z powództwa BP p.l.c. w L. (Anglia)
przeciwko Marianowi S.
o naruszenie zasad uczciwej konkurencji i praw ochronnych na znak towarowy,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej
w dniu 3 czerwca 2009 r.,
skargi kasacyjnej strony powodowej
od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 25 września 2008 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi
Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania i
orzeczenia o kosztach postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
2
Powód B.P. p.l.c., żądał nakazania pozwanemu Marianowi S. zaprzestania
używania zielono-żółtej kombinacji kolorów dla oznakowania stacji paliw, usług
przez niego świadczonych, ich reklamy i sprzedaży, a także zaprzestania
oświetlania na zielono wszelkich elementów stacji paliw. Ponadto nakazania
usunięcia tych naruszeń w terminie dwóch miesięcy od uprawomocnienia się
wyroku.
Sąd Okręgowy w B. wyrokiem z dnia 22 lutego 2008 r. uwzględnił w
znacznej części powyższe żądanie, a Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 25 września
2008r. zmienił ten wyrok i żądanie to oddalił. U podłoża tego rozstrzygnięcia legł
pogląd, że żądanie tak sformułowane nie mogło zostać uwzględnione, gdyż nie
znajduje uzasadnienia w treści art. 18 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 16 kwietnia
1993 r. „o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji” (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r., nr 153,
poz. 1503 ze zm., określana dalej jako ZNKU) oraz art. 296 ust. 2 pkt. 1 i 2 ustawy
z dnia 30 czerwca 2000 r. „Prawo własności przemysłowej” (tekst jedn.: Dz. U. z
2003 r., Nr 119, poz. 1117 ze zm., określana dalej jako PWPU). W istocie prowadzi
bowiem do przyznania powodowi prawa na zmonopolizowanie kolorów zielonego i
żółtego oraz możliwości dowolnego używania ich kombinacji.
Skarga kasacyjna powoda od wyroku Sądu Apelacyjnego – oparta na obu
podstawach z art. 3983
k.p.c. – zawiera zarzut naruszenia art. 18 ust. 1 pkt 1 i 2
w zw. z art. 5 i 10 ZNKU oraz art. 296 ust. 2 pkt 1 i 2 PWPU, a także art. 386 § 6
k.p.c., i zmierza do uchylenia tego wyroku i przekazania sprawy do ponownego
rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Pogląd Sądu Apelacyjnego jest trafny w zakresie w jakim przyjął, że żądanie
pozwu zostało sformułowane zbyt szeroko. Ochronie na podstawie art. 5 i 10 ZNKU
jak i art. 296 PWPU podlega określone oznaczenie. Granicą żądań
poszkodowanego jest zdolność odróżniająca związana z wykorzystywanym
oznaczeniem lub znakiem towarowym. Ocena w tym zakresie musi uwzględniać
potrzebę realnej ochrony przedsiębiorców i konsumentów przed wprowadzeniem
w błąd, a jednocześnie zapewniać w optymalnym stopniu swobodę konkurencji.
3
W sprawie przedmiotem ochrony była określona kombinacja kolorystyczna,
używana przez powoda. Jest zatem jasne, że ochrona, której żąda powód nie
obejmuje każdej kombinacji kolorystycznej zawierającej kolory zawarte
w używanym przez niego oznaczeniu, a tylko takie zestawienie barw, które może
wprowadzić w błąd co do oznaczenia przedsiębiorstwa, towaru lub usługi albo
narusza prawo wyłącznego używania znaku towarowego.
Nie sposób jednak podzielić poglądu Sądu Apelacyjnego, że niedostateczne
sprecyzowanie w żądaniu pozwu kompozycji kolorystycznej, której usunięcia
domaga się powód, skutkuje oddaleniem powództwa. Rację ma Sąd Apelacyjny
o tyle o ile twierdzi, że żądanie pozwu powinno być możliwie skonkretyzowane,
gdyż powód nie może pozostawić sformułowania treści żądania sądowi, ponieważ
dopiero konkretna treść może być poddana weryfikacji przez organ stosujący
prawo. Nie oznacza to jednak, że sąd orzekający jest ściśle związany wskazanym
przez powoda żądaniem. Zakres działań sądu wyznacza tu art. 321 k.p.c.,
rozumiany w zgodzie z zasadami procesu cywilnego. W świetle tego przepisu,
redukcja żądań pozwu jest dopuszczalna, w szczególności przez ograniczenie
zakresu żądania czy też jego uściślenie, o ile sąd nie wykroczy przez to poza
podstawę faktyczną i prawną powództwa.
Należy zwrócić uwagę, że przeciwko poglądowi przyjętemu przez Sąd
Apelacyjny przemawiają również istotne względy praktyczne. W przypadku
skomplikowanych spraw powód, aby uniknąć ryzyka oddalenia powództwa,
musiałby ukształtować treść pozwu w postaci kilku, kilkunastu albo nawet więcej
sformułowań odnoszących się do tego samego żądania, zbliżonych do siebie
i przywołanych kolejno, na wypadek nieuwzględnienia wcześniejszego.
Z oczywistych względów takie rozwiązanie byłoby nadmiernym formalizmem,
a ponadto w sposób nieuzasadniony redukowałoby samodzielność sądu przy
wyrokowaniu.
Pewna trudność wiąże się jedynie z konstrukcją roszczeń z art. 18 ZNKU
i art. 296 PWPU. Sposób ograniczenia żądania pozwu w tym przypadku nie jest tak
oczywisty jak przy żądaniach zapłaty, gdzie wystarczy jedynie zmniejszenie przez
sąd wysokości dochodzonej kwoty. Ta okoliczność nie może jednak stanowić
4
podstawy dla zaniechania takiej czynności przez sąd. W orzecznictwie zgodnie
przyjmuje się podobny pogląd przy orzekaniu w sprawach o ochronę dóbr
osobistych (zob. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 19 października 2007r., II PK
76/07, nie publ., z dnia 11 stycznia 2007r., II CSK 392/06, nie publ., z dnia
7 stycznia 2005 r., IV CK 413/04, nie publ. oraz z dnia 22 grudnia 1997 r., II CKN
546/97, OSNC 1998, nr 7-8, poz. 119). Pozostaje zatem problem wskazania
adekwatnego kryterium dla ustalenia zakresu, w jakim powództwo powinno zostać
uwzględnione. W sprawie pomocne przy tym będzie sięgnięcie do podstawy
faktycznej i prawnej powództwa, które nie tylko wyznaczają granicę rozpoznania
sprawy, ale stanowią kontekst dla żądania pozwu, gdyż powód dochodził ochrony
sądowej dla ściśle określonej kombinacji kolorów, wielokrotnie przedstawianej
słownie jak też graficznie. Granicą ochrony będzie zdolność odróżniająca tego
zestawienia barw.
Z tych względów należy uznać za uzasadniony zarzut naruszenia art. 18 ust.
1 pkt 1 i 2 ZNKU i art. 296 ust. 1 i 2 pkt 1 i 2 PWPU, przez odmowę udzielenia
ochrony sądowej przewidzianej w tych przepisach z przyczyn, które nie znajdują
uzasadnienia w przepisach prawa. Dlatego Sąd Najwyższy orzekł, jak w wyroku
(art. 39815
§ 1 k.p.c.).
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 3 czerwca 2009 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Grzegorz Misiurek (przewodniczący)
SSN Marian Kocon (sprawozdawca)
SSN Barbara Myszka
w sprawie z powództwa BP p.l.c. w L. (Anglia)
przeciwko Marianowi S.
o naruszenie zasad uczciwej konkurencji i praw ochronnych na znak towarowy,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej
w dniu 3 czerwca 2009 r.,
skargi kasacyjnej strony powodowej
od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 25 września 2008 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi
Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania i
orzeczenia o kosztach postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
2
Powód B.P. p.l.c., żądał nakazania pozwanemu Marianowi S. zaprzestania
używania zielono-żółtej kombinacji kolorów dla oznakowania stacji paliw, usług
przez niego świadczonych, ich reklamy i sprzedaży, a także zaprzestania
oświetlania na zielono wszelkich elementów stacji paliw. Ponadto nakazania
usunięcia tych naruszeń w terminie dwóch miesięcy od uprawomocnienia się
wyroku.
Sąd Okręgowy w B. wyrokiem z dnia 22 lutego 2008 r. uwzględnił w
znacznej części powyższe żądanie, a Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 25 września
2008r. zmienił ten wyrok i żądanie to oddalił. U podłoża tego rozstrzygnięcia legł
pogląd, że żądanie tak sformułowane nie mogło zostać uwzględnione, gdyż nie
znajduje uzasadnienia w treści art. 18 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 16 kwietnia
1993 r. „o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji” (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r., nr 153,
poz. 1503 ze zm., określana dalej jako ZNKU) oraz art. 296 ust. 2 pkt. 1 i 2 ustawy
z dnia 30 czerwca 2000 r. „Prawo własności przemysłowej” (tekst jedn.: Dz. U. z
2003 r., Nr 119, poz. 1117 ze zm., określana dalej jako PWPU). W istocie prowadzi
bowiem do przyznania powodowi prawa na zmonopolizowanie kolorów zielonego i
żółtego oraz możliwości dowolnego używania ich kombinacji.
Skarga kasacyjna powoda od wyroku Sądu Apelacyjnego – oparta na obu
podstawach z art. 3983
k.p.c. – zawiera zarzut naruszenia art. 18 ust. 1 pkt 1 i 2
w zw. z art. 5 i 10 ZNKU oraz art. 296 ust. 2 pkt 1 i 2 PWPU, a także art. 386 § 6
k.p.c., i zmierza do uchylenia tego wyroku i przekazania sprawy do ponownego
rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Pogląd Sądu Apelacyjnego jest trafny w zakresie w jakim przyjął, że żądanie
pozwu zostało sformułowane zbyt szeroko. Ochronie na podstawie art. 5 i 10 ZNKU
jak i art. 296 PWPU podlega określone oznaczenie. Granicą żądań
poszkodowanego jest zdolność odróżniająca związana z wykorzystywanym
oznaczeniem lub znakiem towarowym. Ocena w tym zakresie musi uwzględniać
potrzebę realnej ochrony przedsiębiorców i konsumentów przed wprowadzeniem
w błąd, a jednocześnie zapewniać w optymalnym stopniu swobodę konkurencji.
3
W sprawie przedmiotem ochrony była określona kombinacja kolorystyczna,
używana przez powoda. Jest zatem jasne, że ochrona, której żąda powód nie
obejmuje każdej kombinacji kolorystycznej zawierającej kolory zawarte
w używanym przez niego oznaczeniu, a tylko takie zestawienie barw, które może
wprowadzić w błąd co do oznaczenia przedsiębiorstwa, towaru lub usługi albo
narusza prawo wyłącznego używania znaku towarowego.
Nie sposób jednak podzielić poglądu Sądu Apelacyjnego, że niedostateczne
sprecyzowanie w żądaniu pozwu kompozycji kolorystycznej, której usunięcia
domaga się powód, skutkuje oddaleniem powództwa. Rację ma Sąd Apelacyjny
o tyle o ile twierdzi, że żądanie pozwu powinno być możliwie skonkretyzowane,
gdyż powód nie może pozostawić sformułowania treści żądania sądowi, ponieważ
dopiero konkretna treść może być poddana weryfikacji przez organ stosujący
prawo. Nie oznacza to jednak, że sąd orzekający jest ściśle związany wskazanym
przez powoda żądaniem. Zakres działań sądu wyznacza tu art. 321 k.p.c.,
rozumiany w zgodzie z zasadami procesu cywilnego. W świetle tego przepisu,
redukcja żądań pozwu jest dopuszczalna, w szczególności przez ograniczenie
zakresu żądania czy też jego uściślenie, o ile sąd nie wykroczy przez to poza
podstawę faktyczną i prawną powództwa.
Należy zwrócić uwagę, że przeciwko poglądowi przyjętemu przez Sąd
Apelacyjny przemawiają również istotne względy praktyczne. W przypadku
skomplikowanych spraw powód, aby uniknąć ryzyka oddalenia powództwa,
musiałby ukształtować treść pozwu w postaci kilku, kilkunastu albo nawet więcej
sformułowań odnoszących się do tego samego żądania, zbliżonych do siebie
i przywołanych kolejno, na wypadek nieuwzględnienia wcześniejszego.
Z oczywistych względów takie rozwiązanie byłoby nadmiernym formalizmem,
a ponadto w sposób nieuzasadniony redukowałoby samodzielność sądu przy
wyrokowaniu.
Pewna trudność wiąże się jedynie z konstrukcją roszczeń z art. 18 ZNKU
i art. 296 PWPU. Sposób ograniczenia żądania pozwu w tym przypadku nie jest tak
oczywisty jak przy żądaniach zapłaty, gdzie wystarczy jedynie zmniejszenie przez
sąd wysokości dochodzonej kwoty. Ta okoliczność nie może jednak stanowić
4
podstawy dla zaniechania takiej czynności przez sąd. W orzecznictwie zgodnie
przyjmuje się podobny pogląd przy orzekaniu w sprawach o ochronę dóbr
osobistych (zob. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 19 października 2007r., II PK
76/07, nie publ., z dnia 11 stycznia 2007r., II CSK 392/06, nie publ., z dnia
7 stycznia 2005 r., IV CK 413/04, nie publ. oraz z dnia 22 grudnia 1997 r., II CKN
546/97, OSNC 1998, nr 7-8, poz. 119). Pozostaje zatem problem wskazania
adekwatnego kryterium dla ustalenia zakresu, w jakim powództwo powinno zostać
uwzględnione. W sprawie pomocne przy tym będzie sięgnięcie do podstawy
faktycznej i prawnej powództwa, które nie tylko wyznaczają granicę rozpoznania
sprawy, ale stanowią kontekst dla żądania pozwu, gdyż powód dochodził ochrony
sądowej dla ściśle określonej kombinacji kolorów, wielokrotnie przedstawianej
słownie jak też graficznie. Granicą ochrony będzie zdolność odróżniająca tego
zestawienia barw.
Z tych względów należy uznać za uzasadniony zarzut naruszenia art. 18 ust.
1 pkt 1 i 2 ZNKU i art. 296 ust. 1 i 2 pkt 1 i 2 PWPU, przez odmowę udzielenia
ochrony sądowej przewidzianej w tych przepisach z przyczyn, które nie znajdują
uzasadnienia w przepisach prawa. Dlatego Sąd Najwyższy orzekł, jak w wyroku
(art. 39815
§ 1 k.p.c.).